Kraków 2017-05-09
Szkolenie lotnicze w Polsce.
Część 5.
1921-1922.
Toruń.
Opis zdjęcia: Samolot szkolno – treningowy LVG B.II był używany w Szkole w Toruniu w pierwszych latach jej działaności. Samolot został opracowany w 1917 roku. Podstawowe dane T-T: Rozpiętość 14,00 m. Długość 9,00 m. Masa startowa 1 100 kg. Prędkość maksymalna 100 km/h. Zasięg 300 km. Silnik 6-cylindrowy, rzędowy Mercedes D I, o mocy 100 KM (74 kW).
W dniu 18 stycznia 1920 roku, Wojsko Polskie zajęło Lotnisko Toruń. W Toruniu mieszkało jeszcze wielu niemców, bo twierdzili, że Polska jako państwo tymczasowe, sezonowe szybko zostanie zdelegalizowane. Lotnisko Toruń było w dobrym stanie, ale podobnie jak w Bydgoszczy było całkowicie wysprzątane z całego majątku ruchomego.
W Polsce brakowało pilotów, ale jeszcze bardziej brakowało obserwatorów lotniczych. Dlatego na Lotnisku Mokotów w dniu 16 maja 1919 roku, sformowano Oficerską Szkołę Obserwatorów Lotniczych. Właściwą naukę rozpoczęto w dniu 1 sierpnia 1919 roku. Jej komendantem został por. obserwator Wiktor Szandorowski. Wykładowcami i instruktorami byli oficerowie francuscy. Szkoła cierpiała na brak pomieszczeń i sprzętu. A co gorsze, przez kilka miesięcy nie posiadała własnego sprzętu latającego i szkolenie praktyczne przeprowadzano na wypożyczanych samolotach z innych jednostek stacjonujących na Lotnisku Mokotów. W końcu października 1919 roku, do Warszawy skierowano część 4. Eskadry Wywiadowczej, stawiając ją do dyspozycji Oficerskiej Szkoły Obserwatorów Lotniczych. Jednak większość samolotów typu LVG była znacznie wyeksploatowana i wymagała dużego nakładu pracy. Dopiero w styczniu 1920 roku, udało się pozyskać kolejne samoloty Albatros (różnych wersji) w lepszym stanie technicznym. Udało się stworzyć pełnoetatową eskadrę szkolną, złożoną z 10 samolotów. W większości dwumiejscowych Albatrosów. Dowódcą eskadry szkolnej został por. pilot Adam Maliszewski. Pozostali żołnierze eskadry byli podoficerami.
Oficerska Szkoła Obserwatorów Lotniczych na Lotnisku Mokotów do końca 1919 roku, wyszkoliła 35 obserwatorów podczas dwóch kursów. Mimo to w Wojsku Polskim nadal brakowało obserwatorów. Ich funkcje często pełnili strzelcy, młodzi piloci, a nawet mechanicy. Liczono, że po przejęciu Lotniska Toruń, zostanie trochę sprzętu latającego i pomocy naukowych. Nic takiego nie zostało.
Z końcem stycznia 1920 roku, na Lotnisku Toruń zjawiła się Oficerska Szkoła Obserwatorów Lotniczych. Przybył komendant por. obserwator Wiktor Szandorowski i cała kadra instruktorów oraz wykładowców. Adiutantem komendanta był wówczas por. obserwator Jarosław Goligowski. Wśród kadry było już więcej oficerów i podoficerów Polskich. Samoloty i pozostały sprzęt przetransportowano transportem kolejowym.
Jeszcze nie rozpoczęto III kurs w Szkole, a w dniu 9 kwietnia 1920 roku, doszło do katastrofy lotniczej. Po wymianie silnika w samolocie Albatros CL-II podczas lotu zerwały się linki steru wysokości (głębokości). Śmiercią lotnika zginęli sierżant pilot Andrzej Kołodziejczyk i mechanik sierżant Franciszek Cejman.
III kurs rozpoczął się w dniu 15 kwietnia 1920 roku i zakończył się 6 czerwca 1920 roku. Wyszkolono 26 obserwatorów, których niemal natychmiast wysłano na wschodni front. Wobec zagrożenia suwerenności Polski postanowiono IV kurs zorganizować dopiero po zakończeniu wojny. Instruktorzy francuscy powrócili do Francuskiej Misji Wojskowej. Z Polskich żołnierzy utworzono jednostkę bojową, która przyjęła nazwę Eskadry „Toruńskiej”.
