Gdynia 2025-09-10
Samolot wczesnego ostrzegania SAAB 340 AEW.
W dniu 6 sierpnia 2024 roku, na lotnisku Brygady Marynarki Wojennej, Gdynia Babie Doły, odbyła się uroczystość wręczenia certyfikatów ukończenia wstępnego szkolenia pierwszym dwóm załogom Polskich samolotów SAAB 340 AEW. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele producenta i rządu Szwecji. W ostatnich latach Polska kupiła w Szwecji między innymi rakiety przeciwokrętowe RBS-15 Mk 3, dwa okręty rozpoznania radioelektronicznego Delfin, granatniki Carl-Gustaf M4 oraz właśnie dwa samoloty SAAB 340 AEW. W dniu 25 lipca 2023 roku, została podpisana umowa na pozyskanie dwóch używanych samolotów SAAB 340 AEW, które były na uzbrojeniu Sił Powietrznych Szwecji. Wartość kontraktu wyniósł 52 miliony Euro.
Prace nad konstrukcją samolotu rozpoczęto w 1981 roku. Jako bazę demonstratora wybrano samolot Fairchild Swearingen Metroliner z USA. Opracowanie radaru powierzono firmie Ericsson Microwave Systems. W 1985 roku, podpisano kontrakt na budowę dopplerowskiego radaru, pracującego w paśmie S (w terminologii NATO E/F) z anteną z aktywnym skanowaniem elektronicznym, ze 192 półprzewodnikowymi modułami nadawczo-odbiorczymi pracującymi w paśmie od 3,1 do 3,3 GHz. Antena radaru została umieszczona w zasobniku o długości 9 m, wykonanym z materiałów kompozytowych, kevlaru i włókna węglowego. Zakres widzenia radaru na boki wynosi po 120 stopni. Antena nie obejmuje wąskich stref z przodu i tyłu, co było efektem kompromisu. Początkowy zasięg określono na 300 km. Kadłub samolotu wzmocniono dodatkowymi wręgami, a w połowie jego długości zainstalowano gródź termiczną, która chroni załogę przed wysoką temperaturą, jaką generuje elektronika pokładowa. Pod kadłubem samolotu zainstalowano pomocniczą jednostkę zasilającą (APU), o mocy 60 kVA. Pomyślny przebieg prób zaowocował w 1993 roku, zamówieniem przez szwedzkie Siły Powietrzne sześciu maszyn typu SAAB 340 B.
Pierwszy samolot tego typu został oblatany w dniu 17 stycznia 1994 roku. Szwecja wyprodukowała sześć samolotów typu SAAB 340 AEW. Dwa samolotów o Nb 100002 i 100007 zostały sprzedanych do Tajlandii. Dwa samoloty o Nb 100005 i 100006 zostały wyleasingowane przez Zjednoczone Emiraty Arabskie. Dwa pozostałe o Nb 100003 i 100004 nadal służyły w lotnictwie Szwecji. Ale towarzysz Putin w dniu 24 lutego 2022 roku, napadł na Ukrainę i nastąpiły zmiany. Szwecja sprzedała Polsce dwa samoloty SAAB 340 AEW oraz przekazała dwa samoloty SAAB 340 AEW Ukrainie. Dla Polski były to samoloty ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich, których dzierżawa dobiegła końca. Kraj ten zamówił pięć nowych samolotów SAAB GlobalEye. W miejsce samolotów w Szwecji, kraj ten wprowadzi nowe samoloty SAAB GlobalEye, zbudowane na bazie samolotów Bombardier Global 6000.
Szwedzkie samoloty miały Nb 003 i Nb 004. Były eksploatowane w 74. Specjalnym Dywizjonie Lotniczym w bazie Malmem w miejscowości Linkoping. W dniu 29 maja 2024 roku, ogłoszono, iż decyzją szwedzkiego rządu i parlamentu, zostaną one przekazane Ukrainie jako dar. Ale sprawa przekazania tych samolotów Ukrainie zaczęła się przeciągać. Lecz już w grudniu 2020 roku, do Szwecji wróciły dwa samoloty ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Nosiły one tam numery taktyczne 1331 i 1332.
