Katowice 2011-11-04
Lotnisko Mierzęcice Pyrzowice.
Współrzędne geograficzne: 50.471E 19.074E. Elewacja 298 m.
Lotnisko w rękach Polskich.
Po wybuchu wojny w Korei oraz blokadzie Berlina, Kreml zmusił Polskę do rozwoju lotnictwa wojskowego ponad potrzeby obrony własnych granic. Zdecydowano, iż Lotnisko Mierzęcice stanie się miejscem bazowania 39. i 40. PLM wchodzących w skład 7. DLM w Krakowie, lotnisko Czyżyny.
W okresie 1949-1951, nastąpiła przebudowa i rozbudowa lotniska z myślą o eksploatacji samolotów z napędem turboodrzutowym. Podstawowym sprzętem bojowym miały być samoloty Jakowlew Jak-23.
Oddziały Wojskowe.
W 1951 roku, 2. PLM przeszkolił się na samoloty z napędem turboodrzutowym na Lotnisku Bemowo. Od 1952 roku, 2. PLM z samolotami Jak-23 rozpoczął swoją działalność na krakowskim lotnisku Czyżyny-Rakowice. Dowódcą jednostki w tym czasie był pułkownik pilot Jan Frej-Bielecki. Na bazie stanu osobowego 2. PLM zorganizowano kolejne dwa pułki myśliwskie, stanowiące wraz z nim 7. DLM OPL. Był to 39. PLM i 40. PLM. Dla nowo tworzonych pułków wyremontowane zostało Lotnisko Mierzęcice. Tak, więc październik 1951 rok, oraz Kraków są miejscem rozpoczęcia działalności 39. PLM i 40. PLM.
Za datę powstania 39. PLM przyjmuje się dzień 17 kwiecień 1951 roku, chociaż podaje się także dzień 1 sierpień 1951 roku. Różnice te wynikają z interpretacji faktów. W dniu 17 kwietnia 1951 roku, zapadła decyzja o rozpoczęciu formowania 39. PLM, a w dniu 1 sierpnia 1951 roku, ukazał się pierwszy rozkaz w Pułku. Wyprzedzając fakty podamy, że 39. PLM z własnym zapleczem logistycznym był podporządkowany 7. DLM OPK z dowództwem w Krakowie. W dniu 1 czerwca 1958 roku, 39. PLM został podporządkowany 1. Korpusowi Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju z dowództwem w Warszawie. W 1962 roku, jednostkę podporządkowano dowódcy 3. PLM Strachowice.
Już w lutym 1952 roku, 39. PLM stacjonował w Mierzęcicach, jako JW. 4208. Pułki z 7. DLM dla ćwiczeń korzystają z poligonu Pustynia Błędowska. 39. PLM oprócz Lotniska Mierzęcice do dyspozycji miał Lotnisko Kamień Śląski w Województwie Opolskim. Tam, co najmniej raz w roku przenoszono Pułk. Przebazowania były zwykle związane z ćwiczeniami, ale także z remontem RWY i DK. Taki remont przeprowadzano średnio co 5 lat (w różnym zakresie). Między innymi na przełomie 1983-1984.
W trakcie służby numer jednostki JW. 4208 został zmieniony na JW. 1901. Ten numer utrzymywał się najdłużej, bo do czasu rozformowania 39. PLM, czyli do 1987 roku. Przez cały czas służby 39. PLM bazował na Lotnisku Mierzęcice (1952-1987).
Równolegle z 39. PLM został sformowany 40. PLM. Także na Lotnisku Czyżyny i także został przebazowany w lutym 1952 roku, na Lotnisko Mierzęcice. Lecz już w dniu 17 stycznia 1953 roku, został przebazowany rzutem powietrznym aż na Lotnisko Świdwin, gdzie pozostaje do dnia dzisiejszego (2011 rok), jako 40. ELT, w składzie 1. Skrzydła Lotnictwa Taktycznego.
