Kraków 2013-03-14
Zarys historii nawigacji. Breguet 14.
Samolotem, który doskonale się nadawał do przeróbki z wojskowego na pocztowo-pasażerski był Breguet 14 (Breguet XIV, w skrócie Bre 14). Samolot zbudowano w 1916 roku, we francuskiej firmie Societe Anonyme des Atelieurs d’Aviation Louis Breguet, jako samolot rozpoznawczy i lekki bombowiec. Powstało wiele wersji, w tym hydroplan. W tym artykule, szczególnie nas interesują wersje cywilne. Oficjalnie francuzi opracowali dwie wersji oznaczone, jako Breguet 14 T Salon (1919 rok) i Breguet 14 Tbis Sanitaire. Pierwszy zabierał na pokład dwóch pasażerów, drugi dwie osoby na noszach. Co ciekawe, kabina pilota pozostawała odkryta. Natomiast pasażerowie mieli podwyższoną, całkowicie zamkniętą kabinę, wyposażoną w drzwi wejściowe i okna. Wersja ta posłużyła do zbudowania specjalnej odmiany samolotu dla przewozu poczty do firmy Pierre Latécoère’s fledgling airline, która zamówiła około 100 maszyn.
Nieco później zamontowanie mocniejszego silnika pozwoliło na powiększenie kabiny pasażerskiej i zabieranie na pokład 4 pasażerów. Samoloty te latały także w Afryce nad Saharą do Casablanci i Dakaru. Z uwagi na ogromną liczbę zbudowanych Breguet 14 inne wytwórnie, także dokonywały przeróbek pod kątem przewozu pasażerów. Produkcję Breguet 14 zakończono w 1928 roku, po zbudowaniu około 8 000 sztuk.
Do Rzeczypospolitej Polski samoloty Breguet 14, dotarły wraz z Błękitną Armią Generała Józefa Hallera w maju 1919 roku. Samolotów było 45 egzemplarzy. Potem dokupiono jeszcze 32 maszyny. W trakcie wojny z zarazą moskiewską pozyskano kolejne maszyny, tak iż liczba ich wzrosła do 158 egzemplarzy. Ostatnie zakupione samoloty dotarły do Polski wiosną 1921 roku. W 1926 roku, kupiono dodatkowo 1 samolot sanitarny Breguet 14 T bis. Samoloty te nazywane były popularnie w Polsce „Ludwik XIV”. W 1925 roku, kilka samolotów przebudowano na maszyny rolnicze, do opylania lasów. Trzy samoloty przebudowano na wersję sanitarną.
W dniu 31 maja 1921 roku, została zawarta umowa między rządem Polskim, a S.A. Francusko-Polskie Zakłady Samochodowe i Lotnicze Francopol, na budowę między innymi 200 samolotów Breguet 14 B2. Wytwórnia miała uruchomić produkcję płatowców do końca 1922 roku, i silników na początku 1923 roku. Umowa nie została zrealizowana z winy spółki SA Francopol.
Samolot napędzał jeden 12-cylindrowy silnik Renault 12Fcx (300 KM) lub 12 Fcy (310 KM), w układzie V. Były to podstawowe silniki. Paliwo w dwóch zbiornikach, o pojemności 2 x 130 litrów, umieszczonych w kadłubie za silnikiem. W wersji pasażerskiej i sanitarnej zbiorniki przeniesiono pod górne skrzydła. Konstrukcja mieszana; duraluminiowo-drewniana. Pokrycie skrzydeł płótnem. Wymiary; rozpiętość 14,36 m, długość 8,87 m, wysokość 3,30 m. Powierzchnia skrzydeł 50 m kwadratowych. Prędkość około 180 km/h, zasięg 390 km, pułap 6 000 m, długotrwałość lotu 2 godz. 45 min.
Opracował Karol Placha Hetman