Orneta 2010-03-22
Lotnisko Orneta.
Lotnisko zbudowano w 30-latach XX wieku, przez niemców. Było lotniskiem zapasowym dla Lotniska Elbląg. Wykorzystywano je w celach szkoleniowych. Zostało wyposażone w trawiaste pole wzlotów. Od 1933 roku, (czyli dojścia Hitlera do władzy) zaczęto je intensywnie rozbudowywać. Powstały tu koszary, sztab, kantyna, hangary, magazyny, skład paliw, skład amunicji (bombo-skład), wartownie i inne. Większość budynków była drewnianych, kryta blachą lub papą. Możliwe, że w okresie 1942-1944, na polu wzlotów zbudowano betonową drogą startową o wymiarach 1 200 m x 30 m. Prace na Lotnisku wykonywali głównie więźniowie, a w trakcie drugiej wojny światowej jeńcy obozów.
Trzeba pamiętać, że Orneta znajdował się na ważnym kierunku operacyjnym z Pomorza do Inflant. Dlatego lotnisko w Ornecie włączono w system obronny. Oprócz Lotniska zbudowano system niedużych bunkrów obronnych. Powstało ich około 20 sztuk. Ale te bunkry zbudowano w ściśle określonych miejscach, skorelowanych z trzecim elementem obronnym, jakim było celowe zalewanie terenu. Na rzece Pasłęka w miejscowości Pierzchały (w odległości około 20 km od Ornety) zbudowano zaporę, która była w stanie spiętrzyć wodę o około 2 m. Wówczas ogromne obszary byłyby zalane i utrudniałyby przemarsz wojska. Obecnie (2018 rok) na rzece Pasłęka funkcjonuje pięć elektrowni wodnych: Braniewo moc 0,815 MVA, Pierzchały moc 3,3 MVA (1936 rok), Stygajny, Kormoran w Łęguckim Młynie, Kasztanowo moc 0,09 MW (1989 rok).
Na Lotnisku Orneta w okresie wojny stacjonowały między innymi: II/KG 77 – Ju-88, III/KG – Ju-88 A, Stab.I., III/NJG5 – Ju-88 G, Bf 110, 5/NJG102 – Bf-110, NSGr1 – Ju-87 Nachtschachtgruppe, Flugzeugfuererschule A/B33 i123 4.(F) z Elbląga, Aufklaerungsgruppe 14 – JU-188 D/F z Elbląga.
Lotnisko Orneta wykorzystano podczas agresji niemców na Polskę we wrześniu 1939 roku. Z lotniska startowały samoloty do ataków na Grudziądz, Toruń, Modlin i inne miasta Rzeczypospolitej Polskiej.
W czasie drugiej wojny światowej na lotnisku i w jego pobliżu niemcy założyli obóz jeniecki, obóz pracy i obóz koncentracyjny. Byli tu Polacy, Anglicy, Włosi i rosjanie. Od strony miejscowości Bażyny w obozie przebywali jeńcy Polscy (1939-1943). W obozie pracy od 1942 roku do połowy 1943 roku, przebywali jeńcy rosyjscy. W rejonie głównego obozu pracy przebywali także jeńcy włoscy w liczbie około 400 osób. W barakach po jeńcach rosyjskich umieszczono jeńców angielskich.
Niemcy wycofując się przed armią rosyjską lotnisko zniszczyli. Samoloty, które nie mogły odlecieć zebrali w jednym miejscu i spalili. Budynki zostały zniszczone. Maszyny i urządzenia wywieziono, czynną jeszcze koleją.
Z początkiem 1945 roku, Lotnisko zostało zajęte przez rosjan. Między innymi przez 64. PLM. Zakończenie drugiej wojny światowej i przekazanie administracji nad miastem Orneta Polsce, wcale nie oznaczało wycofanie się rosjan z Lotniska. Wręcz przeciwnie. Rosjanie założyli tu swoją jedną z wielu baz i intensywnie ją eksploatowali. Prawdopodobnie w dniu 14 września 1947 roku, na Lotnisko z Malborka przebazowano dwa pułki rosyjskie. Stacjonowały one prawdopodobnie do 1950 roku, kiedy zostały przeniesione w zachodnie rejony Rzeczypospolitej Polskiej.
