Kraków 2015-09-02
Polski Przemysł Lotniczy – Część 19
Wojskowe Zakłady Lotnicze
Opis do zdjęcia: Samolot SB Lim-2 A nb 2004. Samolot produkcji CCCP, zbudowany w dniu 22.12.1954 roku, jako MiG-15 UTI Nr 27004. Dostarczony do Polski w dniu 4.01.1955 roku. Przebudowany 30.01.1967 roku, na SB Lim-1A nb 2704/2004 w WZL Nr 2 w Bydgoszczy. Tył kadłuba od samolotu Lim-2. Samolot służył w 15 SELR Siemirowice do 1988 roku. W 1995 roku przekazany do Czyżyn.
Opis do zdjęcia: SB Lim-2 Nr 1A 06-018 Nb 018. Samolot zbudowano jako Lim-1 w PZL Mielec w dniu 22.09.1954 roku. W WZL Nr 2 w Bydgoszczy przebudowany na SB Lim-2. Tył kadłuba od samolotu Lim-2. Ostatnią jednostką wojskową była MW Siemirowice. Skreślony ze służby 11.04.1991 roku. W 1995 roku, samolot został przekazany do Czyżyn.
Wojskowe Zakłady Lotnicze.
Historia Wojskowych Zakładów Lotniczych w Polsce rozpoczęła się w 1945 roku, kiedy na potrzeby utrzymania w technicznej sprawności samolotów wojskowych rozpoczęto organizowanie Ruchomych Lotniczych Warsztatów Polowych. Zwane one były także Ruchome Warsztaty Remontu Lotniczego. Słowo ruchome było związane z ich przemieszczaniem się za postępującym frontem. Ponieważ były to podmioty typowo wojskowe, dlatego były zorganizowane na bazie batalionów. Wchodziły one w skład pułku lotniczego, a były zorganizowane na tym lotnisku gdzie funkcjonował sztab dywizji. Ponieważ poszczególne dywizje dysponowały odmiennymi typami samolotów, dlatego z czasem warsztaty zaczęły się specjalizować w remontach i naprawach konkretnych typów samolotów. Pierwsza duża reorganizacja tych warsztatów nastąpiła w 1951 roku, i była związana z szeroko wprowadzanymi do uzbrojenia samolotami z napędem turboodrzutowym. Likwidacji uległy wówczas ruchome warsztaty. Część z nich przekształcona została w warsztaty obsługi bieżącej, a część z nich stała się Wojskowymi Bazami Remontowymi, które świadczyły specjalistyczne usługi dla całych wojsk lotniczych w obrębie danej specjalności. W połowie 50-lat znane już były cztery podstawowe centra usług remontowo-naprawczych dla wojsk lotniczych w: Łodzi, Bydgoszczy, Dęblinie i Warszawie. W 1957 roku, te cztery zakłady remontowe, nazywane już wówczas Lotnicze Zakłady Remontowe, zostały przekształcone w państwowe przedsiębiorstwa. W ten sposób zniknęła struktura typowa dla wojska. W 1982 roku, Lotnicze Zakłady Remontowe przekształcono w Wojskowe Zakłady Lotnicze. Ta zmiana pozwoliła na lepsze finansowanie tych firm, w obliczu permanentnego kryzysu gospodarczego. Po przemianach społeczno-gospodarczych 1989 roku, zakłady te stopniowo przechodziły reorganizację, z czasem stając się spółkami akcyjnymi, funkcjonujących na wolnym rynku. Jak każda firma, Wojskowe Zakłady Lotnicze muszą szukać rynku na swoje usługi. Z trzech funkcjonujących obecnie (2015 rok) WZL najważniejsze miejsce zajmują WZL Nr 2 w Bydgoszczy, które remontują samoloty. Kolejne to WZL Nr 1 w Łodzi, które remontują śmigłowce, a które w 2010 roku, wchłonęły WZL Nr 3 w Dęblinie. Ostatnie to WZL Nr 4 w Warszawie, które specjalizują się w remontach silników.
Zakłady w Bydgoszczy.
W Bydgoszczy, po II wojnie światowej stacjonowały 817 Ruchome Lotnicze Warsztaty Polowe. W 1946 roku, zostały przemianowane na Lotnicze Warsztaty Nr 1 i tę datę przyjmuje się obecnie za datę powstanie zakładów. W 1948 roku, wyodrębniono z nich Lotnicze Warsztaty Nr 2. W kolejnych latach Lotnicze Warsztaty Nr 2 zostały przekształcone w Lotnicze Zakłady Remontowe Nr 2 (około 1960 roku). W 1982 roku, po przekształceniach i reorganizacjach powstał podmiot o nazwie używanej do chwili obecnej (2015 rok), czyli Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 2 w Bydgoszczy.
