Przemyśl 2017-10-25
Lotnisko Krajna Arłamów koło Przemyśla.
Współrzędne geograficzne: 49.658N 22.514E. Elewacja 442 m.
Miejscowość Arłamów.
Geograficznie i historycznie miejscowość Arłamów leży w Bieszczadach. Według tradycji nazwa miejscowości pochodzi od osiedlonych tu, w czasach książąt ruskich, jeńców tatarskich, tak zwanych arłamanów (włóczęgów). Ponowna lokacja miejscowości na prawie wołoskim miała miejsce pod koniec XV wieku i dokonał jej Jan Herburt (Arłamowski) (1470–1508) – poseł województwa ruskiego – pierwszy właściciel – wójt samborski. Potem właścicielami byli jego spadkobiercy, którzy przyjęli nazwisko Arłamowscy. W 1776 roku, Arłamów wraz z posiadłościami dobromilskimi kupił rząd austriacki, włączając je w skład dóbr państwowych, tak zwanych kameralnych. Od 1644 roku, istniała w Arłamowie parafia prawosławna, a później grecko-katolicka. Z kilku cerkwi, ostatnia wybudowana została w 1914 roku. Parafia uległa likwidacji wraz z całą wsią w 1945 roku. W 1921 roku, Arłamów liczył 144 domy i 897 mieszkańców (873 wyznania grecko-katolickiego, 9 osób wyznania rzymsko-katolickiego, 15 wyznania mojżeszowego). Większość mieszkańców wysiedlono na Ukrainę w 1946 roku, a ostatnie 200 osób w ramach Akcji przesiedleńczej „Wisła”.
Wieś Krajna.
Wieś Krajna to nieistniejąca już wieś w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza, na terenie Pogórza Przemyskiego. Krajna była założona w XVI wieku, jako jedna z ostatnich wsi klucza rybotyckiego. W połowie XIX wieku, właścicielami posiadłości w Krajnej byli Antoni i Józef Tyszkowscy. Ostatni właściciel, Paweł Tyszkowski na początku XX wieku, zapisał wieś Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie. W 1921 roku, miejscowość Krajna liczyła 46 domów i 279 mieszkańców (250 wyznania grecko-katolickiego, 14 rzymsko-katolickiego, 15 mojżeszowego). Większość mieszkańców wysiedlono w 1946 roku, na Ukrainę. Zniszczoną zabudowę wsi i miejsce po cerkwi z 1882 roku, porasta las.
Lotnisko Krajna-Arłamów.
Lotnisko Arłamów można także znaleźć pod nazwą Lotnisko Krajna, bo w rzeczywistości powstało na terenie wioski Krajna, którą po 1945 roku, komuniści zlikwidowali. Obecnie Lotnisko Arłamów leży na terenie miejscowości Wola Krzemieniecka, gmina Bircza, geograficznie Pogórze Przemyskie, Województwo Podkarpackie. Leży około 15 km na południowy-zachód od Arłamowa i około 35 km od Przemyśla. Właścicielem lotniska jest Ośrodek Wypoczynkowy „Arłamów”. Nowe otwarcie Lotniska nastąpiło w 2012 roku. Lotnisko otrzymało kod ICAO – EPAR. Lotnisko jest w ewidencji Urzędu Lotnictwa Cywilnego, jak lądowisko. Elewacja Lotniska 442 m npm (1 455 ft). Jest to najwyżej położone lotnisko w Polsce. RWY Kierunek 17/35, nawierzchnia asfaltobeton, 1 200 m, plus PPS. Współrzędne geograficzne 49°39′31″N 22°30′57″E.
Historia Lotniska Krajna.
Lotnisko Krajna zostało zbudowano przez 16. Batalion Budowy Lotnisk, prawdopodobnie w 1971 roku. Choć jako lotnisko polowe funkcjonowało od 1945 roku. W 1971 roku, zbudowano twardą drogę startową (RWY) o wymiarach 1 200 m x 30 m i nawierzchni betonowej.
