Zegrze Pomorskie 2011-05-27
Lotnisko Zegrze Pomorskie.
Współrzędne geograficzne 54.043N 16.266E.
Zegrze Pomorskie.
Zegrze Pomorskie to Miejscowość położona w Województwie Zachodniopomorskim, w Powiecie Koszalińskim, w Gminie Świeszczyno, przy Drodze Wojewódzkiej Nr 168 (która łączy drogę wojewódzką Nr 167, poprzez drogę krajową Nr 11, z drogą wojewódzką Nr 205). Zegrze Pomorskie jest Miejscowością Sołecką, w której skład wchodzą kolonie; Czaple, Sieranie i Zegrzyn. Do Koszalina jest 18 km, a do brzegu Morza Bałtyckiego jest 25 km. W latach 1975-1998, Miejscowość należała do Województwa Koszalińskiego.
Do dzisiaj zachował się usytuowany w centrum Miejscowości Zegrze Pomorskie kompleks pałacowo-folwarczny z przylegającym do niego parkiem dworskim. Całość pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. W skład kompleksu, poza pałacem, wchodzi gorzelnia oraz kilkupiętrowy spichlerz. Pierwsze założenia hektarowego parku dworskiego z polowy XVIII wieku, miały cechy ogrodu francuskiego. Kolejni właściciele przebudowali go na założeniach angielskich. Z tego okresu pochodzą grupy kasztanowców zwyczajnych, klonów zwyczajnych oraz pojedyncze okazy jesionu wyniosłego i modrzewia europejskiego. Rosnące w parku dęby szypułkowe, graby zwyczajne i cisy pospolite liczą około 250 lat.
Polskie Lotnisko Wojskowe.
W dniu 25.06.1950 roku, komunistyczna Korea, z ponad 400 tysięczną armią, zaatakowała Koreę Południowa. Tak rozpoczęła się wojna koreańska. Początkowo nie miała ona żadnego wpływu na sytuację w Polsce. Lecz już z początkiem 1951 roku, Moskwa nakazał Polsce rozwój armii ponad realne potrzeby obronne. Nakazano Polsce zbroić się, co dla wycieńczonej drugą wojną światową naszej Ojczyzny było wysiłkiem ponad miarę. Kazano nam budować czołgi, samoloty i lotniska.
Jednym z nich było Lotnisko Zegrze Pomorskie. Nie wiemy, kto wybrał tę lokalizację, ale chyba nie ma to większego znaczenia, bo w tym czasie wszystkie główne stanowiska dowódcze w Wojsku Polskim zajmowali Rosjanie. Większości z nich dorabiano Polskie życiorysy, a dobrym przykładem był Konstanty Rokossowski. Uczniowie w Polskich szkołach musieli uczyć się na pamięć ich życiorysów.
Lokalizacja Lotniska Zegrze Pomorskie była przemyślana. Wybrano teren w Puszczy Koszalińskiej. W jej północno-zachodnim fragmencie. Z dala od dużych miast i innych skupisk ludności cywilnej. A jednocześnie stosunkowo blisko Morza Bałtyckiego, które było kierunkiem wyjściowym. Teren przeznaczony pod Lotnisko był słabo zadrzewiony z powodu niskiej klasy gleby. Tajemnicza jest historia miejscowości Czaple. Ze zdjęć satelitarnych wynika, że było tu dużo domów stojących na dużych parcelach. Co się stało z mieszkańcami, nie wiadomo. Najbliższą osadą było Zegrze Pomorskie, praktycznie nie zamieszkałe, gdyż tutejsi mieszkańcy uciekli przed frontem radzieckim. W opuszczonych domach Zegrza Pomorskiego i Kurozwęcza zakwaterowano żołnierzy batalionu budowy lotnisk.
Standardem w tym okresie było wykorzystywanie transportu kolejowego, przy budowie niemal wszystkich obiektów wojskowych. Także lotnisk. Dla budowy Lotniska Zegrze Pomorskie postanowiono wykorzystać Koszalińskie Koleje Wąskotorowe. Ich historia rozpoczyna się w 1898 roku. W dniu 1.05.1945 roku, wszystkie koleje na terenie Polski przejęły Polskie Koleje Państwowe. Przypuszczalnie w 1947 roku, pod naciskiem wojska, zapadła decyzja o remoncie zniszczonej linii kolejowej z Puszczy Koszalińskiej do Koszalina. Wojsko w tym czasie jeszcze nie miało sprecyzowane, jakie obiekty wojskowe w Puszczy powstaną. W dniu 1.07.1948 roku, ruszył pierwszy pociąg osobowy na trasie Koszalin – Świetlino – Bobolice. Po odbudowie torów do Rosnowa, przystąpiono do budowy bocznicy (5 000 m, nowy odcinek) na teren budowy Lotniska. Dzięki tej kolei na Lotnisko dostarczano materiały budowlane, a następnie paliwo do samolotów, opał dla ogrzania budynków i inne towary.
