Jaworzyna Śląska 2023-08-16
Lokomotywa Parowa Ok1.
Lokomotywa parowa oznaczona w PKP typ Ok1, to jest pruski typ P8, bardzo popularnej lokomotywy stosowanej zarówno w pociągach osobowych jak i towarowych. Lokomotywy były produkowane przez wiele fabryk. Generalnie produkcja trwała w okresie 1906-1923, ale lokomotywy były jeszcze budowane dla niektórych odbiorców do 1939 roku. Ponieważ parowozy P8 (Ok1) były budowane w różnych fabrykach ich dane techniczne się różniły.
Parowóz P8 powstał na początku XX wieku, na potrzeby przewoźnika Prusko-Heskie Państwowe Koleje Żelazne (Preußisch-Hessische Staatseisenbahnen). Użytkowane dotychczas lokomotywy serii P4 i S7, z napędem na dwie osie, były za słabe. Nowe lokomotywy serii S10, były dobre, ale za drogie w produkcji i eksploatacji. Dlatego inżynierowi Robertowi Garbemu zlecono opracowanie nowego parowozu. Inżynier Robert Garbe parowóz zaprojektował w 1905 roku, na bazie swego poprzedniego projektu serii P6, jako parowóz, który mógłby ciągnąć pociągi pospieszne i lekkie towarowe. Prędkość konstrukcyjna prototypów wynosiła 110 km/h. Zastosował układ osi identyczny jak w parowozach serii P7, czyli 2'C (2-3-0). Silniki napędzają drugą oś wiązaną. Wszystkie osie napędne sztywno osadzono w ostoi. Aby lokomotywa mogła pokonywać ciasne łuki, obrzeża pierwszej osi zostały zmniejszone. Zastosowano wąską skrzynię ogniową, którą wykonano z miedzi. Skrzynia jest umieszczona między ostojnicą, co jest jej wadą, bo ogranicza jej wymiary. W lokomotywie zastosowano silnik bliźniaczy, z płomienicowym przegrzewaczem pary konstrukcji Schmidta. Rozrząd pary odbywa się za pomocą stawidła Walschaertsa (Heusingera).
Zbudowano 10 lokomotyw przedseryjnych P8. Ich testy spowodowały wprowadzono zmiany. Zwiększono powierzchnię przegrzewacza kotła. Powiększono pojemność tendra. Zmniejszono prędkość ze 110 km/h do 100 km/h. Zrezygnowano z budki typu szpiczastego, która miała zmniejszyć oporu powietrza. Zamontowano hamulce także w wózku tocznym. Od 1926 roku, zaczęto montować małe wiatrownice Wagnera. W 1907 roku, w Szczecinie w fabryce Vulcan zbudowano 7 kolejnych parowozów. W 1908 roku, ruszyła produkcja seryjna, jednocześnie w różnych fabrykach. Dlatego poszczególne serie produkcyjne miały różnice w wykonaniu. Były różne wersje kotłów, ich powierzchni grzewcze i przegrzewaczy.
Typ Ok1 to jest Polskie oznaczenie na PKP, parowozu osobowego pruskiej serii P8. Po wielkiej wojnie światowej w Polsce eksploatowano 257 parowozów Ok1, a po drugiej wojnie światowej aż 429 egzemplarzy. Lokomotywy były masowo budowane w kilku fabrykach germańskich. Zbudowano 3 960 lokomotyw. Po wielkiej wojnie światowej germańcy zmienili oznaczenie lokomotywy na serię 38.
Kiedy Polska odzyskała niepodległość, w ramach reparacji wojennych otrzymała 190 lokomotyw Ok1 (od numeru Ok1-1 do Ok1-190) oraz dwie lokomotywy Ok1-1Dz i Ok1-2Dz, dla Wolego Miasta Gdańsk. Następnie dla PKP zamówiono 65 nowych lokomotyw w germańskich fabrykach, które zostały oznaczone od Ok1-201 do Ok1-265, i które zbudowano w okresie 1922-1923, w fabryce Hanomag, Linke-Hofmann. W 1939 roku, głupi germańcy rozpoczęli drugą wojnę światową. W jej wyniku utracili dużo terenu, majątku i wizerunek. Polskie lokomotyw rozgrabili germańcy i ich bracia moskale. Po 1945 roku, na stanie PKP było 429 lokomotyw, które na nowo oznaczono numerami od Ok1-1 do Ok1-429. Była to najliczniejszą grupa lokomotyw w PKP, w drugiej połowie 40-lat. Wiele z nich eksploatowano jeszcze w 70-latach. Zachowało się kilka egzemplarzy dla celów muzealnych, między innymi: w Żaganiu (Ok1-198), w Skierniewicach (Ok1-266), w Jaworzynie Śląskiej (Ok1-325).
Lokomotywa parowa Ok1 była jedną z najbardziej udanych. Służyła do obsługi pociągów osobowych i towarowych. Miała dobre własności trakcyjne, spokojny bieg, niską awaryjność i łatwość obsługi. Parowóz Ok1 mógł ciągnąć na torze poziomym składy osobowe z wagonami 4-osiowymi, o masie 295 ton z szybkością 100 km/h, lub składy towarowe, o masie 645 ton z prędkością do 80 km/h. Lokomotywa ze składem towarowym 400 ton, na wzniesieniu 10 ‰ osiągał prędkość 70 km/h.
Dane T-T parowozu Ok1:
Ok1 ma układ osi 2’C. Masa własna 71 700 kg. Masa własna ostatnich serii produkcyjnych 76 100 kg. Masa służbowa 78 200 kg. Długość 11,20 m. Długość z tendrem 18,60 m. Wysokość 4,55 m. Rozstaw osi skrajnych 15,66 m. Średnica kół napędowych 1,75 m. Średnica kół tocznych 1,00 m. Typ tendra 22D2. Ciśnienie w kotle 12 at. Powierzchnia ogrzewalna kotła 143,25 m kwadratowego. Powierzchnia przegrzewacza 52 m kwadratowe. Powierzchnia rusztu 2,64 m kwadratowego. Moc 900 KM (662 kW). Maksymalna siła pociągowa 12 500 kG. Prędkość konstrukcyjna 100 km/h, a dla prototypów 110 km/h. Nacisk na oś od 15 900 kg do 17 000 kg, w ostatnich wersjach seryjnych.
Opracował Karol Placha Hetman