Zielona Góra 2008-09-10
Lotnisko w Babimoście.
Współrzędne geograficzne: 52.138N 15.799E. Elewacja 59 m.
Podstawowe dane Lotniska Babimost.
Lotnisko Babimost obecnie nazywa się Port Lotniczy Zielona Góra. Ma kod IATA – IEG i kod ICAO – EPZG. Ma współrzędne geograficzne; 52 stopnie 08 minut szerokości N, 15 stopni 47 minut długości E, leży na wysokości 59 m nad poziomem morza. Umiejscowione jest na terenie miejscowości Nowe Kramsko i tak powinno się nazywać. Ale Lotniska Nowe Kramsko nie istnieje. Dlatego na potrzeby tego artykułu będziemy posługiwać się nazwą historyczną – Lotnisko Babimost.
Miasto Babimost.
Aby nie pozostawiać żadnych wątpliwości, to miasto Babimost leży na terenach rdzennie Polskich, zamieszkiwanych przez Polan i w krainie geograficzno-historycznej, jaką jest Wielkopolska. Piszemy o rzeczach oczywistych, ale wielu o tym nie pamięta.
Miasto Babimost to jedno ze starszych miast Polskich. Prawdopodobnie już w X wieku istniał tu gród, strzegący zachodniej granicy Wielkopolski. Najstarsza wzmianka o istnieniu tej osady pochodzi z 1257 roku i znajduje się w dokumencie Przemysława II. Wówczas osada posiadała już zabudowę typu miejskiego. W XIII wieku, miasto stało się własnością Zakonu OO Cystersów, którzy założyli tu między innymi winnice. Okres Polski dzielnicowej spowodował, że rejon ten dostał się pod wpływy czeskie. W 1329 roku, właścicielem Babimostu był książę Henryk Głogowski, który otrzymał miasto od króla czeskiego Jana.
W 1332 roku, nasz władca, książę Władysław Łokietek odzyskał miasto. Władysław Łokietek wcielił miasto do Korony ustanawiając w Babimoście starostwo niegrodowe. W 1397 roku, Król Polski Władysław Jagiełło nadał osadzie prawa miejskie, na prawie zachodnim. W 1530 roku, Król Polski Zygmunt Stary rozszerzył prawa miejskie Babimostu, do takich jak miał Poznań – mennica, urząd celny i urząd miary.
Historia XVII wiecznego Babimostu ściśle związana jest z postacią starosty babimojskiego Krzysztofa Żegoskiego, panującego w okresie 1646-1668, bohatera wojny ze Szwedami. W czasie jego władzy Babimost przeżywał renesans gospodarczy.
Nieszczęścia miasta Babimost rozpoczęły się od potopu szwedzkiego. W 1656 roku, Szwedzi wymordowali prawie wszystkich katolików i dwukrotnie spalili miasto. W dniu 6 maja 1656 roku, Szwedzi spalili na stosie dwóch księży: proboszcza Wojciecha Turopiedskiego i wikarego Marcina Paluszkiewicza. Z tym wydarzeniem wiąże się postawienie dwóch kolumn, stojących do dziś na Rynku. Ledwie odbudowano miasto, a już w 1728 roku, uległo ono pożarowi. Czas wojen północnych to następny upadek miasta. W 1781 roku, miasto spalił kolejny pożar. W lipcu 1759 roku, przez Babimost przeszły wojska moskiewskie, ponownie grabiąc i niszcząc miasto.
W 1793 roku, prusaki zagarnęli miasto w granice Prus. Ponownie do Polski Babimost należał w czasach Wielkiego Księstwa Warszawskiego, w latach 1807-1815. Po Kongresie Wiedeńskim w 1815 roku, znalazł się Babimost w Wielkim Księstwie Poznańskim. Po pożarze w 1832 roku, miasto odbudowano jako murowane. Z tego to okresu pochodzi część zabudowy starego miasta. Architekturę miasta tworzy eklektyczna i secesyjna zabudowa Rynku i ulic: Piłsudskiego, Kopernika, Kargowskiej, Moniuszki, Wolsztyńskiej i Poznańskiej. Wybudowano również linię telefoniczną i połączono Babimost z urzędami pocztowymi. Od 1880 roku, istniała w mieście kasa oszczędnościowa, a od 1912 roku, Polski Bank Ludowy.
