Skarżysko Kamienna. 2025-03-31
Ciągnik gąsienicowy Mazur D-350.
Ciągnik gąsienicowy Mazur D-350 to jest Polska konstrukcja, która została opracowana w 50-latach XX wieku, w Zakładach Mechanicznych Łabędy w Gliwicach. Budowa prototypu i jego testy trwały w okresie 1957-1958. Produkcja została podjęta w 1958 roku i trwała do 1960 roku. Niektóre źródła podają zakończenie produkcji w 1961 roku. Pojazd był uniwersalny, a w Wojsku Polskim przeznaczony głównie do ciągnięcia armat. W kabinie jest miejsce dla kierowcy-mechanika oraz do 8 żołnierzy, którzy obsługiwali armatę. Pojazd może pokonać brody rzeczne o głębokości do 0,80 m. Kąt pokonywania podjazdu do 30 stopni. Przechył na bok do 35 stopni.
Prace nad pojazdem rozpoczęto w 1956 roku, w Zakładach Mechanicznych Łabędy w Gliwicach. W konstrukcji wykorzystano podzespoły z czołgu T-54A, którego produkcję licencyjną właśnie wdrażano. Unifikacja pojazdów wynosi aż 75 %, a w tym; silnik, przeniesienie napędu, podwozie. W 1957 roku, zbudowano dwa prototypy, które zostały oznaczone ACS Mazur D-300. W 1958 roku, powstały dwa ulepszone pojazdy, które posłużyły za wzór do produkcji seryjnej. Produkcja trwała do 1961 roku. Produkcję prowadzono w Łabędach i w Hucie Stalowa Wola. Silniki produkowała fabryka PZL Wola w Warszawie. Montaż końcowy prowadzono w Łabędach.
Do napędu pojazdu wykorzystano jeden wysokoprężny silnik; W-54, 12 cylindrowy, cztero-suwowy, o mocy 350 KM przy 1 800 obrotach na minutę. Moc zmniejszono dla wydłużenia resursu. Zapłon samoczynny. Silnik był powszechnie stosowany do napędu czołgów T-54 oraz T-55. Silnik jest zbudowany w układzie widlastym. Pojemność skokowa wynosi 38,88 litra. Moc maksymalna: 520 KM (382 kW) przy 2 000 obrotów na minutę. Moment obrotowy: 2 000 Nm. Silnik jest chłodzony cieczą. Masa silnika suchego 1 000 kg. Silnik ten był rozwinięciem starszej jednostki W-2, opracowanej jeszcze w 30-latach XX wieku i stosowanej między innymi w czołgach T-34 oraz armatach samobieżnych IS-2. Silniki W-54 oraz jego późniejsze wersje, takie jak W-55, były produkowane w Fabryce Silników Spalinowych „Wola” w Warszawie. Zbudowano około 1 000 egzemplarzy pojazdów Mazur D-350.
Pojazdy Mazur D-350 były wykorzystywane do budowy polowych pasów startowych. Przy pomocy pojazdów wyrównywano teren, a przy pomocy ciężkich wałów ubijano ziemię.
Produkcja udanego ciągnika Mazur D-350 została zakończona na polecie Moskwy, a powodem miała być unifikacja ciągników artyleryjskich w Układzie Warszawskiem i wprowadzenie sowieckiego ciągnika ATS-59, którego produkcję licencyjną podjęto w Polsce. Podobno moskale przeprowadzili próby porównawcze pojazdów i według końcowego raportu pojazd ATS-59 okazał się lepszy. Co ciekawe, moskale nie pokazali wyników z samych testów.
W Wojsku Polskim ciągniki Mazur D-350 były eksploatowane do końca 70-lat XX wieku. Na początku 60-lat, duża ilość ciągników była przekazana Czechosłowacji. Według ich danych było to 218 pojazdów. Niewielka ilość trafiła do Wietnamu Północnego, w czasie wojny w Wietnamie. W Polsce pojazdy trafiła to leśnictwa i do kolei, gdzie były używane w pociągach ratunkowych, z zamontowanym dodatkowym sprzętem, jak na przykład dźwigi. Obecnie w muzeach są prezentowane dwa pojazdy. Jeden w Skarżysku Kamiennej, drugi w Drzonowie. W Drzonowie pojazd nosi rejestrację UAK 5422, a do pojazdu przyczepiono haubice WZ 1938 (M-30) kalibru 122 mm.
Co ciekawe, nazwa Mazur powtórzyła się w Polsce i została nadana rodzinie traktorów i spychaczy gąsienicowych: Mazur D-35, Mazur D-40 i Mazur D-50. Podwozia, koła, gąsienice, produkowały Zakłady Mechaniczne Łabędy. Pojazdy miały amerykańskie korzenie i poprzez państwo moskiewskie trafiły do Polski. Pojazdy były produkowane od 50-lat XX wieku, w Zakładach Metalowych w Gorzowie Wielkopolskim. Mazur D-50 miał Polski silnik S323C. Jednostkę napędową produkowała Wytwórnia Silników Wysokoprężnych Andrychów. Miał on trzy cylindry i pojemność 5,43 litra, o moc 50 KM. Pojazdy były produkowane dla budownictwa, przemysłu ciężkiego, leśnictwa, rolnictwa i wojska. Uruchamianie ciągnika następowało za pomocą małego, o pojemności 340 cm3, pomocniczego silniczka gaźnikowego, o mocy 8 KM. Ten silnik był uruchamiany po nawinięciu 2-3 zwoi sznura, na koło zamachowe tego silnika i energicznym pociągnięciu za drewnianą rączkę na końcu sznurka.
Dane T-T pojazdu Mazur D-350: Długość 5,81 m. Szerokość 2,89 m. Wysokość 2,69 m. Prześwit 0,46 m. Masa 13 500 kg. Ładowność 12 500 kg. Masa holowanej przyczepy lub armaty 25 000 kg. Prędkość maksymalna 53 km/h. Zasięg 490 km z ładunkiem. Zasięg bez ładunku 600 km. Pojazd ma zamontowaną wyciągarkę.
Opracował Karol Placha Hetman