Lotnisko Orneta w rękach Polskich.
Do momentu przekazania Lotniska stronie Polskiej dysponowało ono tylko nawierzchnią gruntową (trawiastą), choć możliwe jest istnienie RWY betonowego o wymiarach 1 200 m x 30 m. Na pewno istniał plan niemieckie budowy takiego RWY. Pozostawiona infrastruktura lotniska była w katastrofalnym stanie. Rosjanie opuszczając teren miast i lotniska nie pozostawili nic. Z początkiem 1951 roku, na Lotnisku pojawił się 51. Batalion Budowy Lotnisk (JW. 4003) z zadaniem przystosowania Lotniska do przyjęcia i bazowania samolotów myśliwskich z napędem turboodrzutowym. Podstawowym zadaniem było zbudowanie betonowego pasa startowego o wymiarach 2 000 m x 50 m i powierzchni 100 000 metrów kwadratowych oraz dróg kołowania i płaszczyzn postojowych. Drogę startową zorientowano na kierunku wschód-zachód o parametrach 06/24. Nawierzchnia RWY jest betonowa. Ma współrzędne geograficzne 54.127 N 20.090 E i leży na wysokości 53 m npm. Różnica między najniższym punktem RWY, a najniższym wynosi 4 m.
W 1952 roku, Lotnisko zostało przejęte przez Polskie Lotnictwo Wojskowe. W okresie 1952 – 1953 Lotnisko poddane zostało dalszej rozbudowie. W 1952 roku, 29. PLM (Pułk Lotnictwa Myśliwskiego) został zmuszony do przejęcia budynków należących do Kościoła Katolickiego. (Informacja niepewna). W okresie 1952 – 1953 na terenie Lotniska prace budowlane nadal prowadził 51. Batalion Budowy Lotnisk. Jednostka ta przystosowała Lotnisko do przyjęcia i eksploatacji samolotów myśliwskich z napędem turboodrzutowym w sile jednego pułku. Lotnisko zaliczono do klasy II-b, co oznaczało, że Lotnisko jest zdolne przyjmować samoloty o rozpiętości skrzydeł do 24 m i które dysponują długością rozbiegu w granicach 800 m – 1 200 m. W pracach budowlano-porządkowych uczestniczyli żołnierze z 29. PLM.
Na Lotnisko przeznaczono niespełna 400 hektarów. Teren zbliżony jest do prostokąta o długości około 2 900 m i szerokości 1 400 m. Na teren Lotniska prowadzą cztery drogi i jedna bocznica kolejowa. Bocznica została zbudowana w 1950 roku i była podstawową drogą dostarczania materiałów i towarów na Lotnisko. Bocznica biegnie łukiem z dworca w Ornecie. Omija miasto od południowej strony i od zachodu dociera do lotniska. Całkowita jej długość wynosi 8 km, z czego 6 km toru ułożono na nasypie linii kolejowej, która łączyła kiedyś Ornetę z Elblągiem, a której odcinek Orneta-Góry (Słobity) obecnie (2008 rok) nie istnieje. Wiadomo, że podczas drugiej wojny światowej materiały i surowce na Lotnisko dostarczano samochodami z stacji Bażyny, a obecnie (2008 rok) miejscowość Bażyny nie ma kolei. Dokładnie nie wiadomo, co stało się kilkoma liniami kolejowymi na Warmii. Prawdopodobnie wojska niemieckie i rosyjskie rozebrały te linie, które biegły na kierunku wschód-zachód, aby utrudnić przeciwnikowi transport.
Dzisiaj (2009 rok) trudno jest ustalić ile i jakie budowle zbudowano na terenie Lotniska. Po większości z nich nie ma już śladu. Jeśli nawet zostały fundamenty to całkowicie zarosły. Przypuszczalnie były 3 hangary. Dwa hangary mieszczące się w południowej części lotniska były zbudowane przed drugą wojną światową. Trzeci powstał w północno-zachodniej części lotniska w 50-latach. Jego konstrukcja została wykorzystana (w 2005 roku) na zbudowanie hali sportowej w Ornecie. Z innych budowli na pewno były; domek pilota, koszary, baza paliwowa, budynek sztabu, wartownia i liczne magazyny. Baza paliwowa mieściła się za starymi hangarami. Magazyny uzbrojenia umieszczono koło trzeciego hangaru, nowego. Drogi wewnętrzne były wykonane identycznie jak drogi kołowania samolotów, czyli betonowe.