Stan konfrontacji między obydwoma narodowościami (Polakami i prusakami) został zapoczątkowany działaniem administracji pruskiej, od czasów Bismarcka. Na początku 1919 roku, przez Babimojszczyznę przeszła fala Powstania Wielkopolskiego. Mieszkańcy Babimostu stanęli do walki zbrojnej o swoją ziemię i prawo do Języka Polskiego. Miasto zostało zdobyte przez powstańców w dniu 16 stycznia 1919 roku. Po Pokoju Wersalskim, Babimost z okolicznymi miejscowościami został przyznany rzeszy germańskiej. Powiat Babimojski uległ podziałowi: 741 km kwadratowych przyznano Polsce, 286 km kwadratowych pozostawiono rzeszy. Część germańska z miastami Babimostem i Kargową, weszła w skład nowo utworzonej prowincji, o prowokacyjnej nazwie: Marchia Pograniczna Poznań – Prusy Zachodnie. Nazwę miasta zmieniono już na początku XIX wieku na Bomst.
W mieście Babimost, według stanu z 1938 roku, było 1 807 mieszkańców, z czego 1 177 germańców, 446 Polaków. Przez cały czas niewoli mieszkańcy miasta, a zwłaszcza okolicznych wiosek, zachowali swoją Polskość i Język Polski. Tu należy się wyjaśnienie; Te 1 177 germańców, to jest ludność, która prośbą lub groźbą popierała władze pruskie, a ich właściwa narodowość była polska lub czeska. Jeśli chłopczyk miał tylko jasne włosy mógł zostać germańcem.
W 1939 roku, głupi germańcy rozpętali drugą wojnę światową, a jej finał był dla nich zły. W dniu 29 stycznia 1945 roku, po 152-letniej niewoli, Babimost powrócił na Staropolskie Ziemie. W życiu miasta rozpoczął się nowy okres. Na pewno nie idealny, bo trzeba było spierać się z kolejną okupacją, tym razem sowiecką.
W wyniku reformy administracyjnej w 1975 roku, miasto Babimost znalazło się w Województwie Zielonogórskim. W 1998 roku, kolejna reforma administracyjna przypisała miasto do Województwa Lubuskiego, w Powiecie Zielonogórskim. Babimost stał się siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Według danych z 31 grudnia 2004 roku, miasto liczyło 4 180 mieszkańców. Powierzchnia miasta wynosi 3,6 km kwadratowego.
Obecnie (2008 rok) jest to ośrodek usługowy z drobnym przemysłem (drzewny, skórzany i dziewiarski). Miasto jest także prężnym ośrodkiem regionu etnograficznego zwany Babimojszczyzną. Chroni się tu folklor Wielkopolski, stroje ludowe i pieśni. Babimost jest siedzibą dekanatu rzymskokatolickiego, należąc do diecezji Zielonogórsko-Gorzowskiej. Miasto Babimost ma herb, hejnał, a nawet hymn miasta. Gmina Babimost jest bardzo atrakcyjna turystycznie; lasy i woda. Znajdują się tu liczne pomniki przyrody. W Babimoście dużą uwagę przywiązuje się do masowego sportu.
Babimost jest węzłem drogowym o znaczeniu regionalnym. Tu krzyżują się drogi wojewódzkie; Nr 303 – kierunek Świebodzin-Babimost-Wolsztyn, Nr 304 – kierunek Suchedniów-Babimost-Zbąszynek, Nr 314 – kierunek Kargowa.
Nowe Kramsko.
