Kraków 2022-07-31
Pożegnanie samolotów PZL TS-11 Iskra.
W dniu 27 lipca 2022 roku, po 58 latach służby Siły Powietrzne Rzeczypospolitej pożegnały się z doskonałym Polskim Samolotem Szkolno – Treningowym PZL TS-11 Iskra.
Ale już w dniu 9 grudnia 2020 roku, na terenie lotniska 41. Bazy Lotnictwa Szkolnego imieniem majora pilota Eugeniusza Horbaczewskiego w Dęblinie odbyła się rodzinna uroczystość wycofania ze służby samolotów PZL TS-11 Iskra. Oznaczało to, że podchorążowie Lotniczej Akademii Wojskowej będą szkolić się wyłącznie na turbośmigłowych samolotach PZL-130 Orlik TC-II, a następnie na samolotach turboodrzutowych Leonardo M-346 Bielik. Nadmienimy, że w dniu 17 listopada 2020 roku, do Polski dostarczono już jedenasty egzemplarz samolotu Leonardo M-346 Bielik. Od 9 grudnia 2020 roku do dnia 27 lipca 2022 roku w stanie lotnym utrzymywane były tylko samoloty PZL TS-11 MR z Zespołu Akrobacyjnego „Biało Czerwone Iskry”.
Samoloty PZL TS-11 Iskra są zbyt ważne w historii Polskiego Lotnictwa, aby ich pożegnanie zostało tylko zaznaczone. Szykowano się do dużo większej imprezy z udziałem szerokiej publiczności, ale życie zweryfikowało plany. Bandyta car Putin napadł na suwerenne państwo – Ukrainę, za przyzwoleniem niemców i francuzów. W XXI wieku, okazało się, że wszystkie umowy pokojowe można wrzucić do kosza, a światem rządzi tylko pieniądz.
Dlatego w dniu 27 lipca 2022 roku (środa), zorganizowano kolejną rodziną imprezę, na której wykonano ostatnie pożegnalne loty samolotów PZL TS-11 Iskra, na lotnisku 41. Bazy Lotnictwa Szkolnego w Dęblinie.
Głównym konstruktorem samolotu był profesor inżynier Tadeusz Sołtyk. Prototyp samolotu pierwszy lot wykonał w dniu 5 lutego 1960 roku. Kiedy w 60-latach XX wieku, samoloty PZL TS-11 Iskra wprowadzano na uzbrojenie, był to najlepszy samolot szkolno – treningowy na świecie. Podczas konkursu w Moskwie zdeklasował ruski samolot Jak-30 oraz Czechosłowacki L-29 Delfin. Samolot PZL TS-11 Iskra uzyskał trzy świtowe rekordy lotnicze i kilka rekordów Polski. Ale moskale politycznie wybrali samolot z Czechosłowacji. PZL TS-11 Iskra był eksportowany do Indii. Inne możliwe kontrakty zostały zablokowane przez moskali. Produkcja samolotów zakończyła się w dniu 23 września 1987 roku, po zbudowaniu 424 egzemplarzy.
Szkolenie lotnicze na samolotach TS-11 rozpoczęto w marcu 1964 roku w ówczesnym 60. Lotniczym Pułku Szkolnym w Radomiu, który jako pierwsza jednostka lotnicza został wyposażony w te maszyny. Poza Radomiem, gdzie PZL TS-11 Iskra były użytkowane w okresie 1964 – 2000, szkolenie lotnicze prowadzono w Tomaszowie Mazowieckim, Modlinie, Białej Podlaskiej oraz aż do 2020 roku w Dęblinie. Poza szkoleniem lotniczym, samoloty te znajdowały się na wyposażeniu każdego pułku lotnictwa myśliwskiego, w charakterze samolotu dyspozycyjnego, do wykonywania lotów na lotnicze rozpoznanie pogody, do lotów w zasłoniętej kabinie IFR, do patrolowania granicy państwa i wód terytorialnych, do lotów na rozpoznanie wzrokowe i fotograficzne. Udział samolotów PZL TS-11 Iskra w zespołach akrobacyjnych to osobna historia.
PZL TS-11 Iskra posiadał wiele zalet. Był całkowite produkowany w Polsce. Nie tylko płatowiec, ale i silnik był Polskiej konstrukcji i produkcji. Samolot był przyjazny w pilotowaniu i idealnie przystosowany do szkolenia. Wybaczała wiele błędów młodych lotników. Potwierdzają to wszyscy piloci, którzy zasiadali za jego sterami.
Uroczystość pożegnania samolotów PZL TS-11 Iskra połączona była z ostatnim lotem trzech maszyn w asyście nowych samolotów szkolenia zaawansowanego M-346 Bielik. Samoloty przeleciały nad dęblińskim lotniskiem w ugrupowaniu „Grot” w biało-czerwonym malowaniu. Dowódcą ugrupowania oraz prowadzącym był Podpułkownik pilot Marek Stechni, który posiada ponad 3 700 godzin nalotu na tych samolotach. Uczestnicy uroczystości podkreślają, że ostatnie rozejście samolotów nad lotniskiem i lądowanie połączone z wypuszczeniem dymów było jednym z najbardziej wzruszających momentów pożegnania. Łza się w oku kręci.
W ceremonii wziął udział Dowódca Generalny Rodzajów Sił Zbrojnych – generał Jarosław Mika, Zastępca Dowódcy Generalnego RSZ gen. dyw. pil. Cezary Wiśniewski, Inspektor Sił Powietrznych – gen. dyw. pil. Jacek Pszczoła, Dowódca 4. Skrzydła Lotnictwa Szkolnego gen. bryg. pil. dr inż. Grzegorz Ślusarz, dowódcy skrzydeł, brygad, baz i eskadr, kadra instruktorska, obecni oraz byli piloci, technicy oraz zaproszeni goście, w tym potomkowie profesora inżyniera Tadeusza Sołtyka.
Więcej informacji o samolotach PZL TS-11 Iskra jest zamieszczonych w innych rozdziałach tego portalu.
Opracował Karol Placha Hetman