Same zakłady w Bydgoszczy swoimi korzeniami sięgają wielkiej wojny światowej. W okresie 1916-1918, przy szosie Szubińskiej w Bydgoszczy powstało duże lotnisko, które zajęło około 112 hektarów. Do lotniska doprowadzono bocznicę kolejową. Zbudowano 4 hangary, koszary, magazyny, mieszkania dla kadry, budynek sztabu i warsztaty. W styczniu 1920 roku, Bydgoszcz oficjalnie wróciła do Polski, mimo że do granicy z niemcami było około 70 km. Władze Polskie przejęły Lotnisko wraz z budynkami i infrastrukturą. Natomiast sprzęt, maszyny, urządzenia, części zapasowe, paliwa, oleje i smary zostały wywiezione przez niemców. Wojna nie zniszczyła infrastruktury. Ani razu Lotnisko nie było zbombardowane. Lotnisko należało do największych Lotnisk w Rzeczypospolitej, ale świeciło pustkami. Stopniowo zapełniało się różnymi jednostkami lotniczymi, w tym szkołami pilotażu, a na ich potrzeby uruchomiono duże warsztaty. Warsztaty był samorzutnie wspierane przez fakt istnienia od 1922 roku, Wojskowej Szkoły Mechaników Lotniczych, a w 1926 roku, uruchomiono pierwszą w kraju Cywilną Szkołę Mechaników Lotniczych. W szkołach tych uczyło się kilkuset uczniów, a wykłady prowadzili profesorowie Państwowej Szkoły Przemysłowej w Bydgoszczy oraz instruktorzy Centralnej Szkoły Podoficerów Lotnictwa. Z tej właśnie szkoły pochodziło wielu wysoko wykwalifikowanych mechaników lotniczych, którzy wykazali się nadzwyczajnymi umiejętnościami walki z okupantem podczas II wojny światowej. Podczas II wojny światowej lotnisko i jego zabudowania praktycznie nie ucierpiały. Szybkość czerwonego frontu była tak duża, że rosjanie lotniska nie zajmowali. Z chwila zdobycia Berlina, w dniu 2.05.1945 roku, wszystkie jednostki nowego Wojska Polskiego otrzymały rozkaz powrotu do Polski. Dla jednostek lotniczych wyznaczono cztery tak zwane węzły lotniskowe; Bydgoszcz, Inowrocław, Kutno i Tomaszów Mazowiecki. W Bydgoszczy były najlepsze warunki, dlatego tutaj uruchomiono jedne z pierwszych ruchomych lotniczych warsztatów polowych. Tutaj na nowo rozpoczęto szkolenie mechaników lotniczych.
W pierwszych latach powojennych w Bydgoszczy remontowano samoloty, które brały udział w walkach. Pierwszymi typami były samoloty: Po-2, Jak-3, Jak-9, Ił-2, Tu-2. Wszystkie budowane na potrzeby trawiącej jeszcze wojny. Ze sprzętem produkcji powojennej warsztaty zetknęły się dopiero w lutym 1949 roku, kiedy to pojawiły się nie najnowocześniejsze samoloty szturmowe typu Ił-10 i jego czechosłowacka licencja B-33. Jednak sytuacja zmieniła się drastycznie na przełomie 40/50-lat. Zaostrzyła się sytuacja międzynarodowa i Kreml nakazał dozbroić się krajom zależnym w sposób znacznie przekraczający potrzeby obronne. W Polsce nastąpiła techniczna rewolucja i w pułkach w ogromnych ilościach pojawiły się samoloty z napędem turboodrzutowym. Początkowo sprowadzane z CCCP, a następnie produkowane na masową skalę w Polskich fabrykach. Konsekwencją była konieczność zwiększenia ilości wojskowych warsztatów remontowych i ich możliwości remontów i napraw samolotów. Niektóre z nich powstały na bazie personelu z Bydgoszczy. Tak powstały choćby 56 Ruchome Warsztaty Remontu Lotnictwa przeznaczone dla 13 Dywizji Lotnictwa Szturmowego.
