Kraków 2022-06-02
Amerykańskie samoloty Mc Donnell Douglas – Boeing F-15 Eagle w Polsce.
W dniu 10 lutego 2022 roku, amerykańskie wielozadaniowe samoloty bojowe Mc Donnell Douglas – Boeing F-15 Eagle, wylądowały w 32. Bazie Lotniczej w Łasku. Samoloty F-15 w liczbie 4 egzemplarzy, dołączyły do samolotów NATO w programie Baltic Air Policing. W dniu 14 lutego 2022 roku, wylądowały kolejne 8 samolotów F-15. W dniu 24 lutego 2022 roku, czyli 10 dni później, bandyta car Putin, wsparty milcząco przez germanów i francuzów, napadł na suwerenny kraj – Ukrainę. Rozpoczęła się regularna wojna w rzekomo cywilizowanej Europie. O samolotach F-15 przestano mówić, ale one są jednym z ważnych punktów odstraszania bandyckiego kraju.
Koncepcja samolotu bojowego F-15.
Samolot Mc Donnell Douglas F-15 Eagle to wielozadaniowy, ciężki samolot myśliwski. Samolot jest rekordzistą prędkości wznoszenia.
W połowie 60-lat XX wieku, rozpoczęto formułowanie wymagań na nowy myśliwiec, który miał stać się następcą samolotu F-4 Phantom. Na koncepcji samolotu w zdecydowany sposób zaważyły doświadczania wojny w Wietnamie. Pierwsze wymagania dla samolotu, dowództwo USAF wydało w 1965 roku. Projekt myśliwca, nazywanego wówczas FX (Fighter eXperimental) opracowało 8 wytwórni, w tym Boeing, Lockheed i North American, które przeszły do kolejnego etapu i otrzymały fundusze na prowadzenie dalszych prac. Lecz prace posuwały się wolno, a to z powodu braku ostatecznych wymagań i samej koncepcji, co do przyszłego myśliwca. W samym dowództwie USAF ścierało się kilka koncepcji.
W grudniu 1967 roku, dowództwo USAF podpisało kontrakt na studium koncepcyjne z firmami General Dynamics i McDonnell-Douglas. Prace te miały doprowadzić do ustalenia: liczby członków załogi, stała czy zmienna geometria skrzydeł, start krótki czy normalny. Nie ulegało wątpliwości, że duży wpływ na przyszły myśliwiec miały loty sowieckiego myśliwca E-266 (MiG-25) i jego konstrukcja. Ostatecznie postanowiono jednocześnie opracować dwa typy myśliwców. Lekki, będący kontynuacją samolotu F-5, rozwinięty przez General Dynamics (F-16) i ciężki, będący następcą F-4, opracowany przez McDonnell-Douglas (F-15).
Według założeń, ciężki myśliwiec miał mieć: załogę jednoosobową, być zdolny do lotu w „każdych warunkach pogodowych” w dzień i w nocy, miał mieć wysoki stosunek siły ciągu do masy startowej oraz osiągać prędkość Ma-2,5.
W 1968 roku, maszynie FX nadano oznaczenie F-15 i zaproszono 8 firm do przedstawienia projektów wstępnych. W 1969 roku, z trzema producentami: Fairchild-Republic, McDonnell-Douglas i Northrop zawarto kontrakty na wykonanie projektów wstępnych.
W dniu 23 (lub 31) grudnia 1969 roku, podpisano kontrakt z firmą McDonnell-Douglas na budowę 18/2 samolotów YF-15 A/B (B wersja dwumiejscowa), na sumę 1 146 mld $. W czasie prac firma przeanalizowała ponad 500 projektów. Wykonano badania tunelowe w czasie 23 000 godzin. Zbudowano kilka modeli swobodnie latających i sterowanych. Zbudowano model F-15 w skali 1 : 3 i wynoszono go w powietrze pod skrzydłem bombowca B-52, a następnie zrzucano badając charakterystyki, głównie przeciw korkociągowe.
Turbowentylatorowe silniki, razem z wlotami powietrza, badano w tunelu aerodynamicznym przy ciśnieniu odpowiadającym wysokości lotu 12 000 m i kątach natarcia strumienia powietrza od –4 stopni do +11 stopni.
