Kraków 2011-02-02
Lotnisko Balice.
Samolot PZL M-28 B Bryza-TD nr AJG 002-10 nb 0210 został dostarczony Wojsku Polskiemu w ramach trzeciej serii produkcyjnej. Płatowiec analogiczny z M-28-05 Skytruck, o masie całkowitej 7 500 kg. Samolot jest użytkowany w 8. Bazie Lotnictwa Transportowego w Balicach.
Lotnictwo Wojska Polskiego w Balicach. 2009 rok.
8 Baza Lotnictwa Transportowego jest bardzo ważną jednostką lotniczą w Wojsku Polskim. Samoloty transportowe bazują w Balicach od 60-lat. Były tutaj samoloty; Ił-14, An-2, An-12, An-26. W nowym wieku zagościły tutaj samoloty transportowe PZL M-28 i CASA C-295 M. 8. Baza Lotnictwa Transportowego, chociaż jej powierzchnia zmniejsza się, to jest systematycznie modernizowana.
Z początkiem XX wieku, nastąpiło przesunięcie głównej bramy wjazdowej do jednostki wojskowej. Od początku istnienia jednostki wojskowej główna brama wjazdowa na teren wojskowy znajdowała się przy skrzyżowaniu na drodze wojewódzkiej nr 774. Droga na południe prowadzi do Kryspinowa. Droga na wschód prowadzi do miejscowości Balice. Droga na północ to był jednym dojazd do Portu Lotniczego. W kierunku zachodnim była brama i biuro przepustek.
W 2015 roku, skrzyżowanie przebudowano na rondo. Na zdjęciu, na wprost droga do Kryspinowa. Budynek biura przepustek został rozebrany. Tory kolejowe pozostawiono.
Nowoczesny hangar w 8 Bazie Lotnictwa Transportowego został oddany do eksploatacji w 2003 roku, jako centrum serwisowe dla samolotów CASA C-295 M. Hangar postawiono w miejscu starego hangaru, który służył wojsku od 1965 roku.
Wieża kontroli lotów w wojskowej części lotniska, użytkowana była do 2018 roku, kiedy jej funkcję przejeła nowa wieża kontroli lotów.
Droga Startowa.
Lotnisko wyposażone jest w jedną DS (RWY) o nawierzchni betonowej, o wymiarach 2 550 × 60 metrów i kierunku 07/25. Droga ta posiada nawierzchnię betonową o wytrzymałości PCN 52/R/B/W/T i umożliwia operowanie większości typów samolotów pasażerskich i transportowych. Równoległy awaryjny pas startowy, o nawierzchni trawiastej położony jest po północnej stronie drogi startowej.
Betonowy RWY został wykonany w 1955 roku, w wymiarach 2 400 (2 200) m x 60 m. Wówczas korzystały z niej głównie samoloty myśliwskie typu Jak-23, Lim-1/2, a od 1963 roku, samoloty transportowe typu Li-2, An-2, Ił-14. Droga Startowa (RWY) co kilka lat była poddawana remontowi. Niektóre z tych remontów miały na celu podnieść jej wytrzymałość, w związku z lądowaniem w Balicach cięższych samolotów, głównie An-12 przyjętych przez Wojsko Polskie. W 1980 roku, podjęto kolejne prace, tym razem modernizacyjne, które polegały na wydłużeniu RWY o kolejne metry. Ponieważ ukształtowanie terenu znacznie ogranicza możliwości przedłużania RWY, dodano odcinki z jednej i drugiej strony. RWY osiągnęła długość 2 550 m. Po ostatnim remoncie ma wytrzymałości PCN 52/R/B/W/T, co oznacza, że mogą na niej lądować nawet samoloty B 747, C 5, An-124 i An-225, ale bez pełnego obciążenia z powodu ograniczonej długości.
Obecnie (2008 roku) istnieją plany wydłużenia RWY, o kolejne 250 m do 2 800 m., lecz musi zostać zlikwidowana, a dokładnie ścięta o 8 metrów góra na ostatnim etapie ścieżki schodzenia. Zapewni to spełnienie wymogów startu i lądowania samolotów typu Boeing B-767 oraz innych z większym obciążeniem. Wdaje się to już kresem możliwości rozwojowych pola wzlotów. Ścięcie góry byłoby bardzo kosztownym przedsięwzięciem, dlatego tego nie uczyniono. Powstał plan o budowie drugiej RWY.
