Kraków 2014-11-29
Zarys historii nawigacji
Wojskowy sprzęt lotniskowych
70-lata XX wieku.
Część III
Samochody ciężarowe z CCCP.
Jak się okaże w niniejszym artykule, w Wojsku Polskim za czasów PRL użytkowano bardzo dużo, przeróżnych typów samochodów ze Wschodu. Ta sytuacja wynikała głównie z tego, iż państwo moskiewskie dostarczało nam sprzęt specjalistyczny już zabudowany; radiostacje, radiolinie, stacje radiolokacyjne, agregaty, itp. Typowych samochodów ciężarowych było stosunkowo niewiele. Niewiele było także pojazdów z grupy budowlanej; dźwigów, koparek, itp. Już w 60-latach, w Wojsku Polskim nie było cystern i dystrybutorów paliw pochodzących ze Wschodu.
ZiS-150 / ZiŁ-164.
ZiS-150 to jeden z pierwszych samochodów ciężarowych pochodzących z CCCP, a wprowadzonych do Wojska Polskiego. ZiS-150 był produkowany przez firmę ZiŁ w latach 1947-1957, w Moskwie. Samochód ma klasyczny układ średniej ciężarówki. Układ jezdny dwuosiowy, tylne koła zdwojone. Do napędu użyto silnik R6, o pojemności 5,6 litra. Moc przenoszona była na oś tylną poprzez 5-biegową skrzynię biegów. Samochód produkowany był głównie jako pojazd wojskowy. Łącznie powstało 774 615 egzemplarzy wszystkich wersji modelu. Podstawowe dane: długość 6,72 m, szerokość 2,38 m, wysokość 2,18 m dach kabiny, rozstaw osi 4,00 m, masa własna 3 900 kg, masa ładunku 3 500 kg, zbiornik paliwa 150 litrów, prędkość max 65 km/h.
ZiŁ-164 to samochód ciężarowy produkowany przez firmę ZiŁ w okresie 1957-1964. Auto to następca ZIS-150. Układ jezdny dwu-osiowy, tylne koła zdwojone. Napędzana tylna oś. Do napędu użyto benzynowy silnik R6 o pojemności 5,6 litra. W 1961 roku, poprawiono układ zawieszenia, skrzynię biegów i układ hamulcowy. Auto oznaczono ZiŁ-164A. W 1964 roku, wprowadzono do produkcji następcę, samochód ZiŁ-130.
Podstawowe dane ZiŁ-164; długość 6,70 m, szerokość 2,47 m, wysokość dach kabiny 2,18 m, rozstaw osi 4,00 m, masa własna 4 100 kg, zbiornik paliwa 150 litrów. Moc maksymalna: 97 KM (100 KM ZiŁ-164A). Prędkość maksymalna: 70 km/h (załadowany). Średnie zużycie paliwa: 27,0 l / 100 km (dla prędkości 30-40 km/h). Ładowność: 4 000 kg. Maksymalna masa przyczepy: 6 400 kg.
ZiS-151/ZIŁ-151/ZIŁ-157.
Podstawowa różnica pomiędzy samochodami ciężarowymi ZiS-150/ZIŁ-164, a samochodami ZiS-151/ZIŁ-157, to układ jezdny. Pierwszy jest 2-osiowy z napędem na tylną oś, drugi jest 3-osiowy z napędem na wszystkie osie.
ZiS-151 to samochód ciężarowy produkowany przez firmę ZiŁ (noszącą wówczas nazwę ZiS) w latach 1948-1958. Do napędu użyto benzynowy silnika R6 o pojemności 5,6 litra (5 555 cm3). 6-cylindrów, każdy z dwoma zaworami, układ gaźnikowy. Moc max 92 KM. Moc przenoszona była na wszystkie trzy osie (6×6) poprzez 5-biegową skrzynię biegów. Prędkość max 60 km/h, zużycie paliwa 46 litrów/100 km. Samochód produkowany był głównie jako pojazd wojskowy. Głównie w wersji skrzyniowej. Układ jezdny złożony z trzech osi. Tylne koła zdwojone. Wszystkie koła napędzane. Długość 6,93 m, szerokość 2,32 m, wysokość (dach kabiny) 2,31 m. rozstaw osi 4,22 m. masa własna 5 580 kg. Dwa zbiorniki paliwa po 150 litrów.
ZIŁ-157 to samochód ciężarowy produkowany przez firmę ZiŁ. Auto jest następcą ZIŁ-151. Prototyp zbudowano w 1955 roku. Był produkowany w okresie 1956-1962. Zbudowano 797 000 sztuk. Był podstawowym samochodem w armii CCCP do 1979 roku, kiedy to został zastąpiony samochodem Ural-375D. Pojazdy ZiŁ-157 były też produkowane w Chinach. W porównaniu do ZIŁ-151, pojazd ZIŁ-157 otrzymał nowszy układ jezdny oparty na kołach z oponami balonowymi. Wszystkie koła są pojedyncze. Układ 6×6. Ładowność 4 500 kg, a w terenie 2 500 kg. Silnik benzynowy, gaźnikowy, rzędowy, 6 – cylindrowy ZiŁ-121 o mocy 109 KM. Dwa zbiorniki paliwa; 150 litrów + 65 litrów. Długość 6,28 m, szerokość 2,34 m, wysokość 2,87 do dachu kabiny. Masa własna 5 710 kg. Prędkość 65 km/h. Samochody tej rodziny wyposażono w wyciągarkę zamontowaną w przedzie samochodu, tuż za przednim zderzakiem.
ZIŁ-130.
