Kraków 2019-12-30
Lockheed Martin F-35 dla Polski.
W dniu 4 marca 2019 roku, po południu rozbił się myśliwiec Mikojan i Guriewicz MiG-29 z 23. Bazy Lotnictwa Taktycznego z Mińska Mazowieckiego. To trzecia katastrofa i szósty poważny wypadek w ostatnich trzech latach, w tym jeden ze skutkiem śmiertelnym, w którym zginął kapitan pilot Krzysztof Sobański. Cześć Jego Pamięci!
Na naszej stronie, już dawno zwracaliśmy uwagę, że posowiecki sprzęt już dawno powinien zostać wycofany ze służby i trafić do muzeów. Kiedy w 2003 roku Polska podpisywały umowy na pozyskanie samolotów Lockheed Martin F-16 C/D Block 52 +, mówiono o zakupie kolejnych tych maszyn, choćby z rezerw USAF. Naturalną konsekwencją miał być zakup samolotów piątej generacji Lockheed Martin F-35. Tak się jednak nie stało. Od 2008 roku, rządząca w Polsce koalicja (Platforma Obywatelska, Polskie Stronnictwo Ludowe) odnowiła „braterskie” stosunki z Moskwą. Rząd nie wysyłał samolotów F-16 Jastrząb na misje zagraniczne i z uporem utrzymywał samoloty Su-22 i MiG-29 w linii. Wydawano miliony złotych na dostosowanie samolotów MiG-29 do standardów NATO. Szczytem „przyjaźni” był Zamach Smoleński.
W 2015 roku do władzy w Polsce doszła Zjednoczona Prawica na czele z Prawem i Sprawiedliwością. Nadal realizowano zawarte wcześniej kontrakty na remonty samolotów Su-22 i MiG-29. Jednak poprzednie rządy pozostawiły w Polsce tak wielki bałagan, że spraw do rozwiązania była bardzo dużo. Choćby tylko w tematach lotniczych: małe samoloty dla rządu, średnie samoloty dla rządu, śmigłowce dla Wojsk Specjalnych, śmigłowce dla Marynarki Wojennej, śmigłowce uderzeniowe, śmigłowce dla Policji, samoloty szkolno-treningowe.
Już w 2015 roku, Polski Rząd nie ukrywał, że w planach jest zakup myśliwców piątej generacji Lockheed Martin F-35. W kwietniu 2016 roku MON informowało, że wybór następcy samolotów Su-22 i MiG-29 ruszy do 2022 roku. Nikt się wówczas nie spodziewał, że samoloty tak szybko się posypią i ich degradacja jest większa od zakładanej. Pomimo decyzji o remoncie i przedłużeniu resursów samolotów Su-22 o kolejnych 10 lat, jaką podjęło poprzednie kierownictwo resortu obrony narodowej, paląca jest potrzeba ich zastąpienia, gdyż posiadają one znikomą wartość bojową na współczesnym polu walki. Nie lepiej się prezentowały samoloty MiG-29, które oprócz możliwości działania we współpracy z innymi samolotami NATO, są tylko maszynami przewagi powietrznej. W śmiałych planach Wojska Polskiego była chęć uzyskania 48-60 nowych wielozadaniowych samolotów bojowych.
W marcu 2019 roku, minister MON Mariusz Błaszczak, wśród najważniejszych programów wymienił program HARPIA, dotyczący zakupu samolotów piątej generacji. Powiedział wówczas: „Program HARPIA ma spełnić dwa podstawowe cele – zwiększenie zdolności Sił Zbrojnych oraz zapewnienie bezpieczeństwa Polsce i naszym pilotom. A priorytetem jest wymiana posowieckich samolotów Su-22 i MiG-29.” MON zaplanowało zakup 32 samolotów. Czy plan uda się zrealizować? Naszym zdaniem jest to bardzo prawdopodobne. Zwarzywszy na czteroletnie dokonania obecnego Rządu. Przede wszystkim dlatego, że wszystkie plany i przetargi realizowane przez obecny Rząd są utajnione, a społeczeństwo otrzymuje tylko podstawie informacje i informację zwrotną, że coś już wykonano. Pole manewru mediów polskojęzycznych zostało znacznie ograniczone, więc matactwo jest niewielkie. Po drugie, relacje Polska – USA są dobre i już wiadomo, że administracja prezydenta Donalda Trampa już wydała zgodę. Po trzecie, samolot F-35 nie jest już tajną bronią i jest eksploatowany w 12 krajach. Ale o tym poniżej. Dlatego deklaracja MON, o możliwych dostawach samolotów w 2024 roku są bardzo prawdopodobne.