Celem powstania lotniska było lotnicze skomunikowanie ośrodka partyjnego w Arłamowie z Warszawą. Ośrodek, od drugiej połowy 40-lat należał do NKWD i Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Tutaj stacjonowała jednostka bojowa, której zadaniem było „czyszczenie” terenu z ludności, której faktycznie lub rzekomo nie podobała się władza komunistyczna. Główne akcje zbrojne rozpoczęto w 1947 roku, kiedy władza komunistyczna już się wzmocniła, a rodowici komuniści byli już „dobrze” wyszkoleni przez towarzyszy z NKWD. Wówczas to, w okresie 1947-1950 trwała „Akcja Wisła”, która oficjalnie była skierowana przeciw oddziałom UPA. Ale patrząc na sylwetki kierowników tej akcji, Karola Świerczewskiego i Michała Roli Żymierskiego to trzeba mieć wątpliwości.
Lotnisko Krajna do 1990 roku, było własnością rządową. Lądowały tutaj samoloty przywożące komunistów i ich gości. Lądowały tutaj niewielkie samoloty transportowe: Ił-14, An-2, ale także An-24 i Jak-40. Te ostatnie tuż przed przyziemieniem włączały odwracacze ciągu silników. Często przylatywały tutaj śmigłowce transportowe Mi-2 i Mi-8.
Z początkiem 70-lat, ośrodek Arłamów przemianowano na nowoczesny dom wypoczynkowy dla komunistów. Wybudowano okazały budynek. Następnie, na terenie byłej wsi Trójca, wzniesiono kilka willi w stylu zakopiańskim. Prawdopodobnie cztery. Główną rozrywką komunistów były polowania. Dlatego teren o powierzchni 23 000 hektarów ogrodzono, czyli obszar kilku już nie istniejących wsi: Jamna Dolna i Górna, Kwaszenia, Łomna, Grąziowa, Krajna i Trójca. Długość ogrodzenia to około 80 km. Na drogach dojazdowych postawiono stalowe szlabany i wartowników, a na wcześniejszych skrzyżowaniach znaki „droga bez przejazdu”. W ogrodzeniu wstawiono kilkanaście wejść dla zwierzyny łownej, których nie można było pokonać w kierunku przeciwnym.
Częstym gościem w Arłamowie byli komuniści: Jaroszewicz i Gierek. Bywali ich goście: szach Iranu Reza Pahlawi, król Belgii Baudouin, prezydent Jugosławii Josip Broz Tito, prezydent Francji Valery Giscard d’Estaigne, z NRD Honeker i inni z CCCP.
Od grudnia 2008 roku, wille w Trójcy należą do gminy Ustrzyki Dolne. Gmina przejęła je od Urzędu Rady Ministrów wraz z wyposażeniem i łowieckimi trofeami, choć za majątek ruchomy trzeba było zapłacić. Obecnie mieści się tu Międzyszkolny Ośrodek Edukacji i Wypoczynku, ale są plany wystawienia domów na sprzedaż. Podobnie stało się po upadku PRL z ośrodkiem w Arłamowie, też przejętym przez ustrzycką gminę, a później sprzedanym firmie Kamax z Kańczugi.
Po 1989 roku.
W 1990 roku, obszar lotniska faktycznie przejęły Lasy Państwowe. Urządzano tutaj czasowe składy drewna, przed wywózką w głąb kraju. Czasami urządzano tutaj rajdy samochodowe i motocyklowe.
W 90-latach XX wieku, lądowały tutaj również samoloty Lockheed C-130 Hercules należące do Special Air Service (SAS), jednostki specjalnej Armii Brytyjskiej, które ćwiczyły z Polską jednostką specjalną GROM. Jednak generalnie Lotnisko zarastało i powoli popadało w ruinę.
Około 2004 roku, zrodziła się w Przemyślu inicjatywa, aby na bazie opuszczonego Lotniska Krajna zawiązać Aeroklub Przemyski. Niestety do realizacji pomysłu nie doszło.