Remonty Lotniska przeprowadzano regularnie, szczególnie pas startowy i drogi kołowania (1956–1958, 1961–1962, 1965 rok). W tym czasie gospodarzem Lotniska był 29. PLM. Po rozformowaniu 29. PLM na Lotnisku nie zagościł żaden pułk lotniczy. Lotnisko przez 70-lata było stale wykorzystywane przez wojsko. Jeszcze w 1972 roku, wykonano remont drogi kołowania Nr 1, ale na tym koniec.
W 1967 roku, w 29. PLM przeprowadzono eksperyment polegający na nocnych startach i lądowaniach bez użycia jakiegokolwiek oświetlenia. Piloci korzystali wyłącznie z reflektorów zamontowanych na samolotach Lim-1/2. Eksperyment okazał się niezwykle niebezpieczny i tylko dzięki zimnej krwi pilotów nie doszło do żadnej tragedii. Już więcej tego typu testów nie przeprowadzano.
Informacja niepotwierdzona – Przypuszczalnie w 1973 lub 1974 roku na Lotnisku przeprowadzono testy. Polegały one na sprawdzeniu skuteczności niszczenia betonowych RWY (DS) przez różnego typu bomby. Testy prowadzono pod kierunkiem Wojskowej Akademii Technicznej. W efekcie tych testów na RWY jest sześć dużych uszkodzeń. W rezultacie uszkodzenia te podzieliły RWY na dwie drogi startowe (DS).
Lotniczy Poligon Wichrowo.
Po drugiej wojnie światowej Lasy Warmii zostały przejęte przez Administrację Polską. Większość obszarów leśnych weszło pod zarząd Nadleśnictwa Wichrowo. Wichrowo leży na północ od Dobrego Miasta. W 1946 roku, Nadleśnictwo Wichrowo liczyło około 4 000 hektarów. W 1953 roku, istniały już wytyczne planowej gospodarki leśnej dla tych terenów. Wówczas Nadleśnictwo liczyło już ponad 5 600 hektarów. W tym to czasie, wytyczono kompleks leśny pod Lotniczy Poligon Wojskowy. Otrzymał on kryptonim „Obiekt Wichrowo”. Dla niego wycięto obszar około 300 hektarów. Zbudowano wieżę obserwacyjną oraz budynek (bunkier) dla obsługi i sprzętu, wykorzystywany podczas lotniczych ćwiczeń. Wieża nie zachowała się do naszych czasów. Budynek (bunkier) w postaci ruiny zachował się. Znajduje się on w odległości około 1 km od zabudowań nadleśnictwa. Poligon był użytkowany do 1968 roku, czyli do rozformowania 29. PLM. Teren po poligonie na nowo został zalesiony. Nie ma tutaj żadnych lejów po bombach lotniczych, bo używano tutaj tylko bomb ćwiczebnych. Nie było ostrych bombardowań.
Gospodarz Lotniska Orneta – 29. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego.
Zgodnie z Rozkazem MON Nr 0078/Org z dnia 3 stycznia 1953 roku, 29. PLM został przebazowany z Lotniska w Malborku na Lotnisko w Ornecie. Przypuszczalnie w dniu 2 stycznia 1953 roku, na Lotnisku w Ornecie odbyła się pierwsza zbiórka stanu osobowego Pułku, przygotowanego do przyjęcia samolotów i personelu latającego.
29 PLM (JW. 4988) razem z 41. PLM należał do 9. DLM, z dowództwem w Malborku. Pułk przebazował się z 14 samolotami Jak-23. Były wśród nich maszyny o numerach; nr 1004, 1006, 1007, 1008, 1009, 1012, 1013, 1017, 1019, 1115, 1210. Lecz już 25 lutego 1953 roku, wydano rozkaz o przekazaniu wszystkich myśliwców typu Jak-23 do 6. i 11. DLM. Samoloty z Ornety trafiły do 26. PLM. Jednocześnie na przełomie lutego/marca 1953 roku, na stan 29. PLM przyjęto 14 maszyn MiG-15 przekazanych z 41. PLM z Malborka, który otrzymał nowe myśliwce MiG-15 bis.
Przez całą wiosnę i lato 1953 roku, szkolono pilotów na samolotach typu MiG-15, a piloci, którzy przeszli już przeszkolenie na Jak-23, na pozostałych siedmiu samolotach, pełnili dyżury bojowe od świtu do zmroku, w ramach systemu obrony przeciwlotniczej obszaru kraju. W dniu 1 października 1953 roku, na Lotnisku było już 17 samolotów: 10 MiG-15, 2 UTI MiG-15, 1 Jak-11, 2 Jak-18, 2 Po-2.
Pierwsze lata służby Pułku były bardzo trudne. Wydarzyły się cztery katastrofy i kilka incydentów. Nie wszystko można zrzucić na małe doświadczenie pilotów i obsługę. Trzeba sumiennie przyznać, że eksploatowane pierwsze MiG-15 były maszynami już kilkuletnimi i bardzo wyeksploatowanymi.
W dniu 24 października 1953 roku, na Lotnisku Orneta pojawiły się nowe 8 sztuk Lim-1 nr; 1A-06-019, 1A-06-020, 1A-06-021, 1A-06-022, 1A-06-023, 1A-06-024, 1A-06-025, 1A-06-026, 1A-06-027.
W dniu 13 listopada 1953 roku, na Lotnisku wylądowały kolejne 10 egzemplarzy Lim-1 nr; 1A 06-028, 1A 06-029, 1A 06-030, 1A 06-031, 1A 06-032, 1A 06-033, 1A 06-034, 1A 06-035, 1A 06-036, 1A 06-038.
Z końcem 1955 roku, do Pułku dostarczono 15 myśliwców Lim-2 nr; 1B 02-07, 1B 02-12, 1B 02-15, 1B 02-17, 1B 02-19, 1B 03-01, 1B 03-05, 1B 03-10, 1B 06-02, 1B 07-07, 1B 07-20, 1B 08-14, 1B 08-26, 1B 08-27, 1B 09-29.
Z powodu wstąpienia Polski do Układu Warszawskiego, od początku 1956 roku, pułk z Ornety rozpoczął pełnić dyżury w systemie obrony przeciwlotniczej Północnego Obszaru Polski. W tym celu zbudowano specjalne stanowiska postojowe dla samolotów pary dyżurnej oraz niezbędne pomieszczenia dla załogi i obsługi. Istotnym elementem systemu było uruchomienie w grudniu 1955 roku, w pobliżu Ornety 602. Posterunku Radiolokacyjnego obsługiwanego przez 13. Kompanie Radiotechniczną. Punkt dostarczał informacje o sytuacji powietrznej w rejonie działań samolotów z Ornety. Do tego czasu funkcję te pełniły wyłącznie rosyjskie jednostki rozlokowane w tej części Polski. 602. Posterunek Radiolokacyjny znajdował się w Drwęcznie, na południe od Lotniska. Posterunek był wyposażony w radary: P-8, P-10 i P-20 oraz radar wysokościowy PRW-10.
W 1957 roku, nastąpił podział lotnictwa na OPL OK. i WL LO. Pułk 29. PLM z Ornety trafił do Lotnictwa Operacyjnego do 3. Korpusu Lotnictwa Myśliwskiego z dowództwem w Poznaniu i tak funkcjonował przez 10 lat. Skład wyglądał następująco: 6. DLM Wrocław – 3. PLM Starachowice. 9. DLM Malbork – 29. PLM Orneta, 41. PLM Malbork. 11. DLM Świdwin – 4. PLM Goleniów, 40. PLM Świdwin.
W drugiej połowie 50-lat piloci z Ornety uczestniczyli w licznych defiladach, pokazach i zawodach. Szczególnie w tych ostatnich odnosili znaczące sukcesy, zarówno indywidualnie, jaki i drużynowo i zawsze plasowali się, jeśli nie na pierwszym miejscu, to w ścisłej czołówce.
