Ostrawa 2025-09-27
Airbus A-400 M Atlas.
Airbus A-400 M Atlas to jest europejski, czterosilnikowy samolot transportowy nowej generacji, zaprojektowany przez firmę Airbus Defence and Space. Samolot powstał jako odpowiedź na zapotrzebowanie państw europejskich na maszynę łączącą możliwości strategicznego i taktycznego transportu lotniczego. Była to próba europejskiej odpowiedzi na Amerykański samolot Boeing C-17. Niestety, Europa już była daleko w tyle za Amerykanami, a dodatkowo Zachód podjął współpracę z państwem moskiewskim; państwem niereformowalnym. Samolot Airbus A-400 M Atlas może przewozić ciężkie ładunki na przykład; śmigłowce, pojazdy opancerzone, broń rakietową i artylerię lufową. Samolot może wykonywać loty z krótkich i nieutwardzonych pasów startowych (RWY) oraz pełnić rolę tankowca powietrznego dla innych samolotów wojskowych. Samolot był opracowany jako wspólny program europejski. Samolot Airbus A-400 M Atlas pierwszy lot wykonał w dniu 11 grudnia 2009 rok. Maszyna weszła do służby operacyjnej w 2013 roku.
Samolot Airbus A-400 M Atlas jest napędzany czterema silnikami turbośmigłowymi, które są produkowane przez koncern Airbus Military. Po wielu latach powrócono do tego typu napędu, po sowieckich samolotach; Tu-95 (Tu-20), Tu-114 oraz An-22, w których użyto silniki NK-12. Silniki te zapewniały samolotom Tu-95 prędkość przelotową 790 km/h, co było największą prędkością samolotów śmigłowych.
Program Airbus A-400 M Atlas został podjęty w 1982 roku. W program A-400 zaangażowały się firmy Aérospatiale, British Aerospace, Lockheed (aktualnie Lockheed Martin) i MBB. Ale w programie prym wiodła polityka. Wielokrotnie program był przerywany z powodu braku zgody co do danych taktyczno-technicznych. Jako pierwszy program opuściło konsorcjum Lockheed i skoncentrowało się na modernizacji samolotu C-130 Hercules. Natomiast do programu przystąpiły firmy Alenia i CASA. Spółkę nazwano Euroflag. Deklarowane zamówienie wynosiło 212 samolotów. Ale chwile później Włosi wycofali się z programu. Skorygowano zamówienie do 180 egzemplarzy. W dniu 28 kwietnia 2005 roku, do programu dołączyło państwo RPA. Ale były kolejne opóźnienia i programowi groziło zamrożenie. Prowadziło to do nakładanych na budowniczych kar umownych, za duże opóźnienia. Airbus domagał się od krajów, które złożyły zamówienia na samolot, rezygnacji z egzekwowania kar umownych. W lipcu 2009 roku, w obliczu problemów technicznych z silnikami dla A-400 M oraz znacznego przekroczenia umówionych kosztów, programowi groziła likwidacja. Ministrowie Obrony; RFN, Francji, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Turcji, Belgii i Luksemburga, ustalili nowe warunki kontraktu i zapłatę kar umownych przez EADS. Były też kary za konieczność wypożyczenia przez wojsko samolotów z USA. Poprawiony kontrakt obejmował obniżone wymagania dla samolotu. Obniżono maksymalny zasięg z 9 300 km do 7 000 km. Obniżono ładowność z 39 000 kg do 37 000 kg. Ustalono, że samoloty będą dostarczone od 2013 roku.
Pierwszy lot prototypu A-400 M odbył się w Sewilli, w Hiszpanii, w dniu 11 grudnia 2009 roku. Zbudowano 5 prototypów. W Sewilli umieszczono także linię montażu końcowego. Centropłat produkowano w Nantes we Francji. Skrzydła w Milton w UK. Kadłub w kilku zakładach; w Hiszpanii i w RFN. Produkcja seryjna przewidywała budowę 30 samolotów w ciągu roku. W dniu 6 marca 2013 roku, pierwszy lot wykonał samolot seryjny. Samolot prezentowano na wielu targach i szeroko promowano.
W dniu 9 maja 2015 roku, minutę po starcie, do lotu doświadczalnego, piloci zgłosili problem z maszyną i wkrótce zaczęli zawracać na lotnisko w Sewilli. Po kilku minutach wiedzieli już, że nie dolecą do pasa startowego. 15 minut po starcie, lądując awaryjnie w polu, na milę przed lotniskiem, samolot zawadził o linię energetyczną i rozbił się z prędkością 167 węzłów (około 309 km/h). Czterech z sześciu członków załogi zginęło, a dwóch w stanie ciężkim przewieziono do szpitala. Samolot MSN23 był przeznaczony dla Turcji. Loty wszystkich samolotów A-400 zawieszono. W samolocie wystąpiła usterka systemu sterowania i trzy silniki wciąż pracowały na jałowych obrotach.
