Kraków 2014-12-01
Zarys historii nawigacji
Wojskowy sprzęt lotniskowych
70-lata XX wieku.
Część IV
Samochody dyspozycyjne.
GAZ-69/UAZ-69.
GAZ-69 to radziecki samochód terenowy produkowany w okresie 1952-1955, w zakładach GAZ w Gorkim, a do 1972 roku, w zakładach UAZ w Uljanowsku (oznaczany UAZ-69). Był podstawowym lekkim samochodem terenowym w wojskach i służbach bloku państw komunistycznych oraz innych będących w gospodarczej lub wojskowej sferze wpływów CCCP. W Polsce samochody te nazywano Gazikami. Samochód został opracowany jako nadwozie typu otwartego, przykrywany opończą rozpiętą na stelażu. Budowano wersje dwu-drzwiowe i cztero-drzwiowe. Zdecydowanie więcej wyprodukowano wersji dwu-drzwiowych. Silniki 2 140 cm³ R4 M-20, o mocy 55 KM. Napęd 4×4. Skrzynka przekładniowa 3-biegowa. Masa własna 1 535 kg. Na bazie tego pojazdu budowano także wersje specjalistyczne. Na przykład Wozy Dowodzenia, wyposażone w sprzęt łączności.
UAZ-469.
UAZ-469 to samochód terenowy, który zastąpił UAZ-69/GAZ-69. Produkowany od 1972r., do 2007r., a od 2010 roku, ponownie w produkcji w fabryce UAZ w Ulianowsku. W trakcie produkcji dokonywano licznych poprawek i modyfikacji. Używany przez wojska Układu Warszawskiego.
Samochód opracowano jako konstrukcję otwartą. Góra to opończa montowana na stelażu. Układ napędowy 4×4 (dołączany przedni most). Silnik benzynowy gaźnikowy, 4-cylindry, o pojemności 2 445 cm³. 4-biegi. Moc 70 KM. Masa całkowita 1 630 kg. Prędkość max 105 km/h. Zużycie paliwa 10-28 litrów/100 km. Zapas paliwa 78 litrów. Wymiary długość 4,02 m, szerokość 1,78 m, wysokość 2,01 m. Pojazd zabiera do 7 osób lub 2 osoby + 600 kg.
Na bazie tego pojazdu budowano także wersje specjalistyczne. Na przykład Wozy Dowodzenia, wyposażone w sprzęt łączności. W tylnej części posiadały charakterystyczną antenę ramową. Samochody te popularnie nazywano WuDek, nie mylić z wódką.
Inne pojazdy.
W 70-latach XX wieku Wojsko Polskie użytkowało także typowe pojazdy cywilne. Wyżsi oficerowie, pełniący funkcje dowódcze mieli do dyspozycji samochody osobowe z kierowcami. Kierowcami byli żołnierze służby zasadniczej. Autami tymi były; GAZ-21 Wołga, GAZ-24 Wołga (oba zwykle w czarnym kolorze, importowane ze Wschodu), samochody Warszawa, FIAT 125P (których produkcję uruchomiono na Żeraniu od 1967r., do 1991r.), FSO-POLONEZ (Polski samochód produkowany na Żeraniu od 1978r., do 2002r.).
Użytkowano także samochody typu furgon, bardziej znane obecnie jako samochody dostawcze (towarowe) i bus (osobowe). W Wojsku Polskim królowały samochody; FSC Żuk (produkowane od 1959r., do 1998r.) i ZSD Nysa (produkowane od 1958r., do 1994r.).
Na bazie tych samochodów budowano wersje specjalistyczne. Pierwszymi typowo specjalistycznymi zabudowami były karetki pogotowia oraz samochody pożarnicze. Jednak można było także spotkać pojazdy z poprzednich dekad. Takim przykładem była karateka pogotowia (sanitarka) zabudowana na podwozu samochodu ciężarowego Lublin-51.
Karetka pogotowia ratunkowego na bazie samochodu ciężarowego GAZ-51 – FSC Lublin-51. Samochód ten miał wejście do budy tylko od tyłu. Kolejne wersje otrzymały także drzwi w lewej burcie.
Do tych pojazdów trzeba dopisać autokary; AUTOSAN i JELCZ.
Zabudowy specjalistyczne.
Zabudowa specjalistyczna montowana na samochodach STAR-66 i STAR-266. Wykorzystywana jako wóz sztabowy lub sala operacyjna. Zabudowa posiada wewnętrzną instalację elektryczną z oświetleniem, która jest zasilana z akumulatorów lub zewnętrznego źródła energii elektrycznej.
Do zabudów specjalistycznych zaliczamy także specjalistyczne przyczepy. Takim transparentnym przykładem były kuchnie polowe. Na świecie są one znane od XVIII wieku. Są one standardowo budowane jako przyczepki jednoosiowe. W Wojsku Polskim w 70-latach XX wieku używano i używa się kuchni polowej typu KP-340 oraz mniej popularna KP-120 (bez podwozia, przenośna).
Wśród specjalistycznych zabudów wyróżnia się także wszelkiego rodzaju cysterny, służące do przewozu i magazynowania wszelkiego rodzaju płynów (woda, paliwa itp.).
Opracował Karol Placha Hetman