W ogóle, pod względem drogi startowej i podejścia do lądowania, Lotnisko Balice może w pewnym momencie nie sprostać wymogom ciągle poprawianych norm bezpieczeństwa. Na lotnisku nie ma żadnych szans wybudowania drugiej drogi startowej. Nie ma odpowiedniego terenu. Nawet nie wchodzi w grę budowa RWY równoległej do obecnej. Od północy za płotem przebiega autostrada. Ale można drogę startową ustawić pod innym kątem i w ten sposób nie będzie góry na podejściu do lądowania.
Pod względem przeciętnych wiatrów, Lotnisko Balice należy do typowych lotnisk Polskich. Większość wiatrów wieje z zachodu i właśnie na kierunku 25, czyli 250 stopni, wykonuje się większość startów i lądowań. Podejście do lądowania w Krakowie, na tym kierunku także nie należy do rewelacyjnych. Kiedy samoloty służące do kalibracji radiotechnicznych urządzeń naprowadzania, zwanych Papugami, w 80-latach wykonywały swoje zadania, to w Balicach musiały wykonać około 150 lotów (zajść), a na Okęciu tylko 30 lotów. Do tego dochodzi jeszcze obecnie inna technika budowania manewru do lądowania. Samoloty przed przedostatnim skrętem mają już pułap około 500 m nad ziemią, a do lotniska około 20 000 m, czyli lotnisko dla nich nie jest widoczne. Jest to niskie zajście. Podczas gdy jeszcze w 70-latach, na 20 000 m przed lotniskiem, samolot był znacznie wyżyj.
Może właśnie z powodu tych trudniejszych warunków w Balicach nie wydarzyła się żadna katastrofa związana ze startem lub lądowaniem. Lotnicy są bardziej skoncentrowani i nie idą na tak zwane skróty. Mamy tu na uwadze katastrofy w Słupsku i Rzeszowie.
Drogi kołowania i płaszczyzny postojowe. 2009 rok.
Po południowej stronie RWY przebiega równoległa droga kołowania, o długości równej drodze startowej i szerokości 38/23 m. Z drogą startową łączy ją 5 łączników. Dwie drogi zejścia (A, F) z drogi startowej leżą na jej końcach, ponadto jest droga kołowania w układzie Y łącząca drogę startową z cywilną płytą postojową.
Około 300 m od progu DS, na przeciwko budynków Terminali pasażerskiego i cargo, zlokalizowana jest płyta postojowa dla samolotów. Do 1997 roku, płyta postojowa miała powierzchnię około 20 000 m kwadratowych. Pod koniec 1997 roku, oddano do użytku nową powiększoną płytę postojową, o powierzchni 50 000 m kwadratowych. Zaprojektowana została na około 650 tys. pasażerów rocznie, o 11 stanowiskach postojowych. Pozwala na parkowanie jedynie: czterech samolotów typu B-737, trzech samolotów typu ATR-72 oraz jednego samolotu B-767; pozostałe trzy stanowiska przeznaczone zostały dla małych samolotów (kodu A). W grudniu 2003 roku, oddano do użytku kolejną część płyty postojowej od strony wschodniej. Łączna powierzchnia płyty wynosi 92 000 m kwadratowych. Jednocześnie może na niej parkować 17 samolotów średniej wielkości w tym 1 samolot klasy B-747, 5 samolotów klasy B-767, 5 samolotów klasy B-737, 3 samoloty klasy ATR-72, 2 samoloty klasy Cessna oraz jeden samolot klasy C-141 B (towarowy). Płyta posiada nawierzchnię betonową o nośności PCN 60.
W momencie kiedy zostanie wybudowany Terminal 3 jednocześnie powstanie kolejna płyta postojowa i dodatkowa droga kołowania.
Część wojskowa lotniska posiada własne płaszczyzny postojowe. Od 1955 roku, wojskowe PPS były wielokrotnie rozbudowywane.
System oświetlenia DS (RWY). 2009 rok.
Na kierunku 07 znajduje się uproszczony system świateł podejścia do lądowania systemu IDMAN. Na kierunku 25 zainstalowany jest system świateł podejścia ALPA – ATA Kat. II z systemem lamp błyskowych, oraz systemem precyzyjnego podejścia do lądowania ILS posiadający potencjalną możliwość pracy w najwyższej II kategorii. DS i drogi kołowania posiadają światła krawędziowe. Istnieje również oświetlenie progów i końców drogi startowej, osi centralnej i strefy przyziemienia.
