Mierzęcice 2011-01-10
39 Pułk Lotnictwa Myśliwskiego w Mierzęcice.
1951r. – 1987r.
Historia 39 PLM. 1951 rok.
Ponieważ armia sowiecka nie była w stanie utrzymać w użytkowaniu wszystkich lotnisk przejętych na terenie Polski ( a było ich około 20 ) i innych krajów „sojuszniczych”, moskale dokonali w 1948 roku, pewnych zmian. Lotnisko w pobliżu Katowic zostało przejęte przez Wojsko Polskie, które nadało lotnisku nazwę Mierzęcice. W okresie 1949 – 1951, nastąpiła przebudowa i rozbudowa lotniska z myślą o eksploatacji samolotów z napędem turboodrzutowym. Podstawowym sprzętem bojowym miały być samoloty myśliwce Jakowlew Jak-23.
Po wybuchu wojny w Korei Moskwa zmusiła Polskę do rozwoju lotnictwa wojskowego ponad potrzeby obrony własnych granic. Zdecydowano, iż Lotnisko Mierzęcice stanie się miejscem bazowania 39. i 40. PLM wchodzących w skład 7. DLM (Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego) w Krakowie na lotnisku Rakowice – Czyżyny.
Za datę powstania 39. PLM przyjmuje się dzień 17.04.1951 roku, chociaż podaje się także dzień 1.08.1951 roku. Różnice te wynikają z interpretacji faktów. W dniu 17.04.1951 roku, zapadła decyzja o rozpoczęciu formowania 39. PLM, a w dniu 1.08.1951 roku, ukazał się pierwszy rozkaz w Pułku.
W 1951 roku, 2. PLM został przeszkolony na samoloty z napędem turboodrzutowym na Lotnisku Bemowo. Od 1952 roku, 2. PLM z samolotami myśliwskimi Jak-23 rozpoczął swoją działalność na krakowskim lotnisku Czyżyny. Dowódcą jednostki w tym czasie był Jan Frej-Bielecki. Na bazie stanu osobowego 2. PLM zostały zorganizowane kolejne dwa pułki myśliwskie. Byłyto 39. PLM i 40. PLM. Wszystkie trzy pułku wchodziły w skład 7 DLM OPL. Dla nowo utworzonych pułków przeznaczono Lotnisko Mierzęcice, w pobliżu Katowic. Październik 1951 roku, oraz Kraków były miejscem rozpoczęcia działalności 39. PLM. Już w lutym 1952 roku, 39. Pułk został przebazowