Kraków 2007-11-20
2 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego w Krakowie.
1944r. – 1966r.
Wstęp.
W planach sowieckich było utworzenie Polskiego związku lotniczego jako 3. Dywizji Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego. Z powodu braku odpowiedniego sprzętu przystąpiono do formowania 3. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego w składzie trzech pułków myśliwskich, którym nadano oznaczenia 9. PLM, 10. PLM, 11. PLM. Na marginesie, w tym czasie pisano „myśliwski pułk lotniczy”, a nie „pułk lotnictwa myśliwskiego”. Podstawą był rozkaz operacyjny z dnia 7 września 1944 roku, w którym była mowa o powołaniu 1. Mieszanego Korpusu Lotniczego. Lokalizacją była miejscowość Karłówka na Ukrainie.
Od dnia 17 września 1944 roku, na lotnisku Krasnogród rozpoczęto szkolenie pilotów z 9. PLM, a na lotnisku Karłówka pilotów z 10. PLM i 11. PLM. Podstawowym samolotem był myśliwiec Jak-1. Gotowość do rozpoczęcia działań wojennych osiągnięto z początkiem 1945 roku, a w dniu 20 stycznia 1945 roku, przystąpiono do przebazowania dywizji na teren Polski. Moskale bardzo dbali o to, aby Polacy nie walczyli na terenach wschodniej Rzeczpospolitej Polski, a do walki przystąpili dopiero po przekroczenie linii rzeki Bug. Przebazowanie przeprowadzono w kilku rzutach powietrznych i kołowych, a zakończono w marcu 1945 roku.
Pierwsze walki stoczono z końcem marca 1945 roku, niszcząc samoloty i umocnienia wroga. Dywizja brała bezpośredni udział w walkach o Berlin. Za wysiłek bojowy dywizja otrzymała Krzyż Grunwaldu I klasy i tytuł Brandenburskiej.
Okres Pokoju.
Po zakończeniu działań wojennych dywizja jako 3. Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego, otrzymała rozkaz powrotu do kraju na lotnisko Kutno (węzeł lotnisk Kutno). Po pewnym czasie, 10. PLM został przebazowany do Krakowa na lotnisko Czyżyny.
W 1946 roku, pułki; 9. PLM, 10. PLM, 11. PLM zostały podporządkowanie bezpośrednio Dowództwu Wojsk Lotniczych i już w dniu 24 stycznia 1946 roku, Rozkazem Naczelnego Dowódcy WP zostaje powołana do życia 1. Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego ze składem; 1. PLM w Warszawie, 2. PLM w Krakowie ( poprzedni 10. PLM ), 3. PLM ( poprzedni 11. PLM ).
Ten system organizacyjny przetrwał do 1950 roku. W związku z wojną w Korei moskale zmusili Polskę do rozwinięcia armii do nadmiernych rozmiarów w stosunku do faktycznych potrzeb. W związku z tym, zaczęto tworzyć nowe związki taktyczne. 2. PLM w Krakowie wyszedł ze struktur 1. DLM i na jego bazie został formowany 7. DLM OPL ze sztabem i dowództwem w Krakowie. W ramach 7. DLM OPL miały funkcjonować trzy pułki myśliwskie; oprócz 2. PLM w Krakowie-Czyżynach, nowo utworzone 39. PLM w Mierzęcicach i 40. PLM również w Mierzęcicach.
Era samolotów z napędem turboodrzutowym.
Z końcem 40-lat już było wiadomo, że zbliża się kres myśliwców z napędem tłokowym i następuje wprowadzanie do służby pierwszych samolotów z napędem turboodrzutowym. 2. PLM jako jeden z pierwszych miał się przezbroić na nowy typ myśliwców. Początkowo miały być to samoloty Jak-17.
Zasadnicze przeszkalanie pilotów miało się odbywać w Radomiu. Lecz wojna w Korei spowodowała przyspieszenie procesu wprowadzania nowej techniki. Miejscem organizowania się nowego typu jednostek staje się nowe lotnisko Bemowo w Warszawie. Oba pierwsze pułki myśliwskie ( 1. PLM z 5. DLM i 2. PLM z 7. DLM ) szkoliły się jednocześnie. W 1950 roku, jednostki myśliwskie przygotowały się do przyjęcia samolotów z napędem turboodrzutowym. Już było wiadomo, że samolotem tym będzie myśliwiec Jak-23, którego produkcję seryjną zaczęto nawet przygotowywać w Mielcu. Aby łatwiej pilotom przejść na samolot turboodrzutowy posłużono się dwumiejscowym samolotem Jak-17 W ( UTI ).
