Świdwin 2008-01-18
40 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego.
40 Pułk Lotnictwa Szturmowego.
40 Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego.
w Świdwinie.
1951r. – 1999r.
Historia 40. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. 1951 rok.
Za datę powstania 40. PLM przyjmuje się dzień 17.04.1951 roku. Od 1952 roku, 2. PLM z samolotami Jak-23, rozpoczął swoją działalność na krakowskim lotnisku Czyżyny - Rakowice. Dowódcą jednostki w tym czasie był Jan Frej-Bielecki. Na bazie stanu osobowego 2. PLM zorganizowano kolejne dwa pułki myśliwskie, stanowiące wraz z nim 7. Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego OPL. Był to 39. PLM i 40. PLM. Dla nowo tworzonych pułków zagospodarowano lotnisko Mierzęcice, w pobliżu Katowic. Tak, więc październik 1951 roku, oraz Kraków były miejscem rozpoczęcia działalności 40. PLM. Już w lutym 1952 roku, Pułk był w Mierzęcicach.
Z powodu wojny w Korei, Moskwa zmusiła Polskę do tworzenia kolejnych jednostek lotniczych. Sztab Generalny Wojska Polskiego wydał rozkaz Nr 0096/Org. z dnia 11.12.1951 roku, na mocy, którego Dowództwo Wojsk Lotniczych przystąpiło do tworzenia 11. DLM ( Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego ). Rozkaz zakładał utworzenie w ramach 11. DLM następujących jednostek: 11. PLM, 24. PLM, 27. PLM, 75. Kompania Łączności, 47. Ruchome Warsztaty Remontowe Lotnictwa.
Jednostki te planowano utworzyć w okresie od maja 1952 roku do grudnia 1952 roku. Trudna sytuacja ekonomiczna Polski spowodowała, że wykonanie tego rozkazu stało się niemożliwe. Wydano nowy rozkaz Nr 0078/Org. z dnia 19.11.1952 roku, który założył formowanie lotniczych związków taktycznych w składzie dwóch pułków lotniczych. Dlatego zaniechano tworzenia 20. PLM, 23. PLM, 24. PLM, 27. PLM i 43. PLM, a 11. DLM otrzymała pod rozkazy; 26. PLM z 9. DLM, któremu jako miejsce stacjonowania wyznaczono Zegrze Pomorskie oraz 40. PLM z 7. DLM, któremu jako miejsce stacjonowania wyznaczono Świdwin i tam także umieszczono pozostałe jednostki dywizji. Wobec tego 11. DLM otrzymał pod dowództwo; 26. PLM z Zegrza Pomorskiego oraz 40. PLM ze Świdwina.
Z lotniska Mierzęcice 40. PLM rzutem powietrznym został przebazowany do Świdwina w dniu 17.01.1953 roku. Od tego dnia na kilka dziesięcioleci 40. Pułk związał się ze Świdwinem. Tu także mieściło się dowództwo Dywizji. Na potrzeby 11. DLM w dniu 3.02.1953 roku, został utworzony poligon lotniczy Nr 6. w Podborsku.
Od sierpnia do grudnia 1953 roku, piloci 40. PLM i 26. PLM zostali przeszkoleni na samoloty MiG-15, które zastąpiły myśliwce Jak-23.
W 1955 roku, 40. PLM osiągnął gotowość bojową. Zdolność bojową jako związek taktyczny Dywizja osiągnęła pod koniec 1956 roku. Przyczyną tak długiego okresu dochodzenia do pełnej zdolności bojowej był brak dostatecznej ilości pilotów oraz ich niski poziom wyszkolenia spowodowany zaniżeniem wymagań wobec kandydatów, a przede wszystkim chorym systemem komunistycznym, który nie chciał w kraju Polaków o rodowodzie z II Rzeczypospolitej.
W dniu 14.11.1957 roku, ukazał się Rozkaz MON Nr 098/Org., według którego 26. PLM z Zegrza Pomorskiego usunięto z 11. DLM, a w jego miejsce został podporządkowany 4. PLM stacjonujący w Goleniowie. Dla 40. PLM nie ma to jednak większego znaczenia, lecz należy pamiętać, że cała 11. DLM działa w systemie LO (Lotnictwa Operacyjnego), czyli w sytuacji „W” staje się Armią Lotniczą i działa jako element ofensywny.