Nowe Kramsko to miejscowość położona około 5 km na południowy-zachód od Babimostu. Miejscowość ma współrzędne geograficzne; szerokość 52 stopni 08 minut N długość 15 stopni 46 minut E. Jest to miejscowość rolnicza i turystyczna. W pobliżu jest Jezioro Wojnowskie. Miejscowość jest sołectwem o powierzchni 4 560,42 hektarów. Osada w 2006 roku, liczyła 872 mieszkańców. Miejscowość ma przedszkole, szkołę podstawową, kościół parafialny Rzymsko-Katolicki i Ochotniczą Straż Pożarną.
Nowe Kramsko powstało na początku XIII wieku, jako wieś rycerska, lokowana na prawie Polskim. Legenda mówi, że założycielami wsi byli uciekający przed zarazą mieszkańcy Starego Kramska.
Na początku XIV wieku, ówcześni właściciele wsi, Hektor z Klępska, z rodu Leszczyców i kasztelan Zbąski Sulko z Lasocic, z rodu Junoszów, darowali wieś klasztorowi Zakonu OO Cystersów z Obry. Wieś należała do zakonu do II rozbioru Rzeczypospolitej, kiedy to prusacy dokonali kasaty klasztorów i przejęli majątek. Ostatecznie właścicielem został von Unruh z Kargowej. Pod koniec XIX wieku, właścicielem miejscowości został Emil Rudelius, który zbudował tu pałac. Był on siedzibą rodową do 1945 roku. Obecnie w pałacyku mieści się filia Biblioteki Publicznej imieniem Wiesława Sautera w Babimoście.
Przed drugą wojną światową, mimo iż wieś leżała w granicach germańskich, stanowiła ośrodek Polski. Mieszkańcy nie dali się zgermanizować od XVII wieku. Piękną kartę historii zapisali Powstańcy Wielkopolscy, którzy polegli w walkach o miejscowość w dniach 2-3 luty 1919 roku. Ku czci poległych 7 powstańców postawiono głaz-pomnik. Napisaliśmy o miejscowości Nowe Kramsko, bo Lotnisko Babimost położone jest dokładnie na terenie tej miejscowości.
Historia Lotniska Babimost.
W dniu 14 maja 1955 roku, podpisano w Warszawie pakt skupiający siły zbrojne państw Europy Środkowej i Wschodniej znany pod nazwą Układ Warszawski (UW). Miał być przeciwwagą dla paktu NATO, po przyjęciu do niego RFN (niemcy zachodnie). Oficjalna nazwa to „Układ o Przyjaźni, Współpracy i Pomocy Wzajemnej”. Skupił 8 państw, ale w rzeczywistości wszystkie decyzje zapadały na Kremlu. Uprzedzając chronologię napiszemy, że w dniu 1 lipca 1991 roku, układ został rozwiązany.
W związku z powstaniem UW, okazała się konieczna zmiana organizacyjna Polskiego Lotnictwa Wojskowego. Zapadły decyzje o budowie nowych lotnisk wojskowych, w tym w miejscowości Nowe Kramsko, koło Babimostu. W dniu 30 kwietnia 1956 roku, szef sztabu Generalnego Wojska Polskiego, polecił dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju, sformować w terminie do dnia 1 października 1956 roku, na lotnisku w Babimoście 45. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego. Pułk powołał do życia Rozkaz Ministra Obrony Narodowej z dnia 6 lipca 1957 roku.
Lotnisko Babimost zaczęto budować w 1954 roku, jako lotnisko zdolne do obsługi minimum jednego pułku lotniczego, wyposażonego w samoloty z napędem turboodrzutowym, z twardym RWY, rozśrodkowanymi stoiskami samolotów, bazą paliwową i niezbędnym wyposażeniem radiotechnicznym. Szczerze mówiąc były to standardy mieszczące lotnisko raczej w grupie lotnisk zapasowych, niż pierwszorzutowych.