Budowa Lotniska Zegrze Pomorskie na dobre ruszyła w 1951 roku. Plan budowy Lotniska był standardowy i typowy dla lotnisk budowanych według wzorów radzieckich. Wytyczono drogę startową, która od samego początku była twarda, o nawierzchni betonowej. Jej wymiary 1 900 m x 40 m. Wyznaczono; stojanki, skład materiałów pędnych i smarów. Pierwsze obiekty sztabowo-koszarowe i magazynowe ulokowano przy szosie, która obecnie jest Drogą Wojewódzką Nr 168, niemal naprzeciw osady Kurozwęcze, czyli z północnej strony Lotniska. Pierwsze budynki były drewniane, gdyż drewna nie brakowało. Pierwszym obiektem użytecznym był tartak. Zbudowano budynek sztabowy, wartownię, skład broni, stołówkę, kilka magazynów i wiat. Z czasem te obiekty nazwano starymi koszarami, bo w południowo-wschodniej części lotniska zbudowano nowe budynki: koszary, kotłownię, wartownię, kuchnię ze stołówką, valetudinarium (izbę chorych) i inne. W odległości około 2 000 m, na wschód od Lotniska Zegrze Pomorskie, w gęstym lesie, zlokalizowano skład bomb (bomboskład).
Niemal w tym samym czasie przystąpiono do budowy pierwszych bloków mieszkalnych dla kadry oficerskiej w Rosnowie, które znane jest pod nazwą Osiedle Rosnowo. Osiedle położone jest nad Jeziorem Rosnowskim.
Powstanie 26 PLM.
26 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego należał do tych jednostek LWP, które zostały powołane do życia na fali ogromnego zwiększania potencjału militarnego Polski, pod kierunkiem Moskwy. 26 PLM w planach stanowił część 9 Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. Polski Minister Obrony Narodowej - Marszałek Polski Konstanty Rokossowski (jaki on Polski), rozkazem z dnia 23.03.1952 roku, polecił sformować 26 PLM. Dowódca 9 DLM (dywizji lotnictwa myśliwskiego) rozkazem organizacyjnym ogłosił sformowanie Pułku w mieście Malbork. Początkowo Pułk tworzono w Ornecie, ale wkrótce przeniesiono do Malborka. Pierwszym dowódcą został mjr Iwan Gołubickij, a do chwili jego przybycia za sprawy organizacji odpowiedzialny był por. Sobańko.
Generalne plany były takie, aby powołać cztery dywizje, a w każdej z dywizji trzy pułki myśliwskie. Jednak trudna sytuacja ekonomiczna Polski spowodowała, że powołanie tak dużej ilości pułków lotniczych stało się niemożliwe. Wydano nowy rozkaz Nr 0078/Org. z dnia 19.11.1952 roku, który założył formowanie lotniczych związków taktycznych w składzie dwóch pułków lotniczych. Dlatego zaniechano tworzenie 20 PLM, 24 PLM i 27 PLM, a 11 DLM otrzymała pod rozkazy 26 PLM z 9 DLM. Drugim pułkiem podległym pod 11 DLM stał się 40 PLM ze Świdwina, gdzie także pomieszczono pozostałe jednostki dywizji. Czyli 26 PLM, razem z 40 PLM, był pod rozkazami 11 DLM w Świdwinie i należał do Wojsk Lotniczych.
Codziennie do 26 Pułku przybywali piloci, technicy, mechanicy i specjaliści innych służb. W dniu 29.04.1952 roku, z OSL nr 4 ( Dęblin ), nr 5 ( Radom ) przybyło 9 pilotów, a 16.05.1952 roku, z TOSWL - 14 chorążych. Pierwszymi samolotami w 26 Pułku były samoloty Jak-23, które dostarczono w ilości 12 sztuk, w dniu 24.05.1952 roku. Pierwszy lot szkoleniowy odbył się 2.06.1952 roku, w Malborku.
W dniu 25.09.1953 roku, dowództwo 26 PLM wyjechało do Zegrza Pomorskiego, aby odebrać od budowniczych trzy bloki mieszkalne dla kadry (Osiedle Rosnowo), obiekty koszarowo-sztabowe i drogę startową na polu wzlotów.
W dniu 30.09.1953 roku, 26 Pułk rozpoczął przebazowanie z Malborka do Zegrza Pomorskiego. W dniu 2.10.1953 roku, pierwszy eszelon (pociąg wojskowy) przyjechał na stację kolejową w Koszalinie, skąd kolumną wojsko przybyło do Zegrza Pomorskiego. Przebazowanie 26 Pułku skończyło się w dniu 10.10.1953 roku. Samolotów typu Jak-23 przebazowano tylko kilka.
W dniu 31.10.1953 roku, na Lotnisku Zegrze Pomorskie wylądowało 13 samolotów MiG-15, przekazanych z innych Polskich jednostek wojskowych.
W kolejnych latach nadal trwa budowa Lotniska. Powstały betonowe drogi kołowania i betonowe stojanki. Uruchomiona została strzelnica samolotowa i strzelnica klasyczna dla żołnierzy.
Pierwsza strefa rozśrodkowania samolotów została wyznaczona w północno-zachodniej części Lotniska. Wyznaczono tu 16 stojanek, które w 60-tych latach otrzymały obwałowania ziemne. Tutaj stały myśliwce Jak-23, MiG-15, a następnie różne typy samolotów PZL Lim.
Z końcem 70-tych lat wybudowano jeszcze jeden skład materiałów pędnych i drugi park samochodowy. Zbudowano schronohangary. Z początkiem 80-tych lat infrastruktura Lotniska uzyskała ostateczny kształt. Zastopowanie rozwoju Polskiego Lotnictwa Wojskowego w 90-tych latach XX wieku, spowodowało także wstrzymanie rozwoju i modernizacji Lotniska w Zegrzu Pomorskim.