Wówczas to warsztaty w Bydgoszczy opanowały technologie remontów i napraw wszystkich samolotów opartych na konstrukcji MiG-15. Były to MiG-15, MiG-15 bis, UTI MiG-15, a nieco później MiG-17 i produkowanych w Polsce Lim-1, Lim-2, SB Lim-2. W połowie 50-lat okazało się, że przy tak ogromnej ilości jednomiejscowych samolotów bojowych brak było dostatecznej ilości pilotów, o odpowiedniej postawie politycznej. Należało szkolić nowych pilotów o socjalistycznym światopoglądzie. Okazało się jednak, że w wojsku była zbyt mała ilość samolotów szkolno-bojowych, czyli UTI MiG-15. Ponieważ ówczesna technika rozwijała się bardzo szybko, dlatego samoloty oparte o typ MiG-15, bardzo szybko zastąpiły samoloty MiG-15 bis, zrodziła się koncepcja przebudowy samolotów Lim-1 (MiG-15) na wersje dwumiejscowe. Zadanie to zlecono warsztatom w Bydgoszczy. Powodów takiej decyzji było kilka. Teoretycznie największe doświadczenie miał producent, czyli WSK PZL Mielec. Jednak zakłady te były zajęte w tym czasie produkcją nowych myśliwców Lim-5 (MiG-17). Poza tym, samoloty były już w wojsku, więc powinny nimi się zająć warsztaty wojskowe. Z WSK PZL Mielec otrzymano stosowną pomoc, którą dzisiaj nazwalibyśmy know-how. Była to stosowna dokumentacja techniczna i podzespoły (fotele wyrzucane, tablice rozdzielcze, osłony kabiny, dodatkowe instalacje, itp.). Przebudowa nie okazała się, aż tak trudna, gdyż technologicznie kadłub samolotu jest podzielony na dwie części; przednia z kabina załogi i tylna z zespołem napędowym i doczepionym do niego usterzeniem. Przebudowa polegała na zmniejszeniu kadłubowego zbiornika paliwa i w wyciętej przestrzeni zamontowaniu drugiej, tylnej kabiny. Już wówczas standardem był uczeń w przedniej kabinie i instruktor w tylnej. Oprócz zdublowanych systemów podtrzymania funkcji życiowych lotników jedynym dodatkowym wyposażeniem był telefon pokładowy.
Polskie dwustery różniły się znacznie od sowieckich. Inne było wyposażenie radio-elektroniczne i uzbrojenie. Przeróbki były wykonywane według projektów racjonalizatorskich personelu technicznego Wojsk Lotniczych. Dlatego konstrukcja także była inna. Możliwe były także i takie sytuacje, że powstały egzemplarze dwumiejscowe zbudowane z dwóch różnych maszyn. Np. przednia część z Lim-1, a tylna z Lim-2. Sytuacja ta bardzo utrudnia przedstawienie w miarę rzetelnego zestawienia eksploatowanych samolotów.
Od 1958r. do 1960r. konwersji na SB Lim-1 podano około 147 maszyn. Jedną z pierwszych był egzemplarz który otrzymał Nr 1A 06-023 i opuścił LZR-2 w Bydgoszczy w lipcu 1958r. trafiając do 13 PLM w Łęczycy.
W 1960 roku, przebudowano 18 Lim-1 na SB Lim-1. W 1961r. przebudowano 23 Lim-1 na SB Lim-1 z czego 8 sztuk sprzedano na Węgry. W 1962r. kolejne kilkanaście Lim-1 przebudowano na SB-Lim-1. Kilka z tych maszyn sprzedano na Węgry, a reszta trafiła do Polskich jednostek, głównie do 21 SPLR w Sochaczewie. W okresie 1963r.-1964r. na SB Lim-1 przebudowano około 50 maszyn Lim-1. W okresie 1965r.-1966r. na SB Lim-1 przebudowano 35 maszyn Lim-1. Z tego 25 maszyn trafiły do Polskich jednostek, a głównie do Dęblina i Nowego Miasta. Pozostałe 10 sztuk sprzedano za granicę.
Z początkiem 60-tych lat przebudowie na dwusteru zaczęto poddawać myśliwce Lim-2. Samoloty otrzymały oznaczenie SB Lim-2. Konwersji poddano około 200 sztuk.
Od 1958 roku, pozostałe samoloty Lim-1 / 2 przesuwano do jednostek lotnictwa myśliwsko – szturmowego. Należało je przystosować do wsparcia, rozpoznania i kierowania ogniem artylerii. Samoloty SB Lim-1 i SB Lim-2, zaczęto przebudowywać na tzw. Artyleryjskie oznaczone SB Lim-1 A, (od 1965r.) i SB Lim-2 A. (od 1968r.) Początkowo nosiły oznaczenie zamiast litery A, skrót Art. Konwersję dokonano w LZR (Lotniczych Zakładach Remontowych) w Bydgoszczy.
Opis do zdjęcia: Samolot SB Lim-1 Nr 1A 06-035 nb 035. Samolot ten jako myśliwiec Lim-1 został zbudowany w PZL Mielec w dniu 15.10.1953 roku, i został przyjęty na uzbrojenie 29 PLM Orneta. W 1959 roku, został w LZR Nr 2 w Bydgoszczy przebudowany na dwuster i przekazany do 25 PLM Pruszcz Gdański. Numer seryjny i burtowy postawiono bez zmian. Samolot ma już dodatkowe zbiorniki paliwa wykonane z tworzywa sztucznego. Tylna część kadłuba już od samolotu Lim-2.
W 60-latach zakłady wykonywały remonty samolotów dla innych krajów. Między innymi remontowano samoloty myśliwskie MiG-15 i MiG-17 należące do NRD (niemieckiej republiki demokratycznej).
