Piła 2007-12-10
6 Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego w Pile.
6 Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego w Pile.
12.10.1944 rok - 31.12.1998 rok.
Druga wojna światowa.
Historia 6. Pułku rozpoczęła się na terenie CCCP w miejscowości Biełyj Kołodiec w pobliżu Wołczańska, gdzie w dniu 12.10.1944 roku, na bazie 658. sowieckiego Pułku Lotnictwa Szturmowego został utworzony 6. Pułk Lotnictwa Szturmowego, który organizacyjnie wszedł w skład 2. Dywizji Lotnictwa Szturmowego. Pierwszym dowódcą 6. Pułku został płk Edward Wiik (z pochodzenia Estończyk). Ponieważ sowiecki Pułk miał za sobą długi szlak bojowy musiał ulec restauracji. W okresie od października 1944 roku do stycznia 1945 roku, Pułk uzupełniał stan osobowy Polskimi obywatelami. Remontowano samoloty i pozyskiwano nowe maszyny z sowieckich fabryk. Szkolono nowych pilotów i strzelców pokładowych na samolotach szkolnych UIł-2 oraz bojowych Ił-2 M 3.
W marcu 1945 roku, rozpoczęto przebazowanie 6. Pułku na tereny Polski. Sowieci bardzo dbali o to, aby Polski Żołnierz nie walczył na byłych Wschodnich Ziemiach Polski. Przebazowanie ukończono w dniu 12.04.1945 roku. Bazą dla Pułku stało się lotnisko Ujazd nieopodal Tomaszowa Mazowieckiego. Tu zorganizowano pierwszą uroczystą przysięgę wojskową.
W kwietniu 1945 roku, na stanie 6. Pułku znajdowało się 30 samolotów Ił-2, Uił-2, Po-2.
W dniu 23.04.1945 roku, 6. Pułk został przebazowany na lotnisko Kruszwin. Kruszwin to wieś w Polsce położona w województwie zachodniopomorskim, w powiecie myśliborskim, w gminie Myślibórz, pomiędzy Szczecinem, a Gorzowem Wielkopolskim. 6. Pułkiem w tym czasie dowodził mjr Kapustin (moskal). W dniu 25.04.1945 roku, 6. Pułk wykonał pierwsze zadanie bojowe w ramach operacji berlińskiej. Zadaniem szturmowców było zbombardowanie stacji kolejowej Bergsdorf, pod osłoną myśliwców z Polskiego 9. Pułku Lotnictwa Myśliwskiego. Zniszczono 7 wagonów kolejowych i 10 samochodów. Niemiecka artyleria uszkodziła jeden samolot Ił-2.
Już w dniu 27.04.1945 roku, 6. Pułk został przebazowany na lotnisko Barnówko, a następnie Grunsthal. W okresie od 27.04.1945 roku do 30.04.1945 roku, załogi Pułku wykonały 26 lotów bojowych niszcząc; 10 czołgów, 30 samochodów, 10 przyczep. W dniu 1.05.1945 roku, Pułk podczas lotów bojowych w okolicach miejscowości Lentzke i Fehrbllin zniszczyły; 4 czołgi, 50 samochodów, skład amunicji. W dniu 3.05.1945 roku, Pułk zakończył działania bojowe i został przebazowany w centrum Polski.
Bilans wojenny 6. Pułku; 134 loty bojowe, zniszczono; 14 czołgów, 135 samochodów, 40 przyczep, 19 wagonów, 15 dział artyleryjskich, 23 działa przeciwlotnicze, 60 wozów konnych, 6 składów amunicji i materiałów pędnych. Pułk nie utracił żadnego samolotu.
Okres Pokoju.
Równo z zakończeniem działań wojennych 6. PLSz otrzymał, jak wszystkie Polskie Pułki, Rozkaz powrotu do Polski. W dniu 10.05.1945 roku, Pułk już stacjonował na lotnisku Ujazd koło Tomaszowa Mazowieckiego, a po paru miesiącach przeniósł się na lotnisko Glinnik.
W tym miejscu drobna uwaga – W tym czasie pułki były nazywany na styl sowiecki, czyli 6. szturmowy pułk lotniczy.
Okres 1945-1947, to było przechodzenie Pułku na system działania lotnictwa w warunkach pokoju. Planowano pozostawienie trzech pułków myśliwskich, trzech szturmowych i jednego bombowego. Wprowadzono także nową strukturę organizacyjna w pułkach. Pułki miały posiadać 4, a nie 3 eskadry. Pułk szturmowy miał posiadać 60 pilotów i 52 strzelców. Wyposażenie miało stanowić 60 samolotów Ił-2 oraz Uił-2 i Po-2. Te ostatnie pełniły rolę samolotów łącznikowych. Planowano także rozformować dywizje, a pułki podporządkować bezpośrednio pod Dowództwo Wojsk Lotniczych. Ta sytuacja nie trwa długo. W dniu 24.01.1946 roku, ukazał się Rozkaz Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego. Na mocy tego rozkazu została powołana do życia 2. Dywizja Lotnictwa Szturmowego ze składem; - 4. PLSz – poprzednio 2 PNB „Kraków”. - 5. PLSz – poprzednio 3. PLSz. - 6. PLSz – bohater tego artykułu. - 7. PBN ( Pułk Bombowców Nurkujących ) w Łęczycy. Liczby 1, 2, 3, przypadły Pułkom Lotnictwa Myśliwskiego. Wszystkie te zmiany odbyły się na mocy Rozkazu Nr 019/Org Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego z dnia 22.01.1946 roku, oraz Rozkazu Nr 08 Dowódcy Lotnictwa Wojska Polskiego z dnia 24.01.1946 roku. W tym czasie dowódcą 6. Pułku został mjr pilot Jan Raczkowski. Późniejszy dowódca Lotnictwa Operacyjnego.
