Krzesiny 2011-03-01
Lotnisko w Krzesinach koło Poznania.
Współrzędne geograficzne: 52.333N 16.963E.
Historia lotniska w Krzesinach.
Początki historii Lotniska Krzesiny sięgają II wojny światowej. Produkcja samolotów w Poznaniu została zaplanowana przez samego szefa koncernu Focke Wulf, inż. Kurta Tanka. Części do myśliwców Fw 190 produkowano w Poznańskich Międzynarodowych Halach Targowych ( Centrum Poznania ). Na terenie Krzesin zbudowano hale montażu końcowego, gdzie docierały poszczególne podzespoły z Hal Targowych. Także skrzydła, które produkowano gdzieś na terenie niemiec. Obok hali na Krzesinach wybudowano prowizoryczne pole wzlotów, które stało się początkiem obecnego Lotniska. Zakłady Focke-Wulfa koło Gądek na Krzesinach, otrzymały kryptonim "Waldhütten u. Waldwerke" co w wolnym tłumaczeniu oznacza "Leśne chałupy Zakładów Leśnych".
W dniu 9.04.1944 roku, na zakłady Focke Wulf alianci dokonali nalotu bombowego. Główne uderzenie wykonały amerykańskie samoloty bombowe B-17. Hale na terenie targów poważnie ucierpiały. Niemcy przenieśli całą produkcję na Zegrze oraz do Gądek ( Krzesiny ). Na Zegrzu składano samoloty w Forcie 1a. Alianci nalot powtórzyli w dniu 29.05.1944 roku ( był to drugi dzień Zielonych Świątek ), mając dokładne informacje o lokalizacji poszczególnych montowni. Celem nalotu było także lotnisko oraz stacja kolejowa i węzeł kolejowy. Fabryka na terenie Krzesin została bardzo zniszczona. Wtedy to niemcy postanowili rozlokować obiekty zakładów w różnych miejscach na przedpolach Poznania. Wybór padł na pruskie forty numer I i II na prawym brzegu Warty oraz lasy otaczające pod poznańskie Gądki.
Dla potrzeb produkcji w Krzesinach wybudowano dużą halę produkcyjną z odpowiednim wyposażeniem. Znajdowały się tam hale produkcyjne o wymiarach 15 x 100 m z pięciometrowym odstępem filarów nośnych i takie same hale bez wspomnianych filarów oraz magazyny przeładunkowe na kolej zakładową. Zakłady Focke-Wulfa wznowiły produkcję latem 1944 roku, do minimum skracając przerwę w działalności. Produkcję kontynuowano do 25.01.1945 roku, kiedy to pod Poznaniem pojawiły się pierwsze zwiady sowieckie.
Do przymusowej pracy w zakładach Focke Wulfa wyznaczano głównie Polaków. – „Praca od wczesnego rana ( 06;00 ) do 19;00 wieczorem przy borowaniu dziur i spawaniu. W pracy nie wolno było rozmawiać ani oddalać się od warsztatu. Każda pomyłka traktowana była jako sabotaż, karana biciem i ciemnicą. Pracowników stanowiła prawie wyłącznie młodzież” – wspominała jedna z robotnic, poznanianka Bogumiła Zofia Pawuła-Żabińska. Pod koniec wojny większość Polskich robotników wywieziono z Poznania do fabryk w Bremie i Rostocku. Po wojnie zegrzeńską montownię przekształcono w zakłady PZL.
W 1945 roku, Lotnisko Krzesiny zostało zajęte przez sowietów. Sowieci zadomowili się na Lotnisku aż do 1954 roku. Brak jest informacji, czy stacjonowała tutaj sowiecka jednostka bojowa.
Wojsko Polskie. 1950 rok.
W ramach rozwoju Polskiego Lotnictwa Wojskowego, z początkiem 1950 roku, zdecydowano o powołaniu do istnienia kolejnych nowych jednostek lotniczych. W dniu 11.07.1950 roku, Minister Obrony Narodowej wydał rozkaz organizacyjny numer 070 / org. na podstawie, którego przystąpiono do sformowano 11. PLM Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju, jako JW 3779 z miejscem formowania na Lotnisku Poznań Ławica. Wyposażeniem były samoloty myśliwskie Jak-9. Bazą zaopatrzeniową stał się stacjonujący na Lotnisku Poznań Ławica 21. Batalion Obsługi Lotnisk.
