Kraków 2007-09-01
269 Rozdział 1984-05-05
OKB Suchoj Su-22 M 4 K, Su-22 UM 3 K. Polska.
Naddźwiękowy samolot myśliwsko-bombowy, o zmiennej geometrii skrzydeł.
Konstrukcja Suchoj Su-22 M 4 K.
Jednomiejscowy, jednosilnikowy samolot myśliwsko-bombowy. Zbudowany w układzie klasycznym ze skrzydłem o zmiennej geometrii. Średniopłat. Kadłub wykonano ze stopów aluminium i tytanu.
Skrzydła składają się z części nieruchomej i zewnętrznych części ruchomych, o długości 4 m, przyjmujących dwa położenia. Minimalny kąt skosu wynosi 30 stopni. Maksymalny zaś 63 stopni. Jest to jednocześnie kąt skosu nieruchomej części skrzydeł. Jedna i druga część połączone są ze sobą zawiasowo. Z przodu przy pomocy dużego ułożyskowanego sworznia, stanowiącego oś obrotu. Z tyłu podporą jest czterorolkowy wózek poruszający się po prowadnicach przymocowanych we wnętrza nieruchomej części. Ruch realizowany jest systemem hydraulicznym. Nieruchome części wyposażono w dwie sekcje klap szczelinowych na spływie. Części zewnętrzne otrzymały na spływie lotki i szczelinowe klapy. Na krawędzi natarcia umieszczono trójsekcyjne skrzela (sloty). Skrzydło otrzymało dwie pary wysokich kierownic aerodynamicznych i trzy pary mniejszych kierownic aerodynamicznych wzmacniających konstrukcję nieruchomych części skrzydeł. Pokrycie skrzydeł wykonano metodą trawienia chemicznego. Powierzchnie sterowe wykonano z 3-warstwowych klejonych płyt z wypełniaczem ulowym.
Kadłub o konstrukcji półskorupowej i przekroju zbliżonym do kołowego. Maksymalna średnica wynosi 1,75 m, a długość kadłuba wynosi 15,572 m. Do wręgi nr 13 kadłub jest pochylony w dół o 3 stopie. Technologicznie podzielony jest na dwie części. Podział przebiega przy wrędze numer 34. Odejmowana tylna część kadłuba umożliwia dostęp do silnika. Chwyt powietrza czołowy z centralnym stożkiem wlotowym, mogącym przyjmować dwa położenia. Kabina pilota hermetyczna i klimatyzowana. Zapewnia doskonałe warunki pracy i dobrą widoczność. Kabinę umieszczono pomiędzy wręgą numer 4 i 9. Fotel wyrzucany K-36 klasy 0-0. Umożliwia bezpieczne opuszczenie samolotu w przedziale prędkości od 0 km/h do 1 300 km/h, na każdej wysokości. Osłona otwierana jest w górę do tyłu. Na owiewce umieszczono peryskop dla obserwacji tylnej pół-strefy. Przednia szyba pancerna. W tylnej części kadłuba umieszczono 4 hamulce aerodynamiczne.
Usterzenie poziome płytowe o kącie 55 stopni na 25 % cięciwy. Zamontowane z ujemnym wznosem 3 stopni. Na końcach zamontowano masy antyflatterowe. Wychylanie wynosi od +25 stopni 30 minut do –10 stopni. Usterzenie pionowe z napływem, z podziałem na ster i statecznik. Skos wynosi 55 stopni. Usterzenie uzupełnia kierownica pod-kadłubowa.
Podwozie trójpodporowe z amortyzatorami olejowo-pneumatycznymi i hamulcami hydraulicznymi. Przednie koło sterowane, o wymiarach 660 x 200 mm, wciągane do przodu w komorę pod podłogą kabiny. Podwozie główne także o pojedynczych kołach, o wymiarach 880 x 230 mm. Baza podwozia wynosi 5,24 m, rozstaw podwozia głównego wynosi 3,85 m.
Konstrukcja Su-22 UM 3 K.
Różnice w stosunku do wersji jednomiejscowej. Podstawową rzeczą jest możliwość wykonywania zadań szkoleniowych przy niemal pełnych możliwościach bojowych jakie posiada wersja jednomiejscowa. Samolot otrzymał dwuosobową kabinę. Miejsca lotników umieszczono w tandem. Wprowadzono układ scentralizowanego katapultowania z fotelami K-36 D S 2. Kabinę instruktora wyposażono w układ peryskopowy, bardzo zbliżony do zastosowanego na samolotach Su-7 U. Miejsce dla drugiej kabiny wygospodarowano kosztem pomniejszenia zbiornika paliwowego nr 1. Ogólnie zapas paliwa zmalał do 3 050 kg, a przez to i zasięg. Wyposażenie zmodyfikowano wprowadzając układ sterowania SAU-22 MU. Dodano rozmównicę pokładową SPU-9 i magnetofon MS-61. Zdemontowano lewe działko, ale i tak masa samolotu wzrosła do 10 900 kg. Udźwig uzbrojenia zmniejszył się do 3 000 kg i dlatego zrezygnowano z drugiej pary węzłów pod-kadłubowych.