Jednak druga połowa 40-lat to okres bardzo trudny dla Polskiego Narodu. Byliśmy pod coraz silniejszą dominacją sowiecką. Wielu naszych rodaków nie mogło powrócić do kraju, a ci którzy wrócili byli szykanowani, często więzieni i nierzadko skazywani na śmierć, za rzekome szpiegostwo. Ten los nie omija Polskich lotników walczących na Zachodzie. Sowieccy oficerowi panoszą się w Polskich dowództwach, a dorównują im komuniści z Polskim rodowodem. Były czystki, inwigilacja, przymuszanie do wstępowania do partii komunistycznej.
W lipcu 1947 roku, 6. Pułk został przebazowany na lotnisko Wrocław-Strachowice.
W okresie od maja 1947 roku do lipca 1947 roku, klucz samolotów 6. PLSz wspierał działania Grupy Operacyjnej „Wisła” w Bieszczadach. Kluczem samolotów IŁ-2 dowodził por. pil. Kazimierz Czubkowski. Samoloty operowały z lotniska Jesionka koło Rzeszowa. Za udział w akcji dowódca Grupy Operacyjnej „Wisła” gen. Stefan Mossor odznaczył Krzyżem Walecznych por. Sergiusza Burowa. Ten akapit pozostawiamy bez komentarza.
W 6. Pułku, jeśli chodzi o sprzęt latający, to sytuacja wyglądała źle. Wciąż korzystano z maszyn, które brały udział w drugiej wojnie światowej. Nowe samoloty dostarczono dopiero w lutym 1949 roku, w postaci nie najnowocześniejszych konstrukcji typu Ił-10 i jego czechosłowackiej licencji B-33. Co gorsza, to nie było widoku na nowoczesny sprzęt, gdyż nasz nowy „nadzorca” nie prowadził żadnych prac nad nowoczesnym samolotem szturmowym z napędem turboodrzutowym.
Stan sprzętu latającego w 6. PLSz na dzień 1.09.1949 roku; 38 samolotów Ił-2 m 3, 7 samolotów UIł-2, 12 samolotów Ił-10, 7 samolotów Po-2.
Przemiany na początku 50-lat.
Z początkiem 50-lat z powodu wojny w Korei, nastąpiły istotne zmiany w strukturach lotnictwa. Lotnictwo rozrosło się organizacyjnie. Powstały nowe związki taktyczne, między innymi 16. Dywizja Lotnictwa Szturmowego. Stało się to na mocy Rozkazu Nr 070/Org. MON z dnia 11.07.1950 roku, oraz Rozkazu Dowódcy Wojsk Lotniczych Nr 0160/Org. z dnia 1.09.1950 roku. W dniu 1.09.1950 roku, Pułk oficjalnie otrzymał nazwę 6. Pułk Lotnictwa Szturmowego. W październiku 1952 roku, Pułk został przebazowany ze lotniska Strachowice do Piły. Został podporządkowany pod Dowództwo 16. DLSz w Pile.
Ostatecznie 16. DLSz w Pile miał w swoim składzie trzy pułki; - 6. PLSz w Pile, - 53. PLSz w Mirosławcu, - 51. PLSz w Pile.
Jakby na to nie patrzyć, to 6. PLSz, jako najbardziej doświadczony z powodu kilkuletniego istnienia i udziału w drugiej wojnie światowej był Pułkiem wiodącym w Dywizji.
Pierwsza połowa 50-lat po okres burzliwego rozwoju lotnictwa, ale sprzęt lotnictwa szturmowego pozostawał w cieniu. Dopiero w 1955 roku, pierwsze samoloty z napędem turboodrzutowym pojawiły się w pułkach lotnictwa szturmowego. Były to przede wszystkim wycofywane z pułków lotnictwa myśliwskiego samolotów MiG-15 / Lim-1. Jednocześnie tłokowe Ił-10 ( B-33 ) pozostały na uzbrojeniu do 1959 roku. W 6. PLSz całkowite przezbrojenie w samoloty z napędem turboodrzutowym nastąpiło w 1957 roku.
W zasadzie brak był typowych samolotów szturmowych, dlatego Pułk zmienił charakter na myśliwsko-szturmowy. Ponieważ dotyczy to wszystkich pułków szturmowych to i dywizje stały się myśliwsko-szturmowe.
Zmiany po 1957 roku.
W 1957 roku, nastąpiły poważne zmiany strukturalne Polskiego Lotnictwa Wojskowego. Ich początkiem było powołanie do życia Układu Warszawskiego. W efekcie powołano między innymi Lotnictwo Operacyjne, które w czasie „W” stałoby się Armią Lotniczą. Nie wdając się w zawiły okres przemian powiedzmy tylko, że wszystkie Dywizje Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego znalazły się pod kierownictwem Lotnictwa Operacyjnego, także 16. DLM-Sz w Pile z podległymi pułkami.
