Oleśnica 2012-03-18
Szkoła Techniczna w Oleśnicy.
W 1955 roku, szkoła w Zamościu była przepełniona. Zrujnowanego wojną i rządami komunistów kraju nie było stać na dalsze rozbudowywanie koszar. Należało wykorzystać inne istniejące obiekty na terenie Polski. Zgodnie z Rozkazem dowódcy Wojsk Lotniczych Nr 012/Org z dnia 26.05.1955 roku, z kadry szkoły wydzielono grupę osób, która udała się do Oleśnicy Śląskiej celem przejęcia koszar po Szkole Młodszych Specjalistów Lotniczych nr 11 i 12. Dalszą konsekwencją było wydanie Rozkazu ministra obrony narodowej Nr 037/ org z dnia 3.08.1955 roku, o podziale szkoły na dwie odrębne placówki szkoleniowe. Pierwszą została Techniczna Oficerska Szkoła Wojsk Lotniczych im gen Walerego Wróblewskiego w Oleśnicy. Powstał na bazie części kadry i batalionów, z etatem nr 20/347, ze stanem stałym 408 wojskowych i 140 pracownikami cywilnymi oraz stanu zmiennego około 900 słuchaczy. Podstawą do przebazowania szkoły oficerskiej był Rozkaz DWL Nr 021/org z dnia 25.08.1955 roku. Przebazowanie wykonano pięcioma eszelonami w dniach od 12.09.1955 roku do 20.09.1955 roku. Stan osobowy około 400 żołnierzy, w tym 165 oficerów. Komendantem w Oleśnicy został płk nawigator Kazimierz Burczak.
Pozostała zamojska część szkoły nadal nosiła nazwę Techniczna Szkoła Wojsk Lotniczych ( bez patrona ), ze stanem ponad 3 000 osób. Podstawą do dalszego funkcjonowania szkoły był Rozkaz Dowództwa Wojsk Lotniczych z sierpnia 1955 roku. Komendantem został mjr Franciszek Ilnicki. Nowy etat jednostki Nr 20/348.
W grudniu 1955 roku, zamojska szkoła rozpoczęła szkolenie w nowej rzeczywistości i z nowym programem. Rozpoczęto szkoleniem mechaników samolotów; MiG-15, Lim-1, Lim-2, Ił-28, Ił-10, Li-2, CSS-13, Jak-12. Nadal także szkolono specjalistów służby fotograficznej i elektro-gazowej. Ponieważ skróceniu uległa zasadnicza służba wojskowa z 3 lat do 2 lat, dlatego musiano także skrócić czas szkolenia mechaników do 5 miesięcy. Równocześnie Polskie Lotnictwo Wojskowe miało na stanie coraz więcej myśliwców typu Lim-1/2, dlatego szkolenie mechaników samolotów bombowych typu Ił-28 przeniesiono do Oleśnicy. W efekcie w Zamościu szkolono tylko personel techniczny niższego szczebla, to znaczy mechaników i młodszych specjalistów następujących specjalności; płatowiec, urządzenie elektryczne, przyrządy pokładowe, urządzenia radioelektroniczne, aparaty fotograficzne, uzbrojenie lotnicze, akumulatory, agregaty rozruchowe, dystrybutory tlenowe.
Duże znaczenie dla miasta Oleśnica miało przywrócenie mu charakteru garnizonowego. Tym razem nie armii niemieckiej, lecz Wojska Polskiego. Obecność wojska zawsze stymuluje rozwój miejscowości, szczególnie małej miejscowości.
Z końcem 1950 roku, w Oleśnicy, w tak zwanych Białych Koszarach, rozpoczęto formowanie Szkoły Młodszych Specjalistów Lotniczych. Od razu dwóch, Nr 11 i 12. Było to związane z etatem jaki otrzymały tego typu szkoły. Ponieważ warunki w koszarach były dobre, można było szkolić od razu większą liczbę kursantów. W rzeczywistości obie szkoły miały jedno dowództwo. Kursy rozpoczęto w 1951 roku. Kursantami byli żołnierze ( elewi ) zasadniczej służby wojskowej. Przechodzili oni tutaj okres unitarny, a następnie odbywali szkolenie specjalistyczne w wąskiej dziedzinie, dotyczącej obsługi samolotów. Po uzyskaniu specjalności, otrzymywali; awans na stopień kaprala, przydział do jednostki liniowej ( gdzie odbywali resztę służby ) i krótki urlop.