W 1969 roku, zakład w Bydgoszczy przeszedł do następnego etapu rozwoju. W tym roku zaczęto remontować i naprawiać samoloty uderzeniowe Su-7 B, Su-7 BKL, Su-7 U, które od 1964 roku, były na uzbrojeniu Wojska Polskiego. W kolejnych latach do tej rodziny dołączyły samoloty Su-20, przyjęte na uzbrojenie w 1974 roku, i Su-22 M 4 K, Su-22 UM 3 K, przyjęte w 1984 roku. Te ostatnie samoloty są remontowane i naprawiane w Bydgoszczy do chwili obecnej (2015 rok). Remonty całej tej rodziny maszyn wymagał opracowania przez zakład nowych rozwiązań technicznych i dokumentacji remontowych. Choćby takich prozaicznych jak stworzenia nowego oprzyrządowania, pomostów, podnośników, które są związane z wielkością tych samolotów. Sprawę ułatwiał fakt, że samoloty Su-7 i Su-20 były głównie eksploatowane właśnie w Bydgoszczy. Warto wspomnieć, iż do Polski trafiło około 120 sztuk samolotów Su-22, co było dużą ilością. Samoloty wciąż są użytkowane (2015 rok), co prawda oficjalnie w ilości 32 sztuk i są na wyposażeniu tylko 40 ELT w Świdwinie. Ten długi okres eksploatacji spowodował, że w 2003 roku, zakład podpisał porozumienie z ich producentem firmą Suchoj, dotyczącą stałej współpracy w zakresie obsługi tych maszyn. W 2007 roku, zakład wykonał szeroką modernizację samolotu Su-22 dla Sił Powietrznych Angoli polegającą między innymi na zabudowie i integracji nowego komputera misji, platformy laserowej EGI, celownika przeziernego HUD, wyświetlacza wielofunkcyjnego.
W 1970 roku, zakład rozpoczął remonty i naprawy samolotów szkolno-treningowych Polskiej konstrukcji TS-11 Iskra. W 80-tych i 90-tych latach zakład prowadził także remonty samolotów TS-11 Iskra, które były użytkowane w Indiach. Pisząc o zadaniach wykonywanych przez Bydgoszcz należy nadmienić, że wśród zagranicznych klientów była także Syria i Egipt.
W 1996 roku, zakład uroczyście obchodził 50-lecie swojego powstania.
MiG-29
W 1996 roku, już po przemianach społeczno gospodarczych zakład wystartował do przetargu na remonty samolotów MiG-29 eksploatowanych w Wojsku Polskim i wygrał ten konkurs. Rozpoczęły się remonty na średnim poziomie zarówno wersji jednomiejscowej jak i dwumiejscowej. Jakość przeprowadzanych remontów była wysoka, a dodatkowo zakład rozszerzył swoją ofertę o wykonanie doposażenia w nową awionikę. W związku z przystąpieniem Rzeczypospolitej do NATO, na pokładach samolotów MiG-29 montowano dwa nowe systemy nawigacyjne; GPS oraz system bliskiej nawigacji TACAN, który był standardem w państwach NATO. Nieco później, wojskowe samoloty modernizowane w Bydgoszczy zaczęto doposażać w cywilny system nawigacyjny VOR/ILS, transpondery kontroli cywilnej ruchu powietrznego i nowe typy radiostacji łączności wyposażone w cyfrowe pulpity sterowania. Było to związane z systematycznym przejmowaniem całej przestrzeni powietrznej nad Polską przez służby cywilne. W okresie 2011-2014, było zrealizowane doposażenie 16 samolotów MiG-29 Polskich Sił Powietrznych polegające na integracji nowoczesnych systemów awioniki i zbudowaniu otwartej architektury w oparciu o nowy komputer misji i szynę danych MIL BUS 1553 B.
2000 rok.
Z uwagi na spore już doświadczenie zakładu w montażu nowych systemów nawigacyjnych na statkach powietrznych WZL Nr 2 otrzymały także zlecenia na montaż ich na pokładach śmigłowców; Mi-2, Mi-8, Mi-17. Śmigłowce te wyposażono między innymi w systemy: GPS, TACAN, VOR/ILS, światła antykolizyjne, radiostacje UHF/VHF, transpondery, KT/IFF.
2009 rok.
W 2009 roku, na stan Polskich Sił Powietrznych zostały przyjęte pierwsze samoloty transportowe typu C-130 Herkules. Ponieważ maszyny pochodziły z zapasów USAF, więc były maszynami już ze sporym resursem. Zakłady uzyskały uprawnienia do wykonywania obsługi typu ISO dla tych maszyn.
2011 rok.
W listopadzie 2011 roku, zakończono remont prototypowy śmigłowca Mi-8 połączony z przedłużeniem resursu technicznego i modernizacją. Spółka otrzymała uprawnienia do wykonywania remontów seryjnych tego typu statków powietrznych. W ten sposób zakład wszedł w obszar realizowany do tej pory przez Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1.
