Nowe Miasto nad Pilicą 2012-08-08
Lotnisko Nowe Miasto nad Pilicą.
Nowe Miasto nad Pilicą.
Nowe Miasto nad Pilicą to piękne Polskie Miasto. Leży w centralnej Rzeczypospolitej Polskiej, w Województwie Mazowieckim ( w południowo-zachodniej części ), w Powiecie Grójeckim. Nowe Miasto nad Pilicą jest siedzibą Gminy Miejsko-Wiejskiej. Geograficznie leży w Dolinie Białobrzeskiej, nad rzeką Pilicą, która jest lewym dopływem Wisły.
Miasto zajmuje powierzchnię 1 114 hektarów. Powierzchnia Gminy to 15 847 hektarów. Gmina liczy 28 sołectw i 32 wsie. Gmina jest typowo rolnicza. Na jej terenie jest 1 800 gospodarstw rolnych o powierzchni areału od 5 do 50 hektarów. Uprawy zajmują 65 % powierzchni Gminy. Lasy zajmują 23 % powierzchni, co jest średnią krajową. Poza tym Gmina dysponuje atrakcyjnymi miejscami wypoczynkowymi. Południowa część to lasy wokół akwenów wodnych tworzące urocze zakątki i wspaniałe widoki, rzadko spotykane w tej części Polski. Na nad pilickiej skarpie zlokalizowane są ośrodki wczasowe.
Przez północno-zachodnią część Gminy przebiega Centralna Magistrala Kolejowa łącząca Śląsk przez Warszawę z Wybrzeżem. Najbliżej Nowego Miasta nad Pilicą leżą następujące miasta; Radom 58 km, Warszawa 79 km, Łódź 90 km, Kielce 99 km, Grójec 36 km, Tomaszów Mazowiecki 45 km, Rawa Mazowiecka 29 km.
Historia Nowego Miasta nad Pilicą.
Historia Nowego Miasta nad Pilicą jest tak piękna i tak tragiczna jak historia Rzeczypospolitej Polskiej. Nowe Miasto nad Pilicą wyrosło ze wsi targowej o nazwie Pobiedna. Obszar, na którym powstało Nowe Miasto nad Pilicą może się poszczycić znaleziskami archeologicznymi sięgającymi epok paleolitu i mezolitu. Dowodzi to, iż był to teren dogodny dla rozwoju osadnictwa.
Przywilej lokacyjny wydany został przez księcia mazowieckiego Ziemowita IV w dniu 27.12.1400 roku. Pobiedna była wtedy własnością długoletniego cześnika rawskiego – Prędoty, była jego wsią dziedziczną. Z tego też okresu pochodzi herb Miasta przedstawiający basztę i dwa miecze na czerwonym polu. Wraz z aktem lokacyjnym Nowe Miasto uzyskało przywilej sprowadzania wydobywanej w Wieliczce i Bochni soli i sprzedawania jej.
Nowe Miasto nad Pilicą leżąc przy szlakach handlowych łączących Toruń ze Lwowem i Warszawę z Krakowem, uchodziło za znaczne. W okolicy mieszkała dojść zamożna szlachta, która stymulowała rozwój. Jeden z rodów szlacheckich herbu Rawicz, przyjął nazwisko Nowomiejskich. Stąd obecna nazwa Miasta.
W pierwszej połowie XVII wieku część Nowego Miasta znalazło się w posiadaniu miecznika koronnego Jana Zebrzydowskiego. Z powodu najazdu szwedzkiego, zwanego "potopem szwedzkim" Ziemia Rawska uległa znacznemu zniszczeniu. Okres wojen północnych i rozbiory Rzeczypospolitej Polskiej miały tragiczny wpływ na Nowe Miasto nad Pilicą.
Pod koniec XVII wieku, współwłaścicielem Nowego Miasta został Aleksander Lipski, a następnie jego zięć Franciszek Granowski. Obydwaj sporo zdziałali dla odbudowy Miasta. Franciszek rozpoczął budowę rezydencji – pałacu, który ukończył jego syn Kazimierz. Zespół pałacowo-parkowy w Nowym Mieście nad Pilicą położony jest nad północną krawędzią doliny rzeki Pilicy, na cyplu skarpy wysuniętym ku południowi. Park rozciąga się od ul. Tomaszowskiej do granicy skarpy, a następnie zboczem skarpy opada w kierunku rzeki. Rozpoczęcie budowy pałacu przypisywane jest Franciszkowi Hieronimowi Granowskiemu, generałowi wojsk koronnych. Miało to nastąpić ok. 1735 roku. Natomiast w 1756 roku, pałac został ukończony przez syna Franciszka Hieronima – Kazimierza Granowskiego, starostę radomskiego ( 1745 rok ), wojewodę rawskiego ( 1757 rok ) i generała-lejtnanta wojsk koronnych ( 1759 rok ). Kazimierz Granowski skupił w swych rękach wszystkie części dóbr nowomiejskich i w 1753 roku, stał się ich jedynym właścicielem. Po jego śmierci w 1774 roku, sukcesorzy sprzedali Nowe Miasto wraz z dobrami Ignacemu Świdzińskiemu, staroście Lityńskiemu.
Kazimierz Granowski przyczynił się do budowy kościoła i klasztoru O.O. Kapucynów, który rozpoczęto budować w 60-latach XVIII wieku. Wzniesiono też drewniany most na rzecze Pilicy, dbano o planowy rozwój Miasta. W drugiej połowie XVIII wieku, dobra nowomiejskie przeszły w ręce Ignacego Świdzińskiego, a w 1795 roku, przejęła je rodzina Małachowskich. Pod koniec XVIII wieku, w Mieście było ponad 100 domów, a ludności około 900 osób. Był to wówczas dość znaczny ośrodek handlu i produkcji rzemieślniczej. Miasto było znane szczególnie z jarmarku, na świętego Marcina.
W XIX wieku, Nowe Miasto miało niezwykle trudną sytuację. Dziedzic Małachowski ograniczał się jedynie do ściągania z Miasta należnych mu powinności, nie inwestując zupełnie w jego rozwój. Stosunki mieszczan z dziedzicem Nowego Miasta były złe. W tym czasie w Mieście działały warsztaty sukiennicze i garbarnie. W 1857 roku, w Nowym Mieście zamieszkiwało 2 887 osób w tym 1 128 Polaków, 1 759 żydów. W wyniku reformy administracyjnej z 1870 roku, Nowe Miasto nad Pilica utraciło prawa miejskie.
Dobre warunki klimatyczne i uroki Ziemi Rawskiej dostrzegli wczasowicze i kuracjusze. W 1873 roku, doktor Jan Bieliński utworzył w Nowym Mieście nad Pilicą uzdrowisko, które wówczas nazywano Zakładem Przyrodoleczniczym. Leczono głównie chorych na gruźlicę oraz osoby wyczerpane nerwowo, stosując masaże i różnorodne kąpiele. Najwięcej kuracjuszy przybywało z Łodzi i Warszawy, ale także przybywali chorzy z Moskwy, Petersburga, Londynu a nawet New York. Uzdrowisko przyciągało wybitne postacie Polskiej kultury, pisarzy, poetów i polityków. W 80 i 90-latach XIX wieku, koncertował tu Ignacy Paderewski, wystąpiła z odczytem Eliza Orzeszkowa. Zakład funkcjonował do wielkiej wojny światowej.
W Nowym Mieście nad Pilica jest bardzo znany klasztor Ojców Kapucynów. Na przełomie XIX/XX wieku, przebywał w nim Błogosławiony Ojciec Honorat Koźmiński. W muzeum przy klasztorze znajdują się osobiste rzeczy Błogosławionego, a w Świątyni Jego relikwie. Od 1997 roku, Błogosławiony Ojciec Honorat Koźmiński jest patronem Miasta.
W czasie wydarzeń rewolucji na wschodzie w okresie 1905 – 1907, w Nowym Mieście w grudniu 1905 roku, miała miejsce manifestacja o charakterze patriotyczno-religijnym, mieszkańców Miasta i okolicznych wsi. Doszło do aresztowań za działalność antymoskiewską.
W czasie wielkiej wojny światowej w październiku 1914 roku, doszło do zaciętej bitwy na froncie wzdłuż linii Nowe Miasto – Rawa – Jeżów. Nowe Miasto zostało wówczas ostrzelane przez artylerię armii niemiecką. Dalsze lata wojny pociągnęły za sobą znaczne zniszczenia.
Po wojnie i odzyskaniu przez Rzeczypospolitą Polskę niepodległości w Nowym Mieście uruchomiono fabrykę sukna. Miasto, nie odgrywało wówczas większej roli jako ośrodek handlowy. Zaczęto budowę dróg o utwardzonej nawierzchni. Takie szosy zbudowano do Grójca, Rawy i Końskich. Zbudowano także linię kolei wąskotorowej, która połączyła Nowe Miasto z Warszawą. Przed 1921 rokiem, w Nowym Mieście zamieszkiwało 3 761 osób, a w 1931 roku, 3 877 osób.