W maju 1959 roku, Pułk otrzymał na wyposażenie pierwsze dwa egzemplarze myśliwców Lim-5 P nr 1D-0403, 1D-0408. wyposażony w celownik radiolokacyjny RP-2. Dla personelu jednostki samolot ten był nową jakością. W czerwcu 1959 roku, Pułk otrzymał 1 samolot MiG-17 PF z 28. PLM OPL OK.
W 1959 roku, postanowiono porównywać umiejętności pilotów myśliwskich z różnych jednostek w bezpośredniej rywalizacji. W dniach od 28 września 1959 roku do dnia 2 października 1959 roku, odbyły się pierwsze po II wojnie światowej Centralne Zawody Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju, indywidualne i zespołowe o mistrzostwo lotnictwa myśliwskiego. Na starcie stanęło kilka zespołów i 19 zawodników w konkurencjach indywidualnych. Wcześniej przeszli eliminacje w jednostkach. Niektórzy piloci startowali indywidualne i zespołowo. Przed zawodnikami postawiono następujące zadania; wyższy pilotaż, przechwycenie przeciwnika, strzelanie do celów naziemnych i powietrznych, lądowanie z przygaszonym silnikiem, lot nocny po trasie z wyjściem nad radiolatarnie w oznaczony czasie, itp.
Wszystkie zespoły i piloci występujący indywidualnie otrzymali opaski z numerem. Konkurencje rozgrywano z dużym rozmachem. Jeden samolot na bieżąco oceniało kilku sędziów. Szczegółowo analizowano taśmy z fotokarabinów. W kilku konkurencjach sędziowie oceniali wykonywanie zadania wprost z powietrza, lecąc obok w innym samolocie. Oceniali przebieg ataku, bezpieczeństwo, podejmowanie decyzji przez dowódcę.
Piloci z 29. PLM wypadli znakomicie, a szczególnie kpt. Franciszek Walenty, który indywidualnie zajął 1 miejsce.
Klasyfikacja – Indywidualnie; 1 miejsce kpt. Franciszek Walentyn z 29 PLM LO – 2 280 punktów. 2 miejsce porucznik ( kpt. ) Stefan Ziębicki ( Ziembicki ) z 40 PLM LO – 2 210 punktów. 3 miejsce kpt. Garczyński – 2 155 punktów.
Klasyfikacja – Zespołowo; 1 miejsce zespół Kałkusa z 1 PLM z Mińska Mazowieckiego – 2 670 punktów. 2 miejsce zespół Daniłowicza – 2 660 punktów. 3 miejsce zespół kpt. Franciszka Walentyna z 29 PLM LO – 2 335 punktów.
W 1960 roku, przeprowadzono II Centralne Mistrzostwa Lotnictwa Myśliwskiego WL i OPL OK. Zorganizowano je tym razem na kilku lotniskach. Centralnym miejscem było lotnisko w Krzesinach z jej gospodarzem 62. PLM. I tym razem piloci z 29. PLM nie zawiedli. Zespołowo 3 miejsce ponownie zdobył zespół kpt. Pilota Franciszka Walentyna.
We wrześniu 1960 roku, odbywały się centralne uroczystości z okazji Święta Lotnictwa w Łodzi. Pułk wystawił do pokazów w powietrzu 6 samolotów Lim-2 pod dowództwem kpt. pilota Franciszka Walentyna.
Na początku maja 1960 roku, na Lotnisko Orneta przybyła pierwsza partia myśliwców Lim-5 nr 1C 16-06, 1C 16-16, 1C 16-17, 1C 16-18, 1C 16-28, 1C 17-10, 1C 17-20, 1C 17-21, 1C 17-23. W czerwcu 1960 roku, dostarczono kolejne 3 Lim-5 nr 1C 16-30, 1C 19-03, 1C 19-04.
Pierwsza połowa 60-lat to dynamiczne wprowadzanie do służby samolotów szturmowych i myśliwców naddźwiękowych. Efekt był taki, że najstarszym sprzętem dysponowały jednostki myśliwskie Lotnictwa Operacyjnego, a wśród nich prym wiódł, „in minus” 29. PLM z Ornety. Dodatkowo okazało się, że z takim trudem wprowadzona nowa organizacja lotnictwa nie sprawdziła się. W Ornecie spodziewano się kolejnych zmian.
