Kraków 2020-09-18
Muzeum w Warszawie. Radary.
Muzeum Polskiej Techniki Wojskowej w Forcie IX Czerniaków.
Ford Czerniakowski w Warszawie to największa wystawa plenerowa ciężkiego sprzętu wojskowego, używanego w Wojsku Polskim. Wśród tego sprzętu zebrana jest największa kolekcja radarów. Druga tego typu kolekcja jest zgromadzona w Jeleniej Górze.
P-40 Agata.
P-40 Agata to radziecka mobilna stacja radiolokacyjna, w rzadko spotykanej konfiguracji. Radar był opracowywany pod kryptonimem 1S12, w 1960 roku. W NATO używano oznaczenia „Long Track”. Radar wszedł do służby w CCCP, w 1963 roku, a następnie w innych krajach Układu Warszawskiego, w tym w Polsce. W 1965 roku, radar P-40 otrzymał oznaczenie GRAU 1S12, ponieważ został przyjęty jako radar namierzania celu w mobilnym systemie obrony przeciwlotniczej 2K11 Krug. Radar umieszczono na podwoziu gąsienicowym ciągnika artyleryjskiego AT-T. Napęd zapewnia silnik Diesla, 12-cylindrowy, o mocy 465 KM (342 kW), który pozwala osiągnąć prędkość maksymalną 55 km/h, na bitej drodze. W trakcie jazdy antena jest złożona. Masa pojazdu wynosi 35 000 kg. Załoga składała się z 6 żołnierzy. Radar mógł być używany w trudno dostępnym terenie. Poza tym, radar miał być użytkowany w terenie gdzie użyto broni chemicznej lub jądrowej. W tych zadaniach radar nie bardzo się sprawdził. Wnętrze pojazdu jest ciasne i było w nim bardzo gorąco. Wentylacja była mało wydajna. Radar kompleksu 1S12/P-40 Agata określał azymut, odległość i pułap celu, choć dokładność pomiaru nie była duża, bo był problem z właściwym poziomowaniem anteny. Radar pracował na fali centymetrowej, wytwarzającym do 800 impulsów na sekundę. Moc maksymalna 2 MW. Średnia moc 200-300 kW. Radar wykrywał cel wielkości bombowca (Tu-16) lecący na wysokości 10 000 m, z odległości 175 km. Zasięg maksymalny 370 km (230 mil). Zakresy wykrywania: 50 m – 26 km, 500 m – 65 km, 3 000 m – 140 km, 10 000 m – 175 km. Pułap jest mierzony skokowo, od kąta podniesienia 2 stopni do kąta 14 stopni. Antena ma 4 lub 5 obrotów na sekundę. W 1970 roku, radar został przebadany przez wojsko amerykańskie w bazie Nellis AFB. W muzeum w Warszawie są dwa tego typu radary.
PRW-9 Zofia.
PRW-9 Zofia to radziecka stacja radiolokacyjna służąca do określania wysokości lotu obiektów wskazywanych przez inną stację radiolokacyjną. Pierwszą odmianę radaru opracowano w latach 1958-1960. Produkcja zmodernizowanej wersji ruszyła w 1969 roku. Zestaw PRW-9 Zofia składa się dwóch samochodów i trzech przyczep. W pierwszym pojeździe zamontowano aparaturę nadawczo-odbiorczą. W drugim pojeździe (podwozie samochodu Kraz) jest zamontowana antena. Na przyczepach zamontowano generator prądu, aparaturę przeciwzakłóceniową i inne. Zakres długości fal; centymetrowy. Zakres częstotliwości 5-9 GHz. Moc impulsu maksymalny 700 kW. Moc średnia 470 kW. Radar zmierzy wysokość celu, który będzie na wysokości 100 m z odległości 35 km. Ograniczeniem jest kulistość Ziemi. Zasięg maksymalny radaru 150 km.
Jawor-2M, Justyna.
Polski radar Jawor-2M to trzecia generacja stacji radiolokacyjnych typu Jawor. Prototyp został zbudowany w 1971 roku, i w tym roku przeszedł testy. Także w 1971 roku, ruszyła produkcja na potrzeby Wojska Polskiego i na eksport. Zasadnicza produkcja dla Wojska Polskiego to okres 1975-1978, kiedy zbudowano ponad 50 zestawów. Opracowano wersję mobilną i przewoźną. Główne zespoły radaru umieszczono na trzech samochodach Tatra-148, a pozostałe na pięciu przyczepach. Czas rozwinięcia radaru wynosi 30-180 minut. Jawor-2M ma antenę o rozpiętości 16 m i niskoszumne wzmacniacze parametryczne w torze odbiorczym. Opracowano także wersje eksportowe, zależne od preferencji zamawiającego. Radary te różną się; zasięgiem, możliwościami bojowymi, konstrukcją anten, systemami rozwijania, liczbą pojazdów, kolorami maskującymi. Zadania tych radarów były identyczne, co wyjściowego Jawor-2M.