Światła podejścia na kierunku 25 typu ALPA-ATA, rozciągają się na długości 900 m od progu DS w odstępach 30-metrowych (kolor biały). Z uwagi na przesunięty próg na kierunku 25 na długości 240 m, są zagłębione w nawierzchni DS. Dodatkowo na długości 300 m od progu DS, na podejściu 25, zainstalowane są światła boczne w odstępach 30-metrowych symetrycznie po obu stronach osi podejścia (kolor czerwony), a w odległości od 300-900 m od progu DS zainstalowane są osiowo w odstępach 30-metrowych światła błyskowe (kolor biały).
Światła progowe i skrzydłowe na kierunku 25. Światła progowe na kierunku 25 są światłami zagłębionymi w nawierzchni DS a skrzydłowe światłami naziemnymi – w odległości 2 310 m od progu na kierunku 07 (kolor zielony).
Światła krawędziowe DS są rozmieszczone symetrycznie po obu stronach DS w odstępach 60-metrowych – zasadniczo kolor biały, z tym że na odległościach 600 m od obu końców DS mają kolor odpowiednio biało-żółty i żółto-biały, a od strony podejścia 25 do przesuniętego progu widziane jako czerwone. Światła końca DS mają kolor czerwony.
Światła progowe na kierunku 07 są to światła naziemne koloru zielonego. Światła podejścia na kierunku 07 (tzw. "uproszczony krzyż") rozciągają się na długości 420 m od progu DS w odstępach 30-metrowych. W odległości 300 m od progu znajduje się poprzeczka o szerokości 30 m (światła koloru białego).
Światła osi centralnej DS to światła zagłębione w nawierzchni DS w odstępach 30-metrowych. Światła strefy przyziemienia rozciągają się na długości 900 m od progu 25 w kierunku zachodnim w odstępach 30-metrowych (zagłębione koloru białego).
Światła dróg kołowania to światła naziemne, krawędziowe (kolor niebieski).
Kontrola ruchu lotniczego. 2009 rok.
W skład Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej (PAŻP) w Krakowie wchodzą: Terenowy Zespół Kontroli Zbliżania i Lotniska Kraków (ARJT KK), Terenowy Dział Techniczny Kraków (ATT KK), Terenowy Zespół Radiolokacji Kraków (ATTT KK), Dział Informacji Lotniczej Kraków (APIB KK), Dział Informacji Powietrznej Kraków (ARIZ KK).
Terenowy Zespół Kontroli Zbliżania i Lotniska Kraków wypełnia statutowe obowiązki w zakresie kontroli przestrzeni o promieniu 27 km od lotniska, od ziemi do wysokości 7 300 m i współpracuje w zakresie ścisłej koordynacji z Kontrolą Obszaru FIR Warszawa oraz z ACC Praga, ACC Bratysława.
Wieża kontroli lotów na lotnisku w Krakowie jest usytuowana w centralnej części lotniska, oddalona około 500 m w kierunku południowym od drogi startowej. Posadowienie wieży nie pozwala na wgląd w sytuację na płycie peronowej Cywilnego Portu Lotniczego.
Służby ruchu lotniczego w Krakowie mają do dyspozycji radar brytyjskiej firmy MARCONI SRE i ASR, tzn. składa się on z radaru pierwotnego i wtórnego.
Służba Kontroli Zbliżania APP Kraków działa w promieniu 130 km od lotniska w Krakowie. Z radaru wtórnego otrzymuje informacje z przestrzeni powietrznej z około 450 km. Łączność radiową zapewnia nowoczesny system firmy ROHDE & SCHWARZ serii 200. Ponadto Kraków Airport wyposażony jest w nowoczesny system osłony meteorologicznej VAISALA oraz system ATIS firmy UHER. W Kraków Airport zainstalowany jest również precyzyjny system lądowania ILS. Osłonę meteorologiczną zapewnia placówka IM i GW, czyli Lotniskowe Biuro Meteorologiczne, które znajduje się na lotnisku w Krakowie.
Przełom. 1963 rok.
Dla Lotniska Balice przełomowym okazał się 1963 rok. Bazujący tutaj 2 PLM został oficjalnie rozformowany. Jego sprzęt (myśliwce Lim-2/5) i część kadry zostało przeniesione na Lotnisko Łask do 10 PLM. Natomiast tradycje, numer i zaszczytne imię „Kraków” przejęła jednostka bazująca w Goleniowie (2/4 PLM). Natomiast na Lotnisku Balice został powołany do życia nowy 55 Pułk Lotnictwa Transportowego, według Rozkazu Nr 040 z dnia 29.04.1963 roku. 55 PLTr stał się kontynuatorem tradycji 13 Pułku Lotnictwa Transportowego, przeformowanego Rozkazem Nr 91 z dnia 31.10.1944 roku, naczelnego dowódcy Wojska Polskiego z 713 Pułk Lotnictwa Transportowego, 6 Armii Lotniczej radzieckich sił powietrznych.