Od 1953 roku, 26 PLM (JW. 5069) podlegała pod 11 Dywizję Lotnictwa Myśliwskiego z Dowództwem w Świdwinie. Na lotnisku Świdwin bazował 40 PLM, który był siostrzaną jednostką dla 26 PLM. Oba lotniska w linii prostej dzieli zaledwie 48 km. Na potrzeby szkolenia personelu latającego obu pułków (26 i 40 PLM) rozkazem DWL nr 02/Org. z 3.03.1953 roku, został sformowany poligon lotniczy nr 6 w Podborsku. Mniej więcej w połowie drogi między obu lotniskami.
Historia Osady Podborsko.
Osada Podborsko należy do Gminy Tychowo w Sołectwie Borzysław i leży w Puszczy Koszalińskiej. W 2010 roku, zamieszkiwało ją 43 mieszkańców. Leży przy drodze wojewódzkiej Nr 169 i linii kolejowej Nr 404 Szczecinek – Kołobrzeg. Właśnie wybudowanie linii kolejowej (jednotorowej, obecnie zelektryfikowanej) z końcem XIX wieku, wpłynęło na powstanie tej osady. Osiedlili się tutaj ludzie związani z przetwórstwem drzewnym. Wybudowano tartak wraz z linią do impregnacji drewna. Tartak istnieje do dnia dzisiejszego (2010 rok). Stacja kolejowa jest niewielka i w zasadzie pełni rolę mijanki na jednotorowej linii. Oczywiście jest także wykorzystywana do transportu drewna. Ruch kolejowy na linii obecnie (2010 rok) nadal jest duży.
W 1944 roku, Niemcy założyli obok Osady, w lesie obóz jeniecki dla zestrzelonych i pojmanych lotników alianckich. Obóz miał nazwę Stalag Luft 4 Gross Tychow. Do dnia dzisiejszego, na placu przed stacją kolejową jest pomnik przedstawiający głaz wsparty na kilkunastu ręcznych narzędziach rolniczych. Na tablicy jest napis w Języku Polskim i Angielskim; Od maja 1944 do lutego 1945 z dworca Kiefheide (Podborsko) do obozu "Stalag Luft 4 Gross Tychow" drogą niewoli przeszło 10 000 jeńców wojennych USA i koalicji antyhitlerowskiej.
W 1953 roku, zgodnie z rozkazem DWL nr 02/Org. z 3.03.1953 roku, został sformowany poligon lotniczy nr 6 w Podborsku. Poligon Lotniczy nr 6 – Podborsko (etat 6/181). Zlokalizowany został na południe od Osady Podborsko. Poligon miał wymiary 7 km na 4 km i powierzchnię około 20 km kwadratowych. Należał do niewielkich obiektów tego typu w Polsce. Imitacje celów naziemnych montowano tylko w wyznaczonym rejonie poligonu, o powierzchni około 3 km kwadratowych. Tu gdzie z powodu gorszej gleby drzewostan był bardzo skąpy. Tuż przy tartaku, od wschodniej strony, zbudowano obiekty komendy poligonu; sztab, koszary, zaplecze magazynowo-warsztatowe. Z czasem, w pobliżu wybudowano wieżę obserwacyjną wysoką na 55 m. Z niej dowodzono ćwiczeniami nad poligonem i oceniano ćwiczenia wykonywane przez pilotów. Nad poligonem można było zobaczyć wszystkie typy samolotów PZL Lim, a z czasem MiG-21, Su-20 i Su-22.
W 1965 roku, przeprowadzono radzieckie ćwiczenia, których zadaniem było jak najszybsze, sprawne i bezpieczne przetransportowanie bomb i głowic jądrowych (atomowych) dla Polskiego Wojska. Transport był morski, drogowy i kolejowy. Okazało się, iż operacja była długa, trudna i dogodna do przeciwdziałania wrogiej armii. Moskwa nakazała Polsce wybudować trzy składy broni jądrowej, za Polskie pieniądze i według radzieckich planów. Obsługą tych składów zajęli się tylko Rosjanie. Do dnia dzisiejszego, nie wiadomo, ile innych składów jądrowych (atomowych) Rosjanie mieli na terenie Polski.
Jeden z takich składów powstał w okolicach Osady Podborsko. Oddany wojsku radzieckiemu do użytku w 1970 roku. Wybrano teren na północ od Podborska. W gęstym lesie. Zamknięto jednocześnie leśną drogę z Podborska do Miejscowości Dobrowo. Na zamkniętym obszarze powstał jeden bunkier typu Granit i dwa podziemne składy. Łącznie około 60 – 80 ładunków jądrowych (atomowych). Rosjanie składowali broń masowego rażenia w okresie od 1970 roku do 1992 roku. W 1993 roku, wojska radzieckie wycofały się z Polski.
W 1994 roku, Wojsko Polskie zamknęło poligon, który w tym czasie nosił oznaczenie - 38 Poligon Lotniczy.
