Kraków 2022-05-10
Lotnicze Pogotowie Ratunkowe.
Lotnicze Pogotowie Ratunkowe jest to podmiot podległy Ministerstwu Zdrowia i jest częścią opieki zdrowotnej. Udziela świadczeń zdrowotnych poszkodowanym. Świadczenia te to medyczne czynności ratunkowe oraz wykonywanie lotniczego transportu sanitarnego.
Historia Lotniczego Pogotowia Ratunkowego w Polsce rozpoczęła się w okresie międzywojennem, kiedy Polskie Wytwórnie Samolotów opracowały specjalne samoloty dla przewozu pacjentów. Samoloty te zdobywały uznanie i medale na międzynarodowych targach.
Po drugiej wojnie światowej Lotnicze Pogotowie Ratunkowe odradzało się bardzo długo. Za początek działaności można przyjąć 1956 roku, kiedy z inicjatywy kilku pilotów, którzy walczyli na Zachodnich Frontach, zorganizowano pierwszą komórkę lotniczą.
W czasach PRL, Lotnicze Pogotowie Ratunkowe przeszło kilka reorganizacji. Była reorganizacja w 2000 roku. Aktualnie Lotnicze Pogotowie Ratunkowe działa na podstawie zarządzenia ministra zdrowia z dnia 9 listopada 2016 roku. W ramach Lotnicze Pogotowie Ratunkowe w Polsce funkcjonuje HEMS (Helicopter Emergency Medical Service, czyli Śmigłowcowa Służba Ratownictwa Medycznego).
Bazy Lotniczego Pogotowia Ratunkowego.
Obecnie (2022 rok) Lotnicze Pogotowie Ratunkowe dysponuje 22 bazami stałymi, które znajdują się w następujących miastach:
Białystok – Lotnisko Białystok-Krywlany – Ratownik 1; (EC 135). Bydgoszcz – Port lotniczy Bydgoszcz-Szwederowo – Ratownik 2; (EC 135). Gdańsk – Port lotniczy Gdańsk im. Lecha Wałęsy – Ratownik 3; (EC 135). Gliwice – Lotnisko Gliwice-Trynek – Ratownik 4; (EC 135). Gorzów Wielkopolski - Lądowisko Gorzów Wlkp.-Szpital - Ratownik 24; (EC 135). Kielce – Lotnisko Kielce-Masłów – Ratownik 5; (EC 135). Koszalin – Lądowisko Koszalin-Zegrze Pomorskie - Ratownik 22 - baza sezonowa – (EC 135). Kraków – Port lotniczy Kraków-Balice – Ratownik 6; (EC 135). Lublin – Lotnisko Lublin-Radawiec – Ratownik 7; (EC 135). Od 2019 roku, jest nowa baza w Porcie Lotniczym Lublin Janowice. Łódź – Port lotniczy Łódź-Lublinek – Ratownik 16; (EC 135). Olsztyn – Lotnisko Olsztyn-Dajtki – Ratownik 8; (EC 135). Opole – Lotnisko Opole-Polska Nowa Wieś – Ratownik 23; (EC 135). Ostrów Wielkopolski – Lotnisko Ostrów Wielkopolski-Michałków - Ratownik 21; (EC 135). Płock – Lotnisko Płock – Ratownik 18; (EC 135). Poznań – Port lotniczy Poznań-Ławica – Ratownik 9; (EC 135). Sanok – Lądowisko Sanok-Baza – Ratownik 10; (EC 135). Sokołów Podlaski – Lądowisko Sokołów Podlaski – Ratownik 19; (EC 135). Suwałki – Lotnisko Suwałki – Ratownik 17; (EC 135). Szczecin – Port lotniczy Szczecin-Goleniów – Ratownik 11; (EC 135). Warszawa – Lądowisko Babice – Ratownik 12; (EC 135). Wrocław – Port lotniczy Wrocław-Strachowice – Ratownik 13; (EC 135). Zielona Góra – Lotnisko Zielona Góra-Przylep – Ratownik 15; (EC 135).
Działalność LPR.
