Kraków 2007-09-01
Katastrofy i wypadki samolotów Su-22 w Polsce.
1 W dniu 1986-08-09, Su-22 M 4 nb 9514 nr 29514. Pilot ocalał dzięki katapultowaniu się. Prawdopodobnie pierwsze użycie fotela wyrzucanego K-36 w Polsce.
2 W dniu 1986-10-23, o godzinie 22:37 . Samolot Su-22 M 4 nb 7104 nr 27104. Porucznik pilot Bogusław Siwiec – zginął. Pilot wykonywał zadanie nocne; Lot na imitację atakowania celów naziemnych w NZWA (nocne zwykłe warunki atmosferyczne).
Podczas nocnego lotu na prosty pilotaż w strefie, w zwykłych warunkach atmosferycznych, pilot Su-22 M 4 błędnie odczytał wskazania wysokościomierza podczas wprowadzania samolotu w nurkowanie: 1 200 m zamiast 200 m. Podczas wykonywania imitacji atakowania celów naziemnych na małej wysokości pilot nie zdołał wyprowadzić samolotu z nurkowania i maszyna pod małym kątem zderzyła się z ziemią w rejonie miejscowości Waplewo. Pilot nie próbował się katapultować, do końca nie uświadamiał sobie zagrożenia. Przyczyną katastrofy było nieprawidłowe działanie (błąd) pilota w locie w czasie pozorowanego atakowania celu naziemnego w nocy.
Por. pil. inż. Bogusław Siwieć syn Stanisława, ur. 1958-07-08; absolwent WOSL z 1982 rok; starszy pilot z 6. PLMB w Pile; pilot 2 klasy. Nalot: 614 godz. Nalot na Su-22 – około 73 godz. Cześć Jego Pamięci!
3 W dniu 1989-05-17, o godz. 07:57 . Samolot Su-22 M 4 nb 4602 nr 24602. Pilot porucznik Jacek Gabryś – zginął.
Zadanie: lot treningowy przed pokazem indywidualnego pilotażu na małej wysokości w DZWA (dzienne zwykłe warunki atmosferyczne). Pokaz organizowano dla ówczesnego Premiera Polski. Okoliczności katastrofy: Pilot wykonywał trening przed indywidualnym pokazem pilotażu na małej wysokości i w locie koszącym. Spowodował przekroczenie krytycznych kątów natarcia w głębokim wirażu na małej wysokości, przeciągnięcie samolotu i zderzenie z ziemią w odległości 480 m od ogrodzenia lotniska w Pile. Nie podjął próby katapultowania i zginął. Samolot doszczętnie się spalił. Bezpośrednią przyczyny katastrofy to błąd pilotażowy i zaniedbania organizacyjne.
Por. pil. inż. Jacek Gabryś syn Władysława, ur. 1958-10-27; absolwent WOSL z 1981 rok; nawigator pułku, programista sekcji służb w 6. PLMB w Pile; pilot 1 klasy. Nalot: 989 godz. na samolotach TS-11 Iskra, Su-22. Nalot na Su-22 M 4 – około 384 godz. Miejsce spoczynku: Cmentarz miejski w Pile. Cześć Jego Pamięci!
4 W dniu 1989-12-20 roku. Samolot Su-22 UM 3 K nb 104 nr 66104 należący do 6. PLMB w Pile. Piloci katapultowali się pomyślnie.
Podczas nocnego lądowania na lotnisku w Pile na skutek nadmiernego zniżenia, spowodowanego błędami pilotów, samolot zahaczył o korony drzew. Piloci dzięki wystarczającej prędkości poderwali maszynę do góry i na wysokość ok. 60 m zdołali się katapultować. Samolot spadł kilkaset metrów od drogi Piła-Wałcz. Eksplodował i doszczętnie się spalił.
5 W dniu 1990-01-30, o godzinie 12:01. Samolot Su-22 M 4 nb 3714 nr 37714 należący do 8. PLMB w Mirosławcu. Pilot ppłk Andrzej Wyciślik – zginął.
Zadanie: Lot na oblot techniczny samolotu. Pilot wykonywał oblot techniczny samolotu w dzień w zwykłych warunkach atmosferycznych. Na wysokości 10 000 m, wskutek zamarznięcia kropelek wody w głównej instalacji odbiorników ciśnień powietrznych wystąpiły błędne wskazania przyrządów pilotażowo-nawigacyjnych. Niewłaściwe działanie pilota, wynikające z odczytania błędnych wskazań przyrządów, doprowadziło do wyłączenia silnik w powietrzu. Pilot nie katapultował się, lecz podjął próbę wylądowania w terenie przygodnym, w okolicach Czaplinka. W czasie lądowania samolot rozbił się, pilot poniósł śmierć. Przyczyną katastrofy było podjęcie przez pilota nieprawidłowego działania na skutek niewłaściwego zinterpretowania błędnych wskazań przyrządów aneroidowo-membranowych.
