Hangary lotnicze
Część 4
Schrono-hangary.
Schrono-hangary to typowy element militarny okresu „Zimnej Wojny”. Ich rozwój datuje się od wojny w Wietnamie. Do wybuchu tej wojny, samoloty bojowe były ustawiane równiutko w szeregu. Taki sposób ułatwiał obsługę samolotów. Ale jednocześnie samoloty ustawione w równym szeregu były dobrym celem dla napadu powietrznego. Nawet, jeśli nalot nie był wykonany wzdłuż ustawionych samolotów to i tak zniszczenia były duże.
Początkowo postanowiono sypać wały ziemne wzdłuż miejsc postoju samolotów. Następnie stanowiska przedzielano drewniano-ziemnymi przegrodami. W końcu zdecydowano się na rozśrodkowanie samolotów. Lecz samo rozśrodkowanie to było za mało. Stojanki postanowiono otaczać z trzech stron wałami ziemnymi. Wały ziemne były tak wysokie jak ochraniane samoloty.
W końcu zdecydowano się na najdroższy wariant, czyli zadaszenie tego typu ukryć. Z pomocą przyszła inżynieria budowlana. Opracowano prefabrykaty wykonane z żelbetonu, które przy pomocy metalowych złączy (śrub) łączono ze sobą. W rezultacie uzyskiwano rodzaj tunelu, który zamykano od tyłu murem, a od przodu metalowymi drzwiami. Całość zasypywano ziemią i sadzono rośliny.
Z czasem przy takich ukryciach dodawano pomieszczenia: magazyny i pomieszczenia socjalne dla załogi. W tyle schrono-hangaru wykonywano tunele, które umożliwiały uruchomienie silnika samolotu we wnętrzu schronienia. Tunel odprowadzał spaliny z silnika (silników). Po pewnym czasie tunele te wykonywano tak, aby jak najbardziej rozproszyć temperaturę spalin i zabezpieczyć się przed trafieniem pocisków kierowanych głowicą termiczną. Do schronów doprowadzano instalację elektryczną, paliwową, wodną, a czasami pneumatyczną (dla uruchamiania silników).
Te rozwiązania dotarły do Polski już w 60 latach. Powszechnie zaczęto stosować rozśrodkowanie samolotów, otaczano stojanki wałami ziemnymi, a na strategicznych lotniskach budowano schrono-hangary. Początkowo dla samolotów MiG-21. Z tych hangarów korzystały także samoloty typu Lim-2, Lim-5, Lim-6. Przy odpowiednim ustawieniu samolotu MiG-21 do schrono-hangaru mieścił się także samolot Lim.
W 80-latach nowe hangary dla samolotów Suchoj Su-22 zbudowano na lotniskach: Powidz, Piła, Mirosławic, Świdwin.
Nowy typ hangaru pojawił się z chwilą wprowadzenia na uzbrojenie samolotów Lockheed Martin F-16 Jastrząb w 2006 roku. Są to schronienia wykonane w nieznanej do tej pory w Polsce technologii. Takich hangarów na lotnisku Krzesiny i Łask postawiono po 16 sztuk. Ponieważ kolejna eskadra z Powidza została przeniesiona do Krzesin, dlatego w Krzesinach zbudowano dla nich hangary typu lekkiego.
Opracował Karol Placha Hetman