Solec Kujawski 2022-12-10
Były poligon Kabat koło Solca Kujawskiego.
Współrzędne geograficzne: 53.018N 18.261E.
Artykuł opisuje były poligon lotniczy Kabat koło Solca Kujawskiego (województwo kujawsko-pomorskie). Poligon był umieszczony w Puszczy Bydgoskiej. Puszcza Bydgoska to kompleks leśny położony na południe od linii rzeki Wisła: miasta Bydgoszcz – Toruń. Puszcza ma powierzchnię około 50 000 hektarów. Do Puszczy zalicza się także Las Kujawski i Las Miedzyński, które bezpośrednio otaczają Bydgoszcz od Południa. Puszcza rozciąga się ze wschodu (Aleksandrów Kujawski) na zachód (Potulice) na długości około 80 kilometrów. W najszerszym miejscu Puszcza ma około 20 km.
Wschodni fragment Puszczy Bydgoskiej, pomiędzy liniami kolejowymi Toruń – Gniewkowo oraz Toruń – Aleksander Kujawski zajmuje czynny Poligon Toruński. Jest to poligon artyleryjski.
W puszczy przeważa drzewostan iglasty (bór) z domieszką różnych drzew liściastych. Gleby są przeważnie piaszczyste. W wielu miejscach można spotkać wzniesienia wydmowe, z których najwyższe, Góra Szwedzka ma wysokości 116 m nad poziomem morza, przy średniej wysokości terenu około 55 m nad poziomem morza.
W środku Puszczy Bydgoskiej był przysiółek Kabat, który powstał w XVII wieku. W XVIII wieku osad liczyła około 30 gospodarstw. Była także jednoizbowa szkoła ludowa. Osada funkcjonowała do czasu rozpoczęcia przez germańców drugiej wojny światowej. Przysiółek znajdował się przy drodze leśnej z Solca Kujawskiego, w odległości około 8 km od drogi krajowej Nr 10. Ta droga leśna obecnie jest nazywana Żółty Szlak. Domostwa w przysiółku był luźno rozmieszczone w lesie oraz przy obecnej drodze krajowej Nr 10.
Jesienią 1939 roku, germańcy rozpoczęli rękami około 40 000 jeńców budowę zakładu zbrojeniowego Dynamit AG (DAG) Vorm Alfred Nobel & CO Bromberg ukrytego w lasach Puszczy Bydgoskiej w Łęgnowie. Obecnie (2022 rok) w granicach Bydgoszczy. Wokół zbudowano 16 obozów pracy przymusowej, w których więziono jeńców sowieckich, francuskich, angielskich, włoskich i jugosłowiańskich. Pracowało tu około 2 500 kobiet żydowskich, które zwożono z obozu w Stuthofie, a po kilku tygodniach morderczej pracy wywożono na śmierć do KL Auschwitz. W fabryce produkowano trotyl, proch nitrocelulozowy, materiały inicjujące, heksogen oraz dwunitrobenzen. Produkowano także niekierowane pociski rakietowe i pociski do moździerzy.
Wiosną 1940 roku, w związku z budową pod w Łęgnowie dużej fabryki materiałów wybuchowych DAG Fabrik Bromberg, władze germańskie zdecydowały o utworzeniu w Puszczy Bydgoskiej poligonu doświadczalnego. Mieszkańców Kabat wysiedlono w 1941 roku, na rozkaz germańskich władz okupacyjnych, a wewnętrzny teren puszczy przygotowano do celów wojskowych. Jeszcze obecnie (2022 rok) po przysiółku można znaleść nieliczne ślady. Są zdziczałe drzewa owocowe, a przede wszystkim cmentarz ewangelicki z płytami nagrobnymi.
Germańcy środek puszczy przekształcili w centrum testowe broni, głównie rakietowej. Testowano niekierowane pociski rakietowy, które przywożono z fabryki DAG Fabrik Bromberg, gdzie rakiety były elaborowane. Testowano także pociski moździerzowe. Pozostałością po poligonie jest żelbetonowa wieża, którą miejscowi nazywają wieżą obserwacyjną. Jej stan świadczy, że musiała być później celem. Prawdopodobnie poligon nie został ukończony całkowicie do stycznia 1945 roku.
W 1945 roku, poligon został przejęty przez Wojsko Polskie, które przekształciło ten teren w poligon lotniczy. Korzystały z niego jednostki lotnicze stacjonujące na lotnisku w Bydgoszczy i w Inowrocławiu. Na teren poligonu sprowadzono nieużywane już czołgi i śmigłowce, które służyły za cel. Były także cele sylwetkowe samolotów bombowych. Zbudowano także stalową wieżę obserwacyjną, z której kierowano ćwiczeniami lotniczymi. Wieża została rozebrane z początkiem 90-lat XX wieku.
Do 1994 roku, teren poligonu był niedostępny dla ludności cywilnej. W tym to roku, teren został przejęty przez Lasy Państwowe. Z uwagi na katastrofę masztu radiowego w Gąbinie, zdecydowano o zbudowaniu nowej stacji nadawczej, właśnie na terenie byłego poligonu. W dniu 4 września 1999 roku, uruchomiono Radiowe Centrum Nadawcze 1 Programu Polskiego Radia. Zbudowano dwa maszty: 289 i 330 m, którymi na cały kraj i zagranicę emitowany jest Program I Polskiego Radia. Jest to stacja nadawcza fal długich o częstotliwości 225 kHz.
Na terenie byłego poligonu jeszcze dzisiaj (2022 rok) można spotkać niewybuchy i bomby ćwiczeń zrzucane z samolotów.
Opracował Karol Placha Hetman