Gostyń 2021-05-26
Lotnisko polowe Gola koło Gostynia.
Współrzędne geograficzne: 51.868N 16.956E.
Lotnisko polowe Gola koło Gostynia zostało założone wiosną 1940 roku, w czasie drugiej wojny światowej, na terenie okupowanej przez niemców Wielkopolsce, w odległości 3 km, na zachód od Gostynia. Lotnisk otrzymało nazwę niemiecką Kahlenhof. Dokładna nazwa Feldflugplatz Kahlenhof bei Gostyn. Współrzędne: 51°52’9"N 16°57’15”E. Było to lotnisko polowe, przeznaczone do celów szkoleniowych.
Miejscowość Gola była wsią rycerską w posiadaniu bogatych możnych panów. Najbardziej znanymi właścicielami byli Potworowscy. Najstarsza wzmianka pisana o miejscowości Gola pochodzi z 1301 roku. Jednak już wcześnie żyli tu mieszkańcy, o czym świadczą znaleziska. Właścicielami miejscowości były kolejno rody: Golskich, Zadorskich, Janowskich, Karszeckich, Olszewskich i Radolińskich. Mieszkańcy trudnili się rolnictwem i rzemiosłem. Kolejni właściciele ze zmiennym szczęściem rozwijali swój majątek. Głównym źródłem ich dochodów były folwarki, a gleby są tutaj bardzo dobre. Właściciele w większości mieszkali w Gostyniu, a w Goli zbudowali letnią rezydencję. W XVIII wieku, w Goli zbudowano piękny pałac. Pałac jest na planie prostokąta w stylu klasycystycznym i został zbudowany przez Jana Radolińskiego, podkomorzego wschowskiego. Ukończenie go w obecnym stanie nastąpiło w 1827 roku, przez ówczesnego właściciela, Andrzeja Potworowskiego. Pałac otoczony jest pięcio-hektarowym parkiem z dwoma stawami.
Już w XIX wieku, w Goli była biblioteka ludowa, którą otwarto przy szkole elementarnej. Właściciele Goli oraz jej mieszkańcy brali czynny udział w walce o odzyskanie niepodległości przez Polskę. Następnie czynnie uczestniczyli w dostarczaniu płodów rolnych do centralnej Polski. W 1936 roku, w Goli zorganizowano Ochotnicza Straż Pożarną.
Tuż po drugiej wojnie światowej, mieszkańcy niezadowoleni z komunistycznej władzy czynnie przeciwstawili się referendum komunistycznemu w 1946 roku. W wyniku kolektywizacji większość gruntów rolnych trafiło do Państwowego Gospodarstwa Rolnego (PGR), którego dyrekcja zajęła pałac. Golski Kombinat PGR przede wszystkim uprawiał pola i hodował trzodę chlewną.
Historia lotniska w Goli.
Wracając do lotniska. W 1940 roku, niemcy wyznaczyli pole wzlotów o gruntowej, trawiastej nawierzchni. Główny pas startowy wytyczono na kierunku wsi Gola – Brzezie. Pole wzlotów miało wymiary 60 m x 500 m. Lotnisko nie było ogrodzone, ale miało posterunki wartownicze. Nie budowano nowych obiektów. Żołnierze niemieccy zajęli pałac Gola i folwark Otówko. Paliwo, oleje i smary w beczkach składowano na lotnisku.
W lesie, po drugiej stroni szosy (Droga Krajowa Nr 12) i torów kolejowych, Gostyń – Leszno (Linia kolejowa Nr 360), w odległości około 2 km na północ od lotniska, urządzono bombo skład i wartownię. Zbudowano drewniane baraki na składowanie bomb lotniczych i amunicji do broni pokładowej. Amunicję do bombo składu dostarczano wagonami kolejowymi. W jesieni 1944 roku, duży teren lasu został ogrodzony, oznaczony tablicami ostrzegawczymi i wzmocnionymi patrolami wartowniczymi. Dowództwo bombo składu kwaterowało w folwarku w Otówku.
Do 1944 roku, na lotnisku działały różne jednostki szkolne, głównie myśliwskie. W listopadzie 1944 roku, na lotnisku ruch się zwiększył. Było to spowodowane szybkim przesuwaniem się frontu rosyjskiego na zachód. Pole wzlotów powiększono, aby przyjmować samoloty transportowe. Nawierzchnię RWY wzmocniono wysypując warstwę żużla, który dostarczono z huty szkła GaSo w Gostyniu. Taki RWY był wąski i nie zawsze samolot utrzymał się na pasie. Trzeba było ponownie samolot wtoczyć na RWY. Na lotnisku umieszczono niewielki oddział obrony przeciwlotniczej. Ponieważ zima 1944/1945 była obfita w opady śniegu, dlatego zmuszano okoliczną ludność do odśnieżania pola wzlotów i dróg dojazdowych. Niemcy z okolicznej ludności utworzyli oddział pomocniczy, którego zadaniem było utrzymanie lotniska. Na przykład osoby z tego oddziału wyciągały samoloty ze śniegu.
Od dnia 19 stycznia 1945 roku, Niemcy z powiatu gostyńskiego zaczęli uciekać na zachód. W nocy 25 stycznia 1945 roku, niemcy wysadzili w powietrze bombo skład. W dniu 26 stycznia 1945 roku, do Gostynia wkroczyli pierwsi żołnierze rosyjscy. Gostyń został zajęty przez Rosjan w dniu 27 stycznia 1945 roku.