Napęd Su-22.
Samoloty Su-22 w zależności od życzenia zamawiającego wyposażono w silnik AL-21 lub R-29. Wszystkie Polskie samoloty Su-22 wyposażono w silniki AL-21, te same które napędzały samoloty Su-20. Silniki te są remontowane w Polsce w Warszawie.
AL-21 to silnik A. Lulka AL.-21 F-3 o ciągu 1 x 76,50 kN, a z dopalaniem 1 x 110,00 kN. Silnik ten jest specjalne przystosowany do lotów na małych wysokościach. Jest to jednoprzepływowa turbina złożona z; 14-stopniowej sprężarki osiowej, pierścieniowej komory spalania, 2-stopniowej turbiny i dopalacza. Silnik jest chłodzony powietrzem pobieranym przez 4 chwyty umieszczone na kadłubie w tylnej części.
Paliwo nafta T-1, TS-1, RT. Olej IPM-10 lub syntetyczny WNII-50. Jednostkowe zużycie paliwa 0,9 – 1,2 kg/daN/h, z dopalaniem 1,5 – 2,0 kg/daN/h. Resurs silnika wynosi 900 – 1500 godzin w zależności od serii produkcyjnej. Okres międzyremontowy 350 – 450 godzin.
Instalacja paliwowa składa się z 4 zbiorników umieszczonych w kadłubie i dwóch integralnych umieszczonych w ruchomych częściach skrzydeł. Dodatkowo samolot może przenosić 4 zbiorniki dodatkowe (2 pod kadłubem i 2 pod skrzydłami).
Wyposażenie Su-17 M 3.
Automatyczny układ sterowania SAU-22 M 1. Kompleks nawigacyjny KN-23 obejmujący; układ bezwładnościowy IKW-8, radiolokator nawigacyjny DISS-7, centralę danych aerodynamicznych SWS-P-72, pulpit wprowadzania danych i wylicznik W-144. Układ bliskiej nawigacji RSBN-6 S. Dalmierz laserowy Fon-1400. Radiowysokościomierz RW-15. Dwufunkcyjny celownik ASP-17 B. Stacja ostrzegania SPO-15 ŁS. WRe. Stacja zakłóceń aktywnych SPS-141 MWG Gwozdika w zasobniku. Wyrzutnik dipoli i flar termicznych KDS-23.
Wyposażenie Su-17 M 4.
System nawigacyjny sprzężony z celowniczym w jeden system nawigacyjno-celowniczy PRNK-54 (pricelno-nawigacjonnyj kompleks) z komputerem pokładowym Orbita-20-22. Przed lotem do komputera wprowadza się współrzędne celu oraz punktów zwrotnych na trasie. System pozwala na atak w „każdych warunkach pogodowych”. Automatyczny układ sterowania SAU-22 M 1. System dalekiej nawigacji RSDN-10 (radiotiechniczeskaja sistiema dalniej nawigacii), którego nie miał poprzednik. Radiostacja UKF R-862. Radiowysokościomierz RW-4 lub nowszy RW-21 – Klen-54. ARK-15 M lub nowszy ARK-22. Dalmierz laserowy Fon-1400. System uzbrojenia obejmuje celownik optyczny ASP-17 B lub nowszy. Automatyczny system omijania przeszkód w locie na małej wysokości. Automatyczny system sterowania SAU-23 B. Maszyna może być prowadzona automatycznie lub ręcznie przez pilota. Bezwładnościowy układ kursu i pionu IKW. Dopplerowski miernik prędkości i kąta znoszenia DISS-7. Aktywne i pasywne systemy zakłóceń. System ostrzegający o promieniowaniu wrogiej stacji radarowej i o odpaleniu rakiety przeciwlotniczej umożliwiający automatyczne wykonanie manewru przeciwrakietowego. System identyfikacji swój-obcy. Urządzenia; SRO-2, SPO-10, MRP-66. Wyświetlacz przezierny na przedniej szybie (HUD).
Uzbrojenie Su-22 M 4 K.
Masa uzbrojenia wynosi 4 000 kg. Samolot ma 10 węzłów. 4 pod kadłubem, 4 pod skrzydłami + 2 pod skrzydłami dla k.p.r. klasy p-p R-60, R-55 lub R-13. Stałe uzbrojenie strzeleckie stanowią dwa działka NR-30 kal. 30 mm, konstrukcji A. Nudelmana i A. Richter, z zapasem po 160 sztuk amunicji. Masa 66 kg, szybkostrzelność 900 wystrzałów/min., masa pocisku 410 g, a prędkość początkowa 780 m/s. Umieszczono je w nasadach skrzydeł.