Druga połowa 50-lat to czas intensywnego szkolenia personelu pułku. Wyraźnie odczuwało się brak wyspecjalizowanego samolotu szturmowego z napędem turboodrzutowym. Z końcem 1960 roku, znacznie wzrosła gotowość bojowa pułku i wyszkolenie poszczególnych oficerów. Wszyscy żołnierze z personelu latającego dysponowali już I lub II Klasę pilota.
W dniu 2.12.1960 roku, do 6. Pułku dostarczono pierwsze oczekiwane samoloty szturmowe Lim-5 M. Były to prawdopodobnie dwie maszyny, a ich eksploatacja miała być próbna. W maju 1961 roku, w 6. Pułku było już 11 maszyn Lim-5 M. Z liczbą otrzymanych samolotów jest pewien problem, gdyż z jednego lotniska korzystały dwa bliźniacze pułki; 6. PLM-Sz i 51. PLM-Sz. Nie ulega jednak wątpliwości, że w WSK Mielec wyprodukowano 60 maszyn Lim-5 M i wszystkie zostały przekazane do pułków lotnictwa myśliwsko-szturmowego.
Samoloty szturmowe Lim-5 M wyprodukowano i wprowadzono do trzech pułków, a ściślej na trzy lotniska ( Bydgoszcz, Piła, Goleniów ), mimo nie ukończenia wszystkich prób i badań w locie. Było to podyktowane dużym zapotrzebowaniem na ten typ samolotu w Polsce. Lecz już w pierwszych dniach użytkowania w jednostkach wykryto wiele wad konstrukcyjnych i doszło do kilku wypadków i katastrof. Podjęto, więc słuszną decyzję o wycofaniu samolotów Lim-5 M z jednostek bojowych i poddaniu ich modyfikacjom. Pułk powrócił do szkolenia na samolotach Lim-2 i czekał na nowy sprzęt.
Zmodernizowana wersja samolotu szturmowego Lim-6 została zbudowana w 40 egzemplarzach, ale nie odpowiadała wojsku i w ogóle nie została przyjęta na uzbrojenie. Dopiero Lim-6 bis odniósł sukces i jak się okazało na długie lata zagościł na Polskim niebie. Poprzednio zbudowane samoloty Lim-5 M i Lim-6, w łącznej liczbie 100 maszyn, zostały doprowadzone do standardu Lim-6 bis i wprowadzone na uzbrojenie. W kolejnych latach około 60 maszyn Lim-5 P zostało zaadoptowanych do celów szturmowych i otrzymały oznaczenie Lim-6 M.
Łącznie na lotnisko w Pile do dwóch Pułków trafiło około 60-70 samolotów Lim-6 bis / 6 M.
Znane dostawy samolotów Lim-6 bis na lotnisko w Pile;
Lp Nr / nb Data Uwagi
1 1J 04-02 / 402 8.04.1963r. Samoloty pierwszej serii produkcyjnej, trafił do 51 PLMSZ
2 1J 04-03 / 403 8.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
3 1J 04-04 / 404 8.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
4 1J 04-01 / 410 8.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
5 1J 04-16 / 416 8.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
6 1J 04-18 / 418 8.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
7 1J 04-19 / 419 8.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
8 1J 04-20 / 420 8.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
9 1J 04-21 / 421 8.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
10 1J 04-22 / 422 8.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
11 1J 04-23 / 423 29.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
12 1J 04-24 / 424 29.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
13 1J 04-26 / 426 29.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
14 1J 04-28 / 428 29.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
15 1J 04-32 / 432 29.04.1963r. trafił do 51 PLMSZ
16 1J 04-06 / 406 25.05.1963r. trafił do 51 PLMSZ
17 1J 04-33 / 433 25.05.1963r. trafił do 51 PLMSZ
18 1J 04-34 / 434 25.05.1963r. trafił do 51 PLMSZ
19 1J 04-35 / 435 25.05.1963r. trafił do 51 PLMSZ
20 1J 04-39 / 439 25.05.1963r. trafił do 51 PLMSZ
21 1J 04-40 / 440 25.05.1963r. trafił do 51 PLMSZ
22 1J 05-11 / 511 14.11.1963r. Samoloty drugiej serii produkcyjnej. trafił do 51 PLMSZ
23 1J 05-12 / 512 14.11.1963r. trafił do 51 PLMSZ
24 1J 05-13 / 513 14.11.1963r. trafił do 51 PLMSZ
25 1J 05-14 / 514 14.11.1963r. trafił do 51 PLMSZ
26 1J 05-15 / 515 14.11.1963r. trafił do 51 PLMSZ
27 1J 05-18 / 518 14.11.1963r. trafił do 51 PLMSZ
28 1J 05-19 / 519 14.11.1963r. trafił do 51 PLMSZ
29 1J 05-20 / 520 14.11.1963r. trafił do 51 PLMSZ
30 1J 05-21 / 521 14.11.1963r. trafił do 6 PLMSZ
31 1J 05-22 / 522 14.11.1963r. trafił do 6 PLMSZ
32 1J 05-23 / 523 14.11.1963r. trafił do 6 PLMSZ
33 1J 05-24 / 524 14.11.1963r. trafił do 6 PLMSZ
34 1J 05-25 / 525 14.11.1963r. trafił do 6 PLMSZ
35 1J 05-27 / 527 15.02.1964r. trafił do 6 PLMSZ. W 2003 roku, ustawiony jako pomnik w Warszawie z numerem burtowym 1963.
