Historia
Dassault – Dornier Alpha Jet to lekki samolot szturmowy i szkolno-treningowy. Opracowany i eksploatowany we Francji i RFN. W dniu 26 października 1973 roku pierwszy francuski prototyp wykonał swój pierwszy lot w Istres w Marsylii. Francja i RFN miały w eksploatacji po 200 samolotów. 80 samolotów kupiły kraje ościenne.
W 1995 roku, kiedy Wojsko Polskie wprowadziło już do wstępnej eksploatacji samoloty PZL I-22 Iryda, w Polsce pojawiła się oferta kupna samolotów Alpha Jet, które zostały wycofane ze służby w Luftwaffe (RFN). Była to kolejna próba zniszczenia polskiej konstrukcji PZL I-22 Iryda. Co jednak w końcu nastąpiło. Na szczęście do kupna samolotów Alpha Jet nie doszło. Samoloty Alpha Jet nie odpowiadały polskim potrzebom i pod wieloma względami ustępowały polskiemu PZL I-22 Iryda. Na przykład Alpha Jet nie mógł korzystać z lotnisk o nawierzchni gruntowej, co w polskiej konstrukcji było wówczas jednym z priorytetów.
Założenia konstrukcji.
W 60-latach wojska państw Europy Zachodniej zaczęły poszukiwać samolotów szkolno-treningowych drugiej generacji. Samoloty te miały mieć większe możliwości nauki pilotażu, jak i użycia podstawowego uzbrojenia. Samoloty te w sytuacji wybuchu konfliktu zbrojnego miały być maszynami drugiego rzutu. Samoloty miały zastąpić takie konstrukcje jak: amerykański Lockheed T-33 Shooting Star i francuski Fouga Magister.
W tym czasie, RFN coraz śmielej rozbudowywała swój przemysł zbrojeniowy, łamiąc kolejne zakazy nałożone na to państwo po drugiej wojnie światowej. Paradoksalnie, państwu RFN pomagała polityka CCCP, bo z jednego narodu uczyniła dwa państwa, o skrajnie różnym poziomie życia. Dlatego w 1967 roku, RFN zwróciła się do państw Europy Zachodniej, o podjęciu współpracy w dziedzinie opracowania samolotów bojowych. Niemcy mieli potencjał, ale brak było im doświadczenia i niektórych technologii. W efekcie, RFN uczestniczyła w programie Panavia Tornado (z Wielką Brytanią i Włochami) oraz w programie na lekki samolot bojowy Alpha Jet (z Francją). Współpraca RFN miała jeszcze jeden wymiar polityczny; chęć ocieplenia stosunków z Francją i Wielka Brytanią.
Przy współpracy nad samolotem Alpha Jet była jeszcze kwestia – motywacja Francji. Francja chciała przełamać hegemonię samolotów z USA na rynku niemieckim. Pamietajmy, że do tej pory RFN kupił samoloty: Republic F-84 Thunderjet oraz Lockheed F-104 Starfighter. W dodatku całe szklenie niemieckich pilotów prowadzono na terenie USA. W pewnym momencie, zarówno rząd niemiecki, jak i niemieckie siły powietrzne chciały przenieść szkolenia pilotów z USA do Francji. Jednak w 1971 roku, zaniechano tego ze względu na obawy o wrogą reakcję USA i zobowiązania offsetowe RFN wobec Stanów Zjednoczonych, co sprawiło, że taki ruch był nie do przyjęcia.
RFN na dobrą sprawę nie potrzebował samolotu Alpha Jet. Jedynym samolotem, który im nie odpowiadał był włoski Fiat G.91, który w 1956 roku, został wybrany jako lekki samolot szturmowy dla krajów Europy Zachodniej.
W 1968 roku, w wyniku pertraktacji opracowano wspólną specyfikację dla przyszłego samolotu Alpha Jet. Zrezygnowano z wymogu prędkości naddźwiękowej. Ustalono, że samolot powstanie w dwóch wersjach: szkolno-treningowej i szturmowej. Dogadano się także co do silników; mają być rozwojowe francuskie silniki SNECMA Turbomeca Larzac. W lipcu 1969 roku, została podpisana umowa o wspólnym rozwoju i produkcji między RFN a Francją. Oba kraje zobowiązały się do zakupu 200 samolotów, które były montowane w każdym z ich krajów.
Powstało kilka projektów samolotów w firmach: Dassault, Breguet, Dornier, VFW-Fokker, MBB. Każdy z proponowanych był napędzany dwoma silnikami SNECMA Turbomeca Larzac. Dwa silniki to był wymóg strony niemieckiej.
