Mielec 2022-02-03
PZL I-22 Iryda nb 301 w Mielcu.
Od kilkunastu lat, na stronie POLOT.net kultywujemy pamięć o dobrym polskim samolocie szkolno – bojowym PZL I-22 Iryda, który krótko był eksploatowany w Szkole Orląt w Dęblinie.
Lecz atmosfera polityczna wokół samolotu była niesprzyjająca. W 2008 roku, Polski Rząd sformowany przez partię Platforma Obywatelska i Polskie Stronnictwo Ludowe, posłał 16 samolotów szkolno – bojowych PZL I-22 Iryda na złom. Kiedy samoloty wywożono z Mielca do Kutna to mieszkańcy Mielca czuli się jak na pogrzebie. Do wywozu samolotów z Mielca przyczynił się także nowy właściciel części majątku po PZL Mielec. Tylko dzięki zaangażowaniu wielu osób dobrej woli, kilka samolotów udało się uratować. Trafiły one do placówek muzealnych lub ukryto je w „krzakach”, aby nie zaleziono pieniędzy na kasację.
Od wielu lat, w Mielcu rodziła się idea powrotu (choćby jednego samolotu) PZL I-22 do Mielca i przywrócenia go do lotnego stanu. Inicjatywę podjęła Fundacja Biało – Czerwone Skrzydła. Fundacja swoją siedzibę ma w Mielcu. Wszystko dzięki wspólnej inicjatywie Agencji Rozwoju Regionalnego MARR S.A., a także przy wsparciu Prezydenta Mielca pana Jacka Wiśniewskiego. Wsparcie wyraził także Aeroklub Mielecki.
Fundacja odnalazła samolot PZL I-22 Iryda nr 1 ANA 003-01 rejestracja SP-PWI nb 301 w byłym Instytucie Technicznym Wojsk Lotniczych w Warszawie. W 90-latach XX wieku, samolot przez kilka lat przechodził różne testy, zwłaszcza wyposażenia elektronicznego pochodzącego z Europy Zachodniej. Instytut swoją siedzibę miał na Lotnisku Bemowo. Po kasacji programu „Iryda” samolot dosłownie ustawiono w krzakach. Przez wiele lat samolotem się nie interesowano.
W połowie 2021 roku, samolot PZL I-22 Iryda nb 301, drogą kołową samolot został przewieziony do Mielca. Teoretycznie; gdyby samolot nawet mógłby latać to z Lotniska Bemowo nie mógłby wystartować, bo zmieniła się infrastruktura lotniska i jego otoczenie.
W Mielcu fundacja ma hangar w którym zamierza wykonać remont samolotu PZL I-22 Iryda, aby doprowadzić go do stanu lotnego. Oficjalna prezentacja samolotu PZL I-22 Iryda w Mielcu miała miejsce w dniu 4 lipca 2021 roku. Fundacja zajmuje halę „C”, która była przeznaczona dla firm związanych z lotnictwem, ma bowiem bezpośredni dostęp do lotniska i do pasa startowego (RWY), co jest bardzo ważne.
Fundacja dysponuje latającymi samolotami, PZL An-2 oraz dwoma samolotami PZL TS-11 Iskra. Samoloty były już prezentowane na kilku Air Show. Są to samoloty prezentowane w ramach Latającego Muzeum. Wsparcie dla rozwoju latającego muzeum przemysłu lotniczego zadeklarował marszałek podkarpacki Władysław Ortyl i prezydent miasta Mielca Jacek Wiśniewski. W planach fundacji jest również przeniesienie do Mielca zespołu wojskowego Biało – Czerwone Iskry, który w 2022 roku zakończył działalność w ramach Polskich Sił Zbrojnych. Planowane jest także pozyskanie samolotu PZL TS-8 Bies oraz PZL M-26 Iskierka. Wszystkie wymienione samoloty były produkowane w PZL WSK Mielec.
Historia PZL I-22 Iryda nb 301.
Samolot ma Nr AN (ANA) 003-01, nb 0301, wersja M-93 K, z polskimi silniki K-15. Samolot należał do trzeciej serii produkcyjnej. Pierwszy lot wykonano w lutym 1995 roku. W momencie oblotu, który nastąpił w lutym 1995 roku, samolot był przygotowany do przekazania wojsku, jako wersja M-93 K. Samolot miał fotele Martin-Baker PL 10 R klasy 0-0, ale był ze starą awioniką. Samolot miał Nb 301, namalowane szachownice i godło szkoły w Dęblinie. W marcu 1995 roku, trafił do Dęblina, jako 7 maszyna. Następnie z Dęblina samolot (rejestracja SP-PWI) trafił do Warszawy do Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych, który obecnie (2022 rok) nie istnieje.
SP-PWI, M-93 K, silniki K-15. W 1996 roku, samolot powrócił do Mielca. Zamalowano godła, szachownice i numery burtowe, a samolot otrzymał czarny numer rejestracyjny SP-PWI, pomarańczowy szczyt usterzenia pionowego. Samolot skierowano na próby w Mielcu, a następnie ponownie do Warszawy.
M-93 M, silniki K-15. Około 2000 roku, samolot otrzymał niektóre elementy wersji M-96, a mianowicie: podwyższone usterzenie pionowe i turbolizatory. Wersję te oznaczono M-93 M, która miała być wersją standardową. W czerwcu 2021 roku, samolot przewieziono do Mielca. Jakie będą dalsze losy samolotu, czas pokaże.
Opracował Karol Placha Hetman