Kraków 2018-11-12
Wytwórnia RWD-DWL RWD-13.
00135b Rozdział 15 styczeń 1935 roku. Polska.
RWD-13 samolot sportowo-turystyczny.
Historia RWD-13.
Doświadczalne Warsztaty Lotnicze, w skrócie oznaczane DWL, były Polską wytwórnią lotniczą, która konstruowała i produkowała samoloty pod oznaczeniem RWD. Skrót RWD oznacza nazwiska konstruktorów: Stanisław Rogalski, Stanisław Wigura i Jerzy Drzewiecki. Za ramy czasowe możemy przyjąć: grudzień 1925 rok – 1 wrzesień 1939 roku.
Na samolocie RWD-5 bis pilot kpt. Stanisław Skarżyński samotnie pokonał Ocean Atlantycki. Samolot RWD-6 pilotowany przez Franciszka Żwirkę i Stanisława Wigurę zwyciężył w 1932 roku w międzynarodowych zawodach Challenge International des Avions de Tourisme. W 1934 roku, pilot kpt. Jerzy Bajan i st. sierż. mechanik Gustaw Pokrzywka na RWD-9 powtórzyli ten sukces.
Jesienią 1934 roku, Zarządu Głównego Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej (LOPP) złożył zamówienie na popularny samolot sportowy i turystyczny. Samolot był przeznaczony dla trzech osób. Samolot miał być rozwinięciem samolotów RWD-6 i RWD-9. Początkowo nowy samolot miał nosić oznaczenie RWD-6 bis.
Konstruktorami samolotu RWD-13 byli inżynierowie: Stanisław Rogalski, Leszek Dulęba i Jerzy Drzewiecki. Inżynierowie zrezygnowali ze skomplikowanych i drogich rozwiązań konstrukcyjnych. Starali się zachować krótką drogę startu i lądowania, przy zachowaniu dobrej prędkości przelotowej. Kabinę wyposażono w ogrzewanie i wentylację.
Prace nad samolotem posuwały się bardzo szybko. Prototyp samolotu RWD-13 o rejestracji SP-AOA, został oblatany przez pilota Kazimierza Chorzewskiego w dniu 15 stycznia 1935 roku.
W konstrukcji płatowca RWD-13 wykonano kilka drobnych zmian i w maju 1935 roku podjęto produkcję seryjną, którą przerwał wybuch drugiej wojny światowej. Zbudowano około 100 samolotów RWD-13. Około 20 samolotów wyeksportowano, między innymi do Hiszpanii, Brazylii, Palestyny, Iranu, Jemenu i USA. Produkcję licencyjną samolotów RWD-13 podjęły również jugosłowiańskie zakłady Rogożarski.
W 1937 roku, wersję sanitarną, oznaczoną RWD-13 S opracował inżynier Bronisława Żurakowskiego. Podczas Międzynarodowego Konkursu Lotnictwa Sanitarnego w Luksemburgu w lipcu 1938 roku samolot RWD-13 S uznany został za najlepszą maszynę. RWD-13 S był produkowany seryjnie. Samolot otrzymał jedno miejsce dla chorego na noszach, jedno miejsce dla pilota po lewej stronie i jedno miejsce dla lekarza za pilotem. Dla wkładania noszy wykonano specjalne drzwi w lewej burcie. Pierwszy lot RWD-13 S wykonał w dniu 30 kwietnia 1937 roku. Zbudowano 15 samolotów w wersji RWD-13 S oraz RWD-13 TS (turystyczno-sanitarna). Około 45 samolotów RWD-13, po wybuchu drugiej wojny światowej internowano w Rumunii i Szwecji.
RWD-13 okazały się niezwykle trwałe i mało awaryjne. W 1947 roku, Rumunia zwróciła Polsce cztery zachowane samoloty RWD-13. Przyjęto je na stan Aeroklubu Polski. W 1963 roku jeden z tych samolotów przekazano do muzeum w Czyżynach w Krakowie. Na świecie zachował się jeszcze jeden egzemplarz RWD-13 w Museu Asas de um Sonho w Itu k. São Paulo w Brazylii.
W okresie 1935-1939 w DWL na Okęciu zbudowano około 100 samolotów RWD-13, w tym 15 samolotów w wersji RWD-13 S / TS. W Jugosławii na podstawie licencji zbudowano około 20 samolotów.
Konstrukcja RWD-13.
Skrzydła wykonano z drewna. Pokryto je sklejką i płótnem. Na skrzydłach pozostawiono automatyczne sloty i szczelinowe lotki, rezygnując jednak z klap. W celu łatwiejszego hangarowania skrzydła składane były wzdłuż kadłuba. Powierzchnia skrzydeł wynosi 16 m kwadratowych.
Kadłub wykonano z rur stalowych. Dodatkowo otrzymał drewniane wręgi i podłużnice, wykonane ze sklejki, dla nadania odpowiedniego kształtu. Cały kadłub pokryto sklejką i płótnem. Przednią część pokryto aluminium. Kabina jest przeznaczono dla trzech osób. Dwie osoby siedzą w przedzie, a jedna z tyłu. Widoczność z kabiny jest bardzo dobra. Fotele są o konstrukcji metalowej, wykonane z rurek, pokryte lekką tapicerką. W kabinie są zdwojone sterownice. Deska rozdzielcza wyposażona w podstawowe przyrządy pilotażowe i nawigacyjne. Ściany i sufit w kabinie zostały pokryte tapicerką.
Silnik 4-cylindrowy, rzędowy, odwrócony PZInż. (lic. Walter) Major A o mocy 130 KM (95 kW). Śmigło dwu-łopatowe, stałe, drewniane. Dwa zbiorniki paliwa w płacie o łącznej pojemności 140 litrów paliwa.
Dane T-T RWD-13:
Rozpiętość 11,50 m. Długość 7,85 m. Wysokość 2,05 m. Masa własna 530 kg. Masa startowa 930 kg. Prędkość maksymalna 210 km/h. Prędkość przelotowa 180 km/h. Prędkość lądowania 67 km/h. Prędkość wznoszenia 3,8 m/s. Pułap 4 200 m. Zasięg 900 km.
Opracował Karol Placha Hetman