Radiolokacyjne stacje meteorologiczne. Marek Kaiper

2020-03-21

Marek Kaiper

Radiolokacyjne stacje meteorologiczne.

Radiolokacyjne stacje meteorologiczne.

Meteorologiczne stacje radiolokacyjne dzielą się na stacje wykorzystywane w meteorologii lotniczej i stacje meteorologii artyleryjskiej. Te ostatnie w wersji pasywnej odbierającej jedynie radiowe sygnały z sondy meteorologicznej nazywane były radioteodolitami (A-22 „Malachit”). Na lotniskach wojsk lotniczych używano jedynie dwukanałowych radiolokacyjnych stacji meteorologicznych MRŁ-1W i MRŁ-1G, dzięki którym można było zobaczyć obraz chmur na wskaźnikach. W dywizjonach artyleryjskich używano meteorologicznych stacji artyleryjskich RMS-1; MRK-1 i RWZ-1, stacje te rejestrowały analogowe lub cyfrowe wyniki pomiarów balonowego sondowania atmosfery. Obecnie stacje te zastępowane są nowoczesnym sprzętem, w Polsce pasywną stacją RSSA BAR z balonami napełnianymi helem a w Rosji stacją aktywno – pasywną 1B77 „Ułybka-M” z balonami napełnianymi wodorem. Oba radary wyposażone są w anteny ścianowe w miejsce parabolicznych.

W lotnictwie WP po wybrakowaniu stacji MRŁ-1 nie zostały wprowadzone nowe radiolokatory meteorologiczne. W Rosji w użyciu są nadal radiolokatory meteorologiczne MRŁ-5. Wchodzące na uzbrojenie nowe typy rakiet wyposażonych w nawigację inercyjną nie wymagają już meteorologicznego zabezpieczenia. W Polsce był to taktyczny system rakietowy 9K79 „Toczka”.

Pierwszymi wojskowymi radiolokatorami meteorologicznymi w WP były stacje RMS-1 przeznaczone do pomiarów ciśnienia, temperatury, wilgotności powietrza oraz kierunku i prędkości wiatru w wyższych warstwach atmosfery (wiatry górne). Dane te potrzebne były do określenia wiatru balistycznego, czyli poprawki na warunki atmosferyczne. Radioteodolity artyleryjskie współpracowały z radiosondami meteorologicznymi różnych typów lub reflektorem radarowym podwieszanymi pod balonami pilotowym. Stacje te wykorzystywane były w pododdziałach artylerii.

Pierwszą cywilną radiolokacyjną stacją meteorologiczną był zainstalowany w 1964 roku radar Decca (PIHM) w Legionowie. W lotnictwie wojskowym pierwszą meteorologiczną stacją radiolokacyjną była MRŁ-1W (nr fabryczny 161319). Przydzielona została ona w 1969 roku do 19 batalionu radiotechnicznego JW. 3316 (3 Brandenburska Dywizja Lotnictwa Myśliwskiego) w Świdwinie.

W kolejnych latach uruchamiano radiolokacyjne stacje meteorologiczne MRŁ-1 na lotniskach w Malborku, Słupsku, Wrocławiu, Dęblinie, Babimoście i Łasku. Stacje te łącznie z stacją MRŁ-2 uruchomioną w 1976 roku w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej w Legionowie tworzyły sieć radarów meteorologicznych. W 1991 roku w IMGW w Legionowie zainstalowano nowy radiolokator MRŁ-5. Obecnie w Świdwinie na miejscu stacjonowania radiolokatora MRŁ-1 stoi wieża z automatycznym cywilnym radiolokatorem meteorologicznym Meteor 500C. Radiolokator ten wchodzi w skład sieci radiolokatorów meteorologicznych POLRAD składającej sie z 8 radiolokatorów, które rozmieszczono w Gdańsku, Świdwinie, Poznaniu, Pasterniku, Ramży, Brzuchani, Rzeszowie i Legionowie. Radiolokacyjne stacje MRŁ-1G wyposażone były w burzonamiernik PAG-1. Od 2001 roku podobny system wykrywania i lokalizacji wyładowań atmosferycznych „Perun” zainstalowano w 9 placówkach IMGW. Stacje RMS-1 wykorzystywane były także w IMGW do okresowych badań aerologicznych. Obecnie badania aerologiczne przeprowadzane są w 3 placówkach IMGW (Łeba, Wrocław, Legionowo).