Początkowo eksploatowano samoloty myśliwskie typu Jakowlew Jak-23. Warto zaznaczyć, iż 39. i 40. PLM nigdy nie eksploatowały myśliwców z napędem śmigłowym. Bardzo szybko 39. PLM został przezbrojony w samoloty MiG-15, pozyskane z innych Polskich pułków, a następnie w nowe myśliwce Lim-1/2.
Jesienią 1957 roku, 39. PLM otrzymał na wyposażenie pierwsze nowe samoloty typu Lim-5.
MiG-19 w 39. PLM. 1958 rok.
W drugiej połowie 50-lat Kreml niechętnie zgodził się na sprzedaż Polsce myśliwców typu MiG-19. W 1958 roku, 39. PLM został wytypowany, obok 62. PLM Krzesiny i 28. PLM Słupsk, do przezbrojenia na pierwsze w Polsce samoloty myśliwskie o prędkości naddźwiękowej. Piloci z Mierzęcic przeszkolenie na MiG-19 odbywali w Polsce na lotnisku w Modlinie w Wyższej Szkole Pilotów. Wprowadzenie myśliwców MiG-19 na stan Lotniska Mierzęcice świadczyło o znaczeniu tego lotniska w systemie obrony Polski, a samoloty rozmieszczono tak, aby pokryć ich działaniem całą zachodnią część kraju. Samoloty MiG-19 P były na wyposażeniu pierwszej eskadry pułku od 1958 roku. Ilość samolotów MiG-19 P, PM w Pułku ulegała zmianie. Najwięcej maszyn (max 16 egzemplarzy) było na stanie Pułku po przekazaniu części samolotów z pierwszej eskadry 62. PLM.
Wiosną 1962 roku, kilkuosobowa grupa pilotów wyjechała do CCCP na szkolenie w przechwytywaniu z użyciem kierowanych pocisków rakietowych RS-2 U, które były na wyposażeniu MiG-19 PM. Cała grupa składała się z pilotów z dowództwa WOPK, 28. i 39. PLM, a znaleźli się w niej: mjr pil. Czesław Kantyka – dowódca grupy, kpt. pil. Henryk Dańko, por. pil. Mieczysław Furmanek, kpt. pil. Bogusław Jaromin, por. pil. Wojciech Matonóg, kpt. pil. Zdzisław Skrzydłowski, por. pil. Władysław Waltoś oraz oficer służby uzbrojenia z WOPK. W dniu 1 lipca 1965 roku, na stanie 39. PLM było: 5 MiG-19 PM, 9 MiG-19 P, 6 Lim-5, 13 Lim-2, 8 MiG-15 UTI, 2 TS-8 Bies i 1 An-2.
W dniu 2 sierpnia 1966 roku, w 39. PLM miała miejsce katastrofa lotnicza. Pułk był przebazowany na lotnisko zapasowe w Kamieniu Śląskim. Piloci przygotowywali się do nocnego wylotu. Jako pierwszy wykołował na start kpt. pil. Eugeniusz Nasiorowski, na samolocie MiG-19 P nb 727. Podczas startu, po 100-150 m rozbiegu, w samolocie nastąpiła asymetria ciągu. Prawy silnik pracował na maksymalnym ciągu –„forsaż”, a lewy wszedł tylko na „maksymał” lub „nominał” (komisji powypadkowej nie udało się tego ustalić). Samolot zboczył z pasa i sunął po trawiastej część lotniska wprost na stojankę wypełnioną samolotami. Pilot widząc zaistniałą sytuację, bojąc się zderzenia z samolotami poderwał maszynę. Zbyt mała prędkość spowodowała, że samolot przepadł z wysokości 5-10 m na skrzydło. W momencie upadku rozlało się paliwo i nastąpił wybuch. Całą tą tragiczną sytuację obserwowali inni piloci eskadry siedzący w swoich przygotowanych do startu samolotach. Natychmiast do walki z pożarem ruszyli strażacy, starając się ugasić płonący samolot, a także nie dopuścić ognia do samolotów na stojance. Niestety kpt. pil. Eugeniusz Nasiorowski zginął w płonącej maszynie. Cześć Jego Pamięci!