W dniu 1.09.1939 roku, armia niemiecka napadła na Rzeczypospolitą Polskę. W dniu 8.09.1939 roku, o godz. 7;35, 1. Dywizja Pancerna armii niemieckiej zajęła Nowe Miasto. Niemal natychmiast rozpoczął działalność Związek Odwetu, Polska Jednostka Zbrojna, który w momencie powstania Armii Krajowej wszedł w jego struktury. Na terenie Gminy działały także oddziały Batalionów Chłopskich. Na terenie Miasta istniało getto, z którego wywieziono do miejsc zagłady ponad 2 000 żydów, a potem kilkuset Polaków. Miasto znalazło się w granicach generalnej guberni. W dniu 17.01.1945 roku, armia rosyjska przeszła przez Miasto. Okupacja armii niemieckiej została zamieniona na 44-letnią okupację armii moskiewskiej.
Po drugiej wojnie światowej Miasto zostało włączone do Województwa Łódzkiego. Do 1954 roku, Miasto było siedzibą Gminy Góra. Po drugiej wojnie światowej nastąpił trudny okres organizowania administracji państwowej. Organizowany był posterunek Milicji Obywatelskiej oraz Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”. Grupa działaczy czyniła starania u władz powiatowych, wojewódzkich i centralnych o uzyskanie zezwolenia na otwarcie Liceum Ogólnokształcącego w pałacu Granowskich. Przebudowany spichlerz dworski miał posłużyć za internat.
Dzięki inicjatywie nielicznych mieszkańców udało się wybudować: osiedle mieszkaniowe, wybudować szpital, hydrofornię, kino miejskie, gmachu liceum, dwie szkoły podstawowe i przedszkole, targowisko, masarnię, piekarnię, dom towarowy, pawilony spożywcze, dworzec PKS, przychodnię rejonową. Wybudowano wodociągi i kanalizację. Dokończono elektryfikację i wykonano oświetlenie ulic. Zbudowano stadion miejski.
W 1953 roku, powstała Jednostka Wojskowa, która na wiele lat wpłynęła na rozwój Miasta. Dzięki Jednostce Wojskowej powstało osiedle mieszkaniowe dla rodzin wojskowych, klub oficerski, z którego mogą korzystać mieszkańcy Miasta, zaplecze handlowe, żłobek, przedszkole. Zatrudnienie otrzymało wielu mieszkańców Miasta.
W dniu 13.05.1958 roku, przez Miasto przeszedł niszczący huragan. Spowodował on znaczne straty materialne. Między innymi został przewrócony do góry kołami autobus SAN, który uległ całkowitemu zniszczeniu. Z wielu budynków zostały zerwane dachy. Poszkodowani zostali także mieszkańcy. 9 osób zostało rannych. Według dostępnych informacji nikt nie zginął.
W kolejnych latach powstały dwa zakłady produkcyjne: Filia Zakładów Radiowych Kasprzaka w Warszawie, zatrudniająca 60 osób, głównie kobiet oraz Filia Fabryki Obrabiarek „Mechanicy” w Pruszkowie, zatrudniająca około 100 mężczyzn, głównie tokarzy i szlifierzy.
Po zmianach administracyjnych w 1975 roku, Miasto włączono do Województwa Radomskiego. W 1985 roku, otwarto Muzeum Regionalne, które gromadzi pamiątki świadczące o bogatej historii Miasta i regionu. Po przemianach społeczno-gospodarczych 1989 roku, radni przystąpili do modernizacji ulic, budowy biologicznej oczyszczalni ścieków, zakładania wodociągów w pobliskich wsiach, uzbrajania terenu pod budowę nowych osiedli domków jednorodzinnych. Po zmianach administracyjnych w 1998 roku, Miasto włączono do Województwa Mazowieckiego.
Według danych z dnia 31.12.2010 roku, Miasto miało 3 862 mieszkańców, a Gmina 8 700 osób. W 2005 roku, teren Lotniska został włączony w granice administracyjne Miasta, ale nadal był zarządzany przez Agencję Mienia Wojskowego.
W dniu 12.10.2010 roku, na drodze prowadzącej przez Miasto doszło do jednego z najtragiczniejszych wypadków drogowych w Polsce. Samochód wiozący pracowników sezonowych zdarzył się z ciężarówką. Zginęło 18 osób.
W Mieście działa od wielu lat klub piłkarski KS Pilica. W 2008 roku, częściowo przebudowano stadion miejski. Całkowity remont zakończył się w 2011 roku. Obecnie stadion liczy 592 miejsca siedzące.
Pozostałością po świetności Miasta jest pochodzący z XVIII wieku i kilkakrotnie przebudowywany zespół pałacowy. Zespół jest wpisany na listę zabytków chronionych prawem.