Radiolokacyjna stacja meteorologiczna MRŁ-1

Radiolokacyjna stacja meteorologiczna MRŁ-1 przeznaczona była do wykrywania i określania miejsca występowania ognisk burzowych i opadów w promieniu do 300 km. Określania ich kierunku i prędkości przemieszczania, intensywności, stopnia nawodnienia chmur oraz ich dolnej i górnej granicy. Stacje wyposażone w burzonamiernik mogły określać namiar na wyładowania atmosferyczne. W odróżnieniu od zwykłych stacji radiolokacyjnych stacje meteorologiczne wyposażone były w urządzenie izo-echo. Urządzenie to przeznaczone było do zobrazowania na wskaźnikach sygnałów odbitych od chmur przewyższających wartością, zadaną wartość ich tłumienia (5÷70 dB). Znając wartość tłumienia można było przy pomocy tablic dokonać identyfikacji chmur.

Pracujące w ZSRR stacje MRŁ wyposażone były w urządzenie do pomiaru i rejestracji wysokości dolnej granicy chmur „Registr”. Stacje pracujące w Polsce nie były w nie wyposażone, mimo że miały instalacje umożliwiającą jego podłączenie. Zrezygnowano także z zamówienia urządzenia do klasyfikacji chmur oraz wyróżniania ognisk burzowych „Cyklon”. Urządzenie to miało być zastąpione w przyszłości urządzeniem opracowanym w Polsce. Był to system przetwarzania danych radaru meteorologicznego SKORA-W wyposażony w komputer IBM PC/AT. (ITWL).

• „Registr” – Urządzenie do pomiaru dolnej granicy chmur (używano także nazw światłolokator lub fotolokator) wysyłało skierowany do góry silny impuls świetlny (lampa błyskowa, palnik ISSz-100-3). Impuls ten po odbiciu od chmury trafiał na fotopowielacz FEU-1 urządzenia odbiorczego. Wskaźnik urządzenia typu „A” lub rejestrator. W WP używano urządzenia produkcji ZSRR typu IWO (IWO-1M, IWO-2).

Stacja radiolokacyjna MRŁ-1 wyposażona była w dwa kanały nazywane od długości fal milimetrowym (I kanał – λ ≈ 8 mm) i centymetrowym (II kanał – λ ≈ 3,5 cm). Nadajnik kanału I zamontowany był bezpośrednio pod anteną i obracał się on wraz z nią. Nieruchomy nadajnik i odbiornik kanału II wraz z wskaźnikami umieszczony był w głównym środkowym pomieszczeniu stacji. Zestaw wskaźników stacji MRŁ- 1W składał się z wskaźników typu P; RH; A oraz rejestratora samopiszącego N-390M. Rejestrator ten przeznaczony był do rejestrowania na taśmie papierowej odbitych sygnałów, których poziom był niższy od poziomu szumów odbiornika (mgły, dymy, aerozole atmosferyczne). Pomiarów tych w WP nie wykonywano. Dodatkowo stacje MRŁ-1G wyposażone były w wskaźnik burzonamiernika. Wskaźnik typu P (Indikator Krugowogo Obzora – IKO) służył do zobrazowania sytuacji meteorologicznej w płaszczyźnie horyzontalnej, wyposażony był w zakresy odległości 25 km; 100 km; 300 km. Wskaźnik RH (Indikator Dalnost-Wysota – IDW) służył do obserwacji w kącie elewacji. Miał on dwa zakresy, odległość i wysokość.: Zakres wysokości składał się z podzakresów 5; 10; 20; 40 km i zakres odległości dzielił sie na 25; 100; 300 km. Wskaźnik typu A (Idikator A – IA) służył jako wskaźnik intensywności odbitych od chmur sygnałów. Dwukanałowy wskaźnik typu A po przełączeniu rodzaju pracy mógł być używany, jako oscylograf. Na stacji zmontowano wysokościomierz lotniczy WD-20, który pełnił rolę barometru.

• II kanał – λ ≈ 3,5 cm – Częstotliwość II kanału mogła być zmieniana przez ręczne przestrojenie magnetronu. Na stacji MRŁ-1W ustawiona była częstotliwość odpowiadająca długości fali 3,5 cm. Zalecana przez producenta długość fali wynosiła 3,2 cm.