W trakcie służby Pułk przekazał kilka samolotów MiG-19 P, PM do 28. PLM. Wycofywanie myśliwców MiG-19 z 39. PLM rozpoczęto w 1965 roku. Ostatnie loty na samolotach MiG-19 przeprowadzono w maju 1967 roku. Także w maju 1967 roku, przekazano kilka ostatnich samolotów do 28. PLM, który najdłużej użytkował ten typ myśliwca.
MiG-21 w 39.PLM. 1966 rok.
Po wycofaniu ze służby samolotów MiG-19, 39. Pułk nadal użytkował samoloty typu Lim-5 i Lim-5 P oraz SB Lim-2. W 1966 roku, do Pułku dostarczono pierwsze maszyny typu MiG-21 PF. Były to samoloty nowe. Jeszcze w 60-latach, prawdopodobnie w 1969 roku, Pułk otrzymał na stan myśliwce typu MiG-21 PFM. Także nowe. Oba typy były eksploatowane do chwili rozwiązania Pułku, czyli do 1987 roku. Watro zaznaczyć, że inne bojowe wersje MiG-21 w 39. PLM w Mierzęcicach nie były eksploatowane. Jeśli były, to wyjątkowo i w pojedynczych egzemplarzach. Uzupełnieniem wersji bojowych było kilka egzemplarzy szkolnych samolotów MiG-21 U i MiG-21 US.
W 1973 roku, po reorganizacji w 39. PLM liczbę eskadr z trzech zmniejszono do dwóch. Była to 1. ELM i 2. ELM, zwane potocznie „lotnymi” oraz eskadra techniczna, która zabezpieczała je od strony obsług bieżących i usuwała zaistniałe awarie. Jednym z dowódców 39. PLM, w okresie 1976-1981, był ówczesny pułkownik, a późniejszy dowódca wojsk lotniczych pan Jerzy Gotowała.
Trudna sytuacja gospodarcza Polski, powodowana nieudolnością władz komunistycznych, zmusiła MON do redukcji uzbrojenia. W pułkach zmniejszano liczbę użytkowanych samolotów. Dla podtrzymania nawyków lotniczych u pilotów, szeroko wprowadzono szkolno-treningowe samoloty TS-11 Iskra. Jednak, na niewiele to się zdało i konieczne były dalsze redukcje. 39. PLM został rozformowany. Sztandar Pułku został przekazany dowódcy WOPK w Warszawie.
Samoloty używane w 39. PLM:
Samoloty turboodrzutowe; Jak-17 W Agata, Jak-23, MiG-15, UTI MiG-15, SB Lim-1/2, Lim-2, Lim-5, MiG-19 P, MiG-19 PM, MiG-21 PF, MiG-21 PFM, MiG-21 U, MiG-21 US, TS-11 Iskra. Samoloty tłokowe; TS-8 Bies, An-2, PZL-104 Wilga.
Po rozformowaniu (1987 rok) 39. PLM, sprawne samoloty MiG-21 zostały przekazane do 10. PLM Łask. Lotnisko Mierzęcice i stacjonująca na nim jednostka zostało przekształcone w Komendę Obsługi Lotniska jako JW. 4043. Teren lotniska stał się także nieetatową bazą wycofanych z eksploatacji statków powietrznych. Wykorzystując personel inżynieryjno-lotniczy pozostały po rozwiązaniu 39. PLM z dniem 1 września 1987 roku, utworzono 51. Polowe Warsztaty Lotnicze, których zadaniem było remontowanie śmigłowców bojowych Mi-24 W/D. Oddział 51. PWL został rozwiązany z dniem 31 listopada 1990 roku (JW 2490). W 1990 roku, Lotnisko Mierzęcice staje się miejscem cięcia na złom kilku maszyn typu MiG-21 PF, aby zademonstrować wolnemu światu jednostronną redukcję uzbrojenia.
Opracował Karol Placha Hetman