36 1J 04-41 / 441 30.09.1969r. Dodatkowy egzemplarz Lim-6 bis. 30.09.1969r. trafił do 6 PLMSZ. Był to poprzednio eksperymentalny CM 10-30.
Nowy sprzęt pozwolił na wprowadzenie do szkolenia nowych elementów taktycznych. Między innymi przebazowanie pułków z lądowaniem na lotniskach gruntowych.
O ćwiczeniach „Jesienne niebo” przeprowadzonych w 1966 roku, opowiada płk. pil. Jan Głodek ówczesny dowódca 6. PLM-Sz:
„W ramach ćwiczeń mieliśmy przebazować się eskadrą na lotnisko zapasowe niedaleko Zgorzelca. Któryś z batalionów budowy lotnisk naprędce ściągnął na miejsce ogromną ilość sprzętu. Z wybranego pola, po usunięciu darni, w ciągu doby wybudowano specjalnie dla nas eksperymentalną płaszczyznę do lądowania. Pamiętam, że miałem duże problemy ze znalezieniem tego lotniska, które z powietrza było praktycznie niewidoczne, zaś jedyną radiostacje prowadzącą ustawiono bezpośrednio na lotnisku, a nie na przedłużeniu pasa, co również utrudniało zajście do lądowania. Z lądowaniem nie miałem praktycznie żadnych kłopotów. Spokojnie skołowałem na bok i po kilkudziesięciu minutach osobiście kierowałem lądowaniem moich pilotów. O ile lądowania przebiegały gładko, wkrótce okazało się, że część samolotów podczas skołowania z pasa ugrzęzło w miękkim gruncie i to tak głęboko, że zbiornikami podskrzydłowymi opierały się o podłoże. Do startu byliśmy już odpowiednio przygotowani - miał on być obserwowany przez grupę prominentów z kierownictwa partii, dowództwa Lotnictwa Operacyjnego i wyższych oficerów Układu Warszawskiego. Nasze Limy startowały na dopalaniu, z pustymi zbiornikami podwieszanymi, podnosząc przy tym potężne ilości kurzu Pamiętam, że lądowaliśmy potem w Powidzu, gdyż niespodziewanie nad Polską przeszła fala burz. Takich niespodziewanych jak my gości wylądowało tak wielu, że mieliśmy problemy ze znalezieniem stanowisk postojowych dla naszych Limów”.
Zmiany po 1967 roku.
Kolejna duża reorganizacja w Lotnictwie Polskim nastąpiło około 1967 roku. Napisaliśmy „około”, ponieważ takie procesy trwają zwykle kilkanaście miesięcy. Od 1967 roku, 6. Pułk ponownie znalazł się w składzie 2. Brandenburskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego.
Szkolenie lotnicze nie ograniczało się tylko do wykonywania zadań bojowych. Samoloty z pilskich Pułków miały wziąć udział w defiladzie powietrznej z okazji 25-lecia PRL ( Polski Ludowej ), jak miała się odbyć nad warszawskim lotniskiem Bemowo ( Babice ) w dniu 22.07.1969 roku. Samoloty Lim-6 w liczbie 54 maszyn z 51. PLM-Sz / 6. PLM-Sz w Pile i 53. PLM-Sz w Mirosławcu miały utworzyć szyk „dwóch mieczy Grunwaldzkich”. Zgrywanie załóg rozpoczęto z końcem kwietnia 1969 roku, na lotniskach w Pile i Mirosławcu. Około 2.07.1969 roku, przebazowano na lotnisko w Sochaczewie 60 samolotów, aby piloci trenowali już w rzeczywistych warunkach. Niestety, w dniu defilady nad Warszawą były bardzo złe warunki atmosferyczne i przelot nie odbył się.
Nowe samoloty. 1982 rok.
Kolejne zmiana organizacyjna nastąpiły z początkiem 80-lat. W dniu 23.11.1982 roku, jednostka została przemianowana na 6. PLM-B.
W końcu 70-lat pojawiła się konieczność wymiany sprzętu. Samoloty Lim-6 nie odpowiadały już potrzebom naszej armii. Należało wprowadzić do służby nowy sprzęt. Ponieważ jedynym rynkiem skąd mogliśmy pozyskać nowe samoloty był „wielki brat” ( CCCP ), wybór był niewielki. Sowieci zaoferowali zakup samolotów MiG-23 BM lub samolotów Su-22 M 3. Ten drugi samolot był Polsce bliższy. Ekonomicznie uzasadniony i kontynuujący linię maszyn Su-7, Su-20, dobrze znanych w Polsce.