• Wskaźniki typu P; RH; A – Wskaźniki „P” i „RH” na lampach oscyloskopowych 31ŁM32W; wskaźnik typu „A” na lampie oscyloskopowej 16ŁO2J.

Nadajniki obu kanałów pracowały na magnetronach MI-505 i MI-508 z lampami modulacyjnymi GMI-6 i GMI-14B. Moc obu kanałów stacji mierzona była przyrządami AP-140. Stacja wyposażona była w ciśnieniowe trakty falowodowe. Nadciśnienie w nich utrzymywane było przez tłokowe pompy falowodowe. Powietrze mogło być w pompach podgrzewane. Pompy pobierały powietrze z dehydratorów mieszczących dwa pojemniki (patrony) wypełnione silikażelem SzSM (żelem krzemowym). Stan zawilgocenia silikażelu wskazywany był przez silikażel wskaźnik umieszczony w szklanej rurce.

• Automatyczne potencjometry AP-140, dajnikami tych przyrządów były wstawione w falowody termopary.

• Pompy falowodowe JeU 960 021 ciśnienie 1,4 – 1,9 atm przeznaczone były do falowodów okrągłych, pompy JeU 960 022 ciśnienie 2,6 – 3,1 atm przeznaczone były do falowodów prostokątnych.

• Silikażel wskaźnik GOST 8984-59 (TU MChP 1800-50). Zgodnie z normą GOST 3233-46 wilgotność względną określa się według odcieni niebieskiego żelu krzemionkowego. Odcień „A” (intensywnie granatowy) wilgotność względna 5%. Odcień „B” (fioletowy w odcieniu bzu) wilgotność względna 20%. Odcień „W” (liliowo-różowy) wilgotność względna 40%. Odcień „G” (różowy) wilgotność względna nie mniejsza niż 60%.

Zawilgocone pojemniki suszone były w specjalnym osuszaczu przez okres 6 godzin.

Stacja MRŁ-1W wyposażona była dodatkowo w urządzenie do pomiaru gęstości energii odbitej IMOS i urządzenie umożliwiające rejestracje sygnałów odbitych o poziomie niższym od poziomu szumów. Stacja MRŁ-1G pozbawiona była tych urządzeń w zamian wyposażona była w burzonamiernik PAG-1 z anteną AU-11. Dodatkowymi drobnymi różnicami w budowie obu stacji były:

1 Uproszczona obsługa urządzenia do pomiaru współczynnika szumów IKSzM (MRŁ-1G);

2 Różnice w stopniowaniu tłumienia w urządzeniu izo-echo (MRŁ-1W, co 5 dB, MRŁ-1G co 3 dB);

3 Wypełnione płynem złącze obrotowe (pierścienie ślizgowe) (MRŁ-1G);

4 Zespół prądotwórczy bez przetwornicy 400 Hz/50Hz umieszczony na jednoosiowej przyczepie (MRŁ-1G);

5 Stacja MRŁ-1G wyposażona była w burzonamiernik PAG-1 czyli radionamiernik pokazujący kierunek na wyładowania atmosferyczne. Dzięki temu można było sprawdzić na wskaźniku obserwacji okrężnej, w których chmurach dochodzi do wyładowań atmosferycznych. Wskaźnik burzonamiernika wyposażony był w pamięciową lampę oscyloskopową 13ŁN-2 zapamiętującą na ekranie namiary na około 30 min.

Zobrazowanie chmur ze wskaźnika P i RH przerysowywane było dermatografem na przeźroczystą planszetkę nałożoną na ekran. Planszetkę tę umieszczano następnie na podświetlarce, na ostrze wystające ze środka planszetki nabijano formularz, na którym odrysowywano sytuację z ekranu. Ponieważ nie można było przesłać arkusza formularza urządzeniem telekopiowym, szyfrowano zobrazowanie przy pomocy meteorologicznego klucza obserwacji radarowych „RADOB”. Tak spreparowana informacja przekazywana była telefonicznie zainteresowanym. W praktyce wykorzystywano do obserwacji jedynie centymetrowy II kanał stacji. Kanał milimetrowy (I kanał) wykorzystywany był głównie do określania dolnej i górnej granicy chmur do wysokości 10 – 12 km.