Podstawowe dane radaru Jawor-2M: Radar posiada antenę paraboliczną o rozpiętości 16 m. Zasięg 350 km. Pracuje w zakresie fali o długości decymetrowej, zakres pracy częstotliwości pasmo L. Jest to stacja 2-kanałowa (kanał A i B), pracujących z przesunięciem częstotliwości. Zasięg 350-360 km. Zasięg pułapu 25 000-35 000 m. Antena ma trzy zakresy prędkości obrotowej 3, 6, 9 obr/min. Dokładność 600 m w odległości. Dokładność w azymucie 1 stopień. Rozróżnia obiekty odległe od siebie minimum 1 500 m w odległości i 2 stopnie w azymucie. Wyposażona w układy przeciw-zakłóceniowe. Na końcach anteny głównej umieszczono anteny KLB, czyli kompensacje listków bocznych.
Jawor-2M był użytkowany w Wojsku Polskim do 1998 roku. Oprócz wersji Jawor-2M powstały kolejne odmiany. Jawor-M2M opracowany w 1975 roku, oraz Jawor-M2ML opracowany w 1984 roku. Oba typy były na wyposażeniu Wojska Polskiego do około 2005 roku.
W muzeum w Warszawie jest tylko wóz antenowy.
RW-31 Bożena-31.
Radio wysokościomierz RW-31 Bożena-31 Stacja radiolokacyjna – radio wysokościomierz, Polskiej produkcji. Służy do określania wysokości wykrytego celu powietrznego. Układy elektroniczne zbudowane w technice lampowej i półprzewodnikowej. Zestaw posiada dwa nadajniki magnetronowe. Zestaw składa się z 5 pojazdów; 3 samochody Tatra-148 i 2 przyczepy. Zasięg pracy 240 km, wysokość wykrywania 80 000 m, moc stacji ( Pi ) 800 kW, praca w zakresie częstotliwości pasma S. Układ wahania anteny hydrauliczny. Produkowany od 1972 roku, przez Warszawskie Zakłady Radiowe RAWAR.
P-12 Maria.
Radziecka stacja P-12 Maria służy do wykrywania i śledzenia obiektów powietrznych oraz określania ich bieżących współrzędnych (odległość pochyłej, azymutu, kąta położenia i wysokości). Może także wskazywać cele radiolokacyjnym stacjom artyleryjskim i naprowadzać samoloty na wykryte obiekty. Radar P-12 Maria został opracowany w okresie 1954-1956.
Antena to zespół 16-tu anten Yagi (dwa piętra po sześć anten). Zestaw składa się z dwóch samochodów Ził-157 (aparat i układ antenowo-masztowy) i dwie przyczepy. Na jednej przyczepie jest między innymi agregat prądotwórczy. W muzeum w Warszawie są oba samochody.
P-18 Laura.
Stacja radiolokacyjna P-18 Laura jest kontynuacją stacji P-12 Maria. P-18 to produkowana w 70-latach w CCCP (Nitel JSC, Niżni Nowgorod) stacja radiolokacyjna wstępnego wykrywania, pracująca w zakresie długości fal metrowych. Zalety: bardzo dobre parametry techniczne, niezawodność oraz łatwa eksploatacja. W CCCP stacja miała zastosowanie w systemach obrony powietrznej (AD – Air Defense) i kontroli ruchu lotniczego (ATC – Air Traffic Control). W Polsce miała również dwa zastosowania. Na posterunkach radiotechnicznych WOPK (Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Kraju) współpracowała ze stacją radiolokacyjną P-14 Dorota, pokrywając stożek martwy tej stacji, a w Wojskach Rakietowych pełniła rolę stacji wstępnego wykrywania.
Podstawowe dane P-18 Laura; Pasmo: VHF. Zasięg: 150 km (350 km po modernizacji). Antena: zespół 16-tu anten Yagi (dwa piętra po osiem anten). Układy przeciwzakłóceniowe: MTI (Moving Target Indicator). Zainstalowana jest na dwóch samochodach ciężarowych Ural-4320.
Stacje P-18 używane w Wojsku Polskim zmodernizowano w 1999 roku. Zwiększono odporność na zakłócenia aktywne, analogowe układy selekcji celów ruchomych zastąpiono cyfrowymi, wprowadzono zautomatyzowane systemy akwizycji danych i śledzenia tras, zainstalowano interrogator systemu IFF kompatybilny z międzynarodowymi systemami identyfikacji SSR (Secondary Surveillance Radar).