Nowy sprzęt. 1959 rok.
Podstawowym myśliwcem w 40. PLM był Lim-1/2. Stopniowo, z końcem 50-lat 40. PLM zwiększył swój potencjał militarny. W czerwcu 1959 roku, Pułk otrzymał 2 samoloty MiG-17 PF z 28. PLM OPL OK ze Słupska. Wiosną 1960 roku, do Pułku trafiły pierwsze Lim-5. Było 8 egzemplarzy. Również w 1960 roku, Pułk otrzymał jeden egzemplarz Lim-5 P. W 1961 roku, Pułk miał już na stanie jedną eskadrę ( 12 ) maszyn Lim-5 P, w tym 2 samoloty MiG-17 PF.
W 1960 roku, zorganizowano II Centralne Mistrzostwa Lotnictwa Myśliwskiego WL i OPL OK. Indywidualnie drugie miejsce zdobył por. Ryszard Kociołowicz z 40. PLM w Świdwienie. Świadczy to o systematycznym podnoszeniu wyszkolenia pilotów i rosnącej wartości bojowej całego Pułku.
1963 rok.
W 1963 roku, 11. DLM zmienił nazwę na 5. Brandenburską Dywizję Lotnictwa Myśliwskiego przejmując tradycje nieistniejącej 3. Brandenburskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego. Stało się to na podstawie Rozkazu MON Nr 55/Org. Z dnia 7.10.1963 roku. Wchodzące w skład Dywizji, 4. PLM i 40. PLM nie zmieniły nazw.
MiG-21 w 40. PLM. 1964 rok.
Już w 1964 roku, pierwsza część personelu latającego i technicznego została przeszkolona na nowy typ myśliwca MiG-21. We wrześniu 1964 roku, pierwsze MiG-21 F-13 dostarczono z Modlina do Świdwina. Prawdopodobnie 5 maszyn, choć możliwe, że tylko 4, czyli jeden klucz.
W maju 1965 roku, 40. PLM otrzymał co najmniej jeden szkolno-bojowy MiG-21 U 66-400.
W 1965 roku, każdy z obu Pułków Dywizji otrzymał na stan jedną eskadrę samolotów MiG-21 PF, czyli myśliwców wyposażonych w celowniki radiolokacyjne. 40. PLM otrzymał prawdopodobnie 15 maszyn MiG-21 PF.
W dniu 4.02.1966 roku, do 40. PLM przyprowadzono 10 samolotów MiG-21 PFM, a w dniu 23.01.1967 roku, kolejne 12 samolotów MiG-21 PFM. Ta ilość samolotów MiG-21 pozwoliła na całkowite przezbrojenie Pułku na samoloty MiG-21 PF/PFM i oddanie samolotów MiG-21 F-13, Lim-5 / P innym pułkom lotniczym. Łącznie przez Pułk przeszły 44 samoloty typu MiG-21.
Znane MiG-21 użytkowane w 40. PLM w Świdwinie:
Lp. MiG-21 Nb / nr seryjny Data Uwagi
1 F-13 812 / 74812 Wrzesień 1962r. We wrześniu 1964r. samolot dostarczono do 40 PLM w Świdwinie.
2 F-13 813 / 74813 Wrzesień 1962r. We wrześniu 1964r. samolot dostarczono do 40 PLM w Świdwinie.
3 F-13 814 / 74814 Wrzesień 1962r. We wrześniu 1964r. samolot dostarczono do 40 PLM w Świdwinie.
4 F-13 9050905 / 740905 1963r. Użytkowany w 40 PLM ( 11.05.1971r. doszło do kolizji z MiG-21 U nb 1219 )
5 F-13 Użytkowany w 40 PLM. W 1965r. nastąpiła katastrofa w której zginął pilot porucznik Cyryl Królewski. Okolice miejscowości Chlebówek.