Samoloty Airbus A-400 M Atlas dostarczono do: RFN – 32 egzemplarze, Francja – 17 egzemplarzy, Hiszpania – 8 egzemplarzy, UK – 22 egzemplarze (jedyny kraj który przyjął komplet zamówionych samolotów), Turcja – 9 egzemplarzy, Belgia – 7 egzemplarzy, Luksemburg – 1 egzemplarz, Malezja – 4 egzemplarze. Z zamówionych 174 egzemplarzy dostarczono tylko 92 egzemplarze. RPA zamówiła 8 samolotów, ale zrezygnowała z kupna. Chile zamówiła 3 egzemplarze, ale samolotów ostatecznie nie kupiło. W 2021 roku, Indonezja miała podpisać kontrakt na 2 maszyny.
Dane T-T Airbus A-400 M Atlas: Załoga 3 osoby (piloci + loadmaster). Długość 45,10 m. Rozpiętość 42,40 m. Wysokość 14,70 m. Masa własna. 76 000 kg. Maksymalna masa startowa 141 000 kg. Przelotowa około 780 km/h, Ma-0,72. Ładowność do 37 000 kg (116 żołnierzy z pełnym wyposażeniem, 2 śmigłowce NH90, pojazdy opancerzone). Wymiary ładowni 17,7 m × 4,0 m × 3,85 m. Silniki 4 × turbopropy TP400-D6 (4 x 11 000 KM). Zasięg z ładunkiem 20 000 kg około 6 400 kg. Zasięg z ładunkiem 37 000 kg około 3 300 km. Pułap 11 300 m.
Porównanie A-400 z C-17. Airbus A-400 M Atlas plasuje się pomiędzy średnim C-130 Hercules, a ciężkim Boeing C-17 Globemaster III. Boeing C-17 Globemaster III to jest ciężki transport strategiczny. Ładowność do 77 500 kg (ponad 2 × więcej niż A-400 M). Ładownia ma wymiary 26,8 m × 5,5 m × 3,8 m. Samolot zabiera na pokład 134 żołnierzy z pełnym wyposażeniem. Zasięg z ładunkiem 72 000 kg – 4 450 km. Zasięg z ładunkiem 40 000 kg – 8 200 km. Prędkość przelotowa 830 km/h (Mach 0,74). Boeing C-17 wymaga dłuższych pasów (RWY), ale nadal może operować z lotnisk nieutwardzonych (choć trudniej niż A-400 M). Samolot C-17 ma silniki: 4 × turbowentylatorowe Pratt & Whitney F117-PW-100 (40 440 lbf). Samolot C-17 może przewozić czołgi i ciężkie pojazdy (na przykład M1 Abrams), podczas gdy A-400 M ogranicza się do lżejszych wozów bojowych.
Historia samolotu Airbus A-400 M Atlas łączy się z ukraińsko-moskiewskim samolotem Antonow An-70. Samolot Antonow An-70 rozpoczęto projektować w czasach CCCP. Samolot miał być następcą samolotu Antonow An-12. Oba projekty rozwijały się w tym samym czasie i przez chwilę była nawet współpracy. Sowietom zależało na Zachodniej elektronice, dzięki której samolot An-70 mógłby być sprzedawany na całym świecie. Pierwszy lot samolot An-70 wykonał w 1994 roku. Do napędu wybrano 4 silniki turbośmigłowe Progress D-27, z przeciwbieżnymi śmigłami. Ładowność An-70 wynosiła 47 000 kg, czyli więcej niż A-400 M. Zasięg z ładunkiem 20 000 kg miał wynieść 7 500 km.
W 1993 roku, rozmowy Europa – Moskwa – Ukraina toczyły się na temat wspólnego programu An-70 dla państw NATO. Pamietajmy, że w tym czasie program A-400 przeżywał kryzys. Europejczycy (RFN i Francja) analizowali możliwość kupna lub wspólnej produkcji An-70, zamiast rozwijać własny samolot. W 1997 roku, podpisano nawet umowę ramową między Antonow a Airbus. To było bardzo dziwne, bo w 1995 roku, nastąpiła katastrofa An-70. Samolot podczas lądowania złamał się, choć na szczęście pozostał w jednym kawałku. Na Zachodzie nie dostrzegano notorycznych awarii samolotów An-70. Wreszcie ktoś na Zachodzie poszedł po rozum do głowy. Zwrócił uwagę na zacofanie technologiczne w państwie moskiewskim, a przede wszystkim program An-70 był chaotyczny, z uwagi na nierytmiczne finansowanie. Europa Zachodnia zdecydowała się na własny projekt, czyli A-400 M. Po konflikcie moskiewsko-ukraińskim (2014 roku) projekt Antonow An-70 trafił do kosza. Powstało kilka prototypów i 1 egzemplarz seryjny, który trafił do ukraińskich sił powietrznych. Ale z powodu braku części zamiennych szybko zostały uziemione.
Dane T-T Antonow An-70: Załoga 4 lotników. Długość 40,70 m. Rozpiętość 44,10 m. Wysokość 16,60 m. Masa własna 67 000 kg. Masa startowa 135 000 kg. Ładowność 47 000 kg. Wymiary ładowni 19,1 m × 4,0 m × 4,1 m. Prędkość przelotowa 750 km/h. Ma-0,70. Zasięg 7 500 km (z 20 000 kg), 5 100 km (z 35 000 kg). Pułap operacyjny 12 000 m.
Opracował Karol Placha Hetman