Warto przytoczyć wypowiedź Prezydenta Rzeczypospolitej Andrzeja Dudy – „Trzeba dokonywać zakupów nowoczesnego uzbrojenia. Oczywiście, jest gigantyczny problem finansowy. Jeżeli się nie szuka tych pieniędzy i nie podejmuje zdecydowanych decyzji, to takiej modernizacji nie ma. Jak ja słyszę narzekania poprzedniego ministra obrony (Tomasz Siemoniak – przypis autora) z czasów poprzedniego rządu na MiG-29, to ja pytam – o czym pan myślał w momencie, gdy w 2011 roku podejmował pan decyzję o przedłużeniu funkcjonowania tych samolotów. To jest pytanie. Wtedy nie było tego problemu? Wtedy nie przewidział pan, że to stanie się niebezpieczne i że kwestia ich dalszych remontów będzie sprawą wątpliwą?” – mówił w Radiu Szczecin prezydent Andrzej Duda. „Minister Błaszczak zadeklarował jasno i wyraźnie, że chce, żeby Polska kupiła samoloty piątej generacji. Będziemy się o to starali. Już podjęliśmy rozmowy ze stroną amerykańską” – dodał Prezydent Andrzej Duda.
Polski rząd już zapewnił środki na pozyskanie 16 samolotów.
W dniu 11 czerwca 2019 roku minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak odwiedził bazę Eglin Air Force Base na Florydzie, gdzie szkolą się piloci i personel naziemny samolotów F-35. Baza jednocześnie szkoli 100 pilotów i 2 100 osób personelu naziemnego.
Lockheed Martin F-35 Lightning II.
Lockheed Martin F-35 Lightning II to rodzina samolotów bojowych, jednomiejscowych, jednosilnikowych, przeznaczony do działań „w każdych warunkach pogodowych”, o utrudnionej wykrywalności radiolokacyjnej i zdolny do wykonywania wielu zadań. F-35 jest samolotem piątej generacji, przeznaczony głównie do zwalczania celów powietrznych i naziemnych. F-35 jest budowany w trzech głównych wariantach: F-35 A konwencjonalnego startu i lądowania (CTOL), F-35 B skróconego startu i pionowego lądowania (STOVL), F-35 C bazowania na lotniskowcach (CATOBAR). F-35 powstał, jako samolot bojowy w programie JSF, jako Lockheed Martin X-35, pokonując samolot Boeing X-32. Program F-35 jest realizowany przez Lockheed Martin razem z Northrop Grumman, Pratt & Whitney oraz BAE Systems.
Stany Zjednoczone finansują rozwój F-35, przy dodatkowym wsparciu od innych członków NATO i bliskich sojuszników USA, w tym Wielkiej Brytanii, Włoch, Australii, Kanady, Norwegii, Danii, Holandii i Turcji. Państwa te otrzymują kontrakty podwykonawcze na produkcję komponentów do samolotu. Kilka innych krajów zamówiło lub rozważa zamawianie samolotu.
Jako największy i najdroższy program wojskowy w historii, F-35 stał się przedmiotem wielu analiz i krytyki w Stanach Zjednoczonych i innych krajach. W 2013 i 2014 roku, krytycy twierdzili, że samolot był „nękany wadami konstrukcyjnymi”. Do 2014 roku, program miał budżet 163 mld USD i siedem lat opóźnienia. Krytycy twierdzą również, że wysokie koszty utopione w programie i polityczny rozpęd sprawiają, że jest on„ zbyt duży, aby zabijać".