Ppłk dypl. pil. Andrzej Wyciślik syn Czesława, ur. 1950-11-03 w Nowej Rudzie; absolwent WOSL z 1974-05-19, ASG z 1982 roku, pełniący obowiązki dowódcy 8. PLMB w Mirosławcu; pilot klasy „M". Nalot: 2 080 godz. na samolotach: TS-11 Iskra, SB Lim-2, Lim-2, Lim-6, Su-22 M 4. Nalot na Su-22 M 4 -około 520 godz. Miejsce spoczynku: Cmentarz w Wałczu. Cześć Jego Pamięci!
6 W dniu 1991-06-21. Samolot Su-22 M 4 nb 8614 nr 28614.
Pilot wykonywał zadania nad poligonem w Nadarzycach. Pilot doprowadził do przeciągnięcia, ale szczęśliwie katapultował się. Samolot został rozbity.
7 W dniu 1993-06-04. Samolot Su-22 M 4 nb 3619 należący do 6. PLMB w Pile. Pilot katapultował się pomyślnie.
W trakcie startu doszło do awarii i wyłączenia silnika. Pilot pomyślnie katapultował się na wysokości 20 metrów. Po tym incydencie powrócił jeszcze do latania. Samolot spłonął po zderzeniu z ziemią. Przyczyną awarii była nieprawidłowa obsługa techniczna.
8 W dniu 1995-04-04. Samolot Su-22 M 4 nb 3818 nr 37818.
Podczas lotu w okolicach Nowej Wsi pilot doprowadził do przeciągnięcia. Szczęśliwie się katapultował. Samolot został rozbity.
9 W dniu 1995-07-25, o godzinie 08:33 . Samolot Su-22 nb 4610 nr 24601 z 6 PLMB w Pile. Podczas zrzutu bomby na poligonie w Nadarzycach nastąpiła jej przedwczesna eksplozja i pilot major Jerzy Stramek zginął.
Zadanie: Lot doświadczalny na poligon Nadarzyce w ramach badań zdawczo-odbiorczych próbnej partii bomb. Okoliczności katastrofy: Katastrofa wydarzyła się podczas lotu doświadczalnego na samolocie Su-22 M 4 na poligonie Nadarzyce. Pilot miał wykonać w locie koszącym zrzut sześciu bomb lotniczych z zapalnikami nowego typu, salwą po dwie bomby. W pierwszym zajściu pilot zrzucił dwie bomby z wysokości około 40 m. Po zrzuceniu bomb w drugim zajściu, po upływie 1,2 s od zrzutu bomba z lewej strony niespodziewanie wybuchła pod kadłubem samolotu, w odległości 18 m od kadłuba, w momencie otwarcia się spadochronu hamującego. Samolot znalazł się w tzw. strefie zerowej wybuchu, został gwałtownie rażony odłamkami, falą cieplną i uderzeniową. Wyciekające z rozszczelnionych zbiorników paliwo zapaliło się. Po upływie 5 s od chwili wybuchu samolot zderzył się z ziemią i eksplodował. Pilot zginął. Przyczyna: Przyczyną katastrofy był przedwczesny wybuch w powietrzu jednej z bomb, wkrótce po ich zrzuceniu w locie koszącym. Wybuch spowodowany był wadą konstrukcyjną bomby. Samolot porażony odłamkami i falami wybuchu cieplną i uderzeniową utracił sterowność i zapalił się.
Pilot mjr pil. inż. Jerzy Stramek, ur. 1953-03-20; absolwent WOSL z 1977-12-05; starszy inspektor bezpieczeństwa lotów z 40. PLM-B w Świdwinie; pilot 1. klasy. Samolot należał do 6. PLMB w Pile, pilot wykonywał lot w zastępstwie. Nalot: 1786 godz. na samolotach TS-11 Iskra, Lim-5, Su-22. Nalot na Su-22 – 853 godz. Miejsce spoczynku: Cmentarz miejski w Świdwinie. Cześć Jego Pamięci!
10 W dniu 1995-11-07, o godzinie 10:03. Samolot Su-22 UM 3 K nb 610 nr 68610 z załogą ppłk. Bogdan Kawka i ppłk Wacław Macko w okolicach Czaplinka podczas akrobacji zderzyli się z ziemią. Piloci zginęli.
Zadanie: Lot metodyczny na średni pilotaż na średniej i małej wysokości. Okoliczności katastrofy: Załoga wykonywała lot na średni pilotaż, na średniej i małej wysokości, w dzień w zwykłych warunkach atmosferycznych. Na torze wznoszącym załoga wykonała półbeczkę w lewo oraz zwiększyła wysokość do 4 450 m w locie odwróconym z przejściem do przewrotu. W górnym położeniu figury prędkość lotu spadła do 301 km/godz. Po czym samolot pionowo nurkował do wysokości 3 840 m z prędkością 595 km/godz i kątem natarcia 17 stopni, z przeciążeniem 2,13 g. W drugiej fazie przewrotu nastąpiło wyraźne spowolnienie tempa wykonywania figury, zmniejszyło się przeciążenie, szybko malała wysokość i wzrastała prędkość. Samolot zderzył się płasko z ziemią z kursem 331 stopni i prędkością 1 000 km/godz., mając niewielki kąt pochylenia. Był nieznacznie przechylony na prawe skrzydło.
