Kraków 2022-12-09
Silnik turbinowy TW2-117, TW3-117 dla śmigłowca Mil Mi-8.
Silnik TW2-117A to konstrukcja specjalnie opracowana dla śmigłowca Michał Mil Mi-8. Silnik początkowo miał oznaczenie Siergiej Izotow TW2-117, które później zmieniono na Władimir Klimow TW2-117.
Siergiej Pietrowicz Izotow (w języku rosyjskim Сергей Петрович Изотов, 1917 – 1983), był sowieckim inżynierem i konstruktorem silników lotniczych. W 1934 roku, ukończył technikum. Przeniósł się do Leningradu, gdzie w 1941 roku, ukończył Leningradzki Instytut Politechniczny. Był członkiem Komunistycznej Partii Związku Sowieckiego (KPZR). Od 1941 roku, pracował w fabryce Nr 451, jako inżynier-konstruktor w biurze konstruktorskim Władimira Klimowa. W tym czasie biuro zostało ewakuowane do Ufy. Siergiej Izotow pracował przy silnikach dla lotnictwa frontowego, dla samolotów Jakowlew, Ławoczkin, Petlakow. W 1946 roku, utworzono Doświadczalne Biuro Konstrukcyjne OKB-117, gdzie Siergiej Izotow został zastępcą Władimira Klinowa. Siergiej Izotow otrzymał zadanie skopiowania germańskiego silnika turboodrzutowego Junkers Jumo-004. Tak powstał silnik Władimir Klimow RD-10, który został użyty w kilku konstrukcjach lotniczych. Głównie były to samoloty doświadczalne. Seryjne silniki RD-10 montowano w samolotach Jak-15 oraz Jak-17. Następnie biuro OKB-117 otrzymało zadanie skopiowania brytyjskich silników turboodrzutowych i tak powstał silnik Władimir Klimow WK-1, które montowano w samolotach Mikojan i Guriewicz MiG-15 bis, Iliuszyn Ił-28 i wielu konstrukcjach doświadczalnych. Kiedy w 1960 roku, Władimir Klimow zakończył pracę, to wówczas Siergiej Izotow został jego następcą, jako główny konstruktor OKB-117 i dyrektor państwowej fabryki maszyn Nr 117, którą w 1963 roku, nazwano imieniem Klimowa. Od 1958 roku, OKB-117 pracowało nad silnikami turbinowymi dla śmigłowca Michał Mil Mi-8. Tak powstał silnik TW2-117, gdzie liczba 117 oznacza biuro konstrukcyjne OKB-117.
Silnik TW2-117 jest to tak zwany silnik z wolną turbiną, z której moc jest przenoszona do przekładni głównej. Został zaprojektowany i zbudowany na początku 60-lat XX wieku. Produkcja seryjna trwał od 1962 roku do 1997 roku. Zbudowano około 23 000 silników typu TW2-117.
Silnik TW2-117 ma sprężarkę osiową 10-stopniową, komorę spalania złożoną z ośmiu dzbanów, turbina jest 2-stopniowa oraz 2-stopniowa jest wolna turbiną, która jest mechanicznie połączona z przekładnia główną typu WR-8. W biurze OKB-117 opracowano także nową przekładnię główną WR-8, do której podłączono dwa silniki. Opracowano także nowy wirnik nośny wyposażony w 5-łopat.
Silnik TW2-117 miał podobną moc jak konstrukcje Zachodnie, ale był od nich cięższy i zużywał więcej paliwa. Jednak trzeba pamiętać, że był to silnik nieporównywalnie lżejszy od silnika tłokowego ASz-82 W, który napędzał śmigłowiec Mil Mi-4, przy podobnej mocy maksymalnej 1 250 kW (1 699,53 KM). Silniki miały odpowiednio masę 900 kg oraz 335 kg. Silnik Szewcowa ASz-82 to podwójna, 14-cylindrowa gwiazda. Jest silnikiem 4-suwowym, chłodzonym powietrzem, o mocy maksymalnej 1 700 KM dla wersji FN. Pojemność silnika to 41,21 litra. Masa silnika w zależności od wersji 860 – 900 kg.
