Oleszyce 2023-02-03
Lotnisko Oleszyce koło Lubaczowa.
Współrzędne geograficzne: 50.171N 23.057E.
Historia Oleszyc.
Rejon Oleszyc do końca X wieku był pograniczem polsko – ruskim. Oleszyce, jako wieś, wymieniane są od XV wieku. Zachował się akty lokacyjne z zachowanym układem przestrzennym. W XVI wieku, był już typowy staromiejski rynek z ratuszem. Na około rynku była luźna zabudowa, przeważnie drewnianych domów.
Ratusz został zbudowany w drugiej połowie XVII wieku i swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie dokonanej w XVIII wieku. Ratusz jest czworobocznym budynkiem z wewnętrznym dziedzińcem. Strona frontowa, od strony południowej jest dwukondygnacyjna. Pozostałe skrzydła są jednokondygnacyjne. Każda strona jest przykryta klasycznym, dwuspadowym dachem.
Do XVI wieku, Oleszyce należały do Księstwa Przemyskiego i były miastem szlacheckim. Od XVII wieku miasto należało do województwa bełskiego. Pierwotnie Oleszyce nazywały się Hieronimów, na cześć fundatora Hieronima Sieniawskiego. Miasto należało do znanych rodów szlacheckich i magnackich, m.in.: Sieniawskich herbu „Leciwa”, Ramszów, Czartoryskich, Potockich i Sapiehów. Oleszyce od połowy XV wieku, były w posiadaniu rodziny Ramszów. W 1498 roku, Oleszyce ucierpiały w czasie najazdu Tatarów. Wieś uległa zniszczeniu, większość domów oraz drewniany kościół spłonęły.
W 1576 roku, wydano dokument podnoszący wieś do rangi miasta. Dokument lokacyjny wysłany przez Hieronima Sieniawskiego został potwierdzony w dniu 26 lutego 1578 roku, w Warszawie przez króla Stefana Batorego. Miasto otrzymało prawo dwóch jarmarków w roku; na Zielone Świątki i św. Łucję, oraz targi tygodniowe w każdy piątek. Dodatkowo zwolniono mieszkańców, na 12 lat z podatków szorowych i targowych. Miasto przybrało miejski charakter – rynek, ratusz, ulice otoczone wałami ziemnymi i drewnianymi umocnieniami. Mieszkały tutaj trzy narodowości; polska, ruska, żydowska. Mieszkańcy żyli z rolnictwa, drobnego rzemiosła i częściowo z handlu. Z rzemieślników byli tutaj: kowale, stolarze, bednarze, szewcy, kuśnierze. W XVII wieku, otwarto młyn, browar, gorzelnię i karczmę.
W 1725 roku, rodzina Sieniawskich rozpoczęła budowę nowego pałacu. W 1744 roku, August Czartoryski otrzymał od króla Augusta III Sasa przywilej zezwalający na wprowadzenie dodatkowych targów w czwartek i niedzielę. W 1799 roku, w Oleszycach było 340 domów, w tym 28 murowanych. Populacja liczyła 1 745 mieszkańców, w tym 1 197 chrześcijan i 547 żydów. W I połowie XIX wieku, miasto z rąk Czartoryskich przeszło w posiadanie Zamojskich. W II połowie XIX wieku, Oleszyce liczyły 2 286 mieszkańców.
Oleszyc nie omijały pożary, zarazy i klęski nieurodzajów. Pożary powstawały głównie w wyniku piorunów (gromów). W wyniku I rozbioru Polski Oleszyce weszły w skład monarchii austriackiej. Pod względem administracyjnym należały do cyrkułu żółkiewskiego, a od 1867 roku, do starostwa powiatowego w Cieszanowie. Młodzież Oleszyc i okolic wzięła udział w powstaniu styczniowym 1863 roku. W mieście urządzono lazaret dla rannych powstańców.
W 1901 roku, miasteczko zniszczył wielki pożar, który przyczynił się do jego upadku i w rezultacie do utraty praw miejskich w 1915 roku. Po odrodzeniu Rzeczypospolitej Polski w 1918 roku, Oleszyce weszły w skład powiatu lubaczowskiego.