W ostatnich latach standardem stały się lądowiska przyszpitalne, które z definicji znajdują się przy placówkach szpitalnych i klinicznych, czyli placówkach ochrony zdrowia. Przepisy lotnicze w tym temacie są bardzo szczegółowe i spójne. Środowisko w którym operują śmigłowce jest trudne, ale jednocześnie bezpieczne. W każdej chwili podczas operacji startu i lądowania, musi być zapewniona możliwość przerwania procedury i bezpiecznego wylądowania lub odlotu na inne lądowisko lub lotnisko zapasowe.
Od dnia 01 stycznia 2017 roku, każdy szpitalny oddział ratunkowy (SOR) musi posiadać lądowisko (lub lotnisko), zgodnie z § 3 ust. 7, 8, 9, 10 i załącznikiem do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 3 listopada 2011 roku, w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego.
Do tego dochodzą miejsca do lądowania, które są pod opieką gminy. Miejsca gminne (gminne miejsca lądowania) są to miejsca lądowania śmigłowców w lotach HEMS realizowanych w dzień i po zachodzie słońca, wyznaczone w każdej gminie, celem przekazania pacjenta z naziemnego zespołu ratownictwa medycznego do śmigłowca i odtransportowania go do specjalistycznego ośrodka wyposażonego w lądowisko całodobowe. Miejsce gminne nie jest lądowiskiem przyszpitalnym. Nazwa „miejsce gminne” została przyjęta w żargonie przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe i nie funkcjonuje jako termin ustawowy. Obecnie (2022 rok) w Polsce jest ponad 2 000 gminnych miejsc lądowania śmigłowców LPR. Ta sytuacja potwierdza zmienność strategii w ramach transportu lotniczego pacjentów i konieczność modyfikowania przepisów, zarówno lotniczych jak i medycznych.
Śmigłowce LPR mają wyposażenie i obsadę podobną jak specjalistyczny zespół ratownictwa medycznego, czyli karetki. W skład osobowy zespołu wchodzą: pilot, lekarz oraz pielęgniarka lub ratownik medyczny. Najwiecej lotów jest wykonywanych w dzień. Ale także po zachodzie słońca jest wykonywanych wiele lotów. Na przykład w 2011 roku, lotów nocnych wykonano blisko 1 500. Procedura przewiduje asekurację gminnego miejsca do lądowania w porze nocnej przez Państwową lub Ochotniczą Straż Pożarną. Do 2021 roku, śmigłowce LPR wykonały ponad 200 000 lądowań w miejscach gminnych oraz na autostradach i innych drogach dwujezdniowych, w porze dziennej i nocnej.
W 2019 roku, załogi Lotniczego Pogotowia Ratunkowego wykonały 11 821 zadań, w tym 10 366 lotów do nagłych zdarzeń oraz 1 455 transportów międzyszpitalnych. Samolotami zrealizowano 470 transportów. Na pokładach śmigłowców LPR przetransportowano 8 735 pacjentów, w tym 1 349 dzieci. Śmigłowce uzyskały nalot 8 345 godzin. Łączny nalot wszystkich statków powietrznych LPR wyniósł 10 759 godzin. Najwięcej zadań zrealizowały bazy HEMS we Wrocławiu (830) i w Krakowie (817). Najbardziej pracowite były wakacje, kiedy to w ciągu jednego dni wykonywano nawet ponad 50 zadań. Najczęstszym powodem wezwań były wypadki komunikacyjne i pomoc ich ofiarom. Łącznie było 2 080 tego typu lotów. Drugą przyczyną wezwań były udary (1 601) oraz stan nagłego zatrzymania krążenia (971 lotów). Były także oparzenia, amputacje i przygniecenia.
Ostatecznie decyzja o wysłaniu śmigłowca lub samolotu pozostaje w gestii lekarza LPR. Lot może zostać wstrzymany, jeśli jego przeprowadzenie grozi niebezpieczeństwem.
Czekamy na śmigłowiec.
