Kraków 2022-01-19
Indyjska TS-11 Iskra D nb 41, W1741 w Krakowie.
TS-11 Iskra dla Indii. 1976 rok.
Zainteresowanie obcych krajów polskim samolotem TS-11 Iskra było duże. Szczególnie tak zwanych krajów trzeciego świata. Już w pierwszej połowie 1972 roku, delegacja wojskowa Republiki Iranu odwiedziła między innymi WOSL w Dęblinie, wykazując szczególne zainteresowanie samolotem szkolno-treningowym TS-11.
W 1973 roku, nasz kraj odwiedził Przewodniczący Połączonych Sił Zbrojnych Peru generał dywizji Arturo Cavero Calixto. Był gościem między innymi 1. PLM Warszawa, gdzie dokładnie zapoznał się z samolotem szkolno-treningowym TS-11.
W 1975 roku, Lotnictwo Wojskowe Indii kupiło 50 egzemplarzy samolotów TS-11. Następnie dokupiono 12 egzemplarzy. Samoloty te weszły na uzbrojenie Indii w 1976 roku i służyły nieprzerwanie do 16 grudnia 2004 roku, kiedy to oficjalnie i uroczyście zakończono ich eksploatację.
Transakcja z Indiami oznaczała duże uznanie dla polskiego sprzętu latającego. Sukces był tym większy, że Indie mając własny rozwinięty przemysł lotniczy, produkowały własne szkolno-treningowe samoloty z napędem turboodrzutowym, HAL Kiran oraz na licencji samoloty Folland Gnat. Pierwsza partia samolotów TS-11 została odesłana do Indii w końcu września 1975 roku. W tym samym czasie (30 września 1975 roku) w Polsce przebywała delegacja Parlamentu Indii, która odwiedziła zakład WSK-PZL Mielec. Zademonstrowano jej proces produkcji samolotów i przedstawiono stan zaawansowania kontraktu.
Na lotnisku Kętrzyn – Wilamowo w 2012 roku, był samolot TS-11 Iskra w barwach indyjskich.
TS-11 Iskra nb 41, W1741.
W 2021 roku, jeden z egzemplarzy samolotu TS-11 Iskra został odrestaurowany i pomalowany w indyjskie barwy. Samolot został udostępniony do zwiedzania w dniu 31 sierpnia 2021 roku, w głównym gmachu Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.
Samolot był i jest własnością muzeum. Remont i malowanie samolotów przeprowadzono w Wojskowych Zakładach Lotniczych nr 2 w Bydgoszczy. Zakład ten wyremontował samolot Iskra bis DF nr seryjny 3H-1415, nadając mu wygląd maszyny PZL TS-11 Iskra bis D nr W1741 w barwach indyjskich.
Ta praca upamiętniła także 75-lecie Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 2 w Bydgoszczy.
Jednocześnie muzeum zorganizowało okolicznością czasową wystawę na temat eksploatacji samolotów TS-11 Iskra.
Samoloty TS-11 Iskry były użytkowane w polskim lotnictwie wojskowym, a ich jedynym zagranicznym odbiorcą były Siły Powietrzne Republiki Indii. Eksploatowały one ponad 60 egzemplarzy w okresie 1975 – 2004, w Akademii Sił Powietrznych w bazie Hakimpet na przedmieściach Hyderabadu. Iskry w Indiach były bardzo cenione, nosiły przydomek „Lady”, a ich sprzedaż do Indii była jednym z największych sukcesów przemysłu lotniczego w czasach PRL. Swoją niezawodność zawdzięczały Wojskowym Zakładom Lotniczym nr 2, które serwisowały samoloty.
Opracował Karol Placha Hetman