Walcz 2025-05-31
Skansen Bojowy 1. Armii Wojska Polskiego w Zdbicach obok Wałcza.
Walki o Wał Pomorski w 1945 roku.
Walki o Wał Pomorski w 1945 roku, były jednym z ważnych etapów ofensywy Armii Czerwonej (armii sowieckiej) i Ludowego Wojska Polskiego, w końcowej fazie drugiej wojny światowej. Wał Pomorski (po germańsku Pommernstellung) był germańskim systemem umocnień obronnych, który został zbudowanym w 30-latach XX wieku, w północno-zachodniej Polsce (w ówczesnych Prusach Wschodnich i Pomorzu Zachodnim). System umocnień obejmował: bunkry, schrony bojowe, zapory przeciwczołgowe, rowy przeciwpancerne, przeszkody naturalne (jeziora, lasy i bagna). Wał Pomorski był wymierzony w Polskę, bo narracja germańska mówiła, że Polska napadnie na germańców. W rzeczywistości Wał Pomorski został wykorzystany w bratobójczej wojnie germańców z moskalami. Walki o Wał Pomorski trwały w okresie luty–marzec 1945 rok. Należy pamiętać, że germańcy sądzili, że w wyniku rozmów pokojowych, w Europie granice pozostaną takie jak były w 1938 roku.
Chronologia wydarzeń: W dniu 1 lutego 1945 roku, rozpoczęło się natarcie wojsk sowieckich i polskich na Wał Pomorski. W okresie 10–14 lutego 1945 roku, toczyły się ciężkie walki o miejscowości takie jak Nadarzyce, Jastrowie, Podgaje. W dniu 18 lutego 1945 roku, wojsko sowieckie weszło do miejscowości Jastrowie. W dniu 27 lutego 1945 roku, doszło do przełamania głównych linii obronnych Wału Pomorskiego przez 1. Armię Wojska Polskiego. W dniu 5 marca 1945 roku, został zajęty Mirosławiec i nastąpiło zakończenie głównych działań w rejonie Wału Pomorskiego. Dowódcą 1. Armia Wojska Polskiego był generał Stanisław Popławski. Strona sowiecka to był 2. Front Białoruski, z dowódcą marszałkiem Konstantym Rokossowskim. Po stronie germańskiej były niedobitki różnych jednostek bojowych Wehrmachtu i SS.
Walki były bardzo zacięte, a teren sprzyjał obrońcom (lasy, jeziora, duży śnieg i silny mróz). Natarcia prowadzone były przez Polskie oddziały piechoty, armaty, czołgi i wsparte nielicznym lotnictwem. Były duże straty. Jednym z najbardziej tragicznych epizodów walk była zbrodnia w Podgajach (31 stycznia – 2 lutego 1945 roku), gdzie germańskie oddziały Waffen-SS, zamordowały około 32–36 żołnierzy Wojska Polskiego, w tym część, żołnierzy spalono żywcem. Dziś jest to miejsce pamięci narodowej. W wielu miejscowościach (Podgaje, Jastrowie, Wałcz) znajdują się pomniki i cmentarze.
Przełamanie Wału Pomorskiego umożliwiło dalszą ofensywę na Pomorzu. W dniu 18 marca 1945 roku, został zajęty Kołobrzeg. W konsekwencji droga do Berlina była już otwarta z trzech kierunków.
Skansen Bojowy 1. Armii Wojska Polskiego w Zdbicach koło Wałcza.
Współrzędne geograficzne: 53.384N 16.487E. Elewacja 113 m. Skansen znajduje się przy lokalnej drodze, przy jeziorze Zdbiczno, na północ od wsi Zdbice. Skansen znajduje się około 15 km na północ od Wałcza. Jest to teren województwa zachodniopomorskiego, a w pobliżu jest granica województwa wielkopolskiego. We wsi Zdbice jest kościół pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego. W okolicy przebiegają również szlaki kajakowe rzeki Piławy, co czyni to miejsce atrakcyjnym dla miłośników aktywnego wypoczynku.
Skansen Bojowy 1. Armii Wojska Polskiego w Zdbicach koło Wałcza to wyjątkowe miejsce pamięci poświęcone walkom o zdobycie Wału Pomorskiego, podczas drugiej wojny światowej. Skansen został utworzony w 1986 roku. Skansen obejmuje plenerową ekspozycję sprzętu bojowego oraz fragmenty umocnień Wału Pomorskiego. Skansen to duże słowo i obecnie (2025 rok) obejmuje cztery eksponaty: czołg T-34-85, dwie haubice typu M-30, armata przeciwlotnicza wzór 1939 typu 52-K, kaliber 85 mm. Dodatkowo, przy eksponatach znajduje się głaz i tablica z napisem „Bohaterom Walki o Przełamanie Wału Pomorskiego. Mieszkańcy Gminy Wałcz. 26 maj 2018 rok.” Przy pamiątkowym głazie często palą się znicze.
Skansen jest nieogrodzony i jest dostępny dla zwiedzających przez cały rok. Możemy dodać, że plany dotyczące rozwoju skansenu, przewidywały zbudowanie szeregu punktów, które miały obrazować kolejne etapy walk. Z powodów finansowych, plany zostały bardzo ograniczone. Kilkanaście lat we wsi Zdbice działa Izba Pamięci Narodowej, w której prezentowano inne pamiątki związane z walkami i Wojskiem Polskim. Obecnie (2025 rok) izba nie istnieje.
Opracował Karol Placha Hetman