Jednak w 1982 roku, decyzja ze strony Polski nie zapadła. Czekaliśmy na samolot lepiej wyposażony, Su-22 M 4. Różnica była drobna, ale jednak istotna. Aby nie wdawać się w szczegóły, chodziło o daleką nawigację. W 1983 roku, sowieci wyrazili zgodę na wystawienie tej wersji na eksport, a strona Polska złożył zamówienie na 80 samolotów Su-22 M 4 i 20 samolotów Su-22 UM 3 K, dla dwóch pułków lotnictwa myśliwsko-bombowego i dwóch eskadr 7 BLR-B ( Brygady Lotnictwa Bombowo-Rozpoznawczego ). W 1986 roku, domówiono 10 samolotów Su-22 M 4 celem wyposażenia w ten typ maszyny trzeciego pułku ( 8. Pułk z Mirosławca ) w miejsce dwóch eskadr 7 BLB-R ( pozostały w niej Su-20 ).
Lotnisko w Pile, od 1982 roku, zaczęto modernizować dla przyjęcia nowej techniki. Wyremontowano i poszerzono pas startowy. Wyremontowano drogi kołowania i centralną płaszczyznę postojową samolotów ( CPPS ). Wybudowano nowe strefy rozśrodkowania ze schrono-hangarami. Zbudowano nowy skład MPS i zaplecze dla urządzeń radiotechnicznych.
W 1984 roku, rozpoczęto kompletowanie grupy pilotów i techników przewidzianych do przeszkolenia na samoloty Su-22. W kwietniu 1984 roku, grupę tych wojskowych wysłano do Krasnodaru, gdzie przeprowadzono szkolenie teoretyczne i praktyczne. Żołnierze powrócili do Polski w lipcu 1984 roku.
Lotnisko w Powidzu zostało przygotowane do przyjęcia nowych samolotów. W okresie sierpień - październik 1984 roku, do Powidza, na pokładach samolotów Ił-76 i An-12/22 dotarło pierwsze 13 samolotów. Było to 7 maszyn Su-22 M 4 ( nb 3005, 3212, 3213, 3908-3911) i 6 szkolno-bojowych Su-22 UM 3 K (104, 305-308, 509). Wszystkie weszły w skład 6. PLM-B w Pile, w sierpniu 1985 roku, swoje pierwsze Su-22 otrzymał 40. PLM-B ze Świdwina, a w maju 1986 roku, trzecia eskadra 7 PLB-R ( pułku lotnictwa bombowo-rozpoznawczego ) z Powidza ( początkowo eskadra ta miała wchodzić w skład 8. PLM-B w Mirosławcu ).
Dostarczane samoloty były fabrycznie nowe i znajdowały się w skrzyniach. Ich montażu dokonywali sami sowieci i oni także wykonywali obloty samolotów. Sowiecka grupa fabryczna była kierowana przez Aleksandra Kaczegarowa. Dopiero po oblotach samoloty przekazywano stronie Polskiej. Za odbiór samolotów przez Wojsko Polskie był odpowiedzialny kpt. Andrzej Rujner, który miał pełnomocnictwo otrzymane od Ministra Handlu Zagranicznego. Prawdopodobnie pierwszego polskiego Su-22 M 4 sowieci w Powidzu oblatali w dniu 5.05.1984 roku. Żywotność techniczna Polskich Su-22 w okresie pokoju wynosiła 20-25 lat. Jednymi z pierwszych pilotów byli; mjr pilot Bogdan Likus, Jan Kania i Zenon Jankowski ( dubler polskiego kosmonauty ).
6 PLM-B czekając na swoje nowe samoloty wykonywał loty na maszynach Lim-6 bis do dnia 30.04.1984 roku. Po tym czasie samoloty te zaczęto przekazywać do 45. PLSzk-Boj w Babimoście.
W dniu 13.11.1984 roku, zaczęto przenosić 11 samolotów Su-22 do Piły. Jako pierwszy na macierzystym lotnisku wylądował mjr pilot Bogdan Likus na Su-22 M 4 nr 3005. Jako ciekawostkę należy podać, że samolot ten był ostatnim Su-22 który opuścił lotnisko w Pile po rozformowaniu jednostki, czyli służył od początku do końca. Z dostępnych informacji podpułkownik pilot Bogdan Likus był jedynym pilotem, który prowadził wszystkie typy samolotów z biura Suchoj eksploatowanymi w Polsce ( Su-7 / 20 / 22 ).
Po przyjęciu przez Pułk wszystkich samolotów serii 23, grupa techników powróciła do Piły, gdzie proces odbioru trwał nadal. Przyjęcie samolotów zakończono w połowie 1985 roku, kiedy skompletowano cały stan sprzętu. Łącznie przyjęto 34 maszyny Su-22 M 4 i Su-22 UM 3 K. Samoloty weszły na stan trzech eskadr.