F-35 A po raz pierwszy poleciał w dniu 15 grudnia 2006 roku. Jednak testy wytrzymałości konstrukcji wykazały, że żywotność wczesnych samolotów F-35 B jest znacznie niższa niż oczekiwane 8 000 godzin lotu i może wynosić tylko 2 100 godzin lotu. Resurs został wydatnie poprawiony.
USA planuje kupić 2 663 sztuk F-35, co zapewni większą część taktycznej siły powietrznej amerykańskich sił powietrznych, marynarki wojennej i piechoty morskiej w nadchodzących dekadach. Dostawy F-35 dla wojska USA są zaplanowane do 2037 rok. Z przewidywanym okresem użytkowania do 2070 rok. Wprowadzenie do służby poszczególnych wersji nastąpiło – F-35B: 31 lipca 2015 rok (USMC), F-35A: 2 sierpnia 2016 rok (USAF), F-35C: 28 lutego 2019 rok (USN).
Początki programu Joint Strike Fighter (JSF).
Rozwój F-35 rozpoczął się w 1992 roku, wraz z początkiem programu Joint Strike Fighter (JSF) i zakończy się pełną produkcją w 2018 roku. Konkurentem w programie JSF był samolot Boeing X-32, który był zaprojektowany według innej koncepcji. X-35 został oblatany w dniu 24 października 2000 roku, jako demonstrator technologii. A samolot F-35 A wykonał pierwszy lot w dniu 15 grudnia 2006 roku. Samolot F-35 został opracowany, aby zastąpić większość amerykańskich samolotów bojowych: F-16, F-18, A-6, A-10. Został opracowany we współpracy z wieloma partnerami zagranicznymi. I w przeciwieństwie do F-22 Raptor, jest przeznaczony na eksport. Zaprojektowano trzy warianty: F-35 A (CTOL), F-35 B (STOVL) i F-35 C (CATOBAR).
Program JSF przechodził metamorfozę nie tylko z powodów technicznych. W tym czasie likwidacji uległ Blok Socjalistyczny, nieudolnie kierowany przez komunistów. Dlatego program JSF musiano dostosować do zmienianych warunkach politycznych.
Płatowiec F-35 został zaprojektowany, jako bardzo nowoczesna konstrukcja, oparta głównie na kompozytach i wysoko wytrzymałych stopach aluminium z innymi metalami.
Kompozyty strukturalne w F-35 stanowią 35% masy płatowca (z 25% w F-22). Większość z nich to bizmaleimidowe i kompozytowe materiały epoksydowe. F-35 jest pierwszym seryjnie produkowanym samolotem zawierającym nanokompozyty strukturalne, a mianowicie epoksyd wzmocniony nanorurką węglową. Doświadczenie z problemami F-22 z korozją doprowadziło do tego, że F-35 użył wypełniacza szczelinowego, który powoduje mniej korozji galwanicznej na powłoce płatowca i został zaprojektowany z mniejszą ilością szczelin wymagających wypełniacza i zapewniających lepszy drenaż.
Testy F-35.
Pierwszy prototyp F-35A (oznaczony AA-1) został wprowadzony w Fort Worth w Teksasie w dniu 19 lutego 2006 roku. We wrześniu 2006 roku, odbył się pierwszy rozruch silnika F135, który był już zamontowany w płatowcu. W dniu 15 grudnia 2006 roku odbył się pierwszy lot F-35 A.
Pierwszy F-35 B (oznaczony jako BF-1) odbył dziewiczy lot w dniu 11 czerwca 2008 roku. Testy napędu STOVL rozpoczęły się 7 stycznia 2010 roku. Pierwszy zawis F-35 B miał miejsce 17 marca 2010 roku, a następnie pierwszy pionowy lądowanie następnego dnia. Podczas lotu próbnego 10 czerwca 2010 roku samolot F-35 B STOVL osiągnął prędkość ponaddźwiękową.