Wojska Obrony Przeciwlotniczej Sił Powietrznych eksploatują obecnie (2017 rok) kilkanaście zmodernizowanych zestawów radarów P-18. Używane są one w strukturze zespołów ogniowych dywizjonów rakietowych wyposażonych w przeciwlotnicze zestawy rakietowe S‑125SC Newa-SC. Radar P-18 jest wykorzystany w charakterze radiolokacyjnych stacji wstępnego poszukiwania celów.
PRW-13 Zofia IV.
PRW-13 Zofia IV jest kontynuacją poprzednich radiowysokościomierzy. PRW-13 Zofia IV służy do określenia wysokości lotu obiektów podczas pracy samodzielnej lub po wskazaniu celu przez współpracującą stację radiolokacyjną albo system kierowania. Może pracować jako stacja obserwacji okrężnej, bo ma możliwość obrotu na przyczepie, podwoziu.
Zestaw PRW-13 Zofia IV składa się z trzech pojazdów, które są przemieszczane jak przyczepy. W ich skład wchodzą: przyczepa obrotowa W1, na której znajduje się aparatura nadawczo-odbiorcza oraz antena. Przyczepa wskaźnikowa W2 z rezerwowym agregatem AD-30. Przyczepy W3, na której znajduje się podstawowy zespół prądotwórczy AD-30 oraz przetwornica WPŁ-30. Załoga składa się z ośmiu żołnierzy.
Zakres częstotliwości wynosi od 2,5 do 2,7 GHz. Zasięg maksymalny 400 km. Antena paraboliczna ruch wahliwy ma sterowany automatycznie, natomiast ruch obrotowy jest sterowany przez operatora.
W muzeum w Warszawie jest tylko przyczepa obrotowa W1, z aparaturą nadawczo-odbiorczą oraz anteną.
PRW-16 Zofia V.
PRW-16 Zofia V to radiowysokościomierz będący kontynuacją stacji PRW-13 Zofia IV. Stacja PRW-16 Zofia V została opracowana w 1969 roku, w CCCP. Zestaw składa się z dwóch pojazdów ciągnionych jak przyczepy. Radar jest bardzo precyzyjny, niezawodny i łatwy w eksplotacji.
W muzeum w Warszawie są dwa egzemplarze radarów PRW-16 Zofia V.
P-35 Monika.
P-35 Monika to jest radar wykorzystywany do kontroli rejonu lotniska wojskowego. Radar swoje korzenie ma w stacji RLS; P-20, P-25, P-30. Radar P-30 Anna była użytkowana w Polsce. Radar P-35 został opracowany w CCCP, a w 1963 roku, w Polsce podjęto jego produkcję licencyjną w firmie Radwar. Na potrzeby Wojska Polskiego zbudowano około 100 sztuk. W Wojsku Polskim był określany kryptonimem Monika.
Podstawowe dane P-35; radar wyposażono w dwie anteny, zestaw nadawczy, zestaw odbiorczy, stanowisko operatora-kontrolera (zwykle w specjalnym samochodzie ciężarowym), układ zasilania w energie elektryczną i przyłącza kablowe. Radar ma efektywny zasięg 100 km. Przy tej odległości wykrywa samoloty od pułapu 1 800 m. Zasięg ponad 320 km. Wykrywanie obiektów w zakresie odległości; 50, 100, 200, 400 km. Pułap efektywnej pracy do 10 000 m. pułap max 30 000 m. Antena standardowo obraca się z prędkością 15 obrotów/minutę, ale może także obracać się z prędkością 3 oraz 6 obrotów na minutę. Zakres częstotliwości pasmo S. Moc 800 kW. Zakres decymetrowy. Dwu-współrzędna. Nie posiadała układów przeciw-zakłóceniowych. Ma 6-kanałów. Ma system rozpoznawania swój-obcy, oparty na urządzeniu NRZ-11. Dokładność w odległości 500 m. Dokładność w azymucie 0,5 stopnia. Rozróżnia obiekty oddalone od siebie o minimum 500 m. może pracować w systemie; sektorowym, okrężnym lub pierścieniowym.
Stacje te montowano praktycznie na stałe na wzniesieniach na polu wzlotów lotniska. Czas rozwinięcia, zwinięcia; 4 godziny.
RT Narew.
RT Narew to pierwszy Polski radar z serii stacji radiolokacyjnej do wykrywania obiektów nisko lecących. Prace nad tego typu radarem rozpoczęto pod koniec 60-lat. Pierwszy model RT Narew wdrożono do produkcji w 1975 rok.