• Stacja nie była wyposażona w nadawcze urządzenie telekopiowe FTA-K.

Na stacji wykonywano także dokumentację fotograficzną zobrazowań na wskaźnikach przy pomocy kamer fotograficznych Farm 2A lub Farm 3A (MRŁ-1G). nakładanych na tubusy wskaźników. W ukompletowaniu były dwie kamery, co umożliwiało jednoczesne fotografowanie wskaźników P i RH. Kamery te wyposażone były w kasety o pojemności 12,5 m na film o szerokości 35 mm. Kamery rejestrowały na klatce także, kolejny numer zdjęcia oraz godzinę jego wykonania. Na wskaźniku obserwacji okrężnej rejestrowany był kąt elewacji a na wskaźniku wysokości azymut ustawienia anteny i zakres wskaźnika. Kamery wyposażone były dodatkowo w urządzenie do ciągłego przesuwu taśmy filmowej. Urządzenie to zakładane było na korpus kamery. Przy jego pomocy można było zarejestrować na taśmie zmiany w pionowym przekroju chmur w jednostce czasu (diagram). Tego typu fotografii nie wykonywano. Naświetlone filmy wywoływane były w plutonie fotograficznym. Dokumentacji filmowej nie można było kontrolować ze względu na brak w wyposażeniu stacji diaskopu D1-A.

Stacje MRŁ wyposażone były we wskaźniki wynośne. Wskaźniki te składały się z wskaźników typu P, RH, A wraz z zasilaczami, szafy kontrolnej i stabilizatora napięcia. Wskaźniki stacji MRŁ-1G posiadały dodatkowo wskaźnik burzonamiernika. Wskaźniki wynośne obu stacji zaopatrzone były w kręgi Mołczanowa służące do określania prędkości i kierunku wiatru.

Radiolokatory MRŁ-1 były wyjątkowo odpornymi na uszkodzenia urządzeniami. Najczęściej ulegały uszkodzeniom lampy modulacyjne II kanału GMI-14B oraz przekaźniki czasowe EMRW-27B te ostatnie z racji stosunkowo krótkiego gwarantowanego okresu pracy. Uszkodzeniom też najczęściej z winy personelu ulegały pamięciowe lampy oscyloskopowe burzonamiernika.

Podczas eksploatacji stacji stosowano oryginalny i nieformalny sposób pomiaru wysokiego napięcia 25 kV. Sposób ten stosowany był w czasie uszkodzeń przyrządu pomiarowego prostownika wysokiego napięcia. W celu pomiaru nakładano na pręt rozładowywacza cienki drucik, który zbliżano do przewodu wysokiego napięcia. Szacowano długość powstałego łuku elektrycznego przyjmując wartość 1000 V na jeden centymetr jego długości.

Stacja MRŁ-1 zamontowana była w dwuosiowej przyczepie PAU-1, wieża antenowa i antena przewożone były na dwuosiowej przyczepie 2-PN-4 SMZ-810, w skład kompletu stacji wchodziła przetwornica WPŁ-30 MDP na jednoosiowej przyczepie 1-P-1,5 i zespół prądotwórczy ESD 20MT/230-Cz/400 na dwuosiowej przyczepie 2-PN-2 SMZ-710, w stacji MRŁ-1G na jednoosiowej przyczepie 1-P-1,5. Przetwornica WPŁ-30 umożliwiała zasilanie stacji przetworzonym nadpęciem z częstotliwości 50 Hz na częstotliwość 400 Hz z sieci energetycznej. Obsługa techniczna stacji 5 osób. Obsługa synoptyczna 4 osoby.

Dane taktyczno-techniczne stacji MRŁ-1

Źródło: 1 Pieredwiżnaja meteorołogiczeskaja radiołokacionnaja stancja MRŁ-1 Techniczeskoje opisanie EU1
231 028 TO Kniga I, s. 37.

Źródło: 2. Pieredwiżnaja meteorołogiczeskaja radiołokacionnaja stancja MRŁ-1 (serija III) Techniczeskojeopisanie EU1 231 028 TO Kniga I, 1973, s. 37.