Zasobnik strzelecki SPPU-22-01 (KU-22K) sterowany przy pomocy komputera, o całkowitej masie 290 kg. W przedzie zawiera dwulufowe działko GSz-23 umieszczone na ruchomej lawecie, dzięki czemu może być wychylane w dół o kąt 23 stopnie. Z tyłu mieści się układ sterowania oraz 260 naboi. Cały zasobnik może być podwieszany zarówno lufami do przodu jak i do tyłu. Dane do komputera trzeba wprowadzić jeszcze przed lotem – prędkość i wysokość lotu.
Inny stosowany zasobnik strzelecki to UPK-23-250 także z działkiem GSz-23 ale nieruchomym. Masa własna 78 kg, a po załadowaniu 250 sztuk naboi wynosi 217 kg. Długość 3,166 m, średnica 340 mm.
Kierowane pociski rakietowe klasy p-p; R-60 – ma masę 45 kg, długość 2,10 m, kaliber 0,12 m. Pocisk razi cele w odległości od 200 do 7 200 m.
Kierowane pociski rakietowe klasy p-z; K.p.r. H-25 o konstrukcji modułowej. Jest powszechnie stosowanym pociskiem samolotów MiG-27, Su-17, Su-24 i Su-25. Ma wymienną głowicę; kierowania radarem – H-25 MR (izdielienie 715), laserem – H-25 ML (izdielienie 713) lub przeciw-radiolokacyjnie – H-25 MP (izdielienie 711). W zależności od wersji ma masę 300 – 320 kg. Masa głowicy bojowej wynosi 90 kg. Pociski lecą z prędkością 850 – 900 m/s. Długość wynosi 4,353 m, kaliber 0,275 m.
K.p.r. – H-29 L (izdielienie 64) kierowany laserowo. Jest najcięższym pociskiem przenoszonym przez samolot. Masa 657 kg, w tym 317 kg głowica bojowa. Zasięg 8 – 10 km. Wymiary; długość 3,875 m, rozpiętość 0,78 m, kaliber 0,38 m. Służy do zwalczania celów silnie opancerzonych.
Kierowany pocisk H-58 – przeciwradiolokacyjny. K.p.r. starszej generacji – H-23 i H-28.
Niekierowane pociski rakietowe o kalibrze od 57 do 370 mm; S-5 kalibru 57 mm, odpalane z zasobnika UB-32. S-24, to ciężki pocisk rakietowy przeznaczony do niszczenia bunkrów, mostów, pociągów pancernych, itp. S-8 kalibru 80 mm, odpalane z zasobnika B-8 M 1 z 20 sztukami. Masa pocisku 11,65 kg, głowica bojowa 3,6 kg, długość 1,445 mm. W wersji przeciwpancernej S-8 KO przebija pancerz o grubości 420 mm. S-13 kalibru 122 mm, odpalane z zasobnika B-13 z 5 sztukami. Pocisk występuje w dwóch wersjach; przeciwpancernej S-13 T, masa 67 kg, przebija pancerz o grubości 1 000 m i S-13 OF, masa 68 kg, w momencie wybuchu powstaje 1 800 odłamków. S-25 nadkalibrowy 370 mm. Występuje w kilku wersjach. W Polsce używana wersja odłamkowo-burząca S-25 OF, masa 480 kg, głowicy bojowej 190 kg, długość 3,31 m, kaliber 340 mm. Pocisk razi obszar o powierzchni 1 820 m kwadratowych.
Bomby swobodnie spadające i kierowane; FAB-500 L – masa 500 kg, kierowana laserowo. FAB-500 M-62 – opracowana w 1962 roku, długość 2,43 m, kaliber 400 mm, bomba razi obszar o powierzchni 1 500 m kwadratowych. ODAB-500 P bomba paliwowo-powietrzna. OFAB-250-270. OFAB-100-120. Bomby kasetowe o masie 1-2,5 kg; AO-1 SCz, AO-2,5 RT (odłamkowe), ZAB-2,5 (zapalające), PTAB-2,5 (przeciwpancerne). Umieszczane w kasetach; RBK-250, RBK-500, KMGU (o długości 3,70 m, średnicy 460 mm, masie 525 kg).
Polskie kasety bombowe produkowane w „Dezamecie” w Nowej Dębie; ZK-300 Kisajno (zasobnik kasetowy), długość 3,40 m, średnica 450 mm, masa 465 kg, w tym 252 kg 315 bomb kulkowych LBOk-1. Kaseta składa się z trzech sekcji. Po zrzucie leci swobodnie na odległość do 3 km. Po zadanym czasie odpala; przednią sekcję pod kątem 30 stopni w lewo, środkowy w poziomie w lewo i prawo, tylna sekcję pod kątem 30 stopni w prawo. Bomby wylatują pakietami po 3-4 sztuki. Po swobodnym locie odpalają się od siebie. Bomba LBOk-1 o średnicy 67 mm, masie 0,8 kg, w tym 0,16 ładunku, a wewnątrz jednogramowe kulki o średnicy 6,35 mm. promień rażenia 40 m. ZR-8 (zasobnik rurowy). Ma 8 pakietów z bombami kulkowymi odpalanymi do tyłu. Istnieją jeszcze wersje ZR-2 i ZR-4.
Opracował Karol Placha Hetman