ZIŁ-130 to samochód ciężarowy zaprojektowany i produkowany przez firmę ZIŁ. Model został wprowadzony w zastępstwie dla produkowanego ZIŁ-164. Był produkowany głównie na potrzeby gospodarki narodowej. Tylko niewielki procent aut trafił do wojska. Pierwsze prototypy wykonano w 1958 roku. Produkcja seryjna trwała od 1964 roku do 1994 roku. Zbudowano 3 380 000 sztuk. Układ jezdny złożony z dwóch osi. Tylne koła zdwojone. Zespół napędowy to silnik V8 6,0 litra (5 969 cm3), gaźnikowy o mocy 170 KM. Wymiary długość 6,67 m, szerokość 2,50 m, wysokość 2,35 m, rozstaw osi 3,80 m, masa własna 4 300 kg, ładowność do 6 000 kg. Zbiornik paliwa 170 litrów. W kabinie miejsce dla 3 osób.
ZIŁ-131.
ZIŁ-131 mimo niższej numeracji to jest następcą samochodu ZIŁ-157. Początkowo był wersją wojskową samochodu ZIŁ-130. Był produkowany w okresie 1966-2002. Układ jezdny złożony z trzech osi, wszystkie koła pojedyncze, balonowe. Napęd 6×6. Do napędu zastosowano silnik V8 (5 969 cm3), dwa zawory na cylinder, gaźnik, benzyna. Moc 150 KM. Skrzynia biegów 5-przełożeń. Prędkość max 80 km/h. Zużycie paliwa 65 litrów/100 km. Ładowność 5 000 kg + przyczepa (5 000 kg). Wymiary długość 7,04 m, szerokość 2,49 m, wysokość 2,49 m dach kabiny, rozstaw osi 3,30 m + 1,40 m, masa własna 6 700 kg. Dwa zbiorniki paliwa po 170 litrów.
KrAZ.
KrAZ (ukr. Кременчуцький автомобільний завод; Kremenczućkyj Awtomobilnyj Zawod) – producent samochodów ciężarowych mający swoją siedzibę w Krzemieńczuku na Ukrainie. Zakład powstał w 1948 roku, i produkował podzespoły dla samochodów ciężarowych. Samochody ciężarowe zaczęto produkować od 1958 roku. Produkowali samochody cywilne i dla wojska.
Seria KrAZ-25x to samochód ciężarowy z układem jezdnym 3-osiowym. Jego produkcję rozpoczęto w 1968 roku. Wszystkie koła napędzane. Stosowano koła pojedyncze z oponami balonowymi lub tylne osie z kołami bliźniaczymi z oponami szosowymi. KrAZ-255 jest wyposażony w silnik V8 chłodzony wodą, czterosuwowy, wysokoprężny Jamz-238. Ma pojemność 14 860 cm ³ 176 kW (240 KM). Skrzynia biegów 5+1 wsteczny. Wymiary długość 8,65 m, szerokość 2,75, wysokość 3,17 m dach kabiny. Masa własna 11 950 kg, ładowność 6 000 kg. Prędkość max 71 km/h, zbiornik paliwa 165 litrów. Zużycie paliwa 42 litry/100 km.
Oprócz klasycznej wersji skrzyniowej (KrAZ-255B) stanowił bazę dla pojazdów specjalistycznych; wywrotki, koparki, dźwigi, ciągniki siodłowe.
W Wojsku Polskim używano około 200 samochodów KrAZ-255. Były one nielubiane przez kierowców i użytkowników. Auto jest bardzo ciężkie i przy braku wspomagania układu kierowniczego wymaga użycia dużej siły mięśni kierowcy. Widoczność z kabiny jest bardzo słaba, bo wielka i długa maska silnika sporo zasłania. Kabina nieogrzewana. Silnik jest głośny. Podłoga skrzyni ładunkowej jest na wysokości około 160 cm, co utrudnia ręczny załadunek i wyładunek.
URAL-375.
URAL-375 to uniwersalna ciężarówka o ładowności 4 500 kg z układem jezdnym 6×6, produkowana w Zakładach w Ural Automotive SFSR od 1961 roku. URAL-375 wszedł w miejsce auta ZIŁ-157. Koniec produkcji 1983 rok. Silnik o pojemności 7 litrów V8 ZIL-375YA. Skrzynia manualna 5-biegowa + 2 prędkości transferu.
Podstawowe dane URAL-375; długość 7,35 m, szerokość 2,96 m, wysokość 2,98 m, masa własna 8 400 kg, prędkość max 85 km/h.
GAZ-66.
GAZ-66 to samochód ciężarowy produkowany przez firmę GAZ w okresie 1964-1999. Do napędu użyto silnika V8 o pojemności 4,3 litra (4 254 cm3), o mocy 115 KM, zużycie paliwa 28 litrów/100 km. Samochód wyposażony był w 4-biegową skrzynię biegów. Układ jezdny 2-osiowy, 4×4. Prędkość max 95 km/h. Ładowność 2 000 kg. Wyprodukowano łącznie 965 941 sztuk. Wymiary długość 5,80 m, szerokość 2,32 m, wysokość 2,49 m, rozstaw osi 3,30 m, masa własna 3 440 kg. Dwa zbiorniki paliwa po 105 litrów.
Inne ciężarówki.
Wojsko Polski używano także samochody produkowane przez Czechosłowację. Były to samochody TATRA-148 i TARTA-815. Ich podwozie wykorzystywano do montażu systemów radiolokacyjnych.
Wojsko Polskie wykorzystywało także lekkie ciężarówki produkcji NRD typu Robur. Robur to samochód, produkowany przez VEB ROBUR-Werke Zittau w NRD w okresie 1962-1991, jako ciężarówka i autobus. Wytwarzano go także z napędem na cztery koła AWD i 4×2. Te samochody wykorzystywały Wojska Powietrzno-Desantowe.
Opracował Karol Placha Hetman