Podstawowe dane RT Narew; Przy zasięgu 43 km wykrywa obiekty lecące na pułapie od 40-50 m. Zależy od warunków pogodowych i ukształtowania terenu oraz krzywizny Ziemi. Antena została umieszczona na maszcie złożonym z trzech sekcji. Dzięki temu antena pracuje na wysokości 13 m lub 25 m.
RSP-7T.
System RSP-7 to najbardziej popularny system radarowy, użytkowany na Polskich lotniskach wojskowych do chwili obecnej (2020 rok). System RSP-7 jest przeznaczony do kontroli ruchu statków powietrznych w obszarze lotniska i zapewnienia lądowanie samolotów w trudnych warunkach pogodowych, w dzień iw nocy. W jego skład wchodzi; Radar kontroli obszaru (ДРЛ) zakresu UHF. Radar precyzyjny (ПРЛ). Układ kontroli swój-obcy. Dwa zestawy łączności radiowej РСИУ-4М lub R-801. Dwa agregaty prądotwórcze АБ-8М. Urządzenia i wyposażenie naprawcze. System produkowany był w opcji przewoźnej jako (РСП-7У – RSP-7U) lub w wersji mobilnej (РСП-7 – RSP-7M maszyna). Wersja mobilna jest zamontowana na samochodach ZiŁ-157 i przyczepach 2PN-2.
System RSP-7T został dodatkowo wyposażony w dwa magnetofony służące do zapisu rozmów między kontrolerami, a załogą samolotu. Są także inne drobne różnice. System wszedł na uzbrojenie w połowie 60-lat.
W porównaniu do poprzednich, system RSP-7 ma poprawione warunki socjalno-bytowe operatorów. W stacji operatorskiej zamontowano ogrzewanie elektryczne oraz piecyk węglowo-drzewny (tak zwana koza). Zamontowano także wentylator. Jest zbiornik wody pitnej oraz kuchenka.
Podstawowe dane RSP-7; Zasięg radaru kontroli lotniska do 180 km. Zasięg radaru precyzyjnego 60 km. Identyfikacja swój-obcy 140 km. Zasięg radiostacji łączności R-801 do 180 km.
5N87 K-66 Karolina.
Stacja 5N87 K-66 Karolina to radar produkcja CCCP. Radar jest przeznaczony do obserwacji, wykrywania i naprowadzania innych środków bojowych na wrogi cel. Radar ma zasięg w odległości 320 km, w wysokości 30 000 m. Wyposażony jest w dwie anteny, przesunięte względem siebie o 180 stopni. Maksymalna moc jednej anteny wynosi 1,5 MW. Radar pracuje na fali centymetrowej. System nadawczy i odbiorczy wielokanałowy. Wyposażony w rozbudowane układy przeciwzakłóceniowe. Radar pracował w kompleksie z innymi radarami.
P-15, P-19 Danuta.
Radar P-15 produkcji CCCP został opracowany w 1955 roku, i jest przeznaczony do wykrywania celów powietrznych. P-15 jest radarem mobilnym. Radar wyposażony jest w dwie anteny, ma zasięg maksymalny wykrywania 150 km i wykrywa cele do wysokości 3 000 m. Dokładność wykrywania do 300 m. Radar ma podniesienie wiązek od 2 stopni do 14 stopni. Maksymalna moc radaru wynosi 270 kW. Przygotowanie do pracy trwa tylko 10 minut. Zestaw składa się z dwóch ciężarówek Ził-157.
Radar P-15 w kodzie NATO oznaczono Flat Face. Radar P-15 może pracować w zestawie z rakietami S-125 Newa. Od 1975 roku, produkowano wersję udoskonaloną radaru P-19 Danuta.
ST-68U Anita.
ST-68U Anita to stacja dozorowa obszaru kontroli, o zasięgu do 150 km. Stacja określa wszystkie parametry: odległość, azymut i pułap. Głównym zadaniem radaru jest wykrywanie nisko lecących pocisków manewrujących. Zestaw składa się z naczepy z anteną i stanowiskiem operacyjnym oraz przyczepy z pozostałym wyposażeniem. Stacja ST-68U Anita była opracowana z początkiem 80-lat w CCCP, ale w starej technice. Do 1990 roku, Ludowe Wojsko Polskie zamówiło 10 zestawów. Przed 1990 roku, tylko jedną stację uruchomiono na lotnisku w Babich Dołach. Resztę stacji nie zamontowano. Jedna stacja ST-68U Anita trafiła do muzeum w Warszawie.
Opracował Karol Placha Hetman