W 1985 roku, 6. Pułk rozpoczął intensywne szkolenie pilotów swojego Pułku i także pilotów 40. PLM-B ze Świdwina. Prezentowano także samoloty personelowi 8. PLM-B z Mirosławca, który czekał na swoje nowe maszyny. Wykonywano loty nad poligon, na małej wysokości i w szykach. Polscy piloci szybko opanowywali technikę pilotażu i już w pierwszych miesiącach eksploatacji wykonywali starty i lądowania na DOL. Szkolenia bojowe prowadzono na poligonie w Nadarzycach i na morskim poligonie obok Ustki. Szczególnie istotne było szkolenie z użyciem nowego, nie stosowanego do tej pory w Wojsku Polskim, uzbrojenia kierowanego klasy p-z ( powietrze-ziemia, powietrze-woda, a zgodnie ze zmienioną nomenklaturą powietrze-powierzchnia ). Już w 1986 roku, 6. Pułk osiągnął gotowość operacyjną. W 1987 roku, klucz samolotów Su-22 wziął udział w Ćwiczeniach pk "Opal-87". Samoloty Su-22 były w 80-latach prezentowane w Rzeszowie i Dęblinie.
Ostateczny proces przezbrajania zakończył się w 1990 roku, kiedy 6. Pułk osiągnął zdolność operowania na nowym sprzęcie w każdych warunkach atmosferycznych, a wszyscy piloci osiągnęli Klasę I lub Klasę Mistrzowską.
Były także problemy z eksploatacją nowych samolotów. Występowała spora awaryjność awioniki, która była spowodowana dużą wilgotnością obecną w nowych schrono-hangarach. Duży hałas wywoływany przez samoloty był uciążliwy dla mieszkańców położonego bardzo blisko miasta. Aby temu zaradzić stworzono barierę przeciwhałasową.
W 1994 roku, 6. Pułk obchodził 50-lecie swojego powstania. Pułk nadal pozostawał w składzie 2. Dywizji Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego. 6. PLM-B był jednym z najlepszych w kraju, o czym świadczą wyróżnienia nadawane przez Ministra Obrony Narodowej w okresie 1988 – 1991. W 1993 roku, 6. Pułk zdobył puchar Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej za wykonanie bezpiecznego szkolenia.
Pułk brał udział w wielu pokazach lotniczych dla szerszej publiczności; Air Show Poznań w 1989 rok i 1991 rok, Dęblin 1995 rok, Bydgoszcz 1996 rok. Jednostkę często odwiedzały delegacje wojskowe z zagranicy; minister Obrony Austrii w 1988 roku, oficerowie holenderscy w ramach inspekcji Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie ( KBWE ) i w 1993 roku, oficerowie lotnictwa kanadyjskiego. W 1997 roku, 6. Pułk brał udział w ćwiczeniach polsko-amerykańskich pod nazwą "Orli Szpon" z lotniska 7. PLB-R w Powidzu.
Samoloty Su-22 w Pile:
Typ Nb / Nr Data Uwagi
1 U 104 / 66104 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Użytkowany w 6 PLM-B w Pile. W dniu 20.12.1989r. Podczas nocnego lądowania na lotnisku w Pile na skutek nadmiernego zniżenia, spowodowanego błędami pilotów, samolot zahaczył o korony drzew. Piloci dzięki wystarczającej prędkości poderwali maszynę do góry i na wysokość ok. 60 m zdołali się katapultować. Samolot spadł kilkaset metrów od drogi Piła-Wałcz. Eksplodował i doszczętnie się spalił. Piloci katapultowali się pomyślnie. Pierwsza katastrofa wersji dwumiejscowej.
2 U 305 / 66305 Październik 1984r Pierwsza dostawa. Użytkowany w 6 PLM-B w Pile, do 1998r. do rozformowania, a później 8 ELT w Mirosławcu. W 2007r. nadal czynny.
3 U 306 / 66306 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Użytkowany w 6 PLM-B w Pile, do rozformowania w 1998. Około 2005r. nieczynny.
4 U 307 / 66307 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Użytkowany w 6 PLM-B w Pile, do rozformowania w 1998r. Około 2005r. nieczynny.
5 U 308 / 66308 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Użytkowany w 6 PLM-B w Pile, do rozformowania w 2000r. Około 2005r. nieczynny.
6 U 509 / 66509 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Użytkowany w 6 PLM-B w Pile, do rozformowania. A później w 8 ELT w Mirosławcu. W 2007r. w 40 ELT w Świdwinie nadal czynny.
1 M 3005 / 23005 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Pierwszy samolot Su-22 otrzymany przez Polskę. Pierwszy lot z Powidza do Piły wykonał ppłk Bogdan Likus. Użytkowany 6 PLM-B w Pile, do rozformowania w 2000r., a później w 8 ELT w Mirosławcu. W 1994r. przeszedł remont główny. W 2007r. trafił do muzeum w Czyżynach.
2 M 3212 / 23212 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Użytkowany 6 PLM-B w Pile, do rozformowania w 2000r., a później w 8 ELT w Mirosławcu. Po zakończeniu służby ( 2005r. ) trafił do muzeum w Estonii.
3 M 3213 / 23213 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Użytkowany 6 PLM-B w Pile, do rozformowania w 2000r., a później w 8 ELT w Mirosławcu. W 1992r. remont główny. W 2002r. nieczynny.
4 M 3304 / 23304 1985r. W 2005r. nieczynny.
5 M 3617 / 23617 1985r. W 2005r. nieczynny.
6 M 3619 / 23619 1985r. Użytkowany w 6 PLMB w Pile. W dniu 04.06.1993r. w trakcie startu doszło do awarii i wyłączenia silnika. Pilot pomyślnie katapultował się na wysokości 20 metrów. Po tym incydencie powrócił jeszcze do latania. Samolot spłonął po zderzeniu z ziemią. Przyczyną awarii była nieprawidłowa obsługa techniczna.