Co należy robić, gdy widzimy nadlatujący śmigłowiec? Gdy zobaczymy nadlatujący śmigłowiec, osoba wzywająca musi potwierdzić potrzebę otrzymania pomocy poszkodowanemu (poszkodowanym). Jak? Jeśli potrzebujemy pomocy, stajemy wyprostowani z obiema rękami uniesionymi do góry tak, aby cała sylwetka przybrała postać litery Y (Yes). Jeśli nie potrzebujemy pomocy, stajemy wyprostowani z jedną ręką wyciągniętą w górę, drugą opuszczoną w dół, na kształt litery N (No).
Sprzęt lotniczy używany obecnie przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe:
Śmigłowiec Agusta A109 Power.
Śmigłowiec Agusta A109E Power, służący jako Ratownik 12, na lotnisko Bemowo, uległ wypadkowi w dniu 20 listopada 2009 roku. Podczas obowiązkowego treningu w autorotacyjnym lądowaniu, jedna z łopat wirnika nośnego uderzyła w belkę ogonową doprowadzając do wypadku.
Śmigłowiec PZL Mi-2 Plus.
Śmigłowce te zakończyły działalność w 2011 roku. Mankamentem śmigłowca był mały zasięg oraz nieprzystawanie śmigłowca do współczesnych wymogów i standardów medycznego ratownictwa lotniczego. Ostatni dyżur śmigłowca PZL Mi-2 odbył się w kwietniu 2011 roku. Śmigłowce PZL Mi-2 operowały w promieniu do 60 km od miejsca bazowania.
Śmigłowiec Airbus Eurocopter EC-135 P2+.
W 2007 roku, w ramach przetargu zdecydowano o zakupie 23 śmigłowców i jednego symulatora w lokalizacji Lotnisko Bemowo-Babice. W okresie 2009 - 2010, dostarczono wszystkie śmigłowce. Prezentacja śmigłowca EC-135 odbyła się 10 września 2009 roku, na warszawskim lotnisku Bemowo-Babice. Pierwszy egzemplarz trafił do Krakowa w grudniu 2009 roku, pozostałe zamówione maszyny dostarczono do końca 2010 roku. W dniu 16 grudnia 2010 roku, podpisano protokoły odbioru dwóch ostatnich śmigłowców Eurocopter EC-135. Śmigłowce EC-135 operują w promieniu do 80 km, od miejsca bazowania. Dystans 80 km pokonują w ciagu 25 minut.
W grudniu 2015 roku, na lotnisku Warszawa Babice wylądowały cztery nowe śmigłowce (Airbus Helicopters H135 P3). Po ich dostawie Minister Zdrowia podjął decyzję o utworzeniu na terenie kraju czterech nowych baz HEMS: w Opolu, Sokołowie Podlaskim, Ostrowie Wielkopolskim oraz Gorzowie Wielkopolskim.
Śmigłowiec szkolno-treningowy Robinson R44 Raven II.
W dniu 31 lipca 2018 roku, rozstrzygnięto przetarg na dostawę dwóch śmigłowców Robinson R44 Raven II. Śmigłowiec Robinson R44 Raven II jest jednym z najtańszych śmigłowców w eksploatacji. Jest wykorzystywany do treningu pilotów, ale także do transportu.
Samoloty Piaggio P.180 Avanti.
Lotnicze Pogotowie Ratunkowe dysponuje dwoma włoskimi samolotami Piaggio P.180 Avanti (Avanti I i Avanti II), które stacjonują na Lotnisku Chopina (Okęcie) w Warszawie. Wykorzystywane są one głównie do szybkiego transportu pacjentów na duże odległości, na przykład za granicę.
Zakup P.180 Avanti dla Lotniczego Pogotowia Ratunkowego był związany z wstąpieniem Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej. Ponieważ koszty leczenia w UE są znacznie wyższe niż w Polsce, dlatego opłaca się przywieść chorego do kraju. Do tego czasu LPR nie dysponowało takim środkiem transportu.