W dniu 8 września 1939 roku, 18 germańskich bombowców dokonało nalotu bombowego na Oleszyce. W dniu 12 września 1939 roku, armia germańska, bez walki zajęła Oleszyce. W dniach 15-17 września 1939 roku, doszło do bitwy pod Oleszycami między oddziałami germańskimi a 21. Dywizją Piechoty Górskiej, dowodzoną przez generała Józefa Kustronia. W dniu 17 września 1939 roku, generał poległ w walce. Oleszyce znalazły się pod okupacją germańską. Ale w wyniku porozumień między braćmi; moskalami i germańcami, Oleszyce znalazły się pod rządami sowietów. W dniu 21 czerwca 1941 roku, wojska germańskie ponownie wkroczyły do Oleszyc. Rozpoczęła się nowa, germańska okupacja. W dniu 22 lipca 1944 roku, wojska sowieckie zbliżyły się do Oleszyc, a samoloty germańskie zbombardowały miasto. Spłonęło 38 domów, byli zabici i ranni. Oleszyce zostały zajęte przez moskali rankiem 24 lipca 1944 roku. Rozpoczęła się komunistyczna okupacja Polski.
W czerwcu 1941 roku, został spalony pałac księcia Józefa Sapiehy. Pałac nie został odbudowy. Obecnie (2023 rok) z pałacu pozostały tylko fundamenty.
Miasto Oleszyce.
W dniu 1 stycznia 1989 roku, Oleszyce ponownie uzyskały prawa miejskie. Powierzchnia miasta wynosi 5,08 km 2. W 2014 roku, populacja wynosiła 3 236 osób, w 2017 roku 2 951 osób, a 2018 roku, Oleszyce liczyły 3 041 mieszkańców. Miasto należy do powiatu Lubaczów, do którego jest zaledwie 8 km. Odległości z Oleszyc do: Rawa Ruską to 54 km. Jarosław to 33 km. Przemyśl to 55 km. Rzeszów to 88 km. Zamość to 81 km. Kraków to 246 km. Warszawa to 310 km.
Przez miasto przepływa rzeka Przerwa. W Oleszycach działa zespół piłkarski i siatkarski „Czarni Oleszyce”. Oleszyce leżą z dala od ważnych szlaków komunikacyjnych. Do miasta prowadzą drogi wojewódzkie: Nr 865, 867. Mimo, że miasto jest nieduże to ma obwodnicę drogową.
Do zabytków Oleszyc należy zaliczyć resztki fundamentów pałacu Sieniawskich z parkiem i obwałowaniami. Pałac został całkowicie zniszczony w pożarze, w pierwszym dniu bratniej wojny germańsko – sowieckiej w 1941 roku. Zabytkiem jest czworoboczny ratusz, zbudowany w drugiej połowie XVII wieku. W Oleszycach jest także kościół parafialny pod wezwaniem Narodzenia NMP, z XVI wieku. Jest także murowana cerkiew greckokatolicka pod wezwaniem św. Onufrego z 1809 roku, która od 1947 roku nie jest użytkowana. W okolicy miasta jest trzynaście schronów tak zwanej „Linii Mołotowa”.
Ważnym obiektem w Oleszycach jest szkoła rolnicza. Szkoła powstała w 1972 roku i funkcjonowała do dnia 1 stycznia 1976 roku, jako Technikum Rolnicze. Następnie była znana jako Zespół Szkół Rolniczych. Od 1989 roku, szkoła podlega pod Powiat Lubaczowski. Od dnia 1 września 2002 roku, szkoła nosiła nazwę Zespół Szkół. W 2009 roku, utworzono Liceum Ogólnokształcące. Od 2021 roku, organem prowadzącym szkołę jest Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Szkoła prowadzi internat, co bardzo ułatwia naukę młodzieży z dalszych rejonów województwa Podkarpackiego. Szkoła prowadzi nauczanie w systemie dziennym, zaocznym i policealnym, w kierunkach rolniczych. Szkoła cały czas dostosowuje się do potrzeb zmieniającego się rolnictwa i dziedzin pokrewnych.
Lotnisko Oleszyce.
Współrzędne geograficzne: 50.170N 23.057E. Elewacja 768 ft.
Nie wiadomo dokładnie kiedy pierwszy samolot wylądował na późniejszym lądowisku Oleszyce. Prawdopodobnie było to związane z próbami ochrony plonów na polach. Mógł być to samolot PZL M-18 Dromader. Przez wiele kolejnych lat na tym lądowisku nic się nie działo. Lecz nadleśnictwo Oleszyce zaproponowało utworzenie stałego lądowiska dla samolotów pożarniczych. W dniu 18 sierpnia 2016 roku, lotnisko zostało wpisane do ewidencji w Urzędzie Lotnictwa Cywilnego, jako lądowisko dla Nadleśnictwa Oleszyce. Nr ewid. ULC 360. Zarządcą lotniska jest Nadleśnictwo Oleszyce. Lądowisko zostało reaktywowane z myślą o zabezpieczeniu pożarowym terenów leśnych i przeznaczone do wykonywania lotów patrolowych i gaśniczych. Lądowisko nadaje się do obsługi śmigłowców. Lubaczowski szpital od lądowiska dzieli 5 minut drogi.