45 PLM rozpoczął funkcjonowanie w dniu 10 października 1957 roku, na lotnisku w Babimoście, kiedy to wylądowała 3. Eskadra 1. PLM „Warszawa”, pod dowództwem porucznika pilota Jana Malickiego. Eskadra ta była zalążkiem nowego Pułku. Przypomnijmy, że w tym okresie 1. PLM został przebazowany z Lotniska Bemowo na Lotnisko Mińsk Mazowiecki. Organizacyjnie Pułk został podporządkowany pod 3. Korpus Obrony Powietrznej Kraju, ale z powodu reorganizacji struktur w lipcu 1957 roku, 45. PLM został podporządkowany pod 3. Korpus Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju.
W 1960 roku, 3. Korpus OPL OK. z dowództwem we Wrocławiu, posiadał w swoim składzie; 3. PLM we Wrocławiu, 38. PLM w Powidzu, 45. PLM w Babimoście, 62. PLM w Krzesinach. Dodatkowo 3. Korpus posiadał; 44. Eskadra Lotnictwa Łącznikowego (Wrocław), 14. Pułk Artylerii OPL (Wrocław), 98. Pułk Artylerii OPL (Poznań), 18. (Poznań-Ławica), 22. (Wrocław-Strachowice) Bataliony Radiotechniczne.
45 PLM nie należał do pułków pierwszorzutowych w Lotnictwie Polskim, a nawet w strukturach OPL OK nie był wysoko. Jest to o tyle istotne, że wskazuje, iż Pułk nigdy nie otrzymywał najnowszych samolotów. W Pułku samoloty myśliwskie kończyły swoje resursy i były spisywane ze stanu. W 3. Korpusie OPL OK, prym wiodły Pułki z Krzesin i Starachowic. W międzyczasie 38. PLM zmienił miejsce swojego bazowania i charakter.
Opis zdjęcia: PZL Lim-2 nb 1809 nr 1B 18-009, który był użytkowany w 45. PLM w Babimoście.
45 PLM został wyposażony w myśliwce typu MiG-15, MiG-15 bis, Lim-1/2, które były pozyskane z innych pułków lotniczych. Pułk gotowość bojową uzyskał w 1960 roku. Także w 1960 roku, Pułk otrzymał sztandar.
W dniu 21 lipca 1961 roku, na lotnisku w Babimoście z gościnną wizytą przebywał pierwszy kosmonauta świata Jurij Gagarin. Na pamiątkę tego wydarzenia w płytę lotniska wmurowano tablicę pamiątkową.
W drugiej połowie 60-lat, nastąpiły kolejne ważne zmiany w Lotnictwie Polskim. Dotyczyły one głównie Lotnictwa Operacyjnego. W listopadzie 1969 roku, 45. PLM został włączony do Dowództwa Wojsk Lotniczych i zmienił przeznaczenie na pułk myśliwsko-szturmowy. W składzie Dowództwa Wojsk Lotniczych znajdowała się 16. Dywizja Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego, która w 1969 roku, zmieniła nazwę na 2. Brandenburską Dywizję Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego. W jej składzie znalazły się; 3. PLM-B z Bydgoszczy z samolotami Su-7, 6. PLM-Sz z Piły, połączony z 51. PLM-Sz, z samolotami Lim-6 bis, 8. PLM-Sz z Mirosławca, oznaczony poprzednio 53. PLM-Sz, z samolotami Lim-6 bis, 45. PLM-Sz z Babimostu.
Opis zdjęcia: PZL Lim-6 bis nb 635, był eksploatowany w 45. PLM w Babimoście.
Samolot myśliwsko-szturmowy PZL Lim-6 bis nr 1J 06-27 nb 627, to był podstawowy samolot w 45. PLM-Sz. Po służbie samolot był pomnik na lotnisku Babimost. W 2018 roku, samolot wciąż stał na lotnisku w pobliżu terminalu, ale za ogrodzeniem.
45 PLM-Sz z czasem stał się bardziej Pułkiem szkolnym, niż bojowym. Do niego trafiali młodzi piloci prosto po szkole i dopiero po uzyskaniu pierwszych stopni wyszkolenia bojowego często przechodzili do służby w Pile lub Mirosławcu.