W dniu 8.05.1963 roku, sformowano dowództwo 55 PLTr w składzie; Dowódca pułkownik pilot Aleksander Milart. Zastępca dowódcy do spraw politycznych major Jan Madej. Szef sztabu major Mieczysław Hereda. Zastępca do spraw zaopatrzenia podpułkownik Kazimierz Srótek. Zastępca do spraw inżynieryjno-technicznych major Edward Ostrowski. Dowódca dowodzenia dywizjonu lotniczego major Stanisław Gomula.
Do głównych zadań 55 PLTr należało; Zabezpieczenie manewru lotniskowego pułków lotniczych i związków taktycznych. Zabezpieczenia szkolenia spadochronowego 6 Dywizji Powietrzno Desantowej. Wykonywanie lotów na fotografowanie (aerofoto). Wykonywanie lotów dyspozycyjnych polegających na przewozie ładunków na rzecz jednostek Wojska Polskiego. Przewóz ładunków poza granicę kraju.
55 PLTr wyposażono w samoloty transportowe An-2, Li-2, Ił-14. Od 15.05.1963 roku do 30.06.1963 roku, na poligonie (lotnisko polowe) w Jaworze (Pojezierze Pomorskie) odbyło się pierwsze desantowanie skoczków z 6 DPD. W dniu 20.10.1963 roku, Jednostka (55 PLTr) otrzymała sztandar, który wręcza Dowódca Lotnictwa Operacyjnego generał brygady pilot Franciszek Kamiński.
W październiku 1963 roku, następowała tradycyjna zmiana rozkładu lotu przewoźnika PLL LOT, z letniego na zimowy. Był to dobry czas na ostateczne decyzje co do przyszłości portu lotniczego Rakowice-Czyżyny. W dniu 10.10.1963 roku, spotkały się władze lokalne, krajowe i wojskowe. Spotkaniu przewodniczył komunista Józef Cyrankiewicz i pewnie gdyby nie jego obecność, każda ze stron pozostałaby przy swoim dotychczasowym stanowisku. To Cyrankiewicz, arbitralnie zadecydował o przeniesieniu samolotów PLL LOT z Czyżyn do Balic. Jak zwykle w takich sytuacjach problem tkwił w szczegółach. Trzeba pamiętać, że na podejściu z kierunku 25(26) jest dojść wysoka Góra Osławska. Góra Osławska, Osłowka, Osłówka lub Młyńska Góra to wzgórze o wysokości 258,4 m n.p.m., znajdujące się na Grzbiecie Tenczyńskim w północno-zachodniej części Olszanicy w Krakowie. Szczyt wzgórza znajduje się w odległości około 200 m od granicy z lotniskiem. Zachodni stok Góry Osłwskiej opada do autostrady A-4 i pola wzlotu lotniska, a północny do rzeki Rudawa. Do 2005 roku, wzgórze miało być zniwelowane, z powodu „przeszkody lotniczej”, jednakże z braku funduszy, projekt został wstrzymany. Na wzgórzu usytuowane jest ostrzegawcze lotnicze oświetlenie.
Na kierunku 07 jest jeszcze gorzej. Tam znajduje się miejscowość Morawica położona na wzniesieniu, a w niej duża świątynia. Te przeszkody nie stanowiły problemu dla lotnictwa wojskowego i mieściły się w wojskowych normach. Jednak nie mieściły się w normach cywilnych. Ponieważ decyzję podjął jeden z najważniejszych komunistów w PRL, należało zmienić normy. Na wykonanie decyzji, zainteresowani dostali 4 dni.
W dniu 14.10.1963 roku, niewielki teren jednostki wojskowej JW 1616, przekazano Ministerstwu Komunikacji po obiekty portu lotniczego. Na nim znajdowała się PPS o wymiarach 100 m x 50 m oraz dwa baraki. Oficjalnie teren ten i obiekty przekazano Ministerstwu Komunikacji, decyzją ministra obrony narodowej Nr 0244/VII z dnia 6.02.1964 roku. Ministerstwo Komunikacji teren ten przekazało w zarząd PLL LOT i lotnisk komunikacyjnych.