Konstruktorom udało się znacznie uprościć obsługę samolotu. Zmniejszono liczbę urządzeń elektronicznych i je złączono w systemy. Zmniejszono ilość punktów smarowania. Zastosowano nowe połączenia instalacji. Czas obsługi technicznej samolotu F-15 A jest krótszy o 40 % w stosunku samolotu F-4 F Phantom II. Czas przygotowania do lotu wynosi zaledwie 11 minut.
W konstrukcji F-15 zastosowano głównie stopy aluminium, stopy tytanu i stal. Tworzywa sztuczne nie znalazły aż tak dużego zastosowania, choć umożliwiają one znacznie ograniczenie masy konstrukcji. Użycie kompozytów w hamulcu aerodynamicznym spowodowało obniżenie masy o 6 kg. Zastosowano kompozyty na bazie węglowo-borowej i węglowej. Trwałość konstrukcji obliczono na 8 000 godzin, co w warunkach pokoju pozwala na 25-letnią eksploatację.
Samoloty YF-15, F-15 A. 1972 rok.
Pierwsze 10 egzemplarzy wykonywano jako prototypy, które oznaczono YF-15 A, ale ostatecznie bardzo szybko doprowadzono je do standardu samolotów seryjnych F-15 A. Pierwszy samolot roll out w fabryce w St. Louis, odbył się w dniu 26.06.1972 roku, i samolot został nazwany Eagle (orzeł). Pracochłonność montażu wyniosła 11 000 godzin. Pierwszy lot, trwający godzinę wykonano w dniu 27.07.1972 roku, a za sterami siedział główny pilot doświadczalny firmy Irv Burrows. W połowie 1973 roku, było już 7 maszyn, które testowano w locie.
W 1975 roku, samolot F-15 A ustanowił osiem światowych rekordów prędkości wznoszenia.
Wersja dwumiejscowa TF-15 A / F-15 B.
Samolot TF-15 A został oblatany w dniu 7.07.1973 roku. Zbudowano dwa prototypy YF-15 A. Maszyny mają nieco mniejszą ilość paliwa w kadłubie. Nie planowano budowy dużej liczby tej wersji jako maszyny szkolno-treningowej. W drugiej kabinie umieszczono sterownice i podstawowe przyrządy pilotażowe. Jednak z powodu ceny samolotu, wojsko zażądało doprowadzenie tej wersji do pełnej zdolności bojowej na równi z wersją jednomiejscową. Dlatego zmieniono oznaczenie na F-15 B. Podczas misji bojowych w drugiej kabinie nie ma lotnika, gdyż brak jest tam przyrządów sterowania uzbrojeniem. Zbudowano 57 samolotów F-15 B. Samolot dwumiejscowy jest cięższy od jednomiejscowego o 363 kg. Maszyny dwumiejscowe TF-15 A, jako pierwsze zostały wprowadzone na uzbrojenie w dniu 14.11.1974 roku.
Produkcja F-15 A/B.
W 1973 roku, złożono zamówienie na produkcję 729 maszyn F-15 A/B. Samoloty otrzymały radar AN/APG-63. Pierwsze samoloty F-15 A trafiły do służby w 1974 roku. Pierwsza jednostka USAF uzyskała zdolność bojową w styczniu 1976 roku. Zbudowano 334 egzemplarzy F-15 A, w tym 330 samolotów dla USAF oraz 56 samolotów F-15 B, także dla USAF.
Wersja F-15 C.
W 1979 roku, myśliwiec F-15 A przeszedł modyfikację, która spowodowała nadanie nowego oznaczenia F-15 C. W skład modernizacji należy zaliczyć: zwiększenie wewnętrznego zapasu paliwa o 907 kg i nowe dodatkowe zbiorniki paliwa. Zastosowano nowy radar AN/APG-70 i unowocześniony procesor układu nawigacyjnego. Maszynę przystosowano do prowadzenia rozpoznania i zakłócania radioelektronicznego. Pierwszy lot samolot F-15 C wykonał 26.02.1979 roku. W czerwcu 1979 roku, maszyny zaczęto wprowadzać na uzbrojenie. Zbudowano 428 (420) samolotów F-15 C dla USAF, 78 F-15 C dla Arabii Saudyjskiej i 11 F-15 C dla Izraela.
Wersja F-15 D.
Samolot F-15 D to wersja szkolno-bojowa z nowym wyposażeniem elektronicznym. Jest dwumiejscowym odpowiednikiem wersji F-15 C. Zbudowano 61 egzemplarzy F-15 D, dla USAF i 15 egzemplarzy F-15 D dla Arabii Saudyjskiej.