W tym czasie wykryto usterki płatowca w postaci pękniętych wręg. Ta wada wymagała zmian w strukturze płatowca.
W czerwcu 2009 roku poinformowano, że program F-35 jest opóźniony o dwa lata.
Pierwszy lot F-35 C odbył w dniu 7 czerwca 2010 roku w NAS Fort Worth JRB. W dniu 9 marca 2011 roku wszystkie F-35 zostały uziemione po awarii generatora i wycieku oleju w locie. Odkryto, że przyczyna incydentu była wynikiem wadliwej konserwacji.
W dniu 2 sierpnia 2011 roku wystąpiła awaria zintegrowanego zespołu napędowego (IPP) F-35 podczas standardowego testu silnika w bazie sił powietrznych Edwards. Doprowadziła ona do uziemienia F-35 przez dwa tygodnie. Występowały także awarie systemu monitorowania układów samolotu oraz błędy w oprogramowaniu. Do innych awarii można zaliczyć: awarie układu paliwowego, pęknięcia łopatek turbiny silnika.
W dniu 25 października 2011 roku samolot F-35 A po raz pierwszy osiągnął zakładaną prędkość maksymalną Mach 1,6. W dniu 11 lutego 2013 roku F-35 A zakończył swoją ostateczną misję testową flatteru skrzydeł. Poinformowano, że samolot jest wolny od flatteru przy prędkościach do 1,6 Macha.
W 2011 roku prowadzono testy lądowania wersji F-35 C. Podczas ośmiu prób, ani razu nie udało się złapać linii hamującej. Należało przeprojektować hak hamujący.
W dniu 6 października 2012 roku F-35A zrzucił pierwszą bombę, a trzy dni później odpalił pierwszy pocisk rakietowy ARA-120 AMRAAM. Przez kolejne trzy miesiące testowano różne rodzaje uzbrojenia, zrzucając kilkanaście bomb i odpalając kilkanaście pocisków rakietowych. Pociski odpalano z wewnętrznych komór jak i z zewnętrznych węzłów uzbrojenia.
W dniu 16 listopada 2012 roku USA Marines otrzymały pierwszy F-35 B w MCAS Yuma, a jednostka VMFA (AW) -121 miała zostać przezbrojona z samolotów Boeing F / A-18 Hornet na eskadrę F-35 B. Artykuł w Time, z lutego 2013 roku ujawnił, że pilotom morskim nie wolno było wykonywać lądowania pionowego. Manewr jest uważany za niebezpieczny i był zarezerwowany tylko dla pilotów testowych Lockheed. Pierwsi piloci wojskowi pełne uprawnienia pilotażu uzyskali w 2015 roku.
W dniu 23 czerwca 2014 roku w bazie sił powietrznych Eglin na Florydzie doszło do katastrofy samolotu F-35 B. Pilot zdołał się uratować. Podczas próby silnika przed startem, doszło do wyrwania łopatek 3-stopnia sprężarki. Przebiły one osłonę wentylatora, wewnętrzny zbiornik paliwa, przewody hydrauliczne i paliowe. Doszło do pożaru, w którym samolot spłoną. W efekcie odwołano debiut samolotu F-35 na Farnborough Airshow w Anglii, w 2014 roku.
W dniu 11 kwietnia 2016 roku rozpoczęto w Holandii testy tankowania samolotu F-35 A z tankowca KDC-10.
F-35 A i F-35 B zostały dopuszczone do szkolenia lotniczego na początku 2012 roku. Samoloty były ograniczone do podstawowych manewrów bez zezwolenia na trening taktyczny.
Szkolenie pilotów sił powietrznych F-35 A rozpoczęto się w styczniu 2013 roku w bazie sił powietrznych Eglin. Ośrodek mógł szkolić jednocześnie 100 pilotów i 2 100 osób personelu naziemnego.
Podczas ćwiczeń Red Flag w 2017 roku samoloty F-35 uzyskały współczynnik zestrzelania przeciwnika 15: 1 w stosunku do eskadry przeciwników F-16.