Przyczyna: Przyczyną katastrofy było niewłaściwe wykonanie drugiej fazy przewrotu. W strefie panowały trudniejsze warunki atmosferyczne. Załoga nie podjęła w porę skutecznej próby wyprowadzenia samolotu z nurkowania lub opuszczenia samolotu na bezpiecznej wysokości.
Ppłk dypl. pil. inż. Bogdan Kawka syn Stefana, ur. 1953-05-22, w m. Lidzbark Welski; absolwent WOSL z 1977-12-05, ASG WP z 1987 roku; starszy inspektor bezpieczeństwa lotów 3. DLMB; pilot klasy „M". Nalot: 1 582 godz. na samolotach: SB Lim-2, Lim-2, Lim-6, Su-22. Nalot na Su-22 UM 3 K – około 574 godz. Został pochowany na cmentarzu w Bydgoszczy. Cześć Jego Pamięci!
Ppłk dypl. pil. inż. Wacław Macko syn Tadeusza, ur. 1954-09-25, w Łomży; absolwent WOSL z 1978 roku, ASG WP z 1988 roku; zastępca dowódcy ds. liniowych 3 DLMB; pilot 1. klasy. Nalot: 1 300 godz. 30 min na samolotach: TS-11 Iskra, SB Lim-2, Lim-2, Lim-5, MiG-21, Su-22. Nalot na Su-22 UM 3 K – około 248 godz. Został pochowany na cmentarzu w Pile. Cześć Jego Pamięci!
11 W dniu 2001-06-13, o godzinie 00:33. Samolot Su-22 UM 3 nb 102. Nocne lądowanie załogi w składzie mjr. Maciej Górkiewicz i ppor. Arkadiusz Madej na lotnisku w Powidzu zakończone śmiercią załogi.
Zadanie: Lot szkolny w zasłoniętej kabinie w celu opanowania techniki pilotowania samolotu według przyrządów dublujących według ćw. 112. Okoliczności katastrofy: Katastrofa wydarzyła się na lotnisku w Powidzu, podczas lądowania samolotu Su-22 UM 3 K w NTWA. Załoga po zakończeniu lotu uzyskała zgodę kontrolera zbliżania na powrót na lotnisko. Po wyprowadzeniu samolotu na kurs lądowania, podczas drugiego zajścia, w trakcie poszukiwania drogi startowej w warunkach opadu deszczu i silnej mgły, maszyna zderzyła się z ziemią w odległości 1 340 m od początku DS-2. Samolot przemieszczał się po ziemi na kadłubie, ścinając skrzydłami pnie drzew. Rozszczelnienie się instalacji paliwowej spowodowało pożar samolotu. Samolot zatrzymał się w odległości 163 m od pierwszego śladu zetknięcia z ziemią. Przyczyna: Przyczyną katastrofy była nieprawidłowa decyzja dowódcy statku powietrznego, o wykonaniu powtórnego zajścia do lądowania w warunkach atmosferycznych poniżej minimalnych określonych dla załogi, lotniska i samolotu. Kontroler lotniska, zamiast odesłać samolot na lotnisko zapasowe, pozwolił pilotowi lądować na lotnisku własnym.
Instruktor: ppłk dypl. pil. inż. Maciej Górkiewicz syn Ryszarda, ur. 1965-01-09, w Bydgoszczy; absolwent WOSL z 1987 roku; zastępca dowódcy 6. ELT w Powidzu; pilot klasy „M", pośmiertnie awansowany do stopnia pułkownika. Nalot: 1 812 godz. na samolotach: Zlin, TS-11 Iskra, Su-20, Su-22. Pochowany na cmentarzu w Witkowie. Cześć Jego Pamięci!
Porucznik pilot Arkadiusz Madej. Pochowany został na cmentarzu w Szydłowcu. Cześć Jego Pamięci!
12 W dniu 2003-08-19, około godziny 15:45 podczas ćwiczeń przeciwlotniczych na poligonie Ustka doszło do wypadku lotniczego Su-22 M 4 nb 9307 nr 29307 z 8 ELT (eskadry lotnictwa taktycznego) z Mirosławca. Pilot ppłk Andrzej Andrzejewski wskutek poczucia zagrożenia, katapultował się. Po akcji ratunkowej pilot został podjęty przez śmigłowiec Mi-14 PS z bazy w Darłowie. Pilota przetransportowano do szpitala polowego w Wicku Morskim. Komisja ustaliła, że na skutek nieporozumienia w procesie decyzyjnym podczas strzelań bojowych nastąpiło odpalenie dwóch rakiet przeciwlotniczych systemu Kub w czasie, gdy samolot-nosiciel imitatora celu powietrznego SRCP-WR nie opuścił jeszcze strefy rażenia. W rezultacie w pobliżu samolotu eksplodowała głowica bojowa rakiety Kub. Pilot podjął słuszną decyzję o opuszczeniu samolotu.
Opracował Karol Placha Hetman