W 2023 roku, Szwecja zaproponowała sprzedaż tych samolotów Polsce. Propozycja została przyjęta. W dniu 6 marca 2024 roku, do Gdyni przyleciał pierwszy samolot Nb 100006. W Polsce samolot otrzymał Nb 3402 i Polskie znaki rozpoznawcze. Samolot na stan brygady został przyjęty w dniu 26 marca 2024 roku. Samolot pierwszy lot wykonał w dniu 14 maja 1997 roku.
W dniu 10 czerwca 2024 roku, do Gdyni przyleciał drugi samolot Nb 100005. Samolot miał znaki rozpoznawcze Szwecji i Nb 005. Samolot otrzymał Polskie znaki rozpoznawcze i Nb 3401. Na stan brygady został wpisany w dniu 3 lipca 2024 roku. Samolot był oblatany w dniu 17 kwietnia 1998 roku. Pierwszy samolot rozpoczął służbę w strukturach Gdyńskiej Brygady Lotnictwa w marcu 2024 roku.
Dane T-T SAAB 340 AEW: Długość 20,57 m. Rozpiętość 21,44 m. Wysokość 6,97 m. Powierzchnia nośna wynosi 42 m2. Masa własna 10 300 kg. Masa startowa 13 155 kg. Pułap praktyczny 7 620 m. Czas lotu ponad 5 godzin. Napęd dwa silniki turbośmigłowe General Electric CT7-9B, o mocy 2 x 1 390 kW (2 x 1 870 KM).
Dokładna specyfikacja Polskich SAAB 340 AEW nie została podana. Nie podano również co w samolocie zostało wymienione po zwróceniu samolotów przez Zjednoczone Emiraty Arabskie.
Na samolotach umieszczono Polskie Szachownice, numery taktyczne, czarną kotwicę, która jest znakiem przynależności do Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej. Samoloty zostały pomalowane na kolor biały.
Pomimo, iż Polska kupiła używane samoloty, ich eksploatacja daje Wojsku Polskiemu zupełnie nowe możliwości. Wykonują one zadania w pobliżu granic z państwem moskiewskim i Białorusią. Uzyskane informacje są przekazywanie Wojsku Polskiemu oraz siłom zbrojnym NATO. Nowe samoloty SAAB 340 AEW zdecydowanie podniosły Polskie zdolności w rozpoznaniu. Załoga samolotu składa się z 6 lotników. Samolot daje możliwość śledzenia 1 000 obiektów morskich oraz 500 latających, dzięki specjalistycznemu radarowi. Intensywne szkolenie personelu latającego przeprowadzono w Szwecji i w Polsce. Szkolenie przeszli również technicy odpowiedzialni za sprawne działanie samolotu. Zostało ono przeprowadzone w Szwecji. Polacy uczyli się w dwóch specjalnościach: płatowiec i silnik oraz awionika i radar. Cały kurs trwał trzy miesiące. Od stycznia 2025 roku, Polscy żołnierze wykonują samodzielnie wszystkie prace związane z użytkowaniem i obsługą samolotów. Obsługa przed lotem trwa około 30 minut.
Obecnie (2025 rok) w Siemirowicach eksploatowane są także: Jeden samolot patrolowo-rozpoznawczy M-28B1RM Bryza bis. Siedem samolotów patrolowo-rozpoznawczych M-28B-1R Bryza. Dwa samoloty monitoringu ekologicznego An-28E Bryza (Ekolog). Są one wyposażone w różne typy radarów i urządzeń komunikacyjnych. Uzupełnieniem tych maszyn są samoloty NATO Boeing E-3A Sentry, które często latają nad Polską, w związku z wojna na Ukrainie.
Opracował Karol Placha Hetman