2012 rok.
Od chwili wprowadzenia na uzbrojenie wielozadaniowych samolotów bojowych F-16 Jastrząb (2006 rok) zakład czynił starania o przejecie serwisowania tych maszyn. Rozmowy, a później przygotowania trwały długo. W 2012 roku, zakład uzyskał uprawnienia do remontów F-16 Jastrząb typu D-level dla podwozia, układu pneumatycznego, hydraulicznego i elektrycznego. Usuwanie pokrycia malarskiego metodą blastingu i pełne malowanie F-16 Jastrząb. Dostawę części zamiennych. Produkcje sprzętu naziemnego i obsługowego. Doraźne naprawy. Jest to jeszcze dość ograniczony zakres, ale początek został już uczyniony.
2015 rok.
Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 2 S.A. są jednym z największych zakładów lotniczych w Polsce. Historyczne uwarunkowania, stale rozszerzana oferta usług oraz wysoka jakość przeprowadzanych remontów i napraw spowodowała, że Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 2 w Bydgoszczy zajmują pozycję lidera w swojej dziedzinie. Głównym klientem zakładu jest Ministerstwo Obrony Narodowej. Podstawową działalnością zakładów są remonty, modernizacje i przedłużanie resursów trzech podstawowych typów statków powietrznych; Su-22, MiG-29 i TS-11 Iskra, które są użytkowane przez Polskie Siły Powietrzne. Szczegółowy zakres działalności obejmuje remonty, naprawy, malowanie, przeglądy okresowe, naprawy awaryjne, przedłużanie resursów, produkcja i dostawa części zapasowych oraz przygotowanie dokumentacji technicznej i obsługowej. Zakład szkoli także techników obsługi statków powietrznych.
Od wielu lat zakłady mają w ofercie remonty samolotów cywilnych; PZL-101 Gawron, PZL-104 Wilga, PZL-110 Koliber. Od 1992 roku, w Kielcach jest organizowany Międzynarodowy Salon Przemysłu Obronnego MSPO, w którym czynny udział bierze zakład z Bydgoszczy. Właśnie na tych targach zakład był wielokrotnie nagradzany i wyróżniany, co świadczy o jego profesjonalizmie. W chwili obecnej (2015 rok) zakład zajmuje powierzchnię 265 593 000 m2 (dane z oficjalnej zakładu). Oprócz hal produkcyjnych z nowoczesnym parkiem maszyn, zakład posiada centrum badawczo-rozwojowe. Przedsiębiorstwo dysponuje nowoczesnymi maszynami. Między innymi do obróbki skrawaniem (CNC i pomiarowymi), nowoczesnymi liniami do nakładania powłok galwanicznych oraz laboratorium chemicznym, profesjonalnym wydziałem malarni oraz stanowiskami do badań defektoskopowych. Aby zapewnić wiodącą pozycję w branży, WZL Nr 2 S.A. dokonuje ciągłej modernizacji posiadanego parku maszyn i urządzeń.
Zakład zatrudnia ponad 600 pracowników i jest jednym z największych pracodawców w Bydgoszczy. Pracownicy WZL Nr 2 S.A. systematycznie, podnoszą swoje kwalifikacje i doskonalą wiedzę zawodową, uczestnicząc w licznych szkoleniach. Marka zakładu jest rozpoznawalna od ponad 65 lat. Od 2007 roku, na terenie WZL Nr 2 odbywają się wystawy połączone z targami pod nazwą AIR FAIR. W 2015 roku, odbyła się już IX edycja.
Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 2 S.A. Adres: 85-915 Bydgoszcz, ul. Szubińska 107
tel. (52) 36 28 600, fax. (52) 36 28 602
Zakłady w Łodzi.
W 1945 roku, w Łodzi ulokowano 131. Samodzielne Warsztaty Lotnicze (Самостоятельные Аваченные Мастерские). Były one podległe pod dowództwo 2. Armii Wojska Polskiego. Zostały umieszczone na Placu Leonarda (obecnie Plac Niepodległości). W 1946 roku, zmieniono nazwę warsztatów na jednostkę Wojskową JW 1519. Po kolejnych zmianach, w 1947 roku, zakład otrzymał nazwę Lotnicze Warsztaty Nr 1 (LW Nr 1). W 1951 roku, zakład otrzymał nazwę Lotnicze Warsztaty Remontowe Nr 1 (LWR Nr 1). Stało się to na mocy rozkazu Ministra Obrony Narodowej. W 1952 roku, zakład został przeniesiony z siedziby przy Placu Leonarda do obiektów na Lotnisku Lublinek. Już wówczas zakład zajmował się wyłącznie remontem samolotów.