W 1967 roku, 9. DLM zmieniła nazwę na 4. Pomorską Dywizję Lotnictwa Myśliwskiego.
Prawdopodobnie w 1967 roku w DWL zapadła decyzja o przeprowadzeniu przez Pułk z Ornety trudnych lotów doświadczalnych. Polegały one na lotach wykonywanych w nocy, bez oświetlenia lotniskowego, tylko przy świetle księżyca. Z ogromnym narażeniem piloci wykonali te loty i stosowny meldunek wystosowano do DWL. Na kolejne takie próby przybył przedstawiciel DWL w randze generała i po osobistym wykonaniu jednego takiego lotu na samolocie SB Lim-2 z kapitanem pilotem Zdzisławem Podwiązką nakazał zaprzestać dalszych prób. Więcej takich lotów nie wykonywano.
W 1968 roku, 29. Pułk dysponował trzema Eskadrami. Pierwsza na samolotach Lim-5 P / MiG-17 PF i Lim-5, a pozostałe na Lim-2. Pułk dysponował także kilkoma SB Lim-2, TS-8 Bies oraz transportowym An-2.
Kilka miesięcy 29. PLM był jednostką szkolno-bojową i otrzymał nowy numer JW 2003. To, że przyszłość Pułku była niepewna, potwierdzone zostało Zarządzeniem Nr 0197/Org z dnia 12 lipca 1968 roku, wydanym przez Szefa Sztabu Generalnego WP, w którym polecił on rozwiązać 29. PLM do dnia 31 grudnia 1968 roku. Ostatnia zbiórka odbyła się w dniu 1 lutego 1969 roku. Cały personel i sprzęt rozdysponowano wśród pozostałych jednostek 4. DLM i innych jednostek podległych DWL.
W 50-latach, na Lotnisku Orneta stacjonował także 51. Batalion Obsługi Lotniska (JW 4003) oraz 33. Dywizjon Dowodzenia lotami (JW 1332). Z początkiem 60-lat jednostki te podporządkowano pod 29. PLM i włączono w ich strukturę.
Obecnie (2018 rok) w Ornecie w podziemiach Ratusza Miejskiego znajduje się nieduże muzeum poświęcone Lotnisku Orneta i 29. PLM.
Dowódcy 29. PLM: ppłk pil. Michał Bajczykow, ppłk pil. Adam Buczyński, mjr pil. Jerzy Pelc, ppłk pil. Czesław Dużyński, płk pil. Zygmunt Paduch, ppłk pil. Franciszek Walentyn.
Dalsze losy lotniska w Ornecie.
W 1969 roku, nie zapadły żadne decyzje odnośnie likwidacji Lotniska Orneta. Było ono w dalszym ciągu wykorzystywane przez wojsko. Głównie, jako lotnisko zapasowe dla 4. DLM, szczególnie w okresie przeprowadzania prac modernizacyjnych i remontowych na innych lotniskach.
Po rozformowaniu 29. PLM gospodarzem terenów Lotniska została jednostka wojskowa JW. 3448. Jednostka ta to 21. Polowa Techniczna Baza Remontowa. Swoje główne obiekty miała zlokalizowane w samej Ornecie przy ulicy Braniewskiej, zaledwie 2 km od lotniska. Koszary jednostki lotniczej zajęła jednostka JW. 3448. Pobudowano także kolejne garaże i magazyny. Jednostka z Ornety była na usługach jednostki artyleryjskiej, a potem rakietowej, zlokalizowanej w Orzyszu odległym o około 160 km. Działały tam w różnym okresie; 68. Pułk Artylerii Haubic, 32. Łużycka Brygada Artylerii, 32. Łużycka Szkolna Brygada Artylerii, 32. Ośrodek Szkolenia Specjalistów Wojsk Rakietowych (rozformowana w 1989 roku).
W ten sposób obiekty lotniska w Ornecie zostały wykorzystywane przez wojska rakietowe. Pełniły głównie funkcje składnicy materiałowo-technicznej w okresie od 1969 roku do 1989 roku. W niej składowano i remontowano zestawy rakiet taktycznych typu Łuna.