W dniu 23 lipca 1970 roku, projekt TA.501 Breguet-Dassault-Dornier został ogłoszony zwycięzcą konkursu. W lutym 1971 roku, rozpoczęto budowę prototypów. Po dwa prototypy dla każdego z krajów. W dniu 26 października 1973 roku, pierwszy francuski prototyp wykonał swój pierwszy lot w Istres w Marsylii. W dniu 9 stycznia 1974 roku, pierwszy niemiecki prototyp wykonał swój pierwszy lot z Oberpfaffenhofen w Bawarii.
Produkcja podzespołów samolotów Alpha Jet została podzielona pomiędzy Francję (Dassault), Niemcy (Dornier) i Belgię (SABCA). We Francji miesięcznie budowano 13 samolotów Alpha Jet. W RFN budowano miesięcznie 6 samolotów Alpha Jet. Samoloty niemieckie od francuskich łatwo rozpoznać po nosie: francuski jest tępy, a niemiecki ostry. Wynika to z innego wyposażenia tych maszyn. W dniu 4 listopada 1977 roku, pierwszy seryjny samolot wykonał swój pierwszy lot.
Klientami zagranicznymi jako pierwsze kraje była Belgia i Egipt, które wybrały konfigurację budowaną we Francji. W 1978 roku, jeden samolot kosztował 4,5 miliona US$. Zbudowano 480 samolotów Alpha Jet. Od 1981 roku, zespół akrobacyjny Francuskich Sił Powietrznych Patrouille de France do pokazów wykorzystuje samoloty Alpha Jet.
Konstrukcja
Alpha Jet to lekki dwusilnikowy samolot z napędem turboodrzutowym, zbudowany w układzie klasycznym. W płatowcu użyto głównie stopów aluminium, stali i kompozytów. Przy projektowaniu wykorzystano technikę komputerowa i zastosowano „regułę pól”, choć samolot nie jest naddźwiękowy. Samolot zaprojektowano tak, że odtworzenie gotowości bojowej miało wynosić tylko 10 minut. Jednak obsługa samolotu była czasochłonna. Samolot wymagał siedmiu godzin obsługi technicznej na każdą godzinę lotu.
Skrzydła proste, z dodatnim skosem i z ujemnym wznosem. Wyposażone są w lotki i klapy.
Kadłub samolotu otrzymał dwumiejscową ciśnieniową kabinę, z miejscami w układzie tandem.
Napęd Alpha Jet.
Alpha Jet jest napędzany przez dwa silniki SNECMA Turbomeca Larzac. Jest to silnik dwuprzepływowy, o niskim współczynniku obejścia, wykorzystujący modułową konstrukcję. Larzac był wówczas nowym silnikiem, który swoje pierwsze uruchomienie wykonał zaledwie rok przed wybraniem go do napędzania samolotu Alpha Jet. Ciąg maksymalny wersji 04-C6, wynosi 2 x 13 kN (2 x 2,970 lbf), wersji 04-C20, wynosi 2 x 14 kN (2 x 3,200 lbf).
Dane T-T Alpha Jet:
Rozpiętość 9.11 m (29 ft 11 in). Długość 13.23 m (43 ft 5 in). Wysokość 4.19 m (13 ft 9 in). Powierzchnia nośna 17.5 m2 (188 sq ft). Masa własna 3 515 kg (7,749 lb). Masa maksymalna 7 500 kg (16,535 lb). Prędkość maksymalna 1 000 km/h (620 mph, 540 kn). Prędkość lądowania 170 km/h (110 mph; 92 kn). Zasięg 1 095 km (680 mi; 591 nmi).
Zestawienie
W 1995 roku, kiedy Wojsko Polskie wprowadziło już do wstępnej eksploatacji samoloty PZL I-22 Iryda, w Polsce pojawiła się oferta kupna samolotów Alpha Jet, które zostały wycofane ze służby w Luftwaffe (RFN). Była to kolejna próba zniszczenia polskiej konstrukcji PZL I-22 Iryda. Co w końcu nastąpiło. Na szczęście do kupna samolotów Alpha Jet nie doszło. Samoloty Alpha Jet nie odpowiadały polskim potrzebom i pod wieloma względami ustępowały polskiemu PZL I-22 Iryda. Na przykład Alpha Jet nie mógł korzystać z lotnisk o nawierzchni gruntowej, co w polskiej konstrukcji było wówczas jednym z priorytetów.
Opracował Karol Placha Hetman