W połowie 1951 roku, na lotnisko Bemowo zaczęły przylatywać nowocześniejsze myśliwce turboodrzutowe typu MiG-15. Wówczas zapadły decyzje, że wszystkie myśliwce typu Jak-23, w liczbie około 100 egzemplarzy, staną się uzbrojeniem tylko 7. DLM, czyli 2. PLM, 39. PLM i 40. PLM.
Lotnisko Kraków-Czyżyny.
W 50-latach lotnisko dysponowało pasem startowym o wymiarach 1 900 m x 45 m, z nawierzchnią betonową. Współrzędne lotniska 50,04 N 19,47 E. Orientacja pasa startowego 08/26. Lotnisko posiadało pełne zaplecze. W tym czasie, było także wykorzystywane jako cywilny port lotniczy dla miasta Krakowa. Obecnie (2000 rok) lotnisko pełni funkcje Muzeum Lotnictwa. Dysponuje pasem startowym o wymiarach 720 m x 60 m, jest wpisane do rejestru lotnisk cywilnych i jest wykorzystywane okazjonalnie.
Kraków – Czyżyny. 1952 rok.
Od 1952 roku, 2. PLM z samolotami Jak-23 rozpoczął swoją działalność na krakowskim lotnisku Czyżyny. W procesie szkolenia intensywnie był wykorzystywany poligon Pustynia Błędowska. Dowódcą jednostki w tym czasie był Jan Frej-Bielecki. Na bazie stanu osobowego 2. PLM zaczęto organizować kolejne dwa pułki myśliwskie, stanowiące wraz z nim 7. DLM OPL. Był to 39. PLM i 40. PLM. Dla nowo tworzonych pułków rozbudowano lotnisko Mierzęcice, w pobliżu Katowic.
W 1957 roku, w Lotnictwie Wojskowym, na fali ruchów społecznych, doszło do kolejnych poważnych przemian. Oficerowie sowieccy opuścili stanowiska dowódcze w Ludowym Wojsku Polskim. Dodatkowo lotnictwo Polskie dysponowało już znaczą ilością nowoczesnych samolotów bojowych produkcji Polskiej. 2. PLM stracił swoje znaczenie. Pierwszym powodem był sprzęt. Pułk należał do tych jednostek wojskowych, które najdłużej użytkowały samoloty Jak-23, technicznie przestarzałe. Drugim powodem była duża odległość od potencjalnego przeciwnika. Trzecim powodem było powstawanie wielkiego miasta – Nowej Huty. Lotnisko w Czyżynach znalazło się pomiędzy wielkimi miastami, a właściwie w centrum aglomeracji Krakowa i to na kierunku wschód-zachód. Dlatego 2. PLM postanowiono częściowo przebazować na lotnisko Balice.
Niemniej jednak, 2. PLM nadal wchodził w skład WOPL OK i WL i bezpiecznie wykonywał swoje zadania, doskonaląc poziom wyszkolenia żołnierzy. Z początkiem 60-lat lotnisko w Czyżynach stało się bazą nieużywanego już sprzętu latającego i powoli stało się muzeum. Teren lotniska był wielokrotnie wykorzystywany dla organizowania pokazów lotniczych dla mieszkańców Krakowa. Sam byłem widzem takich pokazów w 1966 roku, kiedy zademonstrowano w powietrzu myśliwce Lim-1/2 i skoki spadochronowe.
Rozformowanie 2. PLM w Krakowie-Czyżynach.
2 PLM w Czyżynach został rozformowany, a jego numer i tradycje przejął 4. PLM w Goleniowie, który w 1967 roku, otrzymał nazwę 2. PLM Kraków w Goleniowie. Większość samolotów z rozformowanego 2. PLM, przebazowano na lotnisko Łask.
Opracował Karol Placha Hetman