Wspomniany system organizacyjny nie przetrwał jednak długo. Już w 1972 roku, nastąpiły kolejne zmiany. 2. Brandenburska DLM-Sz zmieniła swoje zadania i stała się szturmowo-rozpoznawczą. Dlatego też nastąpiła zmiana nazwę na 2. Dywizję Lotnictwa Szturmowo-Rozpoznawczego. Inne także otrzymał pod dowództwo pułki; 21. PLRTiA z Sochaczewa. Usunięto 3. PLM-B z Bydgoszczy, który przeszedł pod bezpośrednie dowództwo Wojsk Lotniczych. Ubył 8. PLM-Sz z Mirosławca. Nasz bohater, 45. PLM-Sz pozostał. Tak więc 2. DLSz-R miała w składzie; 6. PLM-Sz z Piły, 21. PLRTiA z Sochaczewa, 45. PLM-Sz z Babimostu, 47. Eskadrę Lotnictwa Łącznikowego.
W 1982 roku, wszystkie pułki myśliwsko-szturmowe zmieniły zadania na myśliwsko-bombowe. Było to związane z perspektywą przyjęcia na Polskie uzbrojenie samolotów Su-22. Dlatego 2. DLM-B otrzymał w składzie; 6. PLM-B – Piła, 45. PLM-B – Babimost, 21. PLB-R, 47. ELŁ.
W okresie 1980–1988, w Pułku w Babimoście odbywały się szkolenia podchorążych z Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej w Dęblinie.
Około 1985 roku, było pewne, że 45. PLM-B w Babimoście nie otrzyma na wyposażenie nowych samolotów myśliwsko-bombowych typu Su-22. Dlatego w 1988 roku, Pułk został przemianowany na 45. Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy. Jeszcze na przełomie 80/90-lat, lotnicy z Babimostu liczyli na nowe samoloty w postaci Polskich szkolno-bojowych PZL I-22 Iryda, który w tym czasie przechodził próbną eksploatację w Dęblinie i Białej Podlaskiej. Pamiętajmy, że wówczas mówiono o 60-72 nowych wielozadaniowych samolotach bojowych uzupełnionych Polską konstrukcją szkolno-bojową w ilości nawet 200 egzemplarzy.
W 1991 roku, 45. LPSzk-Boj miał na swoim stanie 24 samoloty Lim-6 bis i 5 samolotów SB Lim-2. Rozformowanie Pułku nastąpiło razem z wyczerpaniem resursów ostatnich samolotów Lim-6 bis / M z końcem 1992 roku. Pułk ten był ostatnią jednostką lotniczą użytkującą ten typ Polskiego samolotu szturmowego. W lutym 1992 roku, zakończono szkolenie lotnicze, a w dniu 22.08.1992 roku, pożegnano uroczyście sztandar Pułku.
Z dniem 1 września 1992 roku, rozkazem MON została powołana nowa jednostka-komenda Obsługi Lotniska jako JW. 2784. Od dnia 1 stycznia 2000 roku, funkcjonowała w składzie 21., a po zmianie numeracji 33. Bazy Lotniczej w Powidzu, jako lotnisko Nr 2.
Z dniem 31 grudnia 2004 roku, Jednostka Wojskowa w Babimoście uległa całkowitej likwidacji. Tradycję i historię rozwiązanej jednostki lotniczej kultywuje Związek Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego. Instytucja ta jest stowarzyszeniem i działa od 27 marca 1981 roku. Jej członkowie przejęli opiekę nad symbolami lotniczymi pozostałymi po Jednostce oraz częścią wojskową Izby Pamięci.
W uzupełnieniu historii wojskowej lotniska dopiszemy, że żołnierze jednostki korzystali z czynnego wypoczynku w ośrodku letniskowym położonym nad jeziorem Liny przy szosie Nr 313, w połowie drogi między Babimostem, a Kargową.
Opracował Karol Placha Hetman