Dane techniczne burzonamiernika PAG-1 (tylko stacja MRŁ-1G)

Źródło: Pieredwiżnaja meteorołogiczeskaja radiołokacionnaja stancja MRŁ-1 (serija III) TechniczeskojeOpisanie EU1 231 028 T05 Grozopelengator PAG-1, 1973, s. 6.

Dane techniczne urządzenia fotorejestrującego FARM-2

Źródło: FARM-2 opisanije i ukazanija po tehniczeskomu obsłużiwaniju awtomaticzeskowo fotoapparata, 1966 (bez miejsca wydania), s 6.

Rodzaje pracy urządzenia FARM-2

Źródło: FARM-2 opisanije i ukazanija po tehniczewskomu obsłużiwaniju awtomaticzewskowo fotoapparata, 1966 (bez miejsca wydania), s 14.

Radiolokacyjna stacja meteorologiczna RMS-1 (Ludwik)

Meteorologiczna stacja radiolokacyjna RMS-1 przeznaczona była do pomiarów ciśnienia, temperatury, wilgotności powietrza oraz kierunku i prędkości wiatru w wyższych warstwach atmosfery (wiatry górne) za pomocą radiosondy. Czyli przeznaczona była do kompleksowego sondowania atmosfery, przeprowadzania naziemnych obserwacji meteorologicznych, opracowywania danych i komunikatów meteo. Dzięki czemu możliwe było określenie wartości wiatru balistycznego. Zmierzone przez radiosondę parametry przetwarzane były na sygnały telemetryczne, które następnie drogą radiowa przekazywane były do stacji RMS-1. Ponadto radiosonda odpowiadała na sygnał sondujacy z stacji RMS-1. Dzięki czemu możliwe było zmierzenie odległości do radiosondy i jej azymutu. Koordynaty te i telemetryczne informacje rejestrowane były automatycznie przez drukarkę. Stację RMS-1 wprowadzono do zabezpieczania strzelania niekierowanymi rakietami R-11M SCUD A (8А61/8К11) i R-17 SCUD B wchodzące w skład kompleksu 9К72 „Elbrus” a także artylerii lufowej. Stacja RMS-1 wchodziła w skład kompletu ARMS Awtomatizirowannaja Radiometeorologiczeskaja Stancja) składającego się z:

1 Radiolokacyjnej stacji meteorologicznej RMS-1 (Ludwik) na przyczepie dwuosiowej typu 712;

2 Elektrowni polowej ESD-20 WŁ/230/Cz-400 na przyczepie dwuosiowej;

3 Samochodu przyrządowego 1B4 (ZiŁ 157K lub URAL 375) z wyposażeniem meteorologicznym (wiatromierz M-47, barograf tygodniowy, aneroid MD-49-2, psychrometr aspiracyjny (Assmana) MW-4M, urządzenie startowe do balonów pilotowych, termostat do wygrzewania powłok balonów, radiostacja R-108D , wzmacniacz mocy UM-1, przyrząd AMP-53 do opracowywania danych z RMS-1);

4 Samochodu pomocniczego 1B5 (MAZ-502 lub URAL 375), na wozie generator wodoru EG-3 z wyposażeniem (chłodnice wodoru nr 1 i nr 2, mały zbiornik gazu MGW-10, zbiornik proszku aluminiowego PA-4, zbiornik wody, zbiorniki obróbki chemicznej nr 1 i nr 2), zespół prądotwórczy AB-2-0/230, stół do podtrzymywania radiosond.

Stacja RMS-1 współpracowała z radiosondą meteorologiczną RZK-1 lub reflektorem radarowym podwieszanymi pod balonami pilotowym. Radiosonda zasilana była z baterii zalewowej 200-PMCHM-2cz (w celu jej uruchomienia nalewano do baterii wodę). Ponieważ pomiarowy układ elektryczny zbudowany był na trzech lampach elektronowych, bateria składała się z trzech sekcji jednej anodowej (195 V i dwóch do żarzenia lamp (6,1V i 2,4V). Do radiosondy używano balonu o nośności 1250 g. Wodór do napełniania balonów pilotowych uzyskiwano z wymiennych butli stalowych lub w warunkach polowych z niskociśnieniowego generatora wodoru EG-3. W generatorze tym otrzymywano wodór w wyniku reakcji wodnego roztworu sody kaustycznej z proszkiem aluminiowym. Wytworzony wodór był chłodzony w chłodnicach wodnych, wstępnej i końcowej, z której przedostawał się do miękkiego zbiornika MGW-10. Zbiornik ten przedzielony był miękką przeponą na dwie części. Aby napełnić balon wodorem należało pompować za pomocą nożnego miecha powietrze do części powietrznej a ta rozszerzając się wyciskała z drugiej części wodór do balonu. Praktycznie generatorów nie używano, wodór przewożono w butlach gazowych.