6 PF 1713 / 761713 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
7 PF 1808 / 761808 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
8 PF 1809 / 761809 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
9 PF 1810 / 761810 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
10 PF 1811 / 761811 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
11 PF 1812 / 761812 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
12 PF 1813 / 761813 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
13 PF 1815 / 761815 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
14 PF 1903 / 761903 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
15 PF 1904 / 761904 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
16 PF 1911 / 761911 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
17 PF 1913 / 761913 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
18 PF 2003 / 762003 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
19 PF 2004 / 762004 Czerwice 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie. Po zakończeniu służby przekazany do muzeum w Czyżynach ( 2002r., 2007r. )
20 PF 2005 / 762005 Czerwiec 1965r. Od czerwca 1965r. na stanie 40 PLM w Świdwinie.
21 U 66-400 1219 / 161219 Maj 1965r. Użytkowany w 40 PLM ( 11.05.1971r. kolizja z MiG-21 F-13 nb 0905 ).
22 PFM 01 / 94 ML-01 4.02.1966r. Od lutego 1966r. w 40 PLM w Świdwinie. Po zakończeniu eksploatacji w muzeum w Czyżynach ( 2002r. ).
23 PFM 02 / 94 ML-02 4.02.1966r. Od lutego 1966r. w 40 PLM w Świdwinie.
24 PFM 03 / 94 ML-03 4.02.1966r. Od lutego 1966r. w 40 PLM w Świdwinie.
25 PFM 04 / 94 ML-04 4.02.1966r. Od lutego 1966r. w 40 PLM w Świdwinie.
26 PFM 05 / 94 ML-05 4.02.1966r. Od lutego 1966r. w 40 PLM w Świdwinie.
27 PFM 06 / 94 ML-06 4.02.1966r. Od lutego 1966r. w 40 PLM w Świdwinie.
28 PFM 07 / 94 ML-07 4.02.1966r. Od lutego 1966r. w 40 PLM w Świdwinie. Użytkowany w 40 PLM ( 23.01.1968r. wypadek ? )
29 PFM 08 / 94 ML-08 4.02.1966r. Od lutego 1966r. w 40 PLM w Świdwinie.
30 PFM 09 / 94 ML-09 4.02.1966r. Od lutego 1966r. w 40 PLM w Świdwinie.
31 PFM 10 / 94 ML-10 4.02.1966r. Od lutego 1966r. w 40 PLM w Świdwinie.
32 PFM 4909 / 94 A 4909 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
33 PFM 4910 / 94 A 4910 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
34 PFM 4911 / 94 A 4911 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
35 PFM 4912 / 94 A 4912 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
36 PFM 4913 / 94 A 4913 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
36 PFM 4914 / 94 A 4914 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
38 PFM 4915 / 94 A 4915 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
39 PFM 5001 / 94 A 5001 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
40 PFM 5002 / 94 A 5002 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
41 PFM 5003 / 94 A 5003 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
42 PFM 5004 / 94 A 5004 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
43 PFM 5005 / 94 A 5005 23.01.1967r. Od stycznia 1967r. w 40 PLM w Świdwinie.
44 PFM 022 / 94 A 0022 1968r. Użytkowany w 40 PLM Świdwin.
1971 rok.
W 1971 roku, nastąpiły w Pułku bardzo poważne zmiany. Pułk został przemianowany z 40. PLM na 40. Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego.
W 1971 roku, dla 5. Brandenburskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego był bardzo bogaty w przemiany. Po pierwsze, Dywizja zmieniła nazwę na 3. Brandenburską Dywizję Szturmowo-Rozpoznawczą, co spowodowało także zmianę zadań wykonywanych przez poszczególne jednostki. 4. PLM z Goleniowa pozostał jednostką myśliwską, ale opuścił struktury Dywizji. Dywizja przyjęła pod rozkazy 8. PLSz z Mirosławca i 32. PLRTiA z Sochaczewa. Natomiast nasz bohater, 40. PLM stał się jednostką szturmową. Wszystko to działo się na podstawie Zarządzenia szefa Sztabu Generalnego Wojsk Lotniczych Nr 03/Org. Z dnia 27.03.1971 roku, o zmianie podległości pułków.
40 PLM został przemianowany na 40. PLM-Sz i musiał pozbyć się swoich MiG-21 PF / PFM. W ich miejsce przyjęto samoloty szturmowe Lim-6 bis. W tym czasie Polskie Lotnictwo Wojskowe posiadało na uzbrojeniu 153 szturmowe Lim-6 bis, głównie na stanie 6. PLSz w Pile, 8. PLSz w Mirosławcu, 40. PLSz w Świdwinie i 45. PLSz w Babimoście.
