Kraków 2022-11-20
147 Rozdział 1956-11-17.
Avions Marcel Dassault Mirage III-C 10-RB 36.
Francja.
Samolot Mirage III jest dalszym rozwinięciem samolotu Mirage I. Na jednym z prototypów Mirage III-A w dniu 18 czerwca 1959 roku, ustanowiono światowy rekord prędkości w obwodzie zamkniętym 100 km., uzyskując średnią prędkość lotu wynikiem 1 771 km/h. Wersja Mirage III-C weszła na uzbrojenie Armii Francuskiej.
Założenia konstrukcji.
Z początkiem 1956 roku, po przerwaniu prac nad samolotem Mirage II, przystąpiono do opracowania bardziej obiecującego myśliwca, który otrzymał oznaczenie Mirage III. Budowę rozpoczęto zanim ukończono pełny cykl badań nad myśliwcem Mirage I. Ogólny układ pozostawiono bez zmian. Jednak był samolot był większy od poprzedników. Przy projektowaniu płatowca korzystano z odkrytej w 1953 roku, tak zwanej „reguły pól”. Zastosowany układ napędowy uległ zmianie. Zrezygnowano z dwóch silników produkcji brytyjskiej, a zastosowano jeden silnik rodzimej konstrukcji Atar 101 G-1, o ciągu z dopalaniem 1 x 39,20 kN.
Bardzo istotnej zmianie uległo skrzydło. Kształt pozostał bez zmian, ale zastosowano zupełnie inny profil. Był on teraz cieńszy. Można przypuszczać, że konstruktorzy „podpatrzyli” skrzydło zastosowane w Amerykańskim myśliwcu F-102. Jest to o tyle prawdopodobne, że w dostępnej literaturze nie ma wiele na temat badań aerodynamicznych prowadzonych we Francji.
Pierwszy lot maszyna wykonała 17 listopada 1956 roku. W czasie testów, podczas jednego z lotów ze zniżaniem, samolot przekroczył prędkość dźwięku. W jakiś czas potem, płatowiec otrzymał mocniejszy silnik Atar 101 G-2 o ciągu 1 x 3 000 kG bez dopalania i 1 x 4 200 kG z dopalaniem i maszyna przekroczyła prędkość dźwięku w locie poziomym. Maksymalną uzyskaną prędkością był rezultat Ma-1,52. W czasie testów, samolot kilkakrotnie poddawano mniejszym lub większym zmianom. Przebudowie uległy wloty powietrza.
Na jednym z prototypów zabudowano dodatkowo silnik rakietowy. Podczas prób tej maszyny osiągnięto prędkość 1 900 km/h., co odpowiada Ma-1,8. Zastosowany zespół rakietowy nosił oznaczenie SEPR-841 i pomimo swoich zalet nie był stosowany powszechnie. Wynikało to z trudności w obsłudze naziemnej i użyciu w powietrzu.
Samolot Mirage III-001 spełniał postawione przed nim zadania, ale wymagania przyszłych użytkowników zmieniły się. Zażądali oni myśliwca bardziej uniwersalnego. Aby spełnić te wymagania firma zbudowała serię 10 egzemplarzy myśliwców oznaczonych Mirage III-A. Samoloty otrzymały silniki Atar 09, o jeszcze większym ciągu wynoszącym 1 x 58,90 kN z dopalaniem. Zwiększono powierzchnię nośną skrzydeł z 29,0 m kwadratowych do 34,10 m kwadratowych. Nosek krawędzi natarcia uległ zakrzywieniu. Zmniejszono, po raz kolejny grubość względną profilu, z 5 % do 4,5 % przy kadłubie i 3,5 % na zewnątrz. Zastosowano regulowane naddźwiękowe chwyty powietrza.
Pierwszy egzemplarz Mirage III-A.01 został oblatany w dniu 12 maja 1958 roku. Egzemplarz ten w dniu 24 października 1958 roku, osiągnął prędkość Ma-2 na wysokości 12 500 m. Inne źródła podają, że miało to miejsce w listopadzie 1958 roku. Na jednym z prototypów Mirage III-A, w dniu 18 czerwca 1959 roku, ustanowiono światowy rekord prędkości w obwodzie zamkniętym 100 km., uzyskując średnią prędkość 1 771 km/h. Ostatnie 6 egzemplarzy otrzymały już pełne wyposażenie, łącznie ze stacją radiolokacyjną Cyrano I bis. Maszyny te stały się wzorcem dla seryjnych maszyn oznaczonych Mirage III-C.
Mirage III-C.