Z Toruniem związana jest także Oficerska Szkoła Aeronautyczna. Formowanie wojsk aeronautycznych rozpoczęto w Poznaniu w kwietniu 1919 roku. Jednostkę ulokowano przy ulicy Libiga. W dniu 5 maja 1919 roku, zaczęła funkcjonować 1. Polowa Kompania Aeronautyczna. Następnie utworzono Ruchomy Park Aeronautyczny i dwie dalsze kompanie aeronautyczne. Kompanie aeronautyczne zostały podporządkowane I. Grupie Aeronautycznej, która powstała w dniu 15 lipca 1919 roku.
W dniu 21 maja 1919 roku, rozpoczęła działalność Oficerska Szkoła Aeronautyczna. Uroczystość odbyła się w dniu 22 maja 1919 roku, w obecności przedstawicieli zagranicznych misji wojskowych. Pierwszy kurs w dniu 30 września 1919 roku, ukończyło 27 aspirantów oficerskich, którzy zostali awansowani na stopień podporucznika aeronautyki. Na przełomie 1919/1920 roku, dokonano zakupu sprzętu aeronautycznego we Francji. Kolejni przeszkoleni żołnierze i nowy sprzęt pozwolił na rozbudowę formacji aeronautycznych do trzech Grup Aeronautycznych.
Po przejęciu Torunia przez Wojsko Polskie, Oficerska Szkoła Aeronautyczna w dniu 21 stycznia 1920 roku, została przebazowana do Torunia. Jednostka aeronautyczna zajęła koszary przy ulicy Sinkiewicza. Komendantem Szkoły był major Feliks Bołsunowski. Szkoła prowadziła ogólno-wojskowe szkolenie na poziomie szkoły podchorążych. Na kolejnych kursach szklono przede wszystkim żołnierzy na stanowiska dowódców plutonów balonowych. Absolwenci uzyskiwali stopień sierżanta. Równolegle prowadzono kursy unifikacyjne dla oficerów innych rodzajów broni, którzy obsługiwali różnego rodzaju balony.
Drugi kurs rozpoczęto w dniu 15 marca 1920 roku. Kurs ukończyło 25 żołnierzy. Dziesięciu najzdolniejszych słuchaczy awansowano na stopnie oficerskie i skierowano na wschodni front. W okresie największego zagrożenia suwerenności Polski Szkoła zawiesiła działalność. W lipcu 1920 roku II. Batalion Aeronautyczny został skierowany na front wschodni, jako 1. Pułk Aeronautyczny i walczył jako pułk piechoty.
Po wojnie z Rosjanami (bolszewikami) 1. Pułk Aeronautyczny został rozformowany i na jego bazie utworzono 3. Batalion Balonowy. Był on już w innym składzie osobowym. Na jego czele stanął kapitan pilot Jan Wolszleger. 3. Batalion Balonowy powrócił do Torunia.
Kolejny III kurs zorganizowano dopiero latem 1921 roku. Kurs zakończono w dniu 15 września 1921 roku. Do stopnia podporucznika awansowano 28 kursantów, a trzech awansowano do stopnia sierżanta. Z końcem 1921 roku, szkoła otrzymała ponownie nazwę Oficerska Szkoła Aerostatyczna. W 1923 roku, nazwę zmieniono na Centralna Szkoła Aerostatyczna, aby po paru miesiącach nadać jej nazwę Centralna Szkoła Balonowa. Szkołę rozformowano w 1924 roku. W okresie 1922-1924, wyszkolono 80 absolwentów podczas czterech kursów.
Po zlikwidowaniu Centralnej Szkoły Balonowej, przy Batalionie Balonowym w Toruniu funkcjonowała Szkoła Podchorążych Rezerwy Wojsk Balonowych. Działał ona od 1927 roku do 1933 roku. W 1933 roku, przeformowano ją w Szkołę Podchorążych Rezerwy Balonów. Funkcjonowała ona do 1936 roku, kiedy to jej funkcję przejął Pluton Szkolny przy Batalionie Balonowym. Było to spowodowane znacznym spadkiem znaczenia wojsk balonowych, które i tak w Polsce nie odgrywały decydującej roli. Jednak nazwa Szkoła Podchorążych Rezerwy Balonów przetrwała do 1939 roku. W okresie 1927-1939, Szkoła wyszkoliła około 260 żołnierzy. Około 200 z nich zostało oficerami zawodowymi (kontraktowymi), a pozostali oficerami rezerwy.
Opracował Karol Placha Hetman