Od 2005 roku, poczyniono starania o przywrócenie lotniczego charakteru obiektu. W renowację lotniska zaangażowały się władze Gminy Bircza. Poszukiwano inwestora chętnego do zainwestowania w obiekt. Jak podawała władze Gminy Bircza, zainteresowanych którzy chcieliby inwestować w to lotnisko było kilku. Między innymi Holendrzy, chcieli przystosować lotnisko do obsługi latających taksówek. Zainteresowani byli również miłośnicy szybownictwa z Bezmiechowej oraz przedstawiciele książęcego rodu Sapiechów, posiadający już swoje inwestycje w Leszczawie Dolnej w gminie Bircza. Niestety nie udało się osiągnąć wspólnego konsensusu między zainteresowanymi i właścicielem terenu lotniska, którym była Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie. Lotnisko i coraz modniejsze w transporcie lotniczym powietrzne taksówki mogłyby dowozić z kraju i z zagranicy chętnych do korzystania z walorów uzdrowiskowych Birczy Zdroju, bowiem finalizowały się wówczas kilkuletnie starania władz gminy o uzyskanie przez Birczę statusu gminy uzdrowiskowej.
W 2011 roku, firma która budowała kurort narciarski w Arłamowie ze źródłami termalnymi, wykupiła teren. Chcieli w ten sposób ściągnąć turystów. Myślano nawet o stworzeniu regularnej linii przewozowej niewielkimi samolotami. W sprawę włączył się wojewoda podkarpacki. Problem w tym, że rozbudzono wielkie nadzieje, do tego stopnia, że niektórzy oczami wyobraźni widzieli lądujące Boeing B.737 na Lotnisku Krajna. Co bardziej obeznani z tematem, wskazywali na wykorzystanie samolotów klasy STOL, czyli krótkiego startu i lądowania, jak na przykład PZL M-28 Bryza, czy Bombardier DASH-8-400. Podawano przykład Norwegii, która ma kilkanaście lotnisk o DS (RWY) o długości zaledwie 890 m. Podawali także przykład portu lotniczego w Plymouth w UK, który ma długość DS. (RWY) zaledwie 1 161 m x 30 m, który utrzymywał regularne połączenia z kilkoma miastami w Wielkiej Brytanii. Zapomnieli tylko dodać, że port Plymouth, obsługiwał ponad 150 000 pasażerów rocznie, co dla Lotniska Krajna byłoby fikcją. A i tak w 2011 roku, port Plymouth został zamknięty, bo nie spełniał już norm i musiano wybudować nowe lotnisko.
Niektórzy akcentowali, że dla ożywienia ruchu komercyjnego, do biletów mogłyby dopłacać samorządy. Nadali oni już lotnisku nazwę Port Lotniczy Przemyśl-Sanok lub Bieszczady-Przemyśl. Proponowano połączenia z Warszawą, Gdańskiem i Wrocławiem. Wskazywano nawet przewoźnika Jet Air.
Sprawa Lotniska Krajna oparła się nawet o zapytania poselskie w Sejmie Rzeczypospolitej w 2006 roku. W odpowiedzi ministerstwo transportu i budownictwa poinformowało, że przygotowywany jest program „Rozwoju sieci lotnisk regionalnych i lotniczych urządzeń naziemnych”. Program nigdy nie uzyskał ostateczne formuły i nie wszedł do realizacji.
Wymogi wobec transportu komercyjnego są duże. Ruch z zagranicy wymagałby stworzenia przejścia granicznego. Aby Lotnisko Krajna mogło w ogóle funkcjonować należałoby tam stworzyć: Aeroklub, Szkołę szybowcową, samolotową lub spadochronową, ewentualnie liczyć na lotnictwo General Aviation (bogatych turystów i myśliwych).
Nowy właściciel Lądowiska Arłamów – Hotel Arłamów.
W 2012 roku, właścicielem Lotniska Krajna stał się firma Hotel Arłamów SA. Właściciele Hotelu Arłamów reklamują go jako jedyny hotel z lotniskiem. Przy samym hotelu zlokalizowano heliport.