1982 roku.
W dniu 23.11.1982 roku, 40. Pułk został przemianowany na 40. PLM-B. Było to związane z planowanym przyjęciem na stan Polskiego Lotnictwa samolotów myśliwsko-bombowych Su-22 M 4.
W końcu 70-lat pojawiła się konieczność wymiany sprzętu. Samoloty Lim-6 bis nie odpowiadały już potrzebom naszej armii. Ponieważ jedynym rynkiem skąd mogliśmy pozyskać nowe samoloty był CCCP i wybór był niewielki. Sowieci zaoferowali sprzedaż samolotów MiG-23 BM lub Su-22 M 3. Ten drugi samolot był nam bliższy. Ekonomicznie uzasadniony i kontynuujący linię maszyn Su-7, Su-20, dobrze znanych w Polsce.
Jednak w 1982 roku, decyzja ze strony Polski nie zapadła. Czekaliśmy na samolot lepiej wyposażony, Su-22 M 4. Różnica była drobna, ale jednak istotna. Aby nie wdawać się w szczegóły, chodziło o daleką nawigację. W 1983 roku, sowieci wyrazili zgodę na wystawienie tej wersji na eksport, a strona Polska złożył zamówienie na 80 Su-22 M 4 i 20 Su-22 UM 3 K dla dwóch pułków lotnictwa myśliwsko-bombowego i dwóch eskadr 7. BLR-B ( Brygady Lotnictwa Bombowo-Rozpoznawczego ). W 1986 roku, domówiono 10 Su-22 M 4 celem wyposażenia w ten typ maszyny trzeciego pułku ( 8. z Mirosławca ) w miejsce dwóch eskadr 7. BLB-R ( pozostały w niej Su-20 ). Tak więc do przezbrojenia wytypowano; 6. PLM-B z Piły, 8. PLM-B z Mirosławca i 40. PLM-B ze Świdina.
Lotnisko w Świdwinie, od 1982 roku, zaczęto modernizować dla przyjęcia nowej techniki. Wyremontowano pas startowy. Wyremontowano drogi kołowania i centralną płaszczyznę postojową samolotów ( CPPS ). Wybudowano nowe strefy rozśrodkowania ze schronohangarami. Nowy skład MPS i zaplecze dla urządzeń radiotechnicznych.
W 1984 roku, rozpoczęto kompletowanie grupy pilotów i techników przewidzianych do przeszkolenia na samoloty Su-22. W kwietniu 1984 roku, grupę tą wysłano do Krasnodaru w CCCP, gdzie przeprowadzono szkolenie teoretyczne i praktyczne. Żołnierze powrócili do Polski w lipcu 1984 roku.
Samoloty dostarczano do Powidza w skrzyniach na pokładach samolotów transportowych. Tam sowieccy technicy dokonywali ich montażu, a sowieccy lotnicy wykonywali pierwsze loty. Sowiecka grupa fabryczna była kierowana przez Aleksandra Kaczegarowa. Dopiero po oblotach samoloty przekazywano stronie Polskiej. Za odbiór samolotów przez Wojsko Polskie był odpowiedzialny kpt. Andrzej Rujner, który miał pełnomocnictwo otrzymane od Ministra Handlu Zagranicznego. Samoloty były fabrycznie nowe, a ich żywotność określano na 20-25 lat.
W sierpniu 1985 roku, swoje pierwsze samoloty Su-22 otrzymał 40. PLM-B ze Świdwina. Samoloty weszły na stan trzech eskadr. Jednak już od początku 1985 roku, piloci z 40. PLM-B przechodzili szklenie korzystając z samolotów Su-22 M 4 należących do 6. PLM-B i lotniska w Pile.
Polscy piloci szybko opanowywali technikę pilotażu i już w pierwszych miesiącach eksploatacji wykonywali starty i lądowania na DOL. Szkolenia bojowe prowadzono na poligonie w Nadarzycach i na morskim poligonie obok Ustki. Szczególnie istotne było szkolenie z użyciem nowego, nie stosowanego do tej pory w Wojsku Polskim, uzbrojenia kierowanego klasy p-z ( powietrze-ziemia, powietrze-woda, a zgodnie ze zmienioną nomenklaturą powietrze-powierzchnia ).
