Pisz 2023-01-03
Lotnisko w Pisz, Rostki oraz poligon Orzysz, Bemowo Pilskie.
Pisz – Rostki lotnisko, współrzędne geograficzne: 53.709N 21.907E. Elewacja: 375 ft = 114 m.
Obszar którym się interesujemy znajduje się w czworoboku wyznaczonym przez cztery miasta: Orzysz, Ełk, Biała Piska oraz Pisz. Teren ten leży na terenie Mazur i przez większość swojej historii należał do Korony Polskiej, a następnie do Prus Wschodnich, które w 1772 zostały zagarnięte przez plemiona germańskie, po wymordowaniu rdzennych mieszkańców – Jadźwingów i Prusów. Kolejno była; Prowincja Pruska w okresie 1772 – 1871, Prusy w okresie 1871 – 1918, Cesarstwo Niemieckie w okresie 1919 – 1933, Republika Weimarska III rzesza w okresie 1933 – 1945. W czasie wielkiej wojny światowej, w okresie 1914 – 1915 obszar Wielkich Jezior został zajęty przez moskali. Mimo przegrania wojny przez niemców Prusy Wschodnie pozostały w administracji niemieckiej. W 1920 roku, wśród miejscowej ludności, przeprowadzono plebiscyt, która opowiedziała się za przynależnością do Prus Wschodnich. W wyniku drugiej wojny światowej rozpoczętej przez niemców i moskali, w 1945 roku, teren ten został włączony do Rzeczypospolitej Polski. Administracyjnie jest tutaj województwo Warmińsko-Mazurskie.
Lotnisko Rostki.
Najbardziej poprawną nazwą lotniska jest nazwa Rostki, bo lotnisko znajduje się na terenie tej miejscowości. Używana jest także nazwa Pisz, czyli największa miejscowość w pobliżu lotniska. (Powiat Pilski). Można także zetknąć się z nazwą Lotnisko Orzysz, bo przez wiele lat lotnisko było użytkowane przez wojsko. A należy wiedzieć, że w pobliżu lotniska znajduje się czynny poligon Wojska Polskiego i Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych (OSPWL).
Historia lotniska Rostki rozpoczęła się jesienią 1936 roku, kiedy na łące wylądował mały jednosilnikowy samolot. Zadaniem osób będących na pokładzie samolotu był wybór miejsca na nowe lotnisko. W tym czasie Adolf Hitler był już trzy lata przy władzy i rozbudowywał już siły zbrojne. Osoby które przyleciały do Rostek to byli przedstawiciele Dowództwa Okręgu Lotniczego Königsberg (Królewiec). W tym czasie już funkcjonował pobliski poligon kawaleryjsko-artyleryjski, który został założony w 1890 roku. Poligon powstał na terenach odkupionych od właścicieli ziemskich wsi Wierzbiny i Szwejkówko oraz pobliskich lasów. Pierwsze koszary zbudowano w miejscowości Orzysz w 1895 roku. W 1900 roku, wojsko posiadało już 80 baraków dla około 1 000 żołnierzy i oficerów. Koszary w Orzyszu tworzyły wojskowe miasteczko z własnymi wodociągami, oświetleniem, pocztą, sklepami, restauracją i kasynem wojskowym.
Dla budowy nowego lotniska zatrudniono mieszkańców okolicznych miejscowości, a także sprowadzano junaków Służby Pracy Rzeszy (RAD) z różnych części rzeszy. Lotnisko zostało oddane do użytku w jesieni 1938 roku, mimo, że nie wszystkie obiekty zostały oddane do użytku. Lotnisko otrzymało kryptonim „Lotnisko polowe Orzysz-Rostki” (Feldflugplatz Arys-Rostken). Oprócz lotnisk: Kętrzyn – Wilamowo i Szyman, lotnisko Rostki stało się głównymi lotniskami w Prusach Wschodnich. Podobnie jak w Kętrzynie, w Rostkach zbudowano trzy betonowe RWY. Budowa betonowych RWY była konieczna, bo teren był podmokły, a wiosną starty samolotów byłyby niemożliwe. Drogi startowe miały wymiary 600 m x 20 m. Ale z powietrza przypominały drogi kołowe. W lesie zbudowano bombo-skład i skład paliw, ze zbiornikami umieszczonymi w ziemi.Na lotnisku było kilka hangarów, które były stylizowane na stodoły. Stojanki samolotów umieszczono wśród drzew.
W dniu 1 września 1939 roku, z lotniska startowały samolotowy bojowe na bombardowanie Warszawy. Potem w 1941 roku, germańcy lotnisko wykorzystali do ataku na braci moskali.
Po drugiej wojnie światowej od 1946 roku, lotnisko Rostki było zarządzane przez Wojsko Polskie. Lotnisko nie był intensywnie wykorzystywane, bo nie było tutaj betonowej RWY.
Od 80-lat XX wieku, w okresie czasowych upałów i susz na lotnisku bazują samolot PZL M-18 Dromader, dla gaszenia możliwych pożarów.
Lotnisko Rostki jest dostępne dla cywilnych samolotów, ale trzeba uzyskać zgodę zarządcy lądowiska (Wojska Polskiego) oraz koniecznie zgodę komendanta poligonu w Orzyszu. Pierwszy telefon polecamy wykonać do oficera dyżurnego poligonu. RWY jest wyznaczona chorągiewkami i zdolna do wykonywania operacji lotów z widocznością. Pole wzlotów jest równe i wystarczająco długie. W poprzek RWY przebiegają dwie drogi polne, dlatego należy zachować ostrożność.
Dane lotniska Rostki:
Lotnisko jest zarejestrowane jako lądowisko. Nr ewidencyjny ULC 237. Pole wzlotów jest gruntowe na którym zwykle wyznaczana jest jedna RWY o wymiarach 870 x 80 m, na kierunku 078/258. Radio: 130.300 MHz. Lądowisko wchodzi w skład obszaru zamkniętego poligonu.
Poligon Orzysz.
W 1890 roku, wojsko niemieckie założyło poligon kawaleryjsko – artyleryjski. Kiedy podjęto decyzję o budowie lotniska Rostki, podjęto decyzję o powiększeniu poligonu. W 1934 – 1937, wysiedlono mieszkańców kolejnych dwóch wsi. Na obszarze wsi Wierzbiny (Schlagakrug), obecnie Bemowo Piskie, zbudowano duży obóz złożony z drewnianych baraków i kolejne koszary. Wystąpił podział: koszary całoroczne znajdowały się w Orzyszu, a koszary letnie w Bemowie Pilskim. W okresie międzywojennym na poligonie prowadzono badania nad skutecznością broni artyleryjskiej i strzeleckiej. Zbudowano system bunkrów do obserwacji działania i oceny skuteczności pocisków artyleryjskich.
We wrześniu 1939 roku, na polu wzlotów ustawiono siatki maskujące, a hangary zostały pomalowane w barwy maskujące (kamuflaż). Na wzniesieniu, tak zwanym cmentarnym, wśród drzew, zbudowano wieżę obserwacyjną. Praktycznie cały obszar był ogrodzony betonowymi słupkami i drutem kolczastym. Rozbudowany był system wartowni i schronów dla służby wartowniczej.
W okresie drugiej wojny światowej obiekty wojskowe służyły dwum głównym celom; szkolono tutaj żołnierzy przed wysłaniem ich na front oraz testowano nowe uzbrojenie: czołgi, wozy pancerne, amunicję, a nawet elementy pocisków rakietowych.
Poligon Orzysz w Polsce.
Po 1945 roku, poligon i lotnisko zalazło się w granicach Polski, ale po zarządem sowietów. Teren był zamknięty dla cywilów. Z roku na rok malało znaczenie militarne obiektu, w który nie inwestowano. Większość betonowych płyt z pasów lotniska przeniesione na nowe miejsca jako drogi i place. Z końcem 50-lat, część płyt trafiła do jednostki wojskowej w Orzyszu, gdzie zrobiono lądowisko dla śmigłowców.
W styczniu 1946 roku, w Orzyszu powstał detaszowany oddział Komendy Poligonu, już pod polskim dowództwem. Oddział przeformowano w Dowództwo Poligonu Artyleryjskiego Nr 3. W okresie 1946 – 1970, poligon nosił różne nazwy, aby ostatecznie przyjąć nazwę Ośrodek Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych Orzysz (OSPWL), która to nazwa funkcjonuje do chwili obecnej (2023 rok).
Poligon Orzysz częściej jest znane pod nazwą Bemowo Pilskie. Tu znajduje się Centrum Szkolenia Wojsk Lądowych. Jadąc drogą gminną od miejscowości Drygały (Droga Wojewódzka Nr 667) w kierunku Orzysza (na północ), wszędzie są widoczne tablice ostrzegawcze – Teren Wojskowy Wstęp Wzbroniony, w czterech językach; Język Polski, Angielski, niemiecki i rosyjski. Wiele mniejszych obszarów jest ogrodzonych. Po latach niedoinwestowania Wojska Polskiego przez rządzącą masonerię, w ostatnim okresie sytuacja uległa znacznej poprawie. Prowadzone są remonty obiektów i powstają nowe. Komenda poligonu znajduje się w miejscowości Bemowo Pilskie, a wcześniej znajdowała się w Orzyszu. Poligon przeznaczony jest dla wojsk lądowych z różnych części Polski, a także dla armii innych krajów NATO.
Przez cały okres funkcjonowania poligon rozbudowywano z powodu zmiany zadań z artyleryjskiego na ogólnowojskowy, ale wysoce wyspecjalizowany w działaniach na współczesnym polu walki. Obecnie poligon posiada obiekty, w których można strzelać ze wszystkich rodzajów broni strzeleckiej, pancernej, artyleryjskiej, broni pokładowej samolotów, śmigłowców (do celów naziemnych) oraz przeprowadzać bombardowania. Poligon służy również jako miejsce ćwiczeń i przygotowań pododdziałów Wojska Polskiego biorących udział w misjach wojskowych poza granicami kraju. Poligon posiada bogate zabezpieczenie socjalno-bytowe. Na poligonie może szkolić się jednocześnie 1 500 żołnierzy, dla których dojść jest pomieszczeń socjalnych i nie ma potrzeby ustawiać namiotów i rozpalać kuchnie polowe. Na terenie znajduje się stołówka, bufet, łaźnia, blok szkoleniowy, klub garnizonowy, świetlice.
Obecnie 2023 rok, poligon zajmuje powierzchnię 16 000 hektarów, czyli 160 km kwadratowych. Park sprzętu samochodowego jednocześnie może pomieścić 400 pojazdów.
W skład poligonu w terenie wchodzą: plac ćwiczeń Wierzbiny, Strzelnica artyleryjska i przeciwpancernych pocisków kierowanych, dwie strzelnice piechoty Gaudynek i Bemowo Piskie, dwie rzutnie granatów bojowych Strzelinki i Gaudynek, tor taktyczny Gaudynek, plac szkolenia inżynieryjno-saperskiego Wyręby, obszar szkolenia rozpoznawczego Klusy, obszar pokonywania przeszkód wodnych, zakryte stanowisk ogniowych Sosna, Ośla Łączka i Gaudynek, obszar bombardowań powietrznych Kościelisko, lotnisko polowe Rostki, lądowisko śmigłowców Orzysz i Bemowo Piskie, dwa tereny na obozowiska Wierzbiny i Bemowo Piskie.
Opracował Karol Placha Hetman