Generalnie kraje uczestniczące w programie F-35 ograniczyły liczbę zamawianych samolotów lub opóźniły czas ich wprowadzenia do służby. Tak uczyniły na przykład Włochy. Jednak nikt nie kwestionuje zdolności bojowych F-35, które są imponujące. Ale koszty eksploatacji i nakład pracy na jedną godzinę lotu F-35 przekraczają dwukrotnie czas obsługi samolotów F-18 Super Hornet.
Wykorzystanie bojowe.
W dniu 22 maja 2018 roku, szef izraelskich sił powietrznych Amikam Norkin powiedział, że izraelskie siły powietrzne zastosowały F-35 w dwóch atakach na dwóch frontach bitew. Było to pierwsze użycie bojowe samolotów F-35. Jednak brak jest szczegółów.
W dniu 27 września 2018 roku amerykański korpus marines F-35 B zaatakował talibski cel w Afganistanie. F-35 B wystartował z okrętów desantowych USS Essex na Morzu Arabskim. Było to pierwsze użycie F-35 przez USA.
Wypadki.
F-35 uległ wypadkowi po raz pierwszy w dniu 28 września 2018 roku, kiedy USMC F-35 B rozbił się w pobliżu Marine Corps Air Station Beaufort w Południowej Karolinie, po tym jak pilot bezpiecznie się katapultował. Wszystkie F-35 zostały uziemione. Przyczyną była wada instalacji paliwowej.
W dniu 9 kwietnia 2019 roku, Japońskie Siły Samoobrony Powietrznej utraciły F-35 A z bazy lotniczej Misawa, kiedy samolot zniknął z radaru podczas misji szkoleniowej nad Oceanem Spokojnym. Samolot znajdował się około 135 mil na wschód od prefektury Aomori. Potwierdzono, że samolot rozbił się po tym, jak znaleziono jego wrak. Los pilota wciąż jest nieznany.
Użytkownicy.
F-35 A – Royal Australian Air Force, Belgian Air Component, Royal Danish Air Force, Israeli Air Force, Japan Air Self-Defense Force, Royal Norwegian Air Force, Royal Netherlands Air Force, Republic of Korea Air Force, Turkish Air Force.
F-35 B – Royal Air Force / Royal Navy.
F-35 A and F-35 B – Italian Air Force / Italian Navy.
F-35 A, F-35 B, F-35 C – US Air Force / US Marine Corps / US Navy.
Konstrukcja F-35.
Samolot F-35 składa się z ponad 300 tysięcy części dostarczanych przez ponad 1 500 firm z wielu krajów na świecie. F-35 już jest podstawowym samolotem bojowych dla kilku krajów na świecie. Aktualnie jest mowa o zbudowaniu ponad 2 500 samolotów.
F-35 jest jednomiejscowy, jednosilnikowy, przeznaczony do działań „w każdych warunkach pogodowych”, o utrudnionej wykrywalności radiolokacyjnej i zdolny do wykonywania wielu zadań. F-35 jest samolotem piątej generacji, przeznaczony głównie do zwalczania celów powietrznych i naziemnych.
F-35 jest budowany w trzech głównych wariantach: F-35 A konwencjonalnego startu i lądowania (CTOL), F-35 B skróconego startu i pionowego lądowania (STOVL), F-35 C bazowania na lotniskowcach (CATOBAR). F-35 powstał, jako samolot bojowy w programie JSF, jako Lockheed Martin X-35, pokonując samolot Boeing X-32. Program F-35 jest realizowany przez Lockheed Martin razem z Northrop Grumman, Pratt & Whitney oraz BAE Systems.
F-35 jest zbudowany w układzie klasycznym, aerodynamicznie niestateczny.
Kokpit F-35.
Pilot ma przed sobą panoramiczny ekran dotykowy (20×8 cali) 50×20 cm. System rozpoznawania mowy Adacel. System wyświetlacza montowany w kasku pilota. System HOTAS. Fotel wyrzucany Martin-Baker US16E. Fotel jest powszechnie używany w myśliwcach, ale może zagrozić pilotom z uwagi na cięższy niż zwykły hełm.
