Poznań 2023-02-28
3 Pułk Lotniczy w Ławicy. 1921r.-1939r.
Lotnisko Ławica. Współrzędne geograficzne: 52.422N 16.823E.
3 Pułk Lotniczy w Ławicy powstał w wyniku reorganizacji Lotnictwa Wojska Polskiego w 1921 roku. 3. PLot został sformowany w dniu 20 lipca 1921 roku. Pułk przestał istnieć w wyniku agresji germańców na Rzeczpospolitą Polskę we wrześniu 1939 roku.
Symbolem 3 Pułku Lotniczego był ptak - Czarny Kruk. Historia głosi, że kiedy przystąpiono do formowania 131. eskadry myśliwskiej, jego dowódcy, już w pierwszym locie, przydarzyła się taka historia. Pilot wystartował i okrążył całe miasto Poznań, po czym poleciał nad Jezioro Kiekrz. Tam, nad lasem, samolot zaatakował wielki, czarny kruk. Pilot chciał uniknąć zderzenia, ale i tak kruk wpadł między zastrzały i druty. Kruk zginął, ale jego łapy utkwiły między płatem, a lotką, co bardzo utrudniło pilotaż. Pilot z dużym trudem powrócił nad lotnisko i będąc nad wyłożoną litera "T", zamknął gaz i wyłączył silnik. Zasłonił twarz rękoma i czekał na niechybną kraksę. Tym czasem, samolot osiadł na polu wzlotów, kilka razy podskoczył i się zatrzymał, nie uszkodzony.
Jesienią 1920 roku, został podpisany rozejm z rosją bolszewicką. Zakończenie działań wojennych skutkowało przejściem polskiego lotnictwa wojskowego na funkcjonowanie w okresie pokoju. Rozkazem z dnia 18 stycznia 1921 roku, Naczelne Dowództwo nakazało zmniejszenie liczby eskadr lotniczych z 19 do 13. Miejscami formowania nowych dywizjonów i eskadr lotniczych miały być Pułki Lotnicze. Do ich zadań należało: utrzymanie i podnoszenie gotowości bojowej pododdziałów, utrzymanie i eksploatacja sprzętu lotniczego, zabezpieczenie materiałowo-techniczne.
W połowie 1921 roku, zostały utworzone Pułki Lotnicze w Warszawie, Krakowie i Poznaniu. Kolejne Pułki Lotnicze powstały we Lwowie, Wilnie i w Lidzie.
3 Pułk Lotniczy został sformowany na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych z dnia 20 lipca 1921 roku, w Ławicy koło Poznania. W tym czasie na lotnisku istniała Stacja Lotnicza, która została utworzona w 1919 roku, po zwycięskim Powstaniu Wielkopolskim. W dniu 29 sierpnia 1921 roku, płk pil. Aleksander Serednicki wydał pierwszy rozkaz organizacyjny. Na pamiątkę tego wydarzenia, pułk obchodził swoje święto w dniu 29 sierpnia każdego roku.
W skład 3 Pułk Lotniczy weszły: dowództwo pułku, VII dywizjon wywiadowczy pod dowództwem kpt. pil. Franciszka Wiedena w składzie 1., 5., 10. eskadra, V dywizjon myśliwski pod dowództwem kpt. pil. Władysława Kralewskiego w składzie 13. i 15. eskadra, III lotniczy batalion uzupełnień pod dowództwem ppłk. pil. Jana Kieżuna, kwatermistrzostwo pułku, park lotniczy, port lotniczy, eskadra treningowa, pluton radio, pluton foto, Szkoła Lotnicza, Szkoła Obsługi Technicznej.
O końca 1922 roku, trwała wymiana sprzętu lotniczego i jego ujednolicenie, we wszystkich Pułkach Lotniczych. W 1924 roku, przystąpiono do rozbudowy lotniska w Ławicy. Przystąpiono między innymi do powiększenia pola wzlotów. Remont lotniska był prowadzony przy wydatnej pomocy społeczeństwa Poznania oraz Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej.
Po wprowadzeniu nowych samolotów, głównie produkcji francuskiej, w 1925 roku, nastąpiła reorganizacja struktury 3. Pułku Lotniczego. Utworzono nowe eskadry: 31., 32., 34., 35., 111. eskadra myśliwska, 112. eskadra myśliwska. W składzie 3. Pułku Lotniczego znalazły się także: kwatermistrzostwo, park lotniczy, port lotniczy, eskadra treningowa, pluton radio, pluton foto, Szkoła Obsługi Technicznej.
Braki kadrowe spowodowały, że nie utworzono planowanych kolejnych Eskadr: 33., 36., 117. eskadra myśliwska, 118. eskadra myśliwska. Rozkaz o ich rozformowaniu wydano w 1926 roku. Aby zaradzić problemom kadrowym, organizowano kursy pilotażu i szkolenia lotniczego, a w okresie 1928 - 1930, funkcjonował pluton pilotażowy, który rozformowano po rozwiązaniu problemów szkolenia lotniczego w Polsce.
W 1928 roku, eskadry lotnicze przemianowano na eskadry liniowe, co w dzisiejszej nomenklaturze odpowiada eskadrom szturmowym. Powstały wówczas: I dywizjon liniowy w składzie 31. i 32. eskadra liniowa, II dywizjon liniowy w składzie 34. i 35. eskadra liniowa.
Eskadry myśliwskie przemianowano z 111., 112., na 131. i 132. eskadry myśliwskie. Druga cyfra to jest numer pułku. Zwiększono także ilość eksploatowanych samolotów w eskadrach z 6 do 10-12 samolotów.
W 1934 roku, utworzono także trzy kolejne eskadry, które nazwano towarzyszące: 33., 36., 39. eskadra towarzyszącą. Z uwagi na ciasnotę lotniska w Ławicy, niektóre eskadry bazowały na lotniskach polowych. Między innymi w miejscowości Śnieciska, koło Środy Wielkopolskiej.
W 1933 roku, utworzono 133. eskadrę myśliwską, która była początkiem 161. eskadry myśliwskiej we Lwowie. Przebazowanie eskadry do Lwowa nastąpiło w 1937 roku.
W 30-latach XX wieku, powstały nowe obiekty na terenie lotniska. Dla kadry zbudowano bloki mieszkalne.
Dzień przed wybuchem II wojny światowej samoloty 3. Pułku Lotniczego zostały przebazowane na lotnisko Krzesiny, Lublinek i inne lotniska polowe. Pozostawiono tylko trzy samoloty myśliwskie typu PZL-11 dla osłony poznańskiego lotniska.
Opracował Karol Placha Hetman