Pierwszy samolot rejsowy Ił-14 z pasażerami z Warszawy wylądował na Lotnisku Balice w dniu 29.02.1964 roku, w godzinach porannych i po dwóch godzinach, z nowymi pasażerami odleciał do Warszawy. Paliwo dla samolotów PLL LOT dostarczało wojsko. Warunki dla pasażerów były mniej niż skromne. Na Lotnisku Balice nie było nawet kasy biletowej. Bilety kupowano w biurze PLL LOT w Krakowie przy ulicy Basztowej (w pobliżu Rynku Kleparskiego). PLL LOT zapewniał pasażerom transport autokarowy z ulicy Basztowej na Lotnisko Balice. W pierwszym baraku mieściły się; poczekalnia dla pasażerów, biura administracji PLL LOT i portu, komórka meteo, toalety. W drugim umieszczono radiostację, pomieszczenia gospodarcze i magazyny.
Niestety, jest mało zdjęć z tego okresu. Były to czasy, kiedy za fotografowanie obiektów państwowych i wojskowych można było trafić do więzienia, z oskarżeniem o szpiegostwo. Nawet na wiaduktach i mostach były tablice z przekreślonym aparatem fotograficznym, a blisko 5 milionów ludzi było na usługach komunistycznej partii i komunistycznego rządu.
W listopadzie 1964 roku, na Lotnisko Balice został przeniesiony z Rakowic-Czyżyn krakowski oddział Lotnictwa Sanitarnego. Lotnictwo Sanitarne zajęło wojskowy hangar zlokalizowany przy PPS zajmowanej przez PLL LOT. Ów hangar stoi do dnia dzisiejszego (2015 rok), jednak jest on w złym stanie technicznym. Nowy hangar dla wojska wybudowano w centralnej części lotniska w 1967 roku, i był tak duży, że mieścił nowe samoloty An-12 pozyskane dla Polskiego Wojska. Ten hangar już nie istnieje, a w jego miejscu jest nowy hangar przystosowany do obsługi samolotów CASA-295 M, zbudowany w 2003 roku.
Antonow An-12. 1966 rok.
W 1966 roku, wybrana część personelu latającego 55 PLTr została skierowana do CCCP celem przeszkolenia na nowy typ samolotu transportowego An-12, których nasza armia zakupiła dwa egzemplarze. Antonow An-12 nr 6344307 nb 50 i Antonow An-12 nr 6344308 nb 51.
We wrześniu 1967 roku, zgodnie z panującą w tym czasie tendencją w Wojsku Polskim, jednostka transportowa (55 PLTr) powróciła do nazwy z okresu II wojny światowej i Rozkazem Ministra Obrony Narodowej Nr 025 dnia 30.09.1967 roku, otrzymała nazwę 13 Pułk Lotnictwa Transportowego.
W 1968 roku, Lotnisko Balice było świadkiem i udziałowcem agresji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. W dniu 20.08.1968 roku, była dobra pogoda lotna. Jednak 13 PLTr nie podjął ćwiczebnych lotów. W godzinach przedpołudniowych, bez wcześniejszego powiadomienia, na Lotnisku Balice wylądowało kilkanaście radzieckich samolotów transportowych typu An-12. Rosjanie zarządali tankowania samolotów, które z uwagi na ilość maszyn trwało kilka godzin. Operacja „Dunaj”, taki kryptonim otrzymała militarna agresja na rzekomo suwerenny kraj, rozpoczęła się w dniu 20.08.1968 roku, o godzinie 23:00 i radzieckie samoloty z żołnierzami i sprzętem odleciały z Lotniska Balice do Czechosłowacji.
Antonow An-26. 1972 rok.
W dniu 13.09.1972 roku, na lotnisku wylądowały pierwsze z zakupionych w CCCP samolotów transportowych An-26, które zakończyły służbę w 2008 roku.
Od 1970 roku, w 13. Pułku obowiązywała nowa struktura organizacyjna; 1 Eskadra – samoloty An-26 (12 sztuk). 2 Eskadra – samoloty An-2. 3 Eskadra – samoloty Ił-14 (maksymalnie 17 sztuk) i An-12 (2 sztuki). W tym okresie wycofano ze służby pozostałe samoloty Li-2 i część Ił-14. Niektóre samoloty Ił-14 przystosowano do wykonywania zadań fotogrametrycznych.
Od lipca 1979 roku, 2 Eskadra 13 Pułku rozpoczął stały dyżur w Krajowym Systemie Ratownictwa Medycznego. Było to związane z końcem resursu samolotów eksploatowanych przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe.
W 1980 roku, 13 PLTr rozpoczął współpracę z Narodowym Bankiem Polskim przewożąc pieniądze z centrali w Warszawie do kilku miast w Polsce.
Opracował Karol Placha Hetman