Stacja RMS-1 podobnie jak stacje artyleryjskie SON-4 wyposażona była w hydraulicznie opuszczaną i podnoszoną wieżę antenową, co znacznie skracało czas zwinięcia i rozwinięcia. Poziomowanie stacji realizowano za pomocą hydraulicznych podnośników.

Nadajnik stacji pracował na magnetronie MI-137 i lampach: podmodulator GI-30, modulator GMI-90. Rejestrator stacji (drukarka) MT-62 drukowała na papierze dalekopisowym o szerokości taśmy 275 mm dane za pomocą taśmy barwiącej maszynowej. Na stacji były dwa wskaźniki typu A, wskaźnik liczonych impulsów MT-44 na lampie oscyloskopowej 8ŁO29 i wskaźnik zespołu odległości MT-51 na lampie oscyloskopowej 8ŁO29.

Rejestrator (drukarka) MT-62 zapisywała częstotliwość powtarzania impulsów radiosondy, z okresem 5 sek, azymut, kat elewacji, odległość z okresem 30 sek.

Dane techniczne stacji RMS-1

Stacja radiolokacyjna MRK-1 (1B27)

Stacja MRK-1 ma przeznaczenie identyczne jak stacja RMS-1. Umożliwia ona automatyczne prowadzenie radiosondy oraz cyfrową obróbkę informacje meteorologicznej i radiolokacyjnej. Skład stacji: urządzenie MRK-1 (1B27-1) na samochodzie URAL 375A nadwozie KC-375, stacja zasilania 1B27-2 na samochodzie GAZ-66 z dwoma zespołami prądotwórczymi typu AB-8-T/230/Cz-400-M1 i zestawem części zapasowych stacji, samochód pomocniczy 1B27-3 z butlami wodoru (GAZ-66-14) sprzętem do przyziemnych obserwacji meteorologicznych, zapasem radiosond i balonów meteorologicznych oraz przyrządem do sprawdzania radiosond Szcz 05M. Zapas wodoru 75 m3 przewożony w 15 butlach. Łączność z dywizjonami artylerii lufowej lub rakietowej zapewnia radiostacja UKF R-111 z zakresem częstotliwości 20 – 52 MHz lub R-171 z zakresem 30 – 75,999 MHz. Z anteną prętową na dachu nadwozia. Antena stacji opuszczana i podnoszona za pomocą podnośników śrubowych z napędem silnikiem elektrycznym lub ręcznym. Dzięki umieszczeniu nowoczesnej aparatury elektronicznej w jednym samochodzie stacja stała się bardziej mobilna. Nadajnik radiolokatora wysyła do radiosondy zapytanie, na które odpowiedz zostaje odebrana przez odbiornik. Dzięki wyposażeniu stacji w maszynę cyfrową A-15A Argon i drukarkę alfanumeryczną ACPU64-6 możliwe jest szybkie przetworzenie otrzymanych informacji. Drukarka zapisywała wyniki obliczeń maszyny cyfrowej w kodzie KOL-8 na taśmie papierowej rozwijanej ze szpuli szerokości 220 mm z papierem odpornym na wilgoć typu DW-60. Do drukowania służyła taśma barwiąca do maszyn cyfrowych 210×250 S56283. Pulpit sterowania stacji wyposażony jest w monitor oraz wskaźnik odległości typu A. Zastosowanie cyfrowej obróbki danych pozwoliło znacznie przyspieszyć otrzymywanie komunikatów meteorologicznych i uniknąć błędów. Stacja umożliwiała drukowanie komunikatów meteorologicznych METEO 11 i METEO 44, depesz aerologicznych WARSTWA, KN-04, SZTORM i tablicy WARSTWA PRZYZIEMNA. Zobrazowanie informacji radiolokacyjnej, meteorologicznej i kontrolnej w postaci cyfrowej i analogowej jest wyświetlane na ekranie monitora WKU oraz zarejestrowane na taśmie papierowej. Dodatkowo na monitorze WKU wyświetlane jest: położenie anteny w kącie elewacji w postaci kreski na podziałce, położenie azymutalne anteny w postaci punktu na podziałce kołowej, położenie strefy równosygnałowej w postaci krzyża wewnątrz podziałki kołowej oraz odchylenie radiosondy od strefy równosygnałowej w postaci punktu w stosunku do krzyża. Stacja wyposażona jest w układ automatycznej kontroli SAK (Szcz 90), który sprawdza kolejno podzespoły stacji. Wynik kontroli wyświetla się na ekranie monitora WKU w postaci indeksu podzespołu i słowa sprawny lub niesprawny,. Urządzenie kontroluje także parametry stacji, które są wyświetlane na ekranie monitora oraz drukowane. Przed wypuszczeniem radiosondy do pamięci EMC wprowadza się dane wejściowe; wprowadzenie czasu bieżącego strefowego dla komunikatów METEO lub czasu moskiewskiego dla komunikatów KM-04, orientowanie stacji (wprowadzenie kierunku północy), wprowadzenie stałych punktów sondowania (numer stacji, wysokość stacji nad poziom morza, szerokość punktu stania, aktualnej daty), parametrów wyważeniowych balonu , wprowadzenie danych przyziemnych (temperatury przyziemnej, wilgotności względnej przyziemnej, ciśnienia atmosferycznego przy ziemi, kierunku i prędkości wiatru, grupy zachmurzenia, wysokości słońca). Kontrolę układu odbiorczego umożliwia pomiar współczynnika szumów IKSz oraz imitator sygnałów radiosondy ISRZ. Stacja wyposażona jest w dwa nadajniki małej i dużej mocy na odległościach do 3000 m od radiosondy działa nadajnik małej mocy powyżej tej odległości włącza się automatycznie lub ręcznie nadajnik dużej mocy. W skład obsługi stacji wchodzą dowódca stacji, operator – radiotelefonista, radiosondażysta, starszy kierowca – obserwator meteorologiczny, kierowca – elektromechanik, kierowca – gazooperator.

