Drzonów 2022-08-12
Samolot rozpoznawczy MiG-21 R nb 1423.
Historia samolotu MiG-21 R.
W OKB Mikojan i Guriewicz na bazie myśliwca MiG-21 PFM opracowano samolot rozpoznawczy MiG-21 R ( Typ 94 R ), z silnikiem R-11 F2S-300, z instalacją SPS (nadmuchu powietrza na klapy). W kadłubie samolotu zlikwidowano zbiornik nr 1, powiększono zbiornik nad kadłubem nr 7 do 340 litrów. Łączna pojemność instalacji paliwa osiągnęła 2 800 litrów. Dla uzyskania odpowiedniego zasięgu samolot otrzymał dodatkowe dwa zewnętrzne zaczepy podwieszenia dla zbiorników paliwa o pojemności 2 x 490 litrów. Co ciekawe samolot do przebazowania miał możliwość przenoszenia aż 3 zbiorników podwieszanych. Prędkość przy ziemi ograniczono do 1 150 km/h.
Samolot MiG-21 R otrzymał nowe wyposażenie; autopilot AP-155, stację ostrzegawczą SPO-3, która ostrzega z każdego kierunku ( SPO-2 tyko z tyłu ). Stacja ta odpala automatycznie lub ręcznie dipole z wyrzutnika ASO-21. Można było z samolotu także ręcznie odpalać naboje termiczne PRP-26 ( znane bardziej jako flary ).
Samolot MiG-21 R mógł przenosić zasobniki:
Typu R – Stacja rozpoznania radioelektronicznego; SRS-6, SRS-7 M, Romb-4 A, Romb-4 B i aparat foto A-39.
Typu D – Zasobnik do fotografowania dziennego 7 aparatów foto.
Typu N – Zasobnik do fotografowania nocnego 1 aparat UA-47 i 152 naboje oświetlające FP-100.
Typu SM – Zasobnik „SM” przeznaczony był do indywidualnej lub wzajemnej ochrony samolotów przed rażeniem kierowanymi pociskami rakietowymi i ogniem artylerii przeciwlotniczej, poprzez wytwarzanie aktywnych oraz pasywnych zakłóceń radioelektronicznych. W tym celu zasobnik wyposażono w stację zakłócającą SPS-141Je (wyrób 141Je) oraz urządzenie ASO-2I-Je7R.
Typu T – Zasobnik rozpoznania telewizyjnego, używany tylko w CCCP, aparatura Barij-M.
Samoloty MiG-21 R budowano w Gorki w latach 1965-1971.
MiG-21 R w Polsce. 1968 rok.
Posiadanie przez Polskę skutecznego lotnictwa rozpoznawczego nigdy nie było bagatelizowane. Można powiedzieć, że rozpoznanie powietrzne było w Polsce priorytetem. Inna rzecz, że CCCP nie chciał nas wyposażyć w odpowiednie środki rozpoznania. Przypomnieć można choćby historię samolotów Jak-27 R.
Lotnictwo rozpoznawcze na lotnisku w Sochaczewie.
Z początkiem 60-lat Polska dysponowała jednym pułkiem rozpoznawczym. Był to 21. Pułk Lotnictwa Rozpoznawczego. Bazował on na lotnisku Bielice koło Sochaczewa. W tym czasie lotnictwo rozpoznawcze rozwijało się i była wprowadzana nowa technika lotnicza. Dlatego konieczne okazały się zmiany organizacyjne. W dniu 12.04.1963 roku, ukazał się Rozkaz Dowódcy Wojsk Lotniczych Nr 030/Org. Na jego podstawie 21. Pułk Lotnictwa Rozpoznawczego stał się 21. Pułkiem Lotnictwa Rozpoznania Taktycznego, a na bazie jego części został powołany do życia 32. Pułk Lotnictwa Rozpoznania Artyleryjskiego, jako JW. 1031. Od początku 32. Pułk podlegał Lotnictwu Operacyjnemu.
Te zmiany stały się klarowne, jeśli spojrzymy na sprzęt używany przez oba pułki. 21. PLRT miał na stanie Ił-28 R, czyli samoloty dalekiego rozpoznania. Natomiast 32. PLRA przyjął na wyposażenie różnego rodzaju samoloty typu Lim, a także śmigłowce, czyli rozpoznanie bliskie.
W 1968 roku, 21. PLRT został przeniesiony na lotnisko w Powidzu. W tym czasie podstawowymi samolotami rozpoznawczymi były: jednomiejscowe Lim-2 R, Lim-2, dwumiejscowe SB Lim-2 A, SB Lim-1. Drugą grupę stanowiły śmigłowce; SM-1, SM-2.
MiG-21 R.
Kiedy w ofercie eksportowej CCCP pojawiła się wersja MiG-21 R, Wojsko Polskie postanowiło skorzystać z oferty, choć analizy wykazywały niepełne pokrycie naszych potrzeb.
W 1968 roku, w Polsce pojawiły się dwa pierwsze egzemplarze MiG-21 R nr 94 R 011422, 94 R 01423, które zastąpiły samoloty Lim-2 R. Wprowadzono je na wyposażenie 41. PLM w Malborku i służbę rozpoczęły w dniu 28.09.1968 roku.W 1969 roku, do Polski przybyły kolejne dwa samoloty MiG-21 R. W 1971 roku, tych samolotów było już 12 egzemplarzy.
Planowano, że najważniejsze pułki myśliwskie zostaną wyposażone w klucz takich samolotów. Podobnie jak było to z samolotami Lim-2 R. Jednak okazało się, że owszem maszyny bardzo szybko zbierają informacje, ale był następnie kłopot z ich interpretacją w odniesieniu do całego obszaru Polski. Ponieważ zasięg MiG-21 R był w stosunku do obszaru kraju wystarczający, celowym okazało się zebranie wszystkich rozpoznawczych MiG-21 R w jednym Pułku. Wybór padł na lotnisko w Sochaczewie i 32. PLRA.
Kolejne kupione przez Polskę rozpoznawcze samoloty MiG-21 R zostały przebazowane do Sochaczewa w dniu 13.01.1972 roku, przez pilotów sowieckich. Przyjęte maszyny posiadały numery fabryczne: 94R01064, 94R021071, 94R021125, 94R021273, 94R021311, 94R021375, 94R021412, 94R022051, 94R022097, 94R022213, 94R022355, 94R022426, 94R022503 oraz 94R022617.
Samoloty, jak w poprzednich dostawach zarówno wersji R jak i odmian wcześniejszych, nie posiadały numerów taktycznych, znaków przynależności państwowej, a także napisów eksploatacyjnych. Zostały one namalowane już w Polsce.
Równocześnie z samolotami dostarczono zasobniki rozpoznawcze Typu "D" i "R", których część przyleciała zainstalowana bezpośrednio na samolotach.
W tym samym miesiącu (styczeń 1972 rok) dostarczono kolejną partię samolotów MiG-21 R, o numerach fabrycznych: 94R021085, 94R021101, 94R021139, 94R021507, 94R022089, 94R022111, 94R022301, 94R022402, 94R022533 i 94R022657, jednocześnie kończąc dostawy tej wersji.
Łącznie w ciągu 4 lat sprowadzono do kraju 36 samolotów w 5 dostawach, w które wyposażono 32. PLRTiA, tworząc trzon lotnictwa rozpoznawczego. Pierwsze 12 egzemplarzy także przebazowano do Sochaczewa. Samoloty MiG-21 R służyły w Polsce bardzo długo. Jeszcze w 1990 roku, na stanie Lotnictwa Polskiego były 32 egzemplarze. Wskutek braku środków finansowych, w pierwszej połowie 1991 roku, pierwsza partia 7 maszyn została skierowana do kasacji na lotnisko w Mierzęcicach.
W połowie 1991 roku, 32. PLRT dysponował 24 samolotami MiG-21 R i 6 samolotami MiG-21 UM. Maszyny skierowane do kasacji były maszynami nowszymi, które jednak czekał drugi remont. Pozostałe maszyny były już po drugim remoncie, który wykonano z końcem 80-tych lat i miały przed sobą jeszcze spory resurs. Jeszcze w 1990 roku, było ich 32 sztuki, a w 2000 roku, jeszcze 10 sztuk.
W 1997 roku, rozwiązano 32 PLRT w Sochaczewie. Jego sprawne jeszcze samoloty MiG-21 R i MiG-21 UM w całości trafiły do 3 PLM (były 62 PLM) w Krzesinach. Pułk przekazał wówczas 11 sprawnych MiG-21 R. W Krzesinach zdemontowano zbędne wyposażenie rozpoznawcze, a samoloty eksploatowano jako typowe myśliwce.
W 3 PLM / 3 ELM w Krzesinach samoloty MiG-21 R bardzo szybko się wykruszały. Już po roku część była niesprawna, a miały za sobą 26 lat służby. Ostatni MiG-21 R spisano ze stanu w październiku 2000 roku.
W czasie służby utracono 7 maszyn, przy czym tylko jeden w katastrofie.
MiG-21 R nb 1423.
MiG-21 R nb 1423 / 94R011423 został zbudowany w dniu 28 września 1968 roku. Samolot został dostarczony, razem z MiG-21 R nb 1422, w 1969 roku do 41. PLM w Malborku. Samolot MiG-21 R nb 1423 został przekazany do 32. PLRT w Sochaczewie, do 2 Eskadry. Samolot podczas służby został uszkodzony. Samolot został przekazany do muzeum w Drzonowie niedaleko Zielonej Góry i tam jest eksponowany do chwili obecnej (2022 rok).
Samolot MiG-21 R nb 1423 na prawej burcie nosi godło 32. PLRT, a na lewej godło 2. Eskadry. Samolot na centralnym węźle ma zasobnik Typu R. Pod skrzydłami są podwieszone zasobniki 2 x UB32 z niekierowanymi pociskami rakietowymi. Na zewnętrznych podwieszeniach są dodatkowe zbiorniki paliwa o pojemności 2 x 490 litrów. Samolot do kadłuba ma zamontowane startowe silniki rakietowe. Obok samolotu na ziemi leży zasobnik Typu D.
Opracował Karol Placha Hetman