Pierwszy Mirage III-C wystartował w dniu 9 października 1960 roku. Już w sierpniu 1958 roku, rząd francuski zamówił 100 myśliwców. Dostawy rozpoczęto w styczniu 1961 roku. Ostatecznie do służby w lotnictwie francuskim trafiło 95 maszyn. Ostatni samolot dostarczono w dniu 20 listopada 1962 roku. Samoloty o numerach od 96 do 100 posłużyły jako bazy do budowy nowych wersji. Ogółem zbudowano 196 ( inne źródła podają 244 ) egzemplarze Mirage III-C. Lotnictwo francuskie używało tych maszyn jako myśliwców przechwytujących w „każdych warunkach meteorologicznych” i dziennego myśliwca taktycznego. Powstały także dwie wersje na eksport; Mirage III-CJ – 69 sztuk dla Izraela i Mirage III-CZ – 16 sztuk dla Republiki Południowej Afryki.
Samoloty Mirage III-CZ wycofano z uzbrojenia RPA w 1991 roku. Co najmniej 12 maszyn posłużyło jako podstawa do przebudowy na myśliwsko-szturmowe samoloty Cheetah. Budowę prowadzono we własnych zakładach Atlas Aircraft. Reszta maszyn została rozesłana po muzeach RPA.
Mirage III-C to jednosilnikowy dolnopłat z trójkątnym skrzydłem, o skosie 60,34 stopnie i wznosie ujemnym 1 stopień. Konstrukcja całkowicie metalowa. Maszyna dysponowała udźwigiem wynoszącym 1 200 kg. Stałym uzbrojeniem były bardzo dobre dwie armatki Defa 552 kal. 30 mm, szybkostrzelność 1 200 strzałów / min., donośność 2 000 m.
Samolot Mirage III-C można było uzbroić w; K.p.r. klasy p-p Matra R.511 naprowadzane radarem półaktywnie, o zasięgu 8 km. K.p.r. klasy p-p Matra R.530 o zasięgu 10 km. K.p.r. klasy p-p AIM-9 Sidewinder o zasięgu 6 km. 3 sztuki k.p.r. klasy p-z AS.20 kierowane radiem, o zasięgu 10 km. K.p.r. klasy p-z AS.30 o zasięgu 11-15 km. N.p.r. klasy p-z. Bomb o masie 3 x 455 kg.
Przy omawianiu samolotu Mirage III-C warto wspomnieć o kurtuazyjnych wizytach tych myśliwców w Polsce. W 1967 roku, podczas przelotu samolotów Mirage III-C z Francji do CCCP samoloty te wylądowały na lotnisku wyższej oficerskiej szkoły lotniczej w Dęblinie. Jednostka, w której latały myśliwce nosiła imię Normandia-Niemen. Podczas II wojny światowej grupa lotników francuskich walczyła przeciwko niemcom na froncie wschodnim i to był właśnie powód by po latach odwiedzić tereny dawnych walk.
Wojsko Francuskie zakończyło użytkowanie samolotów Mirage III-C w 1993 roku. Na bazie samolotu Mirage III-C zbudowano wiele innych wersji, które były przeznaczone dla odbiorców zagranicznych i jako samoloty doświadczalne.
Mirage III-B.
Z wersji Mirage III-A wywodzi się dwumiejscowy Mirage III-B przeznaczony głównie do szkolenia pilotów na nowym sprzęcie. Prototyp samolotu wykonał pierwszy lot w październiku 1959 roku. Produkcję seryjną rozpoczęto w 1962 roku. Część maszyn wyprodukowano jako maszyny bojowe. Głównym użytkownikiem samolotów Mirage III-B była Francja. Lotnictwo francuskie otrzymało 26 egzemplarzy w czasie od marca 1963 roku do grudnia 1964 roku. W kwietniu 1966 roku, prawie wszystkie samoloty Mirage III-B zgrupowano na jednym lotnisku, gdzie służyły do szkolenia pilotów francuskich i zagranicznych. Po kilka egzemplarzy wyeksportowano do innych państw; BS – dla Szwajcarii, BZ – dla RPA, BJ – dla Izraela. Ostatnich 5 maszyn Mirage III-B zakończył służbę 15 stycznia 1992 roku.
Dane T-T Mirage III-C:
Rozpiętość 8,20 m. Długość 13,85 m. Wysokość 4,50 m. Masa własna 5 900 kg. Masa maksymalna 11 800 kg. Masa ładunku 1 200 kg. Ilość paliwa w płatowcu 3 400 litrów. Prędkość maksymalna 2 220 km/h. Prędkość maksymalna Ma – 2,15. Prędkość wznoszenia 200 m/s. Prędkość lądowania 240 km/h. Zasięg z uzbrojeniem 1 500 km. Zasięg maksymalny 2 400 km. Pułap dynamiczny 18 000 – 23 000 m. Rozbieg 900 m. Dobieg 860 m. Silnik Atar 9.C, o ciągu 41,62 kN bez dopalania, 62,76 kN z dopalaniem.
Opracował Karol Placha Hetman