Obecnie (2010 rok) obiekt po Rosjanach jest zarządzany przez Służbę Więzienną i jest Oddziałem Zewnętrznym w Dobrowie Aresztu Śledczego w Koszalinie. Radziecki obiekt można zwiedzać, a nawet urządzać tu spotkania integracyjne. Jest w doskonałym stanie. Budynek koszarowy Komendy Poligonu jest od 2004 roku, Młodzieżowym Ośrodkiem Wychowawczym dla chłopców i jednocześnie szkołą dla nich. Wieża obserwacyjna została przejęta przez nadleśnictwo. Służy do obserwacji w promieniu 50 km i wypatrywaniu ewentualnych pożarów Puszczy Koszalińskiej. Jest niedostępna dla postronnych osób. Sam poligon przejęło nadleśnictwo, a wspomniane wyżej 3 km kwadratowe zalesiono. We wrześniu 2016 roku, w bazie broni jądrowej utworzono „Muzeum Zimnej Wojny Podborsko 3001”.
Dalsza historia Lotniska Zegrze Pomorskie.
W 1953 roku, Polski Przemysł Lotniczy produkował już na masową skalę myśliwce typu Lim-1, dlatego pewne było, że Dywizja szybko zostanie przezbrojona. Od sierpnia 1953 roku do grudnia 1953 roku, personel latający i techniczny z 26 i 40 PLM został przeszkolony na samolotach UTI MiG-15 oraz Lim-1, które zastąpiły samoloty Jak-23. Oprócz tego w pułkach Dywizji nadal eksploatowano małą ilość samolotów Po-2, Ut-2 oraz Jak-18.
1954 roku.
W 1954 roku, 11 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego była organizacyjnie bardzo rozbudowanym i silnym związkiem operacyjnym. Choć do pełnej gotowości bojowej jeszcze trochę brakowało. Łącznie było 10 jednostek wojskowych. Większość z nich była zlokalizowana w Świdwinie. W Zegrzu Pomorskim był; 26 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego – JW 5069 Zegrze Pomorskie (etat 6/165), 10 batalion obsługi lotnisk – JW 3895 Zegrze Pomorskie. (Jednostka była powołana z chwilą rozpoczęcia budowy Lotniska Zegrze Pomorskie). W nim była; kompania łączności, kompania wartownicza, kompania samochodowa.
W dniu 4.03.1954 roku, doszło do pierwszego w 26 Pułku wypadku, w którym zginął pilot ppor. Jerzy Golik. Cześć Jego Pamięci! Wykonywał on lot na samolocie MiG-15. W locie w chmurach otworzył hamulce aerodynamiczne, co spowodowało znaczne zmniejszenie prędkości i w efekcie "przepadnięcie" samolotu, a następnie jego zderzenie z ziemią. Przyczyną katastrofy był błąd pilotażowy.
W lipcu 1954 roku, nastąpiło całkowite przezbrojenie 26 PLM w samoloty typu MiG-15. Jednocześnie zakończono eksploatację samolotów Jak-23, przekazując je do bazy sprzętu lotniczego.
W sierpniu 1954 roku, wyznaczone samoloty i piloci z 26 Pułku, zostali przebazowani na Lotnisko Sochaczew w związku z mającą się odbyć defiladą powietrzną nad Warszawą.
W dniu 9.09.1954 roku, doszło do kolejnej katastrofy. Piloci ćwiczyli lot szykiem na samolotach typu MiG-15. Porucznik pilot Mieczysław Kochanowski swoim samolotem niewłaściwie dołączał do maszyny pilotowanej przez ppor pilota Jerzego Świńczaka. Doszło do kolizji. Mieczysław Kochanowski szczęśliwie się katapultował z niesterownej maszyny. Jerzy Świńczak ocenił, że uszkodzenie jego maszyny nie jest tak poważne i podjął próbę lądowania na własnym lotnisku. Niestety, przy podejściu samolot utracił sterowność i rozbił się, grzebiąc pilota. Cześć Jego Pamięci!
1955 rok.
Na początku 1955 roku, Dywizję i oba pułki myśliwskie, przygotowano do przyjęcia samolotów Lim-2. Zmiana była o tyle istotna, że teraz 26 i 40 PLM otrzymywały samoloty nowe, prosto z Polskiej fabryki.
W 1955 roku, 40 PLM osiągnął gotowość bojową. 26 PLM taką gotowość osiągnął dopiero z końcem 1956 roku. Ktoś może powiedzieć, że późno. Problem był w systemie naboru kandydatów na pilotów oraz oficerów w ogóle. Komuniści bardzo dbali, aby do Ludowego Wojska Polskiego nie przyszli Polacy o rodowodzie z II Rzeczypospolitej, antykomuniści, a tym bardziej walczących na frontach Zachodnich w czasie drugiej wojny światowej. Nie chcieli inteligencji w wojsku. Więc musieli zaniżać wymogi przy przyjęciu. Nie chcę powiedzieć, iż do Polskiego Lotnictwa przyszli ludzie niewłaściwi, ale że nie dostali się ci którzy marzyli o lataniu i jednocześnie głęboko ... mieli komunizm. Jeszcze w 70-tych latach szefowie WKU (wojskowa komenda uzupełnień) publicznie się wypowiadali – „Dojść mamy oficerów żywcem odciągniętych od pługa. Wojsko potrzebuje ludzi inteligentnych.”
W dniu 18.05.1955 roku, doszło do kolejnej tragedii. Wystartowała para samolotów typu Lim-2. Prowadzącym był por Bolesław Turbański. Prowadzonym ppor Marian Wolszczak. Warunki atmosferyczne były bardzo trudne. Prowadzony nie zdołał utrzymać się za prowadzącym i odłączył się. Prawdopodobną przyczyną katastrofy była utrata orientacji przestrzennej. Pilot Marian Wolszczak katapultował się, jednak nie odnaleziono ani jego, ani spadochronu i fotela. Pusty samolot wpadł do jeziora Łebsko. Sprawa wyjaśniła się po dłuższym czasie. Pełny opis tragedii jest w innym rozdziale.