Z początkiem lata 1955 roku, zakończono szkolenie elewów Szkoły Młodszych Specjalistów Lotniczych. Czyniono już wówczas prace adaptacyjne dla rozpoczęcia nauki na wyższym poziomie.
W dniu 3.10.1955 roku, rozpoczęto naukę w Technicznej Oficerskiej Szkoły Wojsk Lotniczych imienia generała W. Wróblewskiego. Szkoła szkoliła kadrę oficerską średniego szczebla o specjalnościach technicznych. Kadra podoficerska nadal była szkolona w Zamościu. Z Zamościa przybyły do Oleśnicy dwa bataliony podchorążych i niezbędna kadra. Jako siedzibę szkoły wyznaczono dawne koszary Regimentu Dragonów, czyli Białe Koszary. Sale wykładowe urządzono w byłych stajniach.
Szkoła miała etat nr 20/347, ze stanem stałym 408 wojskowych i 140 pracownikami cywilnymi oraz stanu zmiennego około 900 słuchaczy. Nauka trwała 24 miesięcy. Słuchacze po jej ukończeniu otrzymywali promocje na stopień podporucznika, specjalizację techniczną i przydział do pułku lotniczego.
W lipcu 1957 roku, kadra szkoły zorganizowała Wojskowy Klub Sportowy „Oleśniczanka". Klub prowadził cztery podstawowe sekcje: piłki nożnej, lekkiej atletyki, boksu i gier sportowych. Klub przez wiele lat wychował setki sportowców, a wśród nich olimpijczyków. Klub był ważnym elementem spajającym cywilów z wojskowymi w Oleśnicy.
W 1960 roku, wydłużono okres kształcenia nowych oficerów do 3 lat. Jednocześnie korpus młodszych oficerów, którzy już służyli w jednostkach wojskowych, zostali zobowiązani na 12 miesięcznych kursach do uzupełnienia wykształcenia do poziomu szkoły średniej, zdobywając maturę zrównaną z tą uzyskiwaną w szkołach cywilnych.
Na okresie 1967 - 1968, władze komunistyczne PRL, a dokładnie partia PZPR, dokonała znaczącej reformy szkolnictwa cywilnego i wojskowego. Jednym z głównych celów było ostateczne wyrzucenie ze szkół nauki religii. W szkolnictwie wojskowym dokonano podziału szkół na; szkoły podoficerów ( specjaliści wojskowi ), chorążych ( średnie ), oficerskie ( wyższe ) i akademie. Normą stało się także wysyłanie polskich oficerów na studia dyplomowe w CCCP.
W 1967 roku, powołano do istnienia Szkołę Chorążych Personelu Technicznego Wojsk Lotniczych. Słuchacz szkoły oficerskiej nazywał się podchorąży. Szkoły chorążych – kadet, a szkoły podoficerskiej – elew. Oficerowie i chorążowie zostawali żołnierzami zawodowymi, a podoficerowie byli żołnierzami służby zasadniczej, czyli odsłużyli swoje i wracali do cywila.
Kandydatami do Szkoły Chorążych byli absolwenci 8-letniej szkoły podstawowej i 2 lub 3 letniej szkoły zawodowej. Szkoła Chorążych rozpoczęła funkcjonowanie z kadetami zgrupowanymi w dwóch kompaniach, w każdej cztery plutony. Przez kolejne dwa lata przybywały kolejne pobory. Traktowani byli lepiej niż elewi, gdyż kadeci byli przyszłymi żołnierzami zawodowymi. Mieli lepsze racje żywnościowe. Stołówki były oddzielne. Obsługiwały ich kelnerki. Jeszcze w pierwszym semestrze nauki następowały przesunięcia w specjalnościach. Często było to związane ze stanem zdrowia lub predyspozycjami. Na przykład, twierdzono wówczas, iż promieniowanie elektromagnetyczne, może pogarszać wzrok. Kadet w roku nauki miał 35 dni urlopu; 10 dni w okolicach Bożego Narodzenia, 5 dni w okolicach Świąt Wielkiej Nocy i 20 dni we wrześniu, po ukończeniu roku szkolnego. Ubiór wyjściowy kadeta różnił się od innych odpowiednimi naszywkami na rękawach. Naszywki te wskazywały także na którym roku szkolenia jest słuchacz.
Szkolenie trwało trzy lata. Absolwent uzyskiwał specjalność wojskową, stopień młodszego chorążego, zdawał maturę i otrzymywał przydział do jednostki liniowej. W następnym roku do szkoły chorążych przyjmowano także młodzież po szkołach średnich z maturą. Ich nauka trwała wówczas tylko dwa lata.
Oleśnicka szkoła przygotowywała pomoce dydaktyczne potrzebne dla uruchomienia w 1967 roku, dwóch szkół lotniczych w Syrii. Było to związane z rosyjskim zbliżeniem do krajów arabskich, głównie poprzez sprzedaż im uzbrojenia, w tym myśliwców typu MiG-17. Polskie zaangażowanie wynikało z rozkazów podjętych na Kremlu, a nie z suwerennych decyzji Polskiego Rządu. Dla kadry ze szkoły w Oleśnicy oznaczało to egzotyczne podróże i poznanie blisko-wschodnich krajów.
W połowie 60-lat w Oleśnicy dobrze było już rozwinięte szkolnictwo w zakresie obsługi urządzeń radiowych i radiolokacyjnych. Szczególnie tych montowanych w myśliwcach typu Lim-5 P, MiG-19 PM, MiG-21 PF/PFM. Lecz remonty tych urządzeń wykonywano w CCCP.
Także w połowie 60-lat w Oleśnicy rozpoczęto szkolenie specjalistów obsługi samolotów uderzeniowych Su-7 BM/BKL/U. Wśród kadry i słuchaczy szkoły przyszli technicy Su-7 uchodzili za elitę. Obecnie, mało kto pamięta, jak ważną rolę miały odgrywać w przyszłej wojnie samoloty Su-7.
W całej historii szkoły najwięcej wyszkolono specjalistów obsługujących myśliwce ( płatowiec i silnik ) MiG-21. Nie jest to nic dziwnego, zważywszy na ilość i czas eksploatacji tych maszyn w Polskim Lotnictwie Wojskowym.
Opis zdjęcia: MiG-21 F-13 nb 809 w Muzeum Lotnictwa Polskiego. Na usterzeniu pionowym widoczna żółta litera C oznaczająca ćwiczebny. Samolot był pomocą dydaktyczną w Oleśnicy.
Z końcem 60-lat, szkoła w Oleśnicy była już powszechnie znana nie tylko w korpusie lotniczym PRL, ale także za granicą. Dysponowała już doskonałą kadrą, a z roku na rok kandydaci do szkoły mieli coraz lepsze podstawy wykształcenia. Większość ze słuchaczy chciała być jak najlepiej wyszkolona i obsługiwać z coraz bardziej wyrafinowaną technikę lotniczą.
Szkoła pod nazwą Techniczna Oficerska Szkoła Wojsk Lotniczych imienia generała W. Wróblewskiego funkcjonowała do 1970 roku. Do 1970 roku, Szkoła wyszkoliła łącznie 20 524 absolwentów, oficerów i chorążych.
W trakcie kolejnej reformy ( 1970 rok ) Polskiego Wojskowego szkolnictwa ośrodek oleśnicki został przekształcony w Centralny Ośrodek Szkolenia Specjalistów Technicznych Wojsk Lotniczych. Zadania szkoły nie uległy zasadniczej zmianie. Szkoła nadal kształciła głównie średnią kadrę techniczną na potrzeby wojsk lotniczych. Prowadzono także cały czas kursy doszkalające dla kadry oficerskiej i podoficerskiej. Szkoła w Oleśnicy wyspecjalizowała się, jako jedyna w Polsce, w szkoleniu obsługi wojskowych samolotów z napędem turboodrzutowych.
W 1972 roku, w Oleśnicy powstał 1. Szkolny Pułk Samochodowy ( JW. 3604 ). Pułk zorganizowano na bazie istniejącego wcześniej Ośrodka Szkolenia Samochodowego. Nowa jednostka mieściła się w koszarach przy ulicy Wojska Polskiego, w tak zwanych Czerwonych Koszarach. Jednostka ta otoczyła opieką szkołę podstawową Nr 3 i Zespół Szkół Zawodowych.
Od 15.06.1946 roku, absolwenci szkoły mieli prawo do noszenia odznaki mechanika lotniczego; oficerowi –złotą, podoficerowie – srebrną. Od 1973 roku, prawo do noszenia złotej odznaki otrzymali absolwenci szkoły chorążych. Odznaką TOSWL jest metalowy, emaliowany w kolorze czerwonym romb. W jej górnej części jest orzeł bez korony, niżej napis TOSWL. Odznakę nosiło się na prawej górnej kieszeni munduru wyjściowego.
W 1974 roku, Polska otrzymała na uzbrojenie pierwsze samoloty bojowe o zmiennej geometrii skrzydeł. Były to samoloty myśliwsko-bombowe Su-20. W tym czasie maszyn o zmiennej geometrii płata były opracowywane na całym świecie. W 1979 roku, zakupiliśmy myśliwce MiG-23 MF/UB ( także o zmiennej geometrii ), a w 1984 roku, myśliwsko-bombowe Su-22 M4K/UM3K ( rozwojowe Su-20 ). Z czasem pojedyncze egzemplarze tych maszyn trafiły do Oleśnicy jako pomoce dydaktyczne.
W 1984 roku, w szkole rozpoczęto szkolenie mechaników śmigłowców; Mi-2, Mi-4, Mi-8.
W 1994 roku, likwidacji uległa szkoła w Zamościu. Dlatego z Centralnego Ośrodka Szkolenia Służb Technicznych Wojsk Lotniczych oraz zamojskiej Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, utworzono w Oleśnicy Centrum Szkolenia Inżynieryjno-Lotniczego. Jako jedyna tego typu szkoła w Polsce wydawała się mieć zagwarantowaną stabilną i pewną przyszłość. Szybko okazało się, iż nadzieje te były płonne.
W tym czasie zaczęto sięgać po tradycje szkolenia II Rzeczypospolitej Polskiej. W dniu 30.04.1995 roku, CSIL otrzymało akt dziedziczenia Polskiego szkolnictwa lotniczo-technicznego od 1918 roku.
Nowa szkoła, jako dowód silnych związków z Miastem, otrzymała od społeczeństwa sztandar. Sztandar ufundowano ze składek mieszkańców. Nadanie sztandaru odbyło się w 1996 roku. Aktu wręczenia dokonał w dniu 2.03.1996 roku, ówczesny minister obrony narodowej Stanisław Dobrzański.
2002 rok.
Wraz z gwałtownymi redukcjami parku lotniczego Polskiego Lotnictwa Wojskowego spadało zapotrzebowanie na kształcenie techników obsługujących samoloty bojowe, których z roku na rok coraz więcej ubywało. Ostatecznie w dniu 13.02.2002 roku, decyzją MON-u Centrum Szkolenia zostało zlikwidowane, a kadrę przeniesiono do Dęblina, w którym miano kontynuować szkolenie techników lotnictwa.
Dla Oleśnicy oznaczało to rozwiązanie jedynej miejscowej szkoły wyższej, ale także, w związku z rozwiązaniem w 1989 roku, Szkolnego Pułku Samochodowego, dalsze ograniczenie obecności Polskiego Wojska w Mieście.
Miało to swoje dobre strony: W 1999 roku, na potrzeby budownictwa mieszkaniowego ruszyła adaptacja budynków koszarowych przy ulicy Wojska Polskiego, posiadanie przez wojsko terenów w Mieście i jego okolicy przez pewien czas blokowało również budowę drogowej obwodnicy. ( Obwodnicę oddano do użytku w 2007 roku ).
Ale przeważały negatywne: dla miejscowych rzemieślników i handlowców oznaczało to utratę pewnej grupy konsumentów, dla Miasta - jednego z trwale współpracujących z samorządem podmiotów. Ubył kolejny element powojennych tradycji Oleśnicy. Odrębnym problemem było odpowiednie zagospodarowanie budynków po rozwiązywanej placówce. Już w grudniu 2001 roku, podjęto rozmowy z rektorem Politechniki Wrocławskiej, by wskazać mu możliwość otwarcia w Mieście filii tej uczelni technicznej. Niestety, starania te nie zostały zwieńczone sukcesem.
Komendanci TOSWL:
płk Kazimierz Burczak od maja 1954 roku. płk Józef Sobieraj. płk Piotr Kowalczyk. płk Jerzy Budzisz. płk Jerzy Słowiński. płk Jan Lech. płk Wiesław Kaczmarski. płk Wiesław Melnarowicz. płk Andrzej Graczyk do 2002 roku.
Opracował Karol Placha Hetman