Zespół napędowy F-35 A.
Pratt & Whitney F135 napędza samolot F-35. Alternatywny silnik, General Electric / Rolls-Royce F136, był opracowywany, dopóki nie został anulowany przez jego producentów w grudniu 2011 roku, z powodu braku funduszy od Pentagonu. Silniki F135 i F136 nie są przystosowane do super-przelotu, czyli lotu naddźwiękowego bez użycia dopalacza. Jednak F-35 może lecieć z prędkością 1,2 Macha na dystansie 150 mil bez użycia dopalacza. F-35 ma maksymalną prędkość ponad 1,6 Macha, przy maksymalnej masie startowej 60 000 funtów (27 000 kg). Podczas testów silnik F135 uzyskał maksymalną siłę ciągu ponad 50 000 lbf (220 kN), co czyni go najmocniejszym silnikiem, jaki kiedykolwiek zainstalowano w samolocie myśliwskim.
Przedstawiciele sił powietrznych USAF oświadczyli, że samolot F-35 jest o dwa razy głośniejszy od McDonnell Douglas F-15 Eagle. Mieszkańcy, którzy mieszkają w pobliżu lotnisk, gdzie stacjonują samoloty F-35, zgłosili konieczność przeprowadzenia badań wpływu na środowisko. Faktem jest, że US NAVY wyposaża swoich marynarzy w nowy typ ochronników słuchu.
Zespół napędowy F-35 B.
Zespół napędowy F-35 B jest znacznie rozbudowany, aby zapewnił skrócony start i pionowe lądowanie. Z przodu silnika F135 jest wyprowadzony wał napędowy, który porusza wentylator umieszczony w przedzie kadłuba, który daje pionową siłę nośną. Dodatkowo, ze sprężarki silnika wyprowadzone są dwa upusty zimnego powietrza, które pomagają zachować horyzontalne położenie kadłuba w nieaerodynamicznym locie.
Uzbrojenie.
Samolot posiada komory wewnętrzne dla uzbrojenia, co powoduje ukrycie radiolokacyjne. Możliwe jest także podwieszenie uzbrojenia na zewnętrznych węzłach. F-35 A jest uzbrojony w działko GAU-22 / A, cztero-lufowe, kalibru 25 mm. Działo jest zamontowane wewnętrznie. Pozostałe wersje F-35 nie mają stałego działka.
Dane T-T F-35:
Długość: 50 ft 6 in (15.39 m)
Rozpiętość: 35 ft (11 m)
Wysokość: 14 ft 2.5 in (4.331 m)
Powierzchnia skrzydeł: 460 sq ft (43 m2)
Masa własna: 28,999 lb (13,154 kg)
Masa startowa: 49,441 lb (22,426 kg)
Max masa: 70,000 lb (31,751 kg)
Wewnętrzny zapas paliwa: 18,498 lb (8,391 kg)
Silnik: 1 × Pratt & Whitney F135, 28,000 lbf (120 kN) bez dopalania, 43,000 lbf (190 kN) z dopalaniem
Max prędkość: 1,042 kn (1,199 mph; 1,930 km/h) (podczas testów Mach 1.61)
Max prędkość: Mach 1.6
Zasięg: 1,500 nmi (1,726 mi; 2,778 km)
Zasięg bojowy: 669 nmi (770 mi; 1,239 km)
Pułap operacyjny: 50,000 ft (15,000 m)
g limit: +9g
Załoga: 1 pilot
Uzbrojenie.
Działko 4-lufowe General Dynamics 25 mm (0.984 in) GAU-22/A z zapasem 180 naboi.
Uzbrojenie mieści się w dwóch komorach uzbrojenia oraz na 6 węzłach zewnętrznych. Całkowity udźwig uzbrojenia wynosi 18,000 lb (8,100 kg).
Opracował Karol Placha Hetman