W dniu 12.04.1957 roku, zarządzeniem Ministra Obrony Narodowej nastąpiła zmiana organizacyjna — Warsztaty zorganizowane do tej chwili w strukturze wojskowej stało się Przedsiębiorstwem Państwowym pod nazwą Lotnicze Zakłady Remontowe (LZR Nr-1). W tym okresie zakłady zajmowały się remontem samolotów: Ił-2, Ił-10, Jak-12, Jak-18, Po-2, CSS-13. W 60-latach XX wieku zaistniała konieczność podjęcia się remontów nowego rodzaju statków powietrznych jakimi były śmigłowce. Remontowano Mi-1, SM-1, SM-2. W 1982 roku, nastąpiła zmiana nazwy na Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 (WZL Nr 1). W związku z procesem prywatyzacji, z dniem 1.01.2008 roku, Lotnicze Zakłady Remontowe Nr 1 stały się Spółka Akcyjną.
W związku z wyborem w dniu 21.04.2015 roku, w przetargu śmigłowca dla Polskiego Wojska maszyny Eurocopter EC725 Caracal, być może w Łodzi powstanie linia montażu końcowego i produkcja łopat wirników nośnych. Przetarg został unieważniony.
2015 rok.
Misją Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 1 S.A. jest być nowoczesną, stale rozwijającą się firmą, zapewniającą wysoką sprawność eksploatacyjną floty statków powietrznych będących na wyposażeniu lotnictwa sił zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej – satysfakcjonującą klientów i pracowników. Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 Spółka Akcyjna to jedna z wiodących firm europejskich branży lotniczej.
Obecnie Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 1 prowadzą działalność usługową i remontową prowadząc remonty i naprawy śmigłowców użytkowanych przez Wojsko Polskie. Wśród nich są: Mi-2, Mi-8, Mi-14, Mi-17, Mi-24, PZL W-3 Sokół, Kaman SH-2 G. Zakład stał się wyspecjalizowany w naprawach śmigłowców, które brały udział w misjach bojowych w Iraku, Afganistanie i innych. Remontowane są także samoloty TS-11 Iskra. Zakład prowadzi także remonty niektórych silników lotniczych, między innymi: TW3-117 i SO-3. Zakład wykonuje remonty główne agregatów i wyposażenia samolotów PZL-130 Orlik, MiG-29, TS-11, Su-22, An-2. Kolejnym zakresem działalności są obsługi okresowe samolotów TS-11 Iskra i PZL M-28 Bryza. Zakład działa w zakresie procedur wydłużania kalendarzowego resursu technicznego śmigłowców Mi-8, Mi-17 do 42 lat, Mi-14 do 36 lat i Mi-24 do 45 lat oraz samolotów TS-11 Iskra do 40 lat. Firma remontuje i naprawia poszczególne elementy układów hydraulicznych i pneumatycznych takich, jak: dźwigniki, amortyzatory, zawory, pompy, hydro-akumulatory itp. Spółka świadczy również usługi w zakresie pokryć galwanicznych i lakierniczych, metrologii, obróbki mechanicznej, badań nieniszczących i innych.
W związku z przystąpieniem Polski do NATO zakład nawiązał współpracę z firmami na Zachodzie celem doposażenia śmigłowców w nowe urządzenia nawigacyjne, światła zewnętrzne, środki łączności radiowej oraz urządzeń obrony pasywnej i aktywnej. Dostosowanie śmigłowców do standardów NATO to główne założenie programu modernizacyjnego, który obejmuje: Zabudowę radiostacji lotniczych w zakresach UKF/VHF 30-400MHz, VHF 30-88MHz, HF 2-60MHz, sterowanych przez Zintegrowany System Łączności. Zabudowę systemów nawigacyjnych VOR/TACAN/ILS/MARKER, IFF, GPS, Dostosowanie śmigłowców do eksploatacji z goglami NVG III generacji klasy B.
Spółka współpracuje z Instytutem Technicznym Wojsk Lotniczych. W ramach projektów badawczo-rozwojowych natomiast nawiązano współpracę z Instytutem Lotnictwa. W 2015 roku, zakład zatrudniał 400 pracowników.
Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 1 S.A. Adres: ul. Dubois 119, 93-465 Łódź, tel. 42 681 55 60
Zakłady w Dęblinie.
Zakład w Dęblinie swoją historię rozpoczął w 1945 roku. Wówczas istniejące warsztaty zajęły się remontem silników tłokowych samolotów wojskowych. W 1957 roku, warsztat stał się przedsiębiorstwem państwowym, przyjmując nazwę Lotnicze Zakłady Remontowe Nr 3. W 1982 roku, nastąpiła zmiana nazwy na Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 3. Zakład działa w zakresie zabezpieczenia sprawności wojskowego sprzętu latającego. Przedmiotem działalności zakładu jest świadczenie usług w zakresie remontów, modernizacji, napraw, serwisowania, konserwacji i obsług statków powietrznych oraz silników lotniczych, agregatów, a także ich wyposażenia, sprzętu naziemnej obsługi statków powietrznych, produkcji podzespołów dla potrzeb techniki lotniczej.