7 M 3908 / 23908 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Użytkowany 6 PLM-B w Pile. Potem w 8 PLM-B w Mirosławcu. W 1997r. remont główny. W 2007r. nieczynny.
8 M 3909 / 23909 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Użytkowany 6 PLM-B w Pile. W 2005r. nieczynny.
9 M 3910 / 23910 Październik 1984r. 6 PLM-B w Pile.
10 M 3901 / 23901 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Użytkowany 6 PLM-B w Pile. W 2005r. nieczynny.
11 M 3911 / 23911 Październik 1984r. Pierwsza dostawa. Użytkowany 6 PLM-B w Pile, a potem 8 ELT w Mirosławcu. W 1993r. remont główny. W 2005r. nieczynny.
12 M 4602 / 24602 1985r. Użytkowany w 6 PLMB w Pile. W dniu 17.05.1989r. lub 18.05.1989r. o godz. 757 . Pilot porucznik Jacek Gabryś - zginął.Zadanie: lot treningowy przed pokazem indywidualnego pilotażu na małej wysokości w DZWA. Pokaz organizowano dla ówczesnego Premiera Polski.Okoliczności katastrofy: Pilot wykonywał trening przed indywidualnym pokazem pilotażu na małej wysokości i w locie koszącym. Spowodował przekroczenie krytycznych kątów natarcia w głębokim wirażu na małej wysokości, przeciągnięcie samolotu i zderzenie z ziemią w odległości 480 m od ogrodzenia lotniska w Pile. Nie podjął próby katapultowania i zginął. Samolot doszczętnie się spalił.Przyczyna: Bezpośrednie przyczyny katastrofy to błąd pilotażowy i zaniedbania organizacyjne.
13 M 4603 / 24603 1985r. Użytkowany w 6 PLM-B w Pile, a po jej rozwiązaniu w 8 ELT w Mirosławcu. W 2005r. nieczynny.
14 M 4610 / 24610 1985r. Użytkowany w 6 PLM-B w Pile. W dniu 25 lub 26.07.1995r. o godzinie 833 podczas zrzutu bomby na poligonie w Nadarzycach nastąpiła jej przedwczesna eksplozja i pilot major Jerzy Stramek zginął.Zadanie: Lot doświadczalny na poligon Nadarzyce w ramach badań zdawczo-odbiorczych próbnej partii bomb.Okoliczności katastrofy: Katastrofa wydarzyła się podczas lotu doświadczalnego na samolocie Su-22 M 4 na poligonie Nadarzyce. Pilot miał wykonać w locie koszącym zrzut sześciu bomb lotniczych z zapalnikami nowego typu, salwą po dwie bomby. W pierwszym zajściu pilot zrzucił dwie bomby z wysokości około 40 m. Po zrzuceniu bomb w drugim zajściu, po upływie 1,2 s od zrzutu bomba z lewej strony niespodziewanie wybuchła pod kadłubem samolotu, w odległości 18 m od kadłuba, w momencie otwarcia się spadochronu hamującego. Samolot znalazł się w tzw. strefie zerowej wybuchu, został gwałtownie rażony odłamkami, falą cieplną i uderzeniową. Wyciekające z rozszczelnionych zbiorników paliwo zapaliło się. Po upływie 5 s od chwili wybuchu samolot zderzył się z ziemią i eksplodował. Przyczyna: Przyczyną katastrofy był przedwczesny wybuch w powietrzu jednej z bomb, wkrótce po ich zrzuceniu w locie koszącym. Wybuch spowodowany był wadą konstrukcyjną bomby. Samolot porażony odłamkami i falami wybuchu cieplną i uderzeniową utracił sterowność i zapalił się.
15 M 4710 / 24710 1985r. W 2005r. nieczynny.
16 M 7307 / 27307 1986r. Użytkowany w 6 PLM-B w Pile, a po jej rozwiązaniu w 2000r. w 8 ELT w Mirosławcu. W 1994r. remont główny. W 2006r. nieczynny.
17 M 7411 / 27411 1986r. Użytkowany w 6 PLM-B w Pile, a po jego rozformowaniu w 2000r. w 7 ELT w Powidzu. W 2007r. czynny.
18 M 7920 / 27920 1986r. W 2006r. nieczynny.
19 M 9204 / 29204 1987r. Użytkowany w 6 PLM-B w Pile, a po jego rozwiązaniu w 7 ELT w Powidzu. W 1996r. remont główny. W 2007r. czynny.
20 M 9514 / 29514 1986r. W dniu 9.08.1986r. Su-22 M 4 nb 9514 nr 29514. Pilot ocalał dzięki katapultowaniu się. Prawdopodobnie pierwsze użycie fotela wyrzucanego K-36 w Polsce. Pierwsza strata maszyny.
21 M 1986r. W 2007r. nieczynny.
22 M 1986r. W 2007r. nieczynny.
23 M 1986r. W 2007r. nieczynny.
24 M 1987r. W 2007r. nieczynny.
25 M 1986r. W 2007r. nieczynny.
26 M 1986r. W 2007r. nieczynny.
27 M 1986r. W 2007r. nieczynny.
28 M 1986r. W 2007r. nieczynny.
Rozformowanie 6. PLM-B w Pile.
Trudna sytuacja gospodarcza Polski 90-lat, brak perspektyw na nowy sprzęt, zmusza Ministerstwo Obrony Narodowej do kolejnej reorganizacji Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej do redukcji liczby jednostek lotniczych i zostaje podjęta decyzja o rozformowaniu jednostki w Pile. Ostatnie loty Pułk wykonał w końcu 1997 roku, a do marca 1998 roku, wszystkie samoloty Su-22 przekazano do; 7. PLB-R w Powidzu, 8. PLM-B w Mirosławcu i 40. PLM-B w Świdwinie. Ostatecznie 6. PLM-B przestał istnieć w dniu 31.12.1998 roku.
Kontynuatorką tradycji 6. PLM-B z Piły została jednostka 6. ELT z Powidza, która powstała w dniu 1.01.2000 roku.
Stosowane nazwy Pułku;
6 Pułk Lotnictwa Szturmowego – od 12.10.1944r. do 6.06.1945r.
6 Szturmowy Pułk Lotniczy – od 7.06.1945r. do 31.08.1950r.
6 Pułk Lotnictwa Szturmowego – od 1.09.1950r. do 1957r.
6 Pułk Lotnictwa Szturmowego – od 1952r., stacjonował do momentu rozformowania w Pile.
6 Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego – od 1957r. do 23.11.1982r.
6 Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego – od 24.11.1982r., do rozformowania.
Samoloty użytkowane w Pułku;
Iliuszyn Ił-2, - Iliuszyn Uił-2, - Iliuszyn Ił-10, B-33 ( czechosłowacka wersja Ił-10 ), - Polikarpow Po-2, CSS-13 ( polska wersja ), - Mikojan MiG-15, - WSK Lim-1 ( polska wersja MiG-15 ), - WSK Lim-5 M, - WSK Lim-6 bis, - Suchoj Su-22 M 4 K / UM 3 K, - WSK TS-11 Iskra, - Transportowy An-2, - Śmigłowce Mi-2.
Lotnisko w Pile.
Lotnisko w Pile należy do jednych z najstarszych tego typu obiektów na świecie. Istnieje od 1913 roku. Po zakończeniu drugiej wojny światowej lotnisko zostało przejęte przez sowietów. Z dostępnych informacji wiadomo, że nie robiono na nim nic. Wręcz przeciwnie, lotnisko zeszło do roli lądowiska i popadało w coraz większą ruinę. Nie wiadomo kiedy sowici zwrócili obiekt Polakom. Prawdziwa historia lotniska rozpoczęła się od pojawiania na nim w 1952 roku, 6. PLSz. Wyremontowano pas startowy i zbudowano niezbędną infrastrukturę. W 1952 roku, na lotnisku wylądowały pierwsze turboodrzutowe samoloty Lim-1. Kolejna wielka przebudowa lotniska nastąpiła w pierwszej połowie 80-lat, kiedy to przygotowywano się na przyjęcie samolotów Su-22. Pas startowy wzmocniono i wydłużono do 2 600 m. Zbudowano centralną płaszczyznę postojową dla 26 samolotów bojowych. Nowy Domek Pilota, nowe koszary i budynki administracyjne. Zbudowano dwie składnice MPS ( materiały pędne i smary ). Zbudowano wiele schrono-hangarów. Zorganizowano nowe Polowe Zakłady Lotnicze.
Lotnisko w Pile ma współrzędne 53,10 N 16,42 E. Jest położone 79 m npm. Główny pas startowy ma wymiary 2 600 m x 60 m. Orientacja pasa wynosi 03/21. Ma nawierzchnię betonowo-asfaltową.
Godło 6.PLM-B.
Godłem eskadr 6. PLM-B był uskrzydlony tygrysek trzymający w łapie szachownicę. Autorami godła byli chorążowie Sławomir Wolsztyniak i Wojciech Osiński, które zapożyczono od American Volunteer Group walczącej na terenie Chin podczas II wojny światowej nazywanej latającymi tygrysami. Pierwszy tygrysek pojawił się na samolocie Su-22 M 4 o nr bocznym 3005 w 1990r. Tygrysek został zaakceptowany przez ówczesnego dowódcę 6 PLM-B ppłk. pil Zenona Smutniaka. Poszczególne godła różniły się między sobą m.in. pręgami na ciele tygryska, układem szachownicy oraz kolorem skrzydełek. 1 eskadra posiadała różowy kolor skrzydełek, natomiast 3 eskadra niebieskie skrzydełka. Zdarzało się, że niektóre tygryski posiadały białe skrzydełka, co spowodowane było tym, że technikom zabrakło różowej farby i malowano je białą farbą. Na jednym z samolotów Su-22 M 4 pojawiło się godło pułkowe autorstwa chor. Wolsztyniaka, przedstawiające stylizowaną cyfrę „6” zwieńczoną sylwetką samolotu Su-22, na tle której widniał orzeł z rozpostartymi skrzydłami trzymający w szponach cyfrę „3” ( na samolocie tym latał ówczesny dowódca ppłk. pil Zenon Smutniak ).
Opracował Karol Placha Hetman