Kraków 2020-07-14
Jakowlew Jak-40 nb 032
Historia samolotu Jak-40 nb 032.
W Brzeźnicy koło Skawiny stoi samolot Jakowlew Jak-40 nb 032. Samolot jest własnością prywatną i jest to egzemplarz będący w oryginalnym malowaniu używanym w Wojsku Polskim do 1993 roku. W Polsce użytkowano 19 samolotów tego typu. Tylko pierwszy egzemplarz nie był eksploatowany w Wojsku Polskim. Pierwszy samolot został kupiony w 1973 roku.
Pierwszym pilotem woskowym przeszkolonym na ten typ maszyny był major pilot pierwszej klasy Tadeusz Staroń, który następnie stanął na czele zespołu przeszkalającego pilotów i nawigatorów załóg.
Pierwsze cztery egzemplarze samolotów Jak-40, zaraz po dostarczeniu do Polski, były wykorzystywane w 19. Lotniczej Eskadrze Holowniczej, zastępując w tym zadaniu wycofane samoloty bombowe Iliuszyn Ił-28. Jednak trwało to tylko kilkanaście miesięcy. Następnie samoloty przekazano do 36. Specjalnego Pułku Lotnictwa Transportowego, który stał się jedyną jednostką eksploatującą ten typ samolotów w Polsce.
Samolot Jakowlew Jak-40 nb 032 nr 9331129 był wyprodukowany w dniu 6 sierpnia 1973 roku. Został dostarczony do Polski w dniu 12 sierpnia 1973 roku. Był to trzeci samolot, który trafił do Polski. Samolot po wyczerpaniu resursu, nie został skierowany do remontu, tylko trafił w prywatne ręce i został ustawiony jako pomnik w Brzeźnicy koło Skawiny. Nie potwierdzone informacje podają, że samolot został uszkodzony strukturalnie w wyniku twardego lądowania.
Do 36. SPLTr wprowadzono 18 maszyn. Ostatnie dwa samoloty dostarczono w sierpniu 1980 roku. Wszystkie samoloty otrzymały standardowe malowanie zbliżone do radzieckiego wzorca. Góra samolotu biała, wzdłuż okien niebieska wstęga, dół szary. Samoloty były przeznaczone głównie do przewozu ważnych osobistości w państwie.
W 1988 roku, pięć maszyn Jak-40 zostało wydzierżawionych z 36. SPLTr do PLL LOT, celem przewożenia pasażerów na krótkich trasach europejskich. Maszyny zwrócono wojsku w 1991 roku.
W 90-tych latach okazało się, że 18 maszyn Jak-40, to stanowczo za dużo jak na nasze potrzeby. Dlatego już wówczas rozpoczęto starania o sprzedaż niepotrzebnych, nie tanich w eksploatacji, choć bardzo bezpiecznych samolotów. Pierwsze sprzedano najstarsze maszyny. W 1991 roku, kilka maszyn sprzedano Ukrainie.
W 90-tych latach samoloty przechodząc remonty otrzymały także nowe, dużo bardzie atrakcyjne, a przede wszystkim Polskie malowanie. Nowy, Polski wzór malowania opracowano po zmianach jakie wprowadzono w 1993 roku. Drobnej zmianie uległa wówczas szachownica, która została dostosowana do reguł Polskiej heraldyki. Mamy barwy biało-czerwone, a nie czerwono-białe. Dlatego pierwsze lewe górne pole powinno być białe. W związku z tym Lotniczą Szachownicę obrócono o 90 stopni.
Ostatnie samoloty Jak-40 zakończyły służbę w 2011 roku.
Opracował Karol Placha Hetman