Warszawa 2023-04-03
Brytyjski śmigłowiec wielozadaniowy Westland Lynx.
Westland Lynx to jest brytyjski wielozadaniowy dwusilnikowy śmigłowiec wojskowy zaprojektowany i zbudowany przez firmę Westland Helicopters. Produkcja była prowadzona w fabryce w Yeovil, w Anglii, w hrabstwie Somerset. Pierwszy lot został wykonany w dniu 21 marca 1971 roku. Pierwotnie śmigłowiec projektowany był jako maszyna dla użytku zarówno cywilnego, jak i morskiego. Zainteresowanie wojska doprowadziło do opracowania wariantów zarówno bojowych, jak i morskich. „Lynx” w języku angielskim oznacza „Ryś”.
Śmigłowiec Westland Lynx wszedł do użytku operacyjnego w 1977 roku, a później został przyjęty przez siły zbrojne kilkunastu krajów, służąc głównie w rolach śmigłowca wsparcia na polu walki, zwalczania broni pancernej, akcjach poszukiwaczy ratowniczych, zwalczania okrętów podwodnych. Wyprodukowano kilkanaście lądowych i morskich wariantów śmigłowca wraz z kilkoma odmianami pochodnymi. Śmigłowiec Westland 30 został wyprodukowany jako helikopter cywilny, ale nie odniósł sukcesu komercyjnego.
Śmigłowiec Westland Lynx to w pełni akrobacyjny helikopter, z możliwością wykonywania pętli i przewrotów. W 1986 roku, specjalnie zmodyfikowany śmigłowiec Lynx ustanowił obecny oficjalny rekord prędkości lotu Fédération Aéronautique Internationale dla śmigłowców wynikiem 400,87 km/h (249,09 mph).
W XXI wieku, zmodernizowany wariant Westland Lynx został zaprojektowany jako wielozadaniowy śmigłowiec bojowy, oznaczony jako AgustaWestland AW159 Wildcat, który ma zastąpić obecnie użytkowane śmigłowce Lynx.
Rozwój konstrukcji Westland Lynx.
Pierwotny projekt, znany wówczas jako Westland WG.13, powstał w połowie 60-lat, jako następca śmigłowca Westland Scout and Wasp oraz jako bardziej zaawansowana alternatywa dla amerykańskiego śmigłowca UH-1 Iroquois. Projekt miał być napędzany dwoma silnikami turbinowymi Bristol Siddeley BS.360. W ramach anglo-francuskiej umowy dotyczącej śmigłowców, która była podpisana w lutym 1967 roku, Francuska firma Sud Aviation (później Aérospatiale) miała 30 % udziału w pracach produkcyjnych, a Westland 70 %. Zamiarem Francji było pozyskanie śmigłowca dla swojej marynarki wojennej i mocno zmodyfikowanego uzbrojonego wariantu rozpoznawczego dla armii francuskiej. W zamian UK miała kupić śmigłowce Aérospatiale Gazelle i Puma dla swoich sił zbrojnych. W październiku 1969 roku, armia francuska anulowała swoje zapotrzebowanie na śmigłowiec Lynx, więc rozwój wariantu uzbrojonego został chwilowo zatrzymany.
Pierwszy prototyp Lynx odbył swój dziewiczy lot w dniu 21 marca 1971 roku. W 1972 roku, Lynx pobił światowy rekord prędkości na 15 i 25 km, lecąc z prędkością 321,74 km/h (199,9 mph), a wkrótce ustanowił nowy rekord na dystansie 100 km na obwodzie zamkniętym, lecąc z prędkością 318,504 km/h (197,9 mph).
Armia brytyjska zamówiła ponad 100 egzemplarzy śmigłowców Lynx pod oznaczeniem Lynx AH.1 (Army Helicopter Mark 1) do wykonywania kilku zadań, takich jak; transport, uzbrojona eskorta, działania przeciwpancerne (z ośmioma pociskami TOW), misje rozpoznawcze i ewakuacyjne. Dostawy śmigłowców seryjnych rozpoczęły się w 1977 roku.
Początkowy wariant morski śmigłowca, znany jako Lynx HAS.2 w służbie brytyjskiej lub Lynx Mk.2 (FN) w służbie francuskiej, różnił się od Lynx AH.1 tym, że był wyposażony w podwozie trójkołowe, składane łopaty wirnika głównego, system awaryjnego unoszenia się na wodzie i radar montowany na nosie. Ulepszony Lynx dla Royal Navy, Lynx HAS.3, miał silniki Gem 42-1 Mark 204, ulepszoną przekładnię główną i inne modyfikacje.
W 1986 roku, były gotowy demonstrator firmy Lynx, zarejestrowany jako G-LYNX, który został specjalnie zmodyfikowany za pomocą silników Gem 60 i łopat wirnika British Experimental Rotor Program (BERP). W dniu 11 sierpnia 1986 roku, śmigłowiec ten ustanowił absolutny rekord prędkości dla helikopterów na dystansie 15 i 25 km, osiągając 400,87 kilometrów na godzinę (216,45 węzłów; 249,09 mil na godzinę).
W 2002 roku, poinformowano, że opracowano ponad 40 wariantów śmigłowców Lynx i zbudowano prawie 400 śmigłowców dla różnych klientów. Producentem śmigłowców był Westland Helicopters, a po przemianach własnościowych jest koncern AgustaWestland. Aktualnym następcą śmigłowca Lynx jest śmigłowiec AgustaWestland AW159 Wildcat.
Zespół napędowy: dwa silniki turbinowe LHTEC CTS800-4N, 1362 shp (1016 kW) każdy do startu, maksymalna ciągła 1267 shp (945 kW) lub dwa silniki Rolls-Royce Gem 42-1 – 1000 / 890 shp (746 / 664 kW).
Dane T-T Westland Lynx:
Załoga 2-3 lotników. Pojemność ładowni 8 żołnierzy / 3000 funtów (1361 kg). Długość 43 stopy 9,25 cala (13,3414 m). Szerokość kadłuba śmigłowca 9 stóp 7,75 cala (2,94 m). Wysokość 10 stóp 8 cali (3,25 m). Średnica wirnika głównego 42 stopy 0 cali (12,80 m). Powierzchnia wirnika głównego 1385,4 stóp kwadratowych (128,71 m2). Masa własna 7 225 funtów (3 277 kg). Maksymalna masa startowa 11 750 funtów (5 330 kg). Pojemność paliwa 210 galonów amerykańskich (252 galonów amerykańskich; 955 l). Maksymalna prędkość 175 węzłów (201 mil na godzinę, 324 km/h). Zasięg 285 mil morskich (328 mil, 528 km). Zasięg bojowy z dodatkowym paliwem 540 mil (620 mil, 1000 km).
Opracował Karol Placha Hetman