Ostateczny proces przezbrajania zakończył się w 1990 roku, gdy Pułk osiągnął zdolność operowania na nowym sprzęcie w każdych warunkach atmosferycznych, a wszyscy piloci osiągnęli Klasę I lub Klasę Mistrzowską.
Znane samoloty Su-22 M 4 i Su-22 UM 3 K użytkowane w 40 PLM-B:
Lp. Typ Nb / Nr Data Uwagi
U 509 / 66509 Użytkowany w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. nadal czynny.
1 U 605 / 69605 1987r. Użytkowany w 8 PLM-B w Mirosławcu. W 2007r. w 40 ELT w Świdwinie nadal czynny.
2 U 706 / 69706 1987r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. nadal czynny.
3 M 3612 / 37612 1987r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. czynny.
4 M 3710 / 37710 1987r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. czynny.
5 M 3713 / 37713 1987r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. czynny.
6 M 3715 / 37715 1987r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. czynny.
7 M 3816 / 37816 1987r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. czynny.
8 M 3817 / 37817 1987r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. czynny.
9 M 3818 / 37818 1987r. Użytkowany w 40 PLM-B w Świdwinie. W dniu 4.04.1995r. podczas lotu w okolicach Nowej Wsi pilot doprowadził do przeciągnięcia. Szczęśliwie się katapultował. Samolot został rozbity.
10 M 3819 / 37819 1987r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. czynny.
11 M 3820 / 37820 1987r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. czynny.
12 M 8101 / 28101 1986r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. czynny..
13 M 8309 / 28309 1986r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. czynny.
14 M 8816 / 28816 1986r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. 40 ELT w Świdwinie. W 2007r. czynny.
15 M 8920 / 28920 1986r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r czynny.
16 M 9102 / 29102 1987r. Użytkowany w 40 PLM-B, a od 2000r. w 40 ELT w Świdwinie. W 2007r czynny.
88 egzemplarzy Su-22 M 4 K oraz 20 sztuk Su-22 UM 3 K.
W 2007 roku, na stanie 48 maszyn jedno i dwumiejscowych. Koszt jednej godziny lotu wynosił 44 952 zł. ( dane za oficjalną stroną SP )
1999 rok.
Z dniem 1.01.2000 roku, 40. PLM-B przestaje istnieć. Na jego bazie powstała; 39. ELT, 40. ELT, 21. Blot. Stało się to na podstawie Zarządzenia MON z dnia 15.07.1999 roku, w sprawie zmian organizacyjnych w WLOP oraz na podstawie Rozkazu dowódcy 2. Korpusu Obrony Powietrznej z dnia 26.08.1999 roku, w sprawie zmian organizacyjnych w 2. Korpusie OP.
Samoloty użytkowane w 40. PLM, Sz, M-B;
Po-2, Jak-11, Jak-23, MiG-15, Lim-1/2, Lim-5, Lim-5 P, MiG-17 PF, MiG-21 F-13, PF, PFM, Lim-6 bis, Su-22 M 4 / UM3K, TS-11 Iskra.
Dowódcy:
Mjr pil. Andrzej Rybacki - 1952. ppłk pil. Aleksander Czapliński 1952 - 1953. mjr pil. Czesław Smerdel - 1953. mjr pil. Stanisław Kowal 1953 - 1955. mjr pil. Marian Chrzan 1955 - 1957. mjr pil. Kazimierz Wojciechowski 1957 - 1959. mjr pil. Jerzy Budzisz 1959 - 1963. ppłk pil. Józef Olesiejuk 1963 - 1971. ppłk pil. Władysław Czaban 1971 - 1973. ppłk pil. Kazimierz Balcerak 1973 - 1978. ppłk pil. Andrzej Dulęba 1978 - 1985. płk pil. Stanisław Targosz 1985 - 1990. ppłk pil. Bogdan Kawka 1990 - 1994. ppłk pil. Paweł Jazienicki 1994 - 1997. mjr pil. Jacek Bartoszcze 1997 - 1999. mjr pil. Andrzej Andrzejewski 1999 - 2000.
Opracował Karol Placha Hetman