W 2013 roku, wyremontowano nawierzchnię drogi startowej, kryjąc ją asfaltem. Wymalowane zostały konieczne znaki poziome. Zgodnie z wymogami, teren całkowicie ogrodzono. W ten sposób także zlikwidowano możliwość wypadku spowodowanego przebiegającym dzikim zwierzęciem. Zamontowano wskaźnik wiatru, tak zwany rękaw. Postawiono konieczną wieżę kontroli lotów.
Lotnisko posiada bardzo ubogą infrastrukturę. Nie ma tutaj hangarów, punktu meteo, środków radiotechnicznych wspomagających lądowanie w warunkach ograniczonej widoczności. Mogą tutaj odbywać się wyłącznie starty i lądowania w systemie VFR.
Właściciel Lotniska Krajna-Arłamów, czterogwiazdkowy hotel „Arłamów” na czas przylotów i odlotów uruchamia radiostację łączności radiowej. Kompleks hotelowy „Arłamów” otwarto w 2013 roku.
W 1996 roku, rządowy hotel wraz z budynkami gospodarczymi i przyległym terenem po ośrodku rządowym kryptonimem „W-2" („W-1" to Łańsk koło Olsztyna), został kupiony przez Fabrykę Urządzeń Mechanicznych „KAMAX” z Kańczugi. W 2012 roku, utworzono spółkę „Hotel Arłamów SA” i rozpoczęto rozbudowę ośrodka. Zbudowano nowy obiekt, który nosi nazwę „Hotel Arłamów”, zaś w jego pobliżu uruchomiono pole golfowe, ośrodek jeździecki, narciarski, boisko i park linowy. Zbudowano kryty basen, kryte korty tenisowe, siłownię i SPA. Hotel Arłamów to potężna inwestycja, bo koszt budowy to ponad 300 mln złotych. W sumie Hotel Arłamów może ugościć nawet 700 osób w 254 pokojach, z których 213 znajduje się w części nowej, a 41 w Rezydencji.
W dniu 14 sierpnia 2014 roku, Hotel Arłamów we współpracy z Volf Aviation uruchomił stację paliw lotniczych na terenie lądowiska Arłamów. Na stacji jest dostępne paliwo AVGASS 100LL, do silników tłokowych, sprzedawane w pojemności od 60 litrów oraz wielokrotności 60 litrów w systemie akcyzowym. Koszt 1 litra paliwa wynosi 12 zł brutto. Akceptowane formy płatności: gotówka, karta płatnicza/kredytowa. Na miejscu profesjonalna obsługa Volf Aviation dba o bezpieczne tankowanie statków powietrznych.
Pole wzlotów ma wymiary 1 320 m x 150 m. RWY 1 200 m x 27 m. PPS 80 m x 48 m. Dozwolone są tylko loty w warunkach VFR: podstawa chmur nie niżej niż 300 m, widzialność nie mniej niż 2 000 m, prędkość wiatru nie większa niż 30 węzłów w osi pasa. Wysokość lotu nie niżej niż 200 m. Dozwolony lewy i prawy krąg lotniskowy. Kierunek startu i podejścia: 347 stopni, Elewacja TH 437.5 m, 167 stopni, Elewacja TH 449.5 m. Pas asfaltowy, wznosi się w kierunku 35 (od 1435 do 1475 ft). Płyta postojowa w pobliżu progu 17. Opłata za lądowanie 20 zł. Nr ewid.ULC: 161. Warunki VFR oznaczają, że loty są tylko przyjmowane i odprawiane od wschodu do zachodu słońca.
Zgłaszanie przylotów telefonicznie +48 668 599 442, +48 730 585 868. Radio częstotliwość 136,500 MHz, wywołanie Arłamów Radio. W ten sposób działa służba AFIS, która prowadzi korespondencję w języku Polskim i angielskim. Służba podaje także informacje o aktualnej i przewidywanej pogodzie.
Opracował Karol Placha Hetman