System 9K52 Łuna-M opracowano w 1961 roku i wdrożono do produkcji w 1964 roku. System ten stał się standardem w Wojsku Polskim i państwach UW (Układu Warszawskiego) z końcem 60-tych lat. Jest to system rakiet taktyczno-operacyjnych. Zestaw składa się pocisku taktycznego 9M21, wyrzutni 9P113 i transportera na kołach gumowych czteroosiowy Ził-135LM. Pocisk taktyczny został opracowany na bazie rakiety R-17, którą wyposażono w głowicę bojową i jest niekierowany. W Polsce miały wyłącznie ładunek konwencjonalny. Głowice jądrowe i chemiczne miały pochodzić z trzech składów sowieckich zbudowanych na terenie Polski. Większą część pocisku zajmuje silnik marszowy, wokół którego dyszy znajduje się silnik startowy z szesnastoma dyszami. Ponadto pocisk ma dodatkowy silnik rakietowy, służący do nadania mu ruchu obrotowego. W tylnej części pocisku znajdują się cztery stateczniki, za którymi montuje się tarcze hamujące (przy strzelaniu na odległość od 15 do 29 km). Zasięg maksymalny 68 km. Celność z rozrzutem 3 000 m. System Łuna-M udoskonalony ma zwiększoną celność, do rozrzutu 800 m.
Prawdopodobnie na wypadek „W” jednostka z Ornety stawała się Dywizjonem Rakiet Taktycznych systemu Łuna. Także jednostka z Ornety była Szkołą Młodszych Specjalistów Broni Rakietowej, czyli była filią 32. Ośrodka Szkolenia z Orzysza.
W 1990 roku, jednostka z Ornety przeszła kolejne zmiany. Jako JW. 2946 została filią jednostek z Garnizonu Bydgoskiego. W tym czasie była już tylko składnicą. Część terenu oddano władzom cywilnym, w tym ten z hangarem, który stał pusty od początku 1990 roku.
W dniu 15 lutego 1992 roku, jednostka zmienia numerację na JW. 1715 i stała się składnicą jednostek Garnizonu Elbląskiego i … praktycznie czekała na rozformowanie. Żołnierze służby zasadniczej przebywali w niej do wiosny 1996 roku, a w dniu 31 grudnia 1996 roku jednostka przestaje istnieć. Ostatni żołnierze opuścili jednostkę w 1997 roku.
Obiekty wojskowe (koszary) w Ornecie przy ulicy Braniewskiej 6-12 wojsko opuściło w 1997 roku. Ochroną obiektu zajmowała się firma ochrony mienia. Ostatecznie obiekty zostały opuszczone, a dysponentem majątku była Agencja Mienia Wojskowego. Około 2010 roku, w jednym z budynków otwarto Hotel i Restaurację „Cztery Pory Roku”. Warto dodać, że część budynków w koszarach pochodzi z czasów niemieckich, a część został zbudowana po 1945 roku. Teren koszar to była powierzchnia 1,6 hektara i jest zabudowana pięcioma budynkami użytkowymi. Budynek kasyna ma powierzchnię użytkową 1 064 m2. Pierwszy koszarowiec ma powierzchnię 662 m2, a drugi koszarowiec 1 853 m2. Są także dwa budynki gospodarcze: 57 m2 oraz 38 m2. Teren ma pełną infrastukturę: kanalizacje, wodociągi, instalację elektryczną oraz wentylację i CO w budynkach.
Cywilne losy lotniska.
W 80-latach Lotnisko Orneta dla lotnictwa wojskowego całkowicie straciło znaczenie. W 90-latach próbowano Lotnisko Orneta wykorzystać dla lotnictwa cywilnego. Lecz degradacja infrastruktury, a szczególnie samej drogi startowej, zniweczyły te plany. Droga startowa w połowie swojej długości na odcinku kilkunastu metrów zaczęła się zapadać. Zbierająca się tam woda sprzyjała rozwojowi roślinności i degradacji nawierzchni. Obecnie (2008 rok) jest tam spory zagajnik z drzewkami o wysokości do 3 metrów, widoczny nawet na zdjęciach satelitarnych.