W dniu 12 stycznia 1945 roku, Armia Czerwona rozpoczęła "Operację wiślańsko-odrzańską". Z uwagi na złe warunki atmosferyczne w zimie (mróz do -25 stopni Celsjusza) i na wiosnę, główne uderzenie spoczęło na wojskach pancernych i piechocie. Przez część Wielkopolski przeszedł 1. Front Ukraiński, a w jego składzie była 2. Armia Lotnicza. 2. Armia Lotnicza była podporządkowana 1. Frontowi Ukraińskiemu, i miała w swoim składzie: 1. Gwardyjski Korpus Lotnictwa Szturmowego, 2. Gwardyjski Korpus Lotnictwa Szturmowego, 3. Korpus Lotnictwa Szturmowego, 2. Korpus Lotnictwa Myśliwskiego, 5. Korpus Lotnictwa Myśliwskiego, 6. Gwardyjski Korpus Lotnictwa Myśliwskiego, 4. Korpus Lotnictwa Bombowego, 6. Gwardyjski Korpus Lotnictwa Bombowego.
Na lotnisku Gola prawdopodobnie stacjonowały samoloty wchodzące w skład 2. Gwardyjski Korpus Lotnictwa Szturmowego z samolotami Iliuszyn Ił-2 oraz 2. Korpus Lotnictwa Myśliwskiego. Z lotniska operował samoloty Jakowlew Jak-3, Ławoczkin Ła-5 oraz Bell P-39 Airacobra, które pochodziły z wojskowej pomocy amerykańskiej. Z lotniska Gola korzystały także samoloty Polikarpow Po-2, jako nocne bombowce. Rosjanie ponownie odbudowali leśny bombo skład, z którego zaopatrywali walczące jednostki bojowe. Bardzo szybko Gostyń znalazł się daleko za linią frontu.
Po drugiej wojnie światowej.
W jesieni 1945 roku, lotnisko opustoszało. Około 1950 roku, lotnisko zostało przekazane przez Rosjan dowództwu Wojska Polskiego. Lotnisko Gola podlegało Dowództwu Okręgu Wojskowego Poznań. Lotnisko nazwano imieniem marszałka Konstantego Rokossowskiego. Operacyjnie lotnisko Gola przekazano pod jednostkę w Pile. Na lotnisku w Pile bazował 6. Pułk Lotnictwa Myśliwsko – Szturmowego oraz 51. Pułk Lotnictwa Myśliwsko – Szturmowego. W 1950 roku, pole wzlotów lotniska zostało powiększone, a w 1953 roku, zostało wyrównane i wzmocnione. Tym wzmocnieniem była siatka stalowa rozłożona na szerokości 60 m i na długości 1 500 m. Pole wzlotów zwiększyło się do 2 700 m x 300 m. Ale dróg betonowych nie zbudowano. Wybudowano tylko umocnienia dla ochrony 16-stu stojanek samolotów (około 1965 roku). Lotnisko nie zostało ogrodzone.
Kompania Obsługi Lotniska swój sprzęt gromadziła na wyznaczonym i ogrodzonym placu w pobliżu wsi Gola w północno – zachodniej części lotniska. W 1965 roku, w pobliżu zbudowano dwukondygnacyjny budynek koszarowo-sztabowy, wiatę garażową dla samochodów i magazyn. Ta część lotniska została ogrodzona drutami kolczastymi na betonowych słupkach.
Na lotnisku Gola w ramach ćwiczeń lądowały samoloty: Iliuszyn Ił-2 m 3, Iliuszyn Uił-2, Iliuszyn Ił-10, Polikarpow Po-2. Od 1960 roku, na lotnisku Gola lądowały samoloty PZL Lim-2, PZL Lim-5 M (w ramach testów ekspoloatacyjnych) oraz PZL Lim-6 bis. Wojsko Polskie używało lotniska Gola do około 1968 roku.
Problem z lotniskiem Gola, był taki, że Wojsko Polskie nie przewidywało jego rozbudowy, z uwagi na blisko położone miasto Gostyń. Poza tym w pobliżu nie było poligonu lotniczego. Powodem też było zajęcie pałacu przez Kombinat PGR i ograniczone zostały możliwości kwaterowania oficerów podczas ćwiczeń. Już w 1948 roku, władze wojewódzkie w Poznaniu wystąpiły z wnioskiem do Wojska Polskiego, o przekazanie pola wzlotów dla przyszłego PGR.
Kiedy w 70-latach, w Polsce rozwinięto produkcję samolotów rolniczych, lotnisko Gola było jedną z baz testowania samolotów do opylania i oprysków pól rolnych. Na lotnisku Gola na stałe bazowały dwa rolnicze samoloty Antonow An-2 R, a także dwa rolnicze śmigłowce PZL Mi-2 R. Kryzys gospodarczy 80-lat, spowodował wycofanie sprzętu latającego z usług rolniczych.
W 80-latach, lotnisko Gola było powszechnie wykorzystywane przez polskich szybowników, którzy swoją stolicę mają w Lesznie na lotnisku Strzyżewice. Lądowało tutaj wiele szybowców, które uczestniczyły w szybowcowych zawodach sportowych.
Opracował Karol Placha Hetman