Kraków 2025-04-30
Przeciwlotnicze działo wz 1939, 61-K.
Działo przeciwlotnicze wz 1939, 61-K (ros. 61-К, indeks GRAU: 52-К) to sowiecka kalibru 37 mm armata przeciwlotnicza, szeroko używana w czasie drugiej wojny światowej oraz w okresie powojennym, do 60-lat XX wieku. 37-мм автоматическая зенитная пушка образца 1939 года.
Podstawowe dane techniczne: Kaliber 37 mm. Długość lufy 67 kalibrów (około 2,5 m). 2 729 mm (z nasadą zamkową). Typ działa automatyczne, zasilanie magazynkowe (5-nabojowy magazynek łukowy). Szybkostrzelność teoretyczna 160–180 strzałów/min. Szybkostrzelność praktyczna 60–120 strzałów/min. Masa 2 100 kg (w pozycji bojowej). Zasięg skuteczny (przeciwlotniczy) do 4 000 m. Zasięg maksymalny (poziomy) do 6 700–8 500 m. Prędkość początkowa pocisku 872-880 m/s. Działo jest holowane przez samochód ciężarowy lub auto terenowe. Prędkość transportowa wynosi do 60 km/h. Czas rozwinięcia do pozycji bojowej 25-30 sekund.Długość w pozycji transportowej 5,50 m. Kąt ostrzału w pionie -5 stopni do +85 stopni. Kąt ostrzału w poziomie 360 stopni.
Konstrukcja: Działo 61-K było jednostrzałowe, samopowtarzalne (działanie automatyki gazowej). Montowane na czterokołowej podstawie holowanej, z możliwością szybkiego przekształcenia w pozycję bojową. Obsługa działała w zespole 6–8 ludzi. Celowanie odbywało się przy pomocy przyrządów optycznych (na przykład celownik AZP-37). Była to armata automatyczna, której automatyka działała na zasadzie krótkiego odrzutu lufy. Zamek liniowy, o pionowym ruchu klina; zasilanie z pięcionabojowych łódek. Armata była wyposażona w hydrauliczny opornik i sprężynowy powrotnik. Armata mogła być wyposażona w stalową tarczę ochronną.
Historia i zastosowanie: Działo zostało zaprojektowane na podstawie szwedzkiego działa Boforsa 40 mm, ale uproszczone i dostosowane do sowieckich standardów. Armatę przeciwlotniczą wz. 1939 skonstruował zespół kierowany przez Michaiła Łoginowa. Prototyp nowej sowieckiej armaty przeciwlotniczej przekazano do prób poligonowych w październiku 1938 roku. Jednak dopiero w końcu 1939 roku, Fabryka Artylerii nr 8 wyprodukowała pierwszych 15 seryjnych armat 61-K. Działo zostało wprowadzone do Armii Czerwonej w 1939 roku. Działo było masowo używane podczas drugiej wojny światowej, a także w konfliktach powojennych. Znalazło się także na uzbrojeniu innych państw bloku wschodniego, między innymi Polski, NRD, Chin, Korei Północnej. Działo było używane nie tylko w roli przeciwlotniczej, ale też do walki z pojazdami opancerzonymi i piechotą. Do 1945 roku, zbudowano 16 886 egzemplarzy.
W Polsce, w czasach PRL działa 61-K były oznaczane jako 37 mm armata plot wz. 1939. Używane były przez Wojsko Polskie aż do końca 60-lat, później stopniowo wycofywane.
Opracował Karol Placha Hetman