W 90-latach droga startowa i drogi kołowania zaczęły być wykorzystywane do nielegalnych wyścigów samochodowych i motocyklowych. Spotykali się na nim młodzi ludzie próbujący swoich sił w wyścigach na krótkich dystansach. W kolejnych latach wyścigi te stawały się coraz bardziej zorganizowane. Rozgrywano je miedzy innymi pod szyldem Polskiego Związku Motorowego i Olsztyńskiego Klubu Rajdowego. Wielu uczestników posiadało już licencje kierowców rajdowych. Przeprowadzano już nie tylko wyścigi na krótkich dystansach, ale także duże pętle z szykanami i odcinaki o nawierzchni gruntowej. W pierwszej dekadzie kolejnego wieku wyścigów i rajdów rozgrywano już kilka rocznie. Pomiędzy poszczególnymi zawodami rajdowcy ćwiczyli manewry; poślizgi, wiraże i tak zwane palenie gumy.
W 2003 roku, po raz kolejny podjęto próbę przywrócenia Lotnisku jego naturalnej funkcji, jako Lotniska dla małych samolotów prywatnych typu awionetka. Niestety bez rezultatu. Około 2005 roku, hangar, który był umiejscowiony w północno-zachodniej części lotniska, przy drodze w kierunku miejscowości Bażyny został rozmontowany i na jego konstrukcji w mieście zbudowano halę sportową.
W 2007 roku, Lotnisko Orneta było, jako niezidentyfikowane, niewpisane do rejestru. Lotnisko znajdowało się we władaniu Agencji Mienia Wojskowego. AMW wystawiła resztę terenu na sprzedaż. Teren kupiła niemiecka firma (spółka) z Hamburga. Na wniosek niemców zmieniono plan zagospodarowania przestrzennego, aby można był postawić na nim elektrownię wiatrową. Miały być zbudowane 23 wiatraki. W 2009 roku, ukończono formalności prawne. Na szczęście do 2018 roku, Farma Wiatrowa nie powstała.
Generalnie pole wzlotów (bez RWY, PPS i dróg kołowania) przeznaczono pod uprawy rolne. Częściowo uprawy te ogrodzono. Uprawia się przede wszystkim kukurydzę.
W 2013 roku, zawiązała się grupa osób, (około 35), które postawiły sobie za cel – Przywrócenie ruchu lotniczego na byłym Lotnisku Orneta. Rozpoczęli od wywiezienia hałd gruzu i śmieci. Następnie podjęto się całkowitego oczyszczenia wszystkich betonowych elementów pola wzlotów. Przy pomocy ciągnika z oprzyrządowaniem i łopat oczyścili wszystkie betonowe powierzchnie. Nawierzchnia betonowa okazała się w dobrym stanie. Płyty betonowe niepołamane. To skłoniło organizatorów do wyznaczenia pasa startowego we wschodniej części RWY. Następnie wykonano udane testy startu i lądowania samolotem TS-8 Bies nb 0929 SP-YBX. Potem było kilka wizyt prywatnych samolotów General Aviation. Niestety, brak stacji paliw, możliwości hangarowania lub nawet pozostawienia samolotu pod opieką właściciela „lądowiska” zniechęcał do kolejnych przylotów. W tym czasie zorganizowano „I Piknik Lotniczo Militarny”, który miał być jaskółką dla kolejnych tego typu spotkań. Od tego czasu minęło kilka lat i Lotnisko na powrót zarasta.
Poza polem wzlotów Lotnisko Orneta zarasta praktycznie od 1968 roku. Trudno się przemieszczać nawet piechotą przez zarośla. W pobliżu PPS rosną zdziczałe drzewa owocowe; jabłonie i grusze, ale ich owoce są smaczne.
Podstawowe dane Lotniska Orneta.
Brak statusu. Tylko przy drogach publicznych są tablice o możliwości spotkania samolotów. Współrzędne / Coordinates N54°07’43.2" E20°05’40.3”. Elewacja / Elevation 175 ft. RWY kierunek 062/242 Pierwotnie o wymiarach 2 000 m x 50 m. Był wyznaczony obszar 1 000 m x 15 m.
Opracował Karol Placha Hetman