Tu parę słów komentarza. Na przestrzeni 14 miesięcy Pułk stracił w katastrofach 4 samoloty i 3 młodych pilotów. Jednak znamienne jest to, że zawsze winni byli piloci. Nigdy nie było nawet podejrzeń, co do ewentualnej usterki samolotu; systemu sterowania, silnika, czy przyrządów pokładowych. Czy komisje, które badały przyczyny, sprawdzały dokładnie wraki? W samolocie ppor Jerzego Golika po prostu silnik mógł stracić ciąg. Samolot wszedł w nurkowanie i zaczął się rozpędzać. Pilot chciał zmniejszyć prędkość i dlatego otworzył hamulce aerodynamiczne przed katapultowaniem się. No, ale komisje były pod dyktando Moskwy, a ich sprzęt był przecież „najlepszy” na świecie.
1956 rok.
W dniu 30.05.1956 roku, lot na samolocie MiG-15 wykonywał ppor Henryk Tokarski. W niewyjaśnionych okolicznościach samolot wpadł w korkociąg, z którego pilot nie zdołał wyprowadzić. Cześć Jego Pamięci!
W 1956 roku, na mocy rozkazu MON nr 045/Org. z 16.10.1956 roku, 11 Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego została podporządkowana Dowódcy 3 Korpusu Lotnictwa Mieszanego.
1957 rok.
26 PLM Zegrze Pomorskie – Rozkazem z dnia 14.11.1957 roku, wyszła ze struktur 11 DLM WL i przeszła do OPL OK. Została podporządkowana pod 10 DLM OPL OK. w Słupsku. Tak więc, w składzie 10 DLM był; 25 PLM Pruszcz Gdański, 26 PLM Zegrze Pomorskie, 28 PLM Słupsk.
W 1957 roku, do Zegrza Pomorskiego dostarczono pierwsze myśliwce typu MiG-17 i niemal równolegle jego Polskie odpowiedniki PZL Lim-5. Uzupełnieniem były samoloty szkolne; UTI MiG-15 i Lim-1 SB.
1959 rok.
W 1959 roku, nastąpiła reorganizacja 26 Pułku. Na podstawie rozkazu Dowódcy Wojsk Lotniczych z 14.08.1959 roku, powstał Dywizjon Techniczny, któremu podporządkowano trzy Eskadry Lotnictwa Myśliwskiego, Dział Obsługi Technicznej, Służbę Inżynieryjno-Eksploatacyjną (SIE).
W tym czasie 26 Pułk posiadał na wyposażeniu: 10 - MiG-17 / Lim-5, 17 - MiG-15 / Lim-1 / Lim-2, 4 – UTI MiG-15, 4 – Lim-1 SB, 4 – Jak-11.
W dniach od 28.09. do 8.10.1959 roku, na Lotnisku Strachowice odbyły się zawody lotnicze, o mistrzostwo lotnictwa wojskowego. 26 PLM reprezentowali: mjr pil. Janusz Żywno, kpt. pil. Roman Zieliński, kpt. pil. Stanisław Stalicki, por. inż. Ludwik Żminkowski. Reprezentacja 26 Pułku zajęła VI miejsce, co było dobrym rezultatem.
1960 rok.
W 1960 roku, nastąpiły kolejne zmiany organizacyjne w lotnictwie Obrony Przeciw-Lotniczej Obszaru Kraju (OPL OK). W miejsce dywizji powstały korpusy. Między innymi 2 Korpus OPL OK. z dowództwem w Bydgoszczy. Miał on w swoim składzie cztery pułki myśliwskie; 11 PLM Debrzno, 25 PLM Pruszcz Gdański, 26 PLM Zegrze Pomorskie, 28 PLM Słupsk. Dodatkowo pod 2 Korpus OPL OK. podlegały; 19 Eskadra Holownicza (Słupsk), 43. Eskadra Lotnictwa Łącznikowego (Bydgoszcz), 129. Pułk Artylerii OPL (Szczecin), 136. Pułk Artylerii OPL (Bydgoszcz), oraz: 2. (Grudziądz), 8. (Słupsk), 9. (Choszczno) Bataliony Radiotechniczne.
W dniu 6.03.1960 roku, w rocznicę wyzwolenia Białogardu, 26 PLM otrzymał sztandar. Fundatorem było społeczeństwo Miasta Białogard, choć według innych źródeł fundatorem była Rada Państwa. Uroczystość odbyła się na Placu Wolności w Białogardzie. Sztandar wręczył generał brygady M. Jakubik, i przekazał na ręce dowódcy Pułku majora pilota Janusza Żywno. Odbyła się także defilada wojskowa, połączona z przelotem trójek samolotów z napędem turboodrzutowym i tłokowym.
Po czterech latach bez wypadku, doszło do kolejnej katastrofy lotniczej w 26 Pułku. W dniu 21.03.1960 roku, piloci wykonywali strzelania ostrą amunicją do rękawa. Samolot ppor Tadeusza Golona i ppor Jerzego Piotrowa zderzyły się w powietrzu ulegając całkowitemu zniszczeniu. Cześć Ich Pamięci! Nie minęły dwa miesiące, a w dniu 12.05.1960 roku, podczas wykonywania lotów w DTWA, w niewyjaśnionych okolicznościach rozbił się samolot Lim-2 pilotowanym przez ppor Mieczysława Lelocha.