Dane techniczne stacji MRK-1

Meteorologiczna stacja radiolokacyjna RWZ-1 „Proba”

Zautomatyzowana stacja sondowania wiatru RWZ-1 współpracująca z podwieszanymi pod balonami pilotowymi reflektorami radarowymi. Wprowadzona została wraz z nowymi wyrzutniami rakietowych pocisków taktycznych 9K52 Luna M. Stacja umieszczona była na jednoosiowej przyczepie ciągnionej przez samochód ciężarowy GAZ-66, na którym znajdowało się stanowisko dowodzenia PU-2. Wyposażone było ono w radiostacje R-123, R-104, R-108 oraz konwerter kodu bitowego BPK i elektroniczną maszynę liczącą 9W57 przetwarzającą dane z radiolokatora. Zasilanie stacji zabezpieczał umieszczony na dyszlu przyczepy zespół prądotwórczy AB-4-0/230 Cz-425 Na przyczepie stacji przewożone były też 2 butle z wodorem.

Dane techniczne stacji RWZ-1

Ciekawostką jest wyposażenie stanowiska dowodzenia PU-2 w karabin wiatrowy WR-2. Jest to umieszczona pionowo w stojaku wyrzutnia 12 kalibru myśliwskiego (18,5 mm). Jest nią pozbawiona kolby i łoża strzelba myśliwska IŻ-18, wystrzeliwująca pionowo specjalne pociski sondujące dzienne ZP-1, ZP-2 i nocny NZP. Pociski dzienne to ołowiana kula z przywiązaną długą czerwoną taśmą wskaźnikową. Metalowy pocisk nocny wyposażony jest w pirotechniczny smugacz i czerwoną taśmę. Do namierzania pocisku sondującego służyła busola artyleryjska PAB-2M. Urządzenie to przeznaczone było do szybkiego optycznego pomiaru kierunku i prędkości wiatru na stanowiskach startowych niekierowanych pocisków rakietowych, wrażliwych podczas startu na wiatr. Średnią prędkość wiatru po określeniu odległości otrzymuje się z tablic.

Opracował Marek Kaiper