Dane T-T silnika TW2-117:
Długość 2,835 m, masa bez osprzętu 335 kg. Spręż powietrza 6,6:1 przy 21 000 obrotów na minutę. TW2-117A o mocy 1 104 kW (1 501,02 KM). TW2-117AG o mocy 1 250 kW (1 699,53 KM).
Silnik TW3-117.
Silnik TW3-117 to daleka modernizacja silnika TW2-117. Pierwsze jego uruchomienie nastąpiło w 1974 roku. Jego produkcja trwa nadal. Do chwili obecnej (2018 rok) zbudowano około 25 000 sztuk silników TW3-117. Silnik te oprócz śmigłowców Mi-14, Mi-17, Mi-24 są używane w wielu śmigłowcach Klimowa. 95 % budowanych obecnie śmigłowców w państwie moskiewskim ma montowane silniki TW3-117.
Dane T-T silnika TW3-117:
Długość 2,055 m. Średnica 0,728 m. Masa bez osprzętu 294 kg. Spręż powietrza 9,4:1 przy 21 000 obrotów na minutę. Przepływ powietrza przez silnik wynosi 8,7 kg/s. Temperatura przed turbiną wynosi 920-990 stopni Celsjusza. TW3-117 o mocy 1 397 kW (1 900 KM) – 1 417 kW (1 927 KM). TW3-117MT o mocy 1 641 kW (2 200 KM), jest to moc nadzwyczajna.
TW3-117WM to wersja przeznaczona do działań w warunkach dużych wysokości i w gorącym klimacie. Prace nad silnikiem ruszyły w chwili, kiedy armia moskiewska wkroczyła do Afganistanu w 1979 roku. Silnik tem ma moc 2 200 KM czyi tyle samo co TW3-117MT, ale na wysokości lotniska wysokogórskiego 1 000 m npm, przy temperaturze 40 stopni Celsjusza, daje moc 1 268 kW (1 700 KM), podczas gdy silnik TW3-117MT już tylko 1 059 kW (1 420 KM).
Silnik WK-2500.
W 2020 roku, państwo moskiewskie poinformowało, że wyprodukowało 230 silników typu TW3-117 oraz WK-2500, a w 2021 roku, zbudowano 300 silników. Silniki produkuje koncern ODK-Klimow. WK-2500 to wersja rozwojowa silnika TW3-117WMA, opracowana w 2001 roku, z myślą o śmigłowcu Ka-50. Silniki WK-2500 są obecnie montowane we wszystkich nowo produkowanych śmigłowcach, które były dostosowane wcześniej do TW3-117. WK-2500 ma cyfrowy system sterowania (Eliektronno-Cifrowaja Sistiema Uprawlenija Dwigatielem, w języku angielskim FADEC), moc maksymalną 1 987 kW (2 700 KM), okres międzyremontowy 2 000 – 3 000 godzin i resurs 6 000 – 9 000 godzin. Silnik WK-2500 jest przeznaczony także dla śmigłowców szturmowych Mi-28.
Trzeba pamiętać, że do agresji państwa moskiewskiego na Ukrainę w 2014 roku, wszystkie silniki dla moskiewskich śmigłowców produkowano w Ukrainie. Po tej dacie, Moskwa pozyskiwała silniki drogą okrężną poprzez Białoruś. Ostatecznie moskale zostali zmuszeni do samodzielnej produkcji. Niemal wszystkie śmigłowce moskiewskie są napędzane silnikami Klimow TW3-117 lub Klimow WK-2500 (lub ich słabszymi odmianami): Mi-8, Mi-17, Mi-24, Mi-35, Ka-50, Ka-52. Moskwa same silniki WK-2500 eksportuje także do Chin.
Opracował Karol Placha Hetman