1962 rok.
W 1962 roku, nastąpiły kolejne zmiany w 2 Korpusie OPK Bydgoszcz. Do składu dołącza 34 PLM Babie Doły, który dotychczas był w Lotnictwie Marynarki Wojennej. 2 Korpus miał; 11 PLM Debrzno, 25 PLM Pruszcz Gdański, 26 PLM Zegrze Pomorskie, 28 PLM Słupsk, 34 PLM Babie Doły, 19 Eskadra Holownicza Słupsk, 43 Eskadra Lotnictwa Łącznikowego Bydgoszcz. Dodatkowo; 129. Pułk Artylerii OPL (Szczecin), 136. Pułk Artylerii OPL (Bydgoszcz), 2 batalion radiotechniczny (Grudziądz), 8 batalion radiotechniczny (Słupsk), 9 batalion radiotechniczny (Choszczno).
1963 rok.
Era naddźwiękowych samolotów myśliwskich w Lotnictwie Polskim zaczęła się z końcem 50-lat. W 26 PLM, pierwszą grupę pilotów do przeszkolenia na samoloty MiG-21 wytypowano latem 1963 roku. Żołnierze udali się na kilkumiesięczny kurs do Modlina, gdzie funkcjonowało Centrum Szkolenia Lotniczego. Piloci przeszli przeszkolenie na samolotach MiG-21 F-13 (tych bez celowników radiolokacyjnych). Dowództwo OPL OK, zdecydowało o przekazaniu 26 PLM czterech maszyn tego typu, pozyskanych z innych jednostek. Większość z 1 PLM z Mińska Mazowieckiego. Były to MiG-21 F-13 nb 803, 805, 806, 807. Samoloty te wylądowały w Zegrzu Pomorskim na przełomie lipca i sierpnia 1964 roku. W ten sposób 26 PLM stał się czwartą jednostką w Polsce eksploatującą tego typu samoloty.
1965 rok.
W 1964 roku, przygotowano kolejną grupę pilotów i techników do przeszkolenia na kolejny typ myśliwca, MiG-21 PF. Tym razem szkolenie prowadzono na Lotnisku Krzesiny. Tutaj dostarczano nowe myśliwce w skrzyniach z CCCP. Rosjanie je zmontowali, wykonywali obloty i przekazywali stronie Polskiej, która wykonywała loty odbiorcze. W dniu 6.04.1965 roku, aż 7 nowych MiG-21 PF wylądowało w Zegrzu Pomorskim. Były to samoloty MiG-21 PF nb 1801 – 1807.
Jeszcze w 1965 roku, a dokładnie 6.08.1965 roku, 26 PLM przyjął u siebie 5 kolejnych samolotów MiG-21 PF nb 2006 – 2010. Również były to nowe samoloty.
1967 rok.
Przez 7 lat Pułk bezpiecznie wykonywał zadania. Do czasu. W dniu 17.04.1967 roku, katastrofie uległ MiG-21 PF nb 2008 nr 762008. Samolot zderzył się z ziemią. Pilot podporucznik Czesław Rawski zginął. Cześć Jego Pamięci! Okolice miejscowości Racibórz Polanowski. Pilot wykonywał lot w DTWA. Podczas przebijania chmur, w 34 minucie lotu zderzył się z ziemią. Jako przyczynę oficjalnie podano złą organizację lotów, ale w rzeczywistości nie wiadomo co się stało. Co było powodem utraty orientacji, iż w efekcie samolot opadał, zamiast się wznosić. Była to pierwsza tragedia w 26 PLM na samolocie typu MiG-21.
W 1967 roku, 26 Pułk przyjął na stan kolejną wersję samolotu typu MiG-21 PFM (typ 94 A). Pierwsze samoloty wylądowały na Lotnisku Zegrze Pomorskie w maju 1967 roku, a zostały wpisane na stan w dniu 2.06.1967 roku. Były to 8 maszyn MiG-21 PFM nb 5608 – 5615.
W czerwcu, a dokładnie 24.06.1967 roku, wpisano na stan kolejne 5 maszyn MiG-21 PFM nb 5701 – 5705.
Jeszcze latem 1967 roku, na stan 26 PLM przyjęto kolejne 7 maszyn MiG-21 PFM, lecz pozyskanych z 34 PLM Babie Doły. Wśród nich były MiG-21 PFM nb 5402 i 5310. W ten sposób w Zegrzu Pomorskim było 20 maszyn MiG-21 PFM. Celem było uzbrojenie Pułku w jedną wersję myśliwca MiG-21 PFM, a tym samym ułatwienie procesu szkolenia i obsługi. Oczywiście pozostałe MiG-21 F-13 i MiG-21 PF przekazano stopniowo innym jednostkom.
W dniu 28.09.1967 roku, o godz. 18;42, wypadek zdarzył się na samolocie MiG-21 PF w czasie lotów nocnych w zwykłych warunkach atmosferycznych, podczas podchodzenia do lądowania na lotnisku w Zegrzu Pomorskim. 17 km przed lotniskiem samolot uderzył w wierzchołki drzew, a następnie w ziemię. Miejscowość Mostowo. Przyczyną katastrofy mógł być błąd pilotażowy, ale należy stwierdzić, że przyczyn katastrofy nie ustalono. Zginął porucznik Mieczysław Brańka. Cześć Jego Pamięci!
1968 rok.
W dniu 15.03.1968 roku, na stan jednostki wpisano kolejne 16 maszyn typu MiG-21 PFM, co pozwoliło na dopełnienie etatu sprzętu w 26 Pułku. W sumie na Lotnisku Zegrze Pomorskie bazowało już 36 tych maszyn, nie licząc maszyn szkolno-bojowych.
W dniu 23.05.1968 roku, o godz. 06;35, porucznik pil. Włodzimierz Łubniewski, zginął w katastrofie lotniczej. Pilot startował na samolocie MiG-21 PFM SPS z lotniska w Zegrzu Pomorskim, w celu wykonania lotu na przechwycenie w ramach odbywających się ćwiczeń. W chwili oderwania się samolotu od DS (RWY) otworzyła się osłona kabiny. Pilot przerwał start, a następnie zmienił decyzję i usiłował wystartować ponownie. Gdy samolot zbliżał się do przeszkód terenowych, pilot energicznie poderwał samolot w powietrze, pomimo niedostatecznej prędkości. Maszyna z dużym kątem natarcia zaczęła się wznosić, a następnie z wysokości 20 m przepadła na lewe skrzydło i w położeniu odwróconym uderzyła w ziemię. Pilot poniósł śmierć. Cześć Jego Pamięci! W miejscu katastrofy jest pomnik.
We wrześniu 1968 roku, po raz pierwszy piloci 26 PLM uczestniczyli w ostrym strzelaniu pociskami rakietowymi klasy p-p na terenie CCCP. W tym czasie takich strzelań w Polsce nie przeprowadzano. Było to duże doświadczenie dla pilotów z 26 PLM.
1969 rok.
W dniu 5.07.1969 roku, w ramach wspólnych ćwiczeń Układu Warszawskiego na Lotnisku Zegrze Pomorskie przybyła Węgierska Eskadra Lotnicza. Węgrzy przylecieli myśliwcami MiG-21. Celem było wykonanie strzelań na poligonie morskim Ustka. Od tej pory samoloty węgierskie bardzo często gościli w Zegrzu Pomorskim. Aż do 2002 roku.
1971 rok.
Latem 1971 roku, 26 Pułk odwiedzili oficerowie Wietnamskiej Republiki Demokratycznej. Zapoznali się z bazą i jej sprzętem. Spotkali się z dowództwem i pilotami.
1972 rok.
W 1972 roku, przeprowadzono II zawody, o tytuł mistrza walki powietrznej. Zwycięzcą został pilot z 26 PLM, potwierdzając coraz lepsze wyszkolenie tej pierwszorzutowej jednostki.
1973 rok.
Ppor. pil. Henryk Zieliński, zginął 3.07.1973 roku, w katastrofie lotniczej, w czasie lotu na walkę powietrzną w dzień. Przyczyn katastrofy nie ustalono. Cześć Jego Pamięci!
Ale 1973 roku, był także bardzo szczęśliwy dla 26 Pułku. W dniach 27.08.1973 rok – 1.09.1973 rok, na Lotnisku Mińsk Mazowiecki odbył się finał III zawodów lotnictwa myśliwskiego Wojsk OPK, o tytuł mistrza walki powietrznej. 26 Pułk i Korpus reprezentował kpt. pil. Bolesław Sobania. Rozegrano 6 konkurencji, tytuł mistrza walki powietrznej zdobył właśnie kpt. pil. Bolesław Sobania. Do zwycięstwa przyczynili się kpt. nawig. Zygmunt Kędziora i dowódca obsługi technicznej por. Ryszard Jurgielaniec. Był to wielki sukces 26 Pułku.
1974 rok.
Rozwój techniki szedł do przodu. Rosjanie opracowywali kolejne wersje myśliwca MiG-21. W Polsce pojawił się MiG-21 M i MiG-21 MF. Na uzbrojenie 26 PLM przeznaczono wersje MiG-21 MF. W dniu 9.02.1974 roku, na stan wpisano fabrycznie nowe 6 egzemplarzy MiG-21 MF nb 8702 – 8707. Miesiąc później, w dniu 26.03.1974 roku, na stan wpisano kolejne 13 maszyn MiG-21 MF.
W 1974 roku, 26 Pułk odniósł kolejne sukcesy, udowadniając doskonałe opanowanie sprzętu. W dniach 2.09.1974 roku – 12.09.1974 roku, odbywały się IV zawody lotnictwa myśliwskiego Wojsk OP, o tytuł mistrza walki powietrznej. Po raz pierwszy finał nie był rozgrywany centralnie, na jednym lotnisku, lecz na trzech lotniskach. Korpus reprezentował pilot 26 PLM kpt. pil. Jacek Tuteja. Po raz trzeci z rzędu tytuł mistrzowski przywędrował do 26 Pułku, razem z pucharem, który został w sali tradycji na stałe. Nawigatorem był mł. chor. Włodzimierz Łukasik, a obsługą samolotu kierował por. Jerzy Małek.
1979 rok.
Istotną zmianą w strukturach Polskiego Lotnictwa Wojskowego, na szczeblu pułków, było utworzenie w końcu lat siedemdziesiątych batalionów łączności i ubezpieczenia lotów. W skład pułków lotniczych włączono też bataliony zaopatrzenia. W ten sposób Pułk stał się jednym organizmem.
1980 rok.
W 1980 roku, na stan 26 PLM wpisano kolejne maszyny typu MiG-21 MF. Tym razem były to samoloty pozyskane z innych Polskich jednostek. Liczebnie wystarczało to na całkowite przezbrojenie Pułku w tą wersję samolotu.
W dniach 25.09.1980 roku – 4.10.1980 roku, dokonano kurtuazyjnej wymiany eskadr między 26 PLM, a pułkiem lotniczym z NRD z Trollhenhagen.
1981 rok.
Koniec 70-tych lat wykazał, że najważniejsze dla obrony Polski (w ówczesnym układzie politycznym) były trzy pułki lotnicze; 26 PLM, 28 PLM Słupsk, 34 PLM Babie Doły. Zachodnie wybrzeże Polski i nasza zachodnia granica były „bronione” przez jednostki radzieckie. Dlatego MON zdecydowało o przezbrojeniu tych jednostek w nową technikę, oczywiście z CCCP. Wybór padł na samoloty typu MiG-23 MF. Lecz szybko okazało się, iż samolot jest niedopracowany. Ostatecznie tylko 28 PLM otrzymał myśliwce MiG-23 MF. Natomiast 26 i 34 PLM przezbrojono w myśliwce typu MiG-21 bis. Po latach okazało się, iż wybór był słuszny i najlepszy z możliwych.
W dniu 14.07.1981 roku, na stan 26 PLM, wpisano 18 samolotów MiG-21 bis. W dniu 9.09.1981 roku, wpisano kolejne 6 maszyn, a w dniu 17.09.1981 roku, 11 maszyn. Ostatni 36 egzemplarz wpisano w dniu 4.12.1981 roku.
1983 rok.
W dniach 13.05.1983 roku – 31.05.1983 roku, po raz kolejny na Lotnisku Zegrze Pomorskie, gościła eskadra z Węgier. Podobnie jak poprzednio, ich celem było wykonanie strzelań na poligonie morskim Ustka.
1985 rok.
1985 rok, był kolejnym udanym dla Pułku. W dniach 15.05.1985 rok – 17.05.1985 rok, przeprowadzono zawody lotniczej służby fotograficznej. Zespół Pułku pod kierownictwem mjr. Jana Perczyńskiego, a prowadzony przez chor. Zenona Dobrzyńskiego zajął I miejsce.
1987 rok.
W dniach 23.06.1987 rok – 3.07.1987 rok, po raz kolejny, kurtuazyjnie jednostkę odwiedzili żołnierze niemieckiej armii ludowej NRD. W tym samym czasie jedna eskadra 26 PLM przebywała na lotnisku w Neubrandenburgu.
Tragedia w Pułku. Kpt. pil. Jan Kozyra oraz ppor. pil. Ryszard Duro, zginęli 7.09.1987 roku, w czasie wykonywania zadania w powietrzu na samolocie TS-11 Iskra. Przyczyn nie ustalono. Cześć Ich Pamięci! Była to jedyna katastrofa tego typu samolotu w Zegrzu Pomorskim.
1989 rok.
26 PLM został przemianowany na 9 PLM. Pułk w Zegrzu Pomorskim otrzymał numer po rozformowanej jednostce z Lotniska Debrzno. Nowa jednostka przejęła tradycje po 26 PLM i wszystkich poprzednich 9 Pułkach Lotniczych.
1990 rok.
Ostatnia katastrofa lotnicza w Zegrzu Pomorskim. Por. pil. Andrzej Seroka, zginął 16.04.1990 rok. Cześć Jego Pamięci! Okoliczności Katastrofy: Pilot samolotu MiG-21 bis wykonywał lot na przechwycenie celu powietrznego w nocy w chmurach. Podczas energicznego wykonywania manewru wyprowadzania z ataku niewłaściwie rozłożył uwagę i stracił orientację przestrzenną. Samolot przeszedł w stromą spiralę i zderzył się z ziemią. Pilot nie wykorzystał automatycznego pilota do wyprowadzenia maszyny ze skomplikowanego położenia, nie podjął też próby opuszczenia samolotu za pomocą fotela katapultowego.
1995 rok.
Pułk otrzymał sztandar, po raz kolejny, w dniu 14.03.1995 roku. Został on ufundowany przez Społeczny Komitet Ufundowania Sztandaru, któremu przewodniczył Franciszek Klim. Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli: Bogumiła Betlej oraz ppłk rez. Jacek Tuteja.
1999 rok.
W 1999 roku, na Lotnisku Zegrze Pomorskie wylądował samolot An-124, który przyleciał sześć samolotów MiG-21 bis, które zostały sprzedane Ugandzie.
Lata 90-te XX wieku to stopniowy zastój, a następnie regres w Polskim Lotnictwie Wojskowym. Polski przemysł zbrojeniowy był rozprzedawany, albo likwidowany. Pułki z niecierpliwością oczekiwały nowych samolotów. A dla dowódców Pułków jedyne zadanie to – Utrzymać osiągnięte standardy. Przystąpienie w 1999 roku, Rzeczypospolitej do NATO ożywiło nadzieję, która jednak po kilkunastu miesiącach zgasła. O czym przekonali się żołnierze służący w Zegrzu Pomorskim.
Ciąg dalszy jest w kolejnym rozdziale.
Opracował Karol Placha Hetman