Do dnia 1.04.1980 roku, dostarczono 526 egzemplarzy F-15 A/B/C/D. Ówczesne plany USAF przewidywały otrzymanie 749 maszyn F-15. Cena jednego samolotu w 1998 roku, wynosiła około 43 mln $. Do końca 1993 roku, wyprodukowano ponad 1 250 samolotów F-15. Łącznie zbudowano 650 F-15 C i 98 F-15 D.
W 1978 roku, Senat USA wyraził zgodę na sprzedaż 60 samolotów F-15 dla Arabii Saudyjskiej, 15 egzemplarzy F-15 dla Izraela oraz produkcję licencyjną w zakładach Mitsubishi dla sił obrony Japonii. Arabia Saudyjska otrzymała 78 F-15 C i 15 F-15 D. Od 1992 roku, na zamówienie Arabii Saudyjskiej rozpoczęto opracowywanie na bazie F-15 E wersji dwumiejscowej oznaczonej F-15 F. Oznaczenie zmieniono na F-15 XP, a ostatecznie na F-15 S. Samolot F-15 S to myśliwiec do walki powietrznej, wyposażony w stację radiolokacyjną AN/APG-70, LANTIRN, nowy HUD, silniki F-100 PW-229, powiększoną pojemność zbiorników, zmodyfikowana instalacja elektryczna i nową klimatyzację. Zbudowano 72 egzemplarzy. Dostawy prowadzono od 1995 roku.
Dla Japonia opracowano inną wersję. Samolot F-15 J to wersja F-15 C, myśliwska, 1-miejscowa, produkowana na licencji. Zbudowano 155 maszyn przewidując możliwość zwiększenia produkcji. Samolot F-15 DJ to 2-miejscowy wariant treningowy, produkowany w Japonii, 22 egzemplarze. Siły zbrojne Japonio od 1983 roku, rocznie otrzymywały 15 – 20 egzemplarzy.
F-15 dla Izraela. Izrael otrzymał 19 samolotów F-15 A, 2 egzemplarze F-15 B, 11 egzemplarze F-15 C i 24 egzemplarze F-15 I Ra’am ( grzmot ) ( odpowiednik F-15 E z izraelską awioniką ).
F-15 E Strike Eagle (uderzeniowy orzeł).1982 rok.
F-15 E Strike Eagle to był konkurent samolotu FB-111. Samolot to wersja dwumiejscowa, przystosowana do ataków na cele naziemne ( myśliwsko-bombowa ), z zachowaniem pełnych możliwości walki powietrznej, z całkowicie zmienioną awioniką i możliwością montażu silników F-100 lub F-110. W konstrukcji płatowca zastosowano dużo więcej stali, dla wzmocnienia struktury. Udźwigu uzbrojenia wynosi 11 000 kg. Pierwszy lot wykonano w listopadzie 1982 roku. Pierwszy seryjny oblatano 11.12.1986 roku. Demonstrator samolotu F-15 Strike Eagle latał już w 1980 roku. Został pokazany na salonie lotniczym w Europie. Na tą imprezę samolot ten przeleciał samotnie Atlantyk bez tankowania w powietrzu i eskorty, w ciągu 5 godzin.
Z początkiem XXI wieku, z powodu przedłużającej się procedury wprowadzania nowoczesnych myśliwców na wyposażenie USAF podjęło decyzję o uzupełnieniu strat wśród maszyn F-15 nową produkcją. Kontrakt podpisano w kwietniu 2001 roku, a w październiku 2002 roku, firma Boeing podjęła budowę dodatkowej partii maszyn F-15 E. Jako napęd zastosowano silniki F-100 PW-229, o ciągu z dopalaniem 2 x 127,60 kN. Zakontraktowano początkowo 10 egzemplarzy z opcją na kolejne. Dzięki temu liczba wyprodukowanych F-15 E wyniosła 236 egzemplarzy. Dostawy do jednostek USAF na terenie Wielkiej Brytanii trwały w okresie od maja 2002 roku do maja 2004 roku. Wartość zamówienia opiewała na kwotę 571,1 mln $.
Konstrukcja F-15.