Historia Lotniska Nowe Miasto nad Pilicą.
Lotnisko Nowe Miasto nad Pilicą to typowe Polskie Lotnisko powstałe na skutek rozkazów płynących z Moskwy, a nakazującym Polsce rozbudowę sił zbrojnych ponad potrzeby obronne PRL. Decyzja o powstaniu Lotniska w tym miejscu zapadła w 1951 roku. Lotnisko zostało wpisane w system lotnisk otaczających Warszawę od strony zachodniej. O lokalizacji Lotniska zdecydowała utwardzona droga biegnąca przez Grójec do Warszawy oraz istniejąca już kolej wąskotorowa także łącząca Nowe Miasto nad Pilica z Warszawą.
Lotnisko zlokalizowano zaledwie 2 km od centrum Miasta, w kompleksie leśnym i na polach uprawnych. Pierwsze prace geodezyjne rozpoczęto w dniu 15.11.1953r.. Było to już w czasie, kiedy większość nowo zaplanowanych lotnisk już funkcjonowała. Grunty już były własnością państwa, bo właściciele już wcześniej zostali wywłaszczeni. Część gruntu należała do Lasów Państwowych, więc nie było problemu. W rzeczywistości Lotnisko zostało zlokalizowane na terenach Nowego Miasta nad Pilicą i miejscowości Łęgoniec. Zajęło tereny dawnego majątku ziemskiego i miejskich pól. Pod budowę wykarczowano kilkadziesiąt hektarów lasu.
Inwestycja ta, jak każda wojskowa z okresu zimnej wojny, była ściśle tajną. Jednostka Wojskowa otrzymała tylko numer. Dodatkowo miejsce otrzymało mylącą nazwę; wieś Romanów. Wiosną 1954 roku, przystąpiono do budowy RWY o nawierzchni betonowej. Miała ona długość 2 000 m i szerokość 60 m. Wydłużenie jej nastąpiło w 60-latach, podczas jednego z remontów. Jednocześnie budowano drogi kołowania i płaszczyzny postojowe samolotów.
W tym czasie ( 1954 roku ) dużo obiektów już było wybudowanych i oddanych do eksploatacji. Lotnisko składało się z części koszarowej, zaplecza socjalnego, budynków i budowli spełniających różne funkcje techniczne i logistyczne oraz lotniska z rozbudowaną infrastrukturą lotniskową. Większość zabudowy to jedno i wielokondygnacyjne budynki murowane, magazyny oraz składy otwarte, półotwarte i zamknięte. Obiekty te wyposażono w konieczne instalacje ( elektryczne, wodne, kanalizacyjne, wentylacyjne ). Lotnisko zostało wyposażone w sieć energetyczną, wodociągową i kanalizacyjną. Dla Lotniska wykonano własne ujście wody. Teren został oświetlony i ogrodzony. Lotnisko zajęło około 510 hektarów.
Do końca 1954 roku, oddano do użytku; budynek sztabowy, biuro przepustek, wartownię, warsztat lotniczy, dwa duże magazyny, dwa schrony i stację trafo. Także w 1954 roku, wybudowano większość obiektów MPS. Co ciekawe, pierwszy budynek administracyjno-magazynowy kompleksu MPS został wybudowany już w 1951 roku. W 1955 roku, oddano do użytku duży budynek koszarowca. Budynek jest identyczny jak koszarowiec zbudowany na Lotnisku Łask. Oprócz tego, w 1955 roku, oddano do użytku; kompresorownię, akumulatorownię, budynek portu lotniczego, budynek techniczny, kotłownię, łaźnię i magazyn.
Początkowo Lotnisko było wykorzystywane przez eskadry lotnicze Pułku szkolnego z Radomia, czyli lotnisko podlegało pod Oficerską Szkołę Lotniczą Nr 5 w Radomiu, która została sformowana w 1951 roku. Dysponując dwoma lotniskami ( Radom i Nowe Miasto nad Pilicą ) można było lepiej wykorzystać dni lotne i zwiększyć możliwy nalot młodych pilotów. Przypomnijmy, że w tym czasie trwała już wielkoseryjna produkcja myśliwców Lim-1/2, dla których brakowało dostatecznej ilości przeszkolonych pilotów.
W 1956 roku, oddano do użytku kolejne obiekty Lotniska; dwa magazyny i kolejną hydroforownię. W tym czasie zorganizowano już park samochodowy, na którym oddano do użytku dwa duże garaże. Także w 1956 roku, zaczęło funkcjonować gospodarstwo rolne, w którym oddano do użytku pierwszą chlewnię.
Opracował Karol Placha Hetman