W Polsce najbardziej znany jest egzemplarz P.180 Avanti rejestracja SP-MXH używany od maja 2004 roku, przez Lotnicze Pogotowie Ratunkowe. Kolejny egzemplarz P.180 Avanti rejestracja SP-MXI z ulepszoną awioniką oraz silnikami Pratt & Whitney Canada PT6-66B. Samolot dostarczono do Polski w dniu 20.04.2007 roku. Samolot P.180 Avanti II rejestracja SP-MXI ma odmienną awionikę od P.180 Avanti I rejestracja SP-MXH. Posiada zestaw przyrządów Rockwell Collins ProLine 21, w skład którego wchodzą m.in. trzy wyświetlacze o wymiarach 20 x 25 cm. Dzięki ulepszonym silnikom P&WC PT6-66B zwiększona została również maksymalna masa startowa, z 5 240 kg do 5 470 kg. Od 10.07.2009 roku, oba samoloty stacjonują na części wojskowej 1. Bazy Lotniczej na lotnisku Okęcie.
Samolot Tecnam P2008 JC MK II.
W dniu 13 sierpnia 2018 roku, LPR zawarło umowę na dostawę trzech samolotów Tecnam P2008 JC MK II. Maszyny służą do szkolenia wstępnego pilotów LPR. Dostawcą samolotów była firma Bartolini Air.
Tecnam P2008 to włoski, jednosilnikowy, dwumiejscowy samolot sportowy, turystyczny i szkolny. Został zaprojektowany na rynek USA. Samolot zbudowany jest z metalu (skrzydła) i kompozytów (kadłub). Pierwszy lot wykonał w dniu 2008-09-30 roku. Został zademonstrowany w USA na wystawie AERO Friedrichshafen 2009, gdzie znalazł kilku nabywców.
Bombardier Learjet 75 Liberty. 2019 rok.
W dniu 13 grudnia 2019 roku, w Centrali Lotniczego Pogotowia Ratunkowego w Warszawie została podpisana umowa na zakup dwóch nowych samolotów odrzutowych dla Samolotowego Zespołu Transportowego. Umowa dotyczyła zakupu samolotów Learjet 75 Liberty produkowanych przez firmę Bombardier.
Zakup był realizowany w myśl przyjętej przez Radę Ministrów uchwały zmieniającej uchwałę w sprawie ustanowienia programu zapobieżenia negatywnym skutkom deficytu pilotów w Śmigłowcowej Służbie Ratownictwa Medycznego (HEMS) oraz modernizacji samolotowego zespołu transportowego w Lotniczym Pogotowiu Ratunkowym. Dostawa pierwszego samolotu planowana była do 13 marca 2021 roku, drugiego do 13 czerwca 2021 roku.
W dniu 16 grudnia 2021 roku, w Warszawie (Okęcie) wylądował pierwszy samolot. Maszyna leciała do Polski z Fargo w USA do Warszawy z międzylądowaniami w Goose Bay, Rejkjawiku oraz w szkockim Wick. Wdrożenie do służby nastąpiło w maju 2022 roku. Drugi samolot wylądował w Polsce w styczniu 2022 roku. Samoloty przeszły odprawę celną i certyfikację.
Learjet jest najszybszym samolotem w segmencie lekkich odrzutowców i ma większy zasięg niż konkurencyjne samoloty, wynoszący 2 080 mil morskich (3 852 km). Nowe statki powietrzne umożliwiają transport dwóch pacjentów jednocześnie w następującej konfiguracji: nosze-nosze, nosze-inkubator. Możliwa jest instalacja trzecich noszy dla trzeciego pacjenta.
Podstawowe dane T-T Bombardier Learjet 75 Liberty:
Długość 17,70 m. Rozpiętość 15,50 m. Wysokość 4,50 m. Maksymalna masa startowa 21 500 lb (9 752 kg). Prędkość przelotowa 465 kn (861 km/h). Zasięg 2 040 NM (3 780 km). Pułap 51 000 ft (16 000 m). Napęd: 2 x Honeywell Turbine. Awionika: Garmin G5000, Radio HF, CPDLC, FANS-1/A+.
Opracował Karol Placha Hetman