Jedno lub dwumiejscowy wielozadaniowy, ciężki samolot myśliwski. W udziale masowym materiałów wyliczamy; stopy aluminium 37,3 %, stopy tytanu 26,8 %, stal 5,5 %, kompozyty 1,2 %, tworzywa sztuczne wzmocnione włóknem szklanym 1 %, wypełniacz ulowy 28,2 %. Trwałość konstrukcji obliczono na 8 000 godzin, co w warunkach pokojowych pozwala na 25-letnią eksploatację.
Skrzydło zbliżone do trapezowego. Skos 45 stopni na krawędzi natarcia, profil o zmiennej krzywiźnie wzdłuż rozpiętości, grubości względnej ( 6% – 3% ), konstrukcja metalowa wielodźwigarowa "fail safe", bezpiecznego zniszczenia. Ma 5 dźwigarów w tym 3 główne wykonane z tytanu. Trafienie pociskiem 20 mm w jeden z nich nie powoduje żadnych znaczących uszkodzeń. Pokrycie skrzydła od kadłuba do połowy rozpiętości wykonano z tytanu. pozostała część jest duraluminiowa. Do tylnego dźwigara zamontowano lotki i klapy. Wykonano je jako konstrukcje przekładkowe z wypełniaczem ulowym. Każde skrzydło otrzymało dwa węzły mocowania uzbrojenia.
Kadłub o konstrukcji metalowej, półskorupowej. Technologicznie podzielono na trzy części. Przednia część mieści 90 % wyposażenia elektronicznego i 85 % pozostałego wyposażenia z okablowaniem. Kabina hermetyzowana z fotelem wyrzucanym układem rakietowym McDonnell Douglas typu 0-0. Zapewnia bezpieczne opuszczenie samolotu do prędkości 1 112 km/h. Kabina wystaje z obrysu kadłuba i jest niemal w 100 % przeszklona. Wiatrochron stały z jednym oknem. Owiewka podnoszona hydraulicznie do góry do tyłu. Środkowa część zawiera zbiorniki paliwa, kanały powietrzne i inne. Konstrukcyjnie składa się z 6 wręg w tym 4 wykonanych z tytanu. Do nich mocowane są skrzydła i golenie podwozia głównego. Na grzbiecie zamontowano jeden duży hamulec aerodynamiczny wykonany z kompozytu. Tylna część mieści zespół napędowy. Pomiędzy silnikami zamontowano tytanową przegrodę przeciwpożarową. Istnieje możliwość zamontowania do niej haka do lądowania.
Usterzenie pionowe zdwojone, poziome płytowe, konstrukcja dwudźwigarowa tytanowa z pokryciem kompozytowym, stery przekładkowe. Usterzenie poziome może wychylać się zgodnie lub różnicowo. Jego rozpiętość wynosi 8,60 m. W usterzeniu pionowym umieszczono część wyposażenia elektronicznego, głównie anteny. Usterzenie jest wysoce odporne na uszkodzenia.
Podwozie trójpodporowe z pojedynczymi kołami, chowane hydraulicznie, amortyzacja olejowo-gazowa, hamulce hydrauliczne tarczowe z urządzeniem przeciwpoślizgowym.
Napęd.
Silnik Pratt & Whitney F-100 wywodzi się z projektu wojskowego silnika oznaczonego ITF-22, który przeszedł badania w okresie 1968 – 1972. W 1984 roku, władze USA zamówiły 2 400 – 2 600 silników F-100 PW i F-110 GE dla samolotów F-15 i F-16.
Chwyt powietrza regulowany, o przekroju prostokątnym. Silnik jest konstrukcją dwuprzepływową, dwuwałową wyposażoną w dopalacz. Kierownice wlotowe są wykonane z tytanu i posiadają układ odladzania przy pomocy powietrza pobranego ze sprężarki. Wentylator 3-stopniowy wykonany z tytanu o średnicy 0,928 m, 10-stopniowa sprężarka, pierścieniowa komora spalania, temperatur na wejściu do turbiny wynosi 1 400 stopni Celsjusza, 2-stopniowa turbina wysokiego ciśnienia z chłodzonymi łopatkami, 2-stopniowa turbina niskiego ciśnienia ( wentylatora ), dopalacz, regulowana dysza wylotowa. Wał sprężarki ma prędkość 13 450 obrotów/min, wał wentylatora 10 400 obrotów/min. Stopień sprężania 25:1. Dwu-przepływowość 1 : 0,7. Masa suchego silnika wynosi 1 371 kg. Wymiana silnika trwa 30 min
Najpierw zastosowano silniki F-100 PW-100 o ciągu 2 x 61,29 kN ( 2 x 6 250 kG ), a z dopalaniem 2 x 106,45 kN ( 2 x 10 855 kG ). Na seryjnych maszynach zastosowano silniki ze zmodernizowanym dopalaczem o ciągu na dopalaniu 2 x 111,21 kN. ( 2 x 10 855 kG ). Później montowano silniki F-100 PW-200 o ciągu 2 x 66,70 kN ( 2 x 6 800 kG ), a z dopalaniem 2 x 111,20 kN. Następnie silniki turbowentylatorowe F-100 PW-220 lub PW-229, o ciągu z dopalaniem 2 x 11 340 kG.
Boczne dodatkowa zbiorniki paliwa. Fast Pack.
Zbiorniki nazwano Fast Pack. W owym czasie była to nowość. Zasada ich budowy polega na tym, aby zbiornik był maksymalnie wpisany w obrys kadłub, dzięki czemu przy maksymalnie możliwej pojemności stawia możliwie najmniejszy opór. W późniejszym czasie tego typu zbiorniki nazwano konforemnymi i zastosowano na samolotach F-16. Zbiorniki Fast Pack mocuje się do boków kadłuba. Mają one pojemność 2 x 3 228 litrów. Długość 9,90 m, a max przekrój 0,61 x 0,91 m. Dzięki nim długotrwałość lotu wynosi 5 godzin 25 min, a zasięg wzrasta do 5 560 km. Pierwszy lot F-15 A ze zbiornikami typu Fast Pack odbył się w 27.07.1974 roku. Samolot podczas tego lotu bez problemu utrzymywał prędkość Ma-2 i przyspieszenie 5g. Zbiorników tych nie można odrzucić w trakcie lotu, ale ich demontaż na lotnisku trwa tylko 15 min.
Maszyny F-15 mogą przenosić bardzo dużo uzbrojenia, którego łączna masa wynosi 7 257 kg, a w wersji F-15 E samolot zabiera 11 000 kg. W uzbrojeniu mogą być różne kierowane pociski rakietowe: AIM-9 Sidewinder, AIM-7 Sparrow, AIM-120 AMRAAM. Uzupełnieniem uzbrojenia jest zamontowane w nasadzie skrzydła, sześciolufowe 20-mm działko systemu Gatlinga, M61A1 Vulcan, z zapasem 940 nabojów.
F-15 w Polsce.
Samoloty F-15, które przyleciały do Polski prezentują się imponująco. Każdy samolot zabiera 7 257 kg uzbrojenia. Samoloty mają zasięg 4 500 km, a ze zbiornikami Fast Pack 5 580 km. Potrafią latać z prędkością Ma=2,54. Mają ogromną prędkość wznoszenia, która wynosi 350 m/s. Osiągają pułap dynamiczny ponad 30 000 m.
Samoloty F-15 wyspecjalizowane w walce powietrznej mają imponujące statystyki zwycięstw do strat: F-15 pilotowane przez lotników z różnych krajów zestrzeliły do tej pory co najmniej 104 samoloty przeciwnika przy zerowych stratach własnych.
Pierwsze cztery samoloty F-15 przyleciały do Polski w dniu 10 lutego 2022 roku. Bazujące w Polsce 12 samolotów F-15 z USAF i wsparły cztery polskie F-16 Jastrząb i cztery duńskie F-16. W krajach bałtyckich, na Łotwie stacjonuje dodatkowo sześć samolotów F-15 E Strike Eagle. Oznacza to, że natowskie siły w misji Baltic Air Policing mają 26 nowoczesnych samolotów bojowych, gotowych odeprzeć bandyckie siły zbrojne państwa moskiewskiego.
W dniu 23 lutego 2022 roku, w Powidzu wylądowały amerykańskie śmigłowce AH-64 Apache. To było kolejne wsparcie sojusznicze w obliczu zaostrzających się agresywnych działań państwa moskiewskiego.
W dniu 4 kwietnia 2022 roku, w Łasku wylądowały cztery kolejne samoloty z USAF. Tym razem były to samoloty F-18.
Misja Baltic Air Policing w praktyce polega na rotacyjnym przebazowaniu samolotów bojowych do bazy w Szawlach na Litwie i Ämari w Estonii. Dodatkowe maszyny NATO stacjonują także w Polskich bazach w Malborku i Łasku.
Opracował Karol Placha Hetman