Zakład wyspecjalizował się w remoncie silników lotniczych. WZL-3 jest jedynym krajowym zakładem remontującym silniki typu TW3-117 stosowanych w śmigłowcach bojowych Mi-24, śmigłowcach transportowych Mi-17, śmigłowcach Mi-14 oraz wykonującym próby końcowe po remoncie silników typu TW2-117 wykorzystywanych w śmigłowcach transportowych Mi-8. Zakład remontuje także silniki SO-3 i SO-3W stosowanych w samolotach TS-11 Iskra. Zakład serwisuje także śmigłowiec Bell-412 wykorzystywanego do przewozów najważniejszych osób w państwie. Ponadto realizuje serwisowanie samolotów transportowych C-295 CASA.
Zakład dysponuje mobilną grupą remontową, która jest w stanie usunąć usterki zespołów napędowych statku powietrznego na jego macierzystym lotnisku, z która nie jest w stanie poradzić sobie grupa mechaników obsługi codziennej.
W Dęblinie prowadzona jest także działalność w zakresie obsługi, bieżących napraw i remontów urządzeń radiowo-nawigacyjnych, wskaźników kontroli parametrów lotu i pracy systemów pokładowych oraz silnika. Praktycznie od początku swojego istnienia. Początkowo były to proste analogowe urządzenia pomiarowe, nawigacyjne, wskaźniki oraz klasyczne urządzenia radiowe.
Równolegle prowadzono naprawy i remonty elementów samolotowych instalacji tlenowych, elektrycznych oraz układów pomiarowych i nawigacyjnych. Remontowano awionikę, układy sterujące, układy celownicze i wskaźniki samolotów bojowych MiG-21, MiG-23 i nadal TS-11.
Aktualnie (2015 rok) posiada certyfikaty pozwalające na prowadzenie napraw i remontów elementów awionicznych i niektórych instalacji pokładowych samolotów: Su-22, MiG-29, PZL-130 Orlik, An-26, PZL M-28 Bryza. Dęblinie realizuje także obsługi rejestratorów parametrów lotów SARP oraz prace modernizacyjne, umożliwiające zabudowę na samolotach TS-11 nowszych rejestratorów S2-3ai. To w Dęblinie zrealizowano wersję samolotu TS-11 Iskra MR, która wykorzystuje zespół akrobacyjny Biało-Czerwone Iskry.
Zakład w Dęblinie ma także ogromne doświadczenie i możliwości w remontach i naprawach samolotów An-2, włącznie z naprawą płóciennego pokrycia tych maszyn.
Zakład już uzyskał pewne doświadczenie w obsłudze i naprawach bieżących samolotów transportowych CASA C-295 używanych w Polskich Siłach Powietrznych.
Osobną dziedziną działalności zakładu jest wykonywanie powłok lakierniczych statków powietrznych. Wykonuje się tutaj usuwanie starych powłok, nakłada się podkłady i kładzie lakier podstawowy. Nanosi się numery rejestracyjne, numery taktyczne, napisy eksploatacyjne i znaki ostrzegawcze.
W Dęblinie realizowane są także prace serwisowe elementów sterujących i układów elektrycznych awaryjnego lotniskowego systemu wychwytywania samolotów ATU-2M.
W Dęblinie są zatrudnieni nie tylko doskonali fachowcy, ale ludzie z pasją. Dzięki nim zakład zrealizował programy małego lotnictwa. Zbudowano takie konstrukcje jak: AirTech 01, Deko-6 „Whisper”, Deko-9 „Magic” oraz nowa wersja motoszybowca RF-9 z silnikiem ROTAX. Pracownicy zrealizowali rekonstrukcje takich samolotów jak: RWD-5 i CSS-13. Uratowali od degradacji takie cenne eksponaty jak: Jak-18 i Junak. Świadczyli usługi dla Fundacji Polskie Orły w zakresie przywrócenia do lotów samolotu SB Lim-2, TS-11 Iskra, a w planach jest samolot PZL I-22 Iryda.
Zakład prowadzi ścisłą współpracę ze Szkołą Lotniczą.
Z powodu przekształceń własnościowych z dniem 31.12.2010 roku, Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 3 zostały zlikwidowane, a cały zakład z załogą budynkami i wyposażeniem stał filią zamiejscową Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 1 w Łodzi.
Zakłady w Warszawie.
Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 S.A. (WZL-4 S.A.) to od ponad 60 lat wiodący w Polsce zakład wyspecjalizowany w zakresie usług remontowo naprawczych (MRO) silników turbinowych.