Na dowódcę 11. PLM wyznaczono dotychczasowego zastępcę Komendanta OSL w Dęblinie do spraw pilotażu podstawowego mjr pil. Zygmunta Ostrowskiego, byłego oficera PSP na Zachodzie, byłego pilota 318. Dywizjonu Myśliwskiego, który objął to stanowisko z dniem 14.10.1950 roku. Proces formowania 11. PLM był bardzo trudny. Brakowało personelu i sprzętu, który szybko się wykruszał. Jednocześnie na Lotnisku Ławica funkcjonował 7. PLB ( Pułk Lotnictwa Bombowego ) oraz formował się i szkolił kolejny nowy Pułk – 21. Pułku Lotnictwa Zwiadu. Był to pułk dysponujące innym sprzętem i miał zupełnie inne zadania. Pułku użytkowały samoloty Pe-2 FT i Tu-2 S. Na Lotnisku Ławica było naprawdę ciasno. Dlatego sowieci wyrazili zgodę na chwilowe przebazowanie 11. PLM na Lotnisko Krzesiny.
Po przebazowaniu 7. PLB na Lotnisko Malbork cały 11. PLM powrócił na Lotnisko Ławica. Tutaj 11. PLM dokończył proces formowania i rozpoczął służbę w składzie dwóch Eskadr, dysponując samolotami Jak-9 M i Jak-9 P. Oprócz samolotów bojowych Pułk miał na swoim wyposażeniu samoloty szkolne Jak-9 W, Jak-11 oraz Po-2.
W kwietniu 1951 roku, 11. PLM po raz kolejny został przebazowany na Lotnisko Krzesiny, które nadal zarządzane było przez sowietów. Dla obsługi Lotniska Krzesiny powołano do istnienia 55. Batalion Obsługi Lotnisk.
Pułk 11. PLM nie został podporządkowany Dowództwu Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju, lecz podlegał bezpośrednio Dowództwu Lotnictwa Wojskowego. Powodem była specyfika Pułku. Mimo, iż z założenia miał to być typowy pułk myśliwski, to w rzeczywistości stał się jednostką przeszkalającą absolwentów OSL z Radomia na samoloty myśliwskie.
Kryzys Koreański, a w konsekwencji decyzje cara na Kremlu, wywołały naciski na Polskę w celu rozwoju Polskiego Lotnictwa Wojskowego ponad faktyczne potrzeby obronne. W dniu 11.12.1951 roku, ukazał się rozkaz MON Nr 0096/org, w którym zdecydowano o włączeniu 11. PLM w skład nowo formowanej 11. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego w Świdwinie. W skład tego związku taktycznego miały wchodzić; JW. 3779 – 11. PLM na lotnisku Zegrze Pomorskie, JW. 4600 – 24. PLM na lotnisku Świdwin ( nowo formowany ), JW. 4519 – 27. PLM na lotnisku Świdwin ( nowo formowany ). Planów tych jednak nie zrealizowano. 11. PLM nie został nigdy włączony w skład tej Dywizji.
We wrześniu 1952 roku, wytypowany personel odbył przeszkolenie na samoloty z napędem turboodrzutowym. Podstawowym sprzętem miały być samoloty typu Jak-23. Okazało się, iż plany rozwoju Lotnictwa Polskiego, są ponad możliwości wyniszczonego wojną kraju. Zdecydowano, że dywizje będą tylko dwu-pułkowe. Dlatego w dniu 19.11.1952 roku, ukazał się Rozkaz MON Nr 0078/org według którego z dniem 31.12.1952 roku, 11. PLM wszedł w skład nowo powołanej 6. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego we Wrocławiu wraz z 3. PLM stacjonującym na Lotnisku Strachowice. Pomimo to nadal głównym zadaniem Pułku było szkolenie nowych adeptów szkoły lotniczej w Radomiu.
W grudniu 1952 roku, do jednostki trafiły pierwsze samoloty o napędzie turboodrzutowym szkolno-bojowe Jak-17 W Agata. Natomiast w lutym 1953 roku, przybyły pierwsze bojowe Jak-23, które były przekazywane z innych Polskich jednostek. Eksploatowane dotychczas tłokowe samoloty Jak-9 P sukcesywnie przekazywane są do OSL-5 w Radomiu, 21. PLZ i do zakładów remontowych. W marcu 1953 roku, samoloty Jak-11 zostały zastąpione samolotami Jak-18, które były bardziej pomocne w szkoleniu przyszłych pilotów samolotów turboodrzutowych.
We wrześniu 1953 roku, do 11. PLM trafiły pierwsze MiG-15 UTI, również pozyskane z innych Polskich jednostek. Był to duży krok w kierunku nowoczesności w stosunku do bardzo już przestarzałych samolotów Jak-17 W Agata. Jednocześnie świadczył o szybkim przezbrojeniu Pułku w samoloty Lim-1 ( MiG-15 ).
1954 rok.
Nadszedł 1954 rok, który był rokiem dużych zmian w Polskim Lotnictwie Wojskowym. Zmiany te nie ominęły 11. PLM. Dopiero teraz ( niema 10 lat od zakończenia II wojny światowej ) sowici oddali lotnisko w Krzesinach stronie Polskiej. ( Choć należy pamiętać, że jeszcze do 1957 roku, sowici zajmowali wszystkie najważniejsze stanowiska dowódcze w Wojsku Polskim ). W 1954 roku, zarząd nad Lotniskiem przejęło Polskie Lotnictwo Wojskowe.
Duża ilość nowoczesnych samolotów myśliwskich ( Lim-1 / 2 ) spowodowała duże zapotrzebowanie na dalsze szkolenie absolwentów szkół lotniczych w jednostkach szkolno-bojowych. Oprócz Radomia, pilotów myśliwskich zaczęła szkolić także szkoła w Dęblinie. Konieczne stało się utworzenie nowego Pułk Szkolno-Treningowy Lotnictwa Myśliwskiego. Przypomnijmy, iż zadania te do tej chwili realizował 11. PLM, który postanowiono przesunąć do zadań czysto myśliwskich. We wrześniu 1954 roku, ukazało się zarządzenie MON na podstawie, którego na bazie 2. Eskadry 11. PLM został utworzony 62. Pułk Szkolno Treningowy Lotnictwa Myśliwskiego, z miejscem bazowania Lotnisko Krzesiny i włączony został w skład 6. DLM. Natomiast 11. PLM został, tym samym zarządzeniem, podporządkowany 10. DLM w Słupsku z jednoczesną zmianą bazowania na nowe lotnisko w Debrznie.
Z końcem sierpnia 1954 roku, na Lotnisko Krzesiny przyleciały pierwsze samoloty MiG-15, przekazane z 5. DLM z dowództwem w Warszawie. Co ciekawe, przebazowania dokonali piloci z 3. PLM Strachowice, którzy jako pierwsi w 6. DLM Wrocław uzyskali uprawnienie do ich pilotowania. Pod koniec września 1954 roku, zdecydowano, że wszystkie samoloty MiG-15 pozostaną w Krzesinach jako sprzęt 62. PSTLM. Wszystkie Jak-23 przekazano do OSL-5 Radom. Natomiast 11. PLM przebazował się do Debrzna skromnymi siłami; dwa MiG 15 UTI , 3 Jak-9 P oraz CSS 13. Rzutem kołowym przebazowano także 55. BOL. Już wówczas Pułk oczekiwał na nowe samoloty Lim-1.
Gospodarzem Lotniska Krzesiny został 62. Pułk Szkolno-Treningowy Lotnictwa Myśliwskiego. Oficjalnie od dnia 4.09.1954 roku, a formowanie rozpoczęto w dniu 17.09.1954 roku ( lub 7.09.1954 roku). Jednostka powstała jako związek dwu-eskadrowy. Operacyjnie jednostka wojskowa podlegała pod 6. Dywizję Lotnictwa Myśliwskiego OPL OK. Już w 1957 roku, Pułk został przeformowany w bojowy 62. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego, a w 1958 roku, pułkowi nadano imię Powstańców Wielkopolskich 1918r.-1919r.
1955 rok.
W 1955 roku, został powołany do życia Układ Warszawski. Wymusił on zmiany w Lotnictwie Polskim. W ich efekcie w 1957 roku, w ramach reorganizacji lotnictwa wojskowego Pułk z Krzesin stał się jednostką bojową i jako 62. Pułk Lotnictwa Myśliwskiego wszedł w skład 3. Korpusu OPL OK.
3 Korpus OPL OK z dowództwem we Wrocławiu miał wówczas w swoim składzie cztery Pułki Myśliwskie: 3. PLM Wrocław, 38. PLM Powidz, 45. PLM Babimost, 62. PLM Krzesiny. Dodatkowo były: 44. Eskadrę Lotnictwa Łącznikowego z Wrocławia, 14. Pułk Artylerii OPL we Wrocławiu, 98. Pułk Artylerii OPL w Poznaniu, Bataliony Radiotechniczne; 18. Batalion Poznań-Ławica, 22. Batalion Wrocław-Starachowice.
W 1954 roku, wiemy, że Infrastruktura lotniska w Krzesinach była bardzo słaba. Budynki były prowizorycznie przystosowane do powierzonych funkcji. Nie spełniały nawet ówczesnych norm. Wszystkie drogi na terenie lotniska były szutrowe, nawet drogi kołowania. Jedynie dwie RWY były betonowe. Pokrywały się one z tymi istniejącymi do dnia dzisiejszego ( 2011 rok), ale miały mniejsze wymiary. Były krótsze i węższe.
Początkowo Pułk dysponował samolotami dwumiejscowymi UTI MiG-15 oraz MiG-15 i Lim-1, ale w 1955 roku, pułk otrzymał pierwsze samoloty Lim-2. Pułk użytkował także tłokowe Jak-11. Kadrę instruktorską jednostki zasilali podchorążowie przeszkoleni w pułku. W ciągu trzech lat funkcjonowania 62. PSzk-TLM przeszkolono w nim ponad 230 pilotów z innych pułków i trzy grupy podchorążych. W tym okresie Pułk uzyskał nalot 7 500 godzin.
Po wydarzeniach Poznańskiego Czerwca 1956 roku, w Pułku przeszkolili się piloci z PSP na Zachodzie, przywróceni do służby wojskowej. Byli wśród nich: major pilot Stanisław Skalski, major pilot Wacław Król, major pilot Witold Łokuciewski, major pilot Tadeusz Góra, major pilot Ignacy Olszewski.
Od 1957 roku, 62. PLM rozpoczął dyżurowanie w systemie obrony powietrznej kraju. W dniu 13.10.1957 roku, Pułk otrzymał sztandar z rąk gen pilota Jana Raczkowskiego. Sztandar ufundowała załoga Fabryki Hipolita Cegielskiego w Poznaniu. W dniu 6.09.1958 roku, na wniosek społeczeństwa Poznania, a głównie pracowników Fabryki Hipolita Cegielskiego w Poznaniu, MON nadało 62. PLM nazwę wyróżniającą imieniem Powstańców Wielkopolskich 1918r. – 1919r. Nazwa ta utrzymała się do początku 90-tych lat, kiedy to zabroniono używać nazw zbiorowych bohaterów. W 1958 roku, 62. PLM otrzymał na wyposażenie nowe samoloty typu Lim-5. Samoloty te weszły na stan nowo powstałej 3. Eskadry w Pułku, który do tej pory był dwu-eskadrowy.
MiG-19 w 62. PLM. 1959 rok.
W okresie od maja do września 1958 roku, w Wyższej Szkole Pilotów w Modlinie na kursie przeszkolenia pilotów na myśliwce MiG-19 uczestniczyli piloci 62. PLM kapitanowie: Skrzydłowski i Góra oraz porucznicy: Makarewicz, Oczepko i Sobczyk ( wszyscy z pierwszej eskadry ).
Obsługi techniczne, dotąd wchodzące w skład eskadr lotniczych, zostały z nich wyłączone. W 62. PLM sformowano dywizjon techniczny ( DT ) składający się z trzech eskadr technicznych. Powstała też sekcja elaboracji pocisków rakietowych ( SER ). Dowódcy dywizjonu technicznego podporządkowana została także sekcja inżynieryjna pułku z podległym mu działem obsługi technicznej, powstałym jeszcze w 1957 roku. W 1959 roku, samoloty typu MiG-19 zostały przyjęte na stan 1. Eskadry w Krzesinach. Prawdopodobnie były to tylko wersje MiG-19 PM. Samoloty MiG-19 P, PM były na wyposażeniu 1. Eskadry 62 PLM do 1962 roku. Ponieważ Pułk wytypowano do przyjęcia supernowoczesnych samolotów MiG-21 F-13, posiadane MiG-19 P, PM przekazano do 28. PLM i 39. PLM. Już w 1963 roku, ostatnie MiG-19 były przekazane do 39. PLM w Mierzęcicach.
Opracował Karol Placha Hetman
Ciąg dalszy nastąpi.