Lądowisko jest położone w odległości około 1,5 km od ratusza w Oleszycach, w kierunku północno – wschodnim. Jest to położenie korzystne również dla Lubaczowa. Położone jest przy skrzyżowaniu (rondzie) dróg wojewódzkich Nr 865, 867.
Lądowisko otrzymało RWY o nawierzchni gruntowej – trawa. Wymiary 620 m x 30 m. RWY jest położony na kierunku 122/302 i wytyczony jest białymi znakami. Lotnisko może przyjmować samoloty o maksymalnej masie startowej 5 700 kg. Przy lotnisku jest parking.
Stacja kolejowa Oleszyce.
Współrzędne geograficzne: 50.157N 23.037E.
Do rozwoju Oleszyc przyczyniła się budowa linii kolejowej w 1884 roku, choć już wcześniej słano petycje do cara, aby wyraził zgodę na poprowadzenie szlaku kolejowego. Szlak miał połączyć Jarosław – Rawę Ruską. Gdyby nie wpływy właścicieli Oleszyce linia biegłaby z miejscowości Nowa Grobla bezpośrednio do Lubaczowa, omijając w odlegości około 5 km miejscowość Oleszyce. Stację zbudowano na południe od centrum miasta (ratusza), w odległości około 1 200 m. Stacja kolejowa znajduje się w granicach miasta.
Pierwszy pociąg osobowo – towarowy przyjechał do Oleszyc w dniu 6 lipca 1884 roku. Linia połączyła: Jarosław – Oleszyce – Lubaczów – Rawa Ruską. Stacja od dnia 6 lipca 1884 roku miała nazwę Oleszyce. Podczas wojny obronnej 1939 roku, kiedy moskale zajęli ten obszar nazwa stacji była pisana cyrylicą. Polska pisownia powróciła w dniu 25 października 1945 roku.
Na stacji zbudowano dworzec, budynek mieszkalny, nastawnię, plac ładunkowy. W budynku dworca była kasa biletowo – bagażowa i poczekalnia. Stację wyposażono bardzo skromnie. Stacja miała jeden tor główny, dwa tory boczne i bocznicę. Wszystkie zwrotnice były ręczne. Początkowo nie było semaforów kształtowych, a ruch odbywał się na podstawie rozkładu jazdy i meldunków przesyłanych telegrafem, a następnie telefonicznie. Po drugiej wojnie światowej zamontowano semafory świetlne, ale obecnie już ich nie ma. Na stacji nie było składowiska węgla, ale lokomotywy mogły uzupełniać wodę. Na peronie nie było zadaszenia oraz nie było tunelu pod torami. Do stacji prowadzi utwardzona droga, która otrzymała nazwę ulica Kolejowa. W pobliżu stacji zbudowano kilka zakładów pracy. Między innymi był tartak.
Po drugiej wojnie światowej, linia straciła na znaczeniu gospodarczym, z powodu zmiany granicy państwowej. Wówczas to Rawa Ruską znalazła się na terenie CCCP. Szlakiem kursowały głównie eszelony i towary strategiczne. Z chwilą zbudowania łącznicy Werchrata – Hrebenne, powrócił ruch pasażerski i to dalekobieżny. Jeździły tędy między innymi pociągi Kraków – Rzeszów – Zamość – Hrubieszów. Po zbudowaniu szlaku Stalowa Wola – Zwierzyniec, szlak jako osobowy stracił na znaczeniu. W 1998 roku, stacja Oleszyce została zdegradowana do przystanku osobowego. Do 2015 roku, ruch osobowy odbywał się z przerwami.
Obecnie (2023 rok) jest to linia kolejowa Nr 101 Munina – Hrebenne, która ma długość 82,789 km. Na szlaku są stacje i przystanki osobowe: Dunina – Surochów – Bobrówka – Zagrody – Korzenica – Nowa Grobla – Oleszyce – Lubaczów – Basznia Dolna – Basznia – Basznia Polska Siarka – Horyniec Zdrój – Dziewięcierz – Werchrata – Siedliska Tomaszowskie – Hrebenne.Lina jest jednotorowa, niezelektryfikowana.
Obecnie (luty 2023 rok) ze stacji Oleszyce odjeżdża 6 pociągów w ciągu doby. Są pociągi do stacji: Horyniec-Zdrój, Jarosław, Lubaczów, Rzeszów Główny. Wszystkie połączenie są realizowane przez przewoźnika PolRegio.
Opracował Karol Placha Hetman