Historia Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 4 S.A. datuje się od 1951 roku, kiedy na ówczesnym terenie nowo zbudowanego lotniska wojskowego Bemowo utworzona została Wojskowa Baza Remontowa. Otrzymała ona nazwę Lotnicza Baza Remontowa. Początkowo w Bazie były wykonywane remonty samolotów lotnictwa wojskowego. W 1954 roku, zakład zmienił nazwę na Wojskowa Lotnicza Baza Remontowa. W 1957 roku, zakład stał się przedsiębiorstwem państwowym i otrzymał nazwę Lotnicze Zakłady Remontowe Nr 4. W 1964 roku, zakład zmienił profil swojej działalności. Zakończył remonty samolotów, a rozpoczął naprawy, remonty i przeglądy silników turbinowych wojskowych samolotów i śmigłowców oraz ich agregatów i innego wyposażenia. W 1982 roku, została zmieniona nazwa zakładu na Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4. w 2008 roku, w wyniku prywatyzacji zakład stał się spółką akcyjną i otrzymał nazwę Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 Spółka Akcyjna.
W dniu 26.10.2007 roku, został podpisany akt komercjalizacji przedsiębiorstwa państwowego, Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 z siedzibą w Warszawie – zostały z dniem 01.01.2008 roku, przekształcone w spółkę akcyjną o kapitale zakładowym w wysokości 54 000 000 zł. Do składu dwuosobowego Zarządu Spółki Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 S.A. zostali powołani: na funkcję Prezesa Zarządu – Pan Jan Piotrowski, dotychczasowy Dyrektor Wojskowych Zakładów Lotniczych Nr 4 oraz na funkcję Członka Zarządu – Pan Paweł Pszenicki, dotychczasowy Zastępca Dyrektora ds. Technicznych.
Zakład głównie zabezpiecza prawidłowe funkcjonowanie zespołów napędowych wojskowych statków powietrznych. Głównym zleceniodawcom napraw i remontów jest Ministerstwo Obrony Narodowej. Zakład remontuje silniki turbinowe do samolotów i śmigłowców wojskowych oraz pomocnicze turbinowe zespoły napędowe tak zwane APU. Każdy wyremontowany silnik przechodzi pełny cykl testów na hamowni, gdzie sprawdzane są parametry techniczne. Zakład zapewnia wsparcie w zakresie nieplanowanych napraw w oparciu o stacjonarna bazę, jak i mobilną grupę serwisową. Ocenia stan techniczny silników u użytkowników przy pomocy nowoczesnych metod, w tym badaniem endoskopowym. Zakład świadczy także inne usługi w zakresie produkcji, napraw, diagnostyki części i podzespołów lotniczych, a także wyposażenia pomocniczego. Personel zakładu dysponuje ogromnym doświadczeniem i stosowane zaplecze techniczne.
Remonty wykonane przez WZL Nr 4.
1951 -1952 – Remonty silników WK-105 – sztuk 12
1951 – 1952 – Remont samolotów Pe-2 – sztuk 3
1954-1955 – Remont samolotów Jak-17, Jak-23, silników RD-500 – sztuk 1 / 2 / 4
1955 – 1967 – Remont samolotów MiG-15/-15bis/17, Lim-1/-2/-5/-5M/-6bis – sztuk 700
1956 – 1958 – Remont samolotów Ił-28 – sztuk 2
1956 – 1997 – Remont silników RD-45F, WK-1, WK-1A, WK-1F, Lis-2, Lis-5 – sztuk 3 600
1968 – 2001 – Remont silników R-11 (MiG-21) – sztuk 1 903
1969 – 1988 – Remont i produkcja sprzętu lotniskowego i nielotniczego
1977 – 2010 – Remont silników GTD-350 (Mi-2) – sztuk 4 375
1977 – 2013 – Remont silników 9I56-4, DG4M-1, 2PW8-1, GTD-5M – sztuk 246
1992- do chili obecnej – Remont silników AŁ-21F3 (Su-22) – sztuk 345
1994 – 2002 – Remont silników R-13, R-25 (MiG-21) – sztuk 89
1998 – do chwili obecnej – Naprawa i remont silników TW2-117A/-117AG (Mi-8) – sztuk 176
2002 – do chwili obecnej – Naprawa i remont silników RD-33 (MiG-29) – sztuk 175
2004 – do chwili obecnej – Próby silników CFM56-3 po naprawach i remontach
2005 – 2008 – Próby produkcyjne silników F100-PW-229 (F-16) – sztuk 48
W zakładzie WZL-4 wyremontowano dotychczas ponad 15 000 silników. Obecnie Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 są w Polsce specjalistycznymi zakładami remontującymi silniki turbinowe. Sukcesywny rozwój lotnictwa wymagał uruchomienia remontu dalszych typów silników, w związku z czym program zakładu jest stale dostosowywany do zmieniających się potrzeb.
Wojskowe Zakłady Lotnicze Nr 4 SA Adres: ul. Księcia Bolesława 1/3, 01-452 Warszawa
tel: (+48 22) 685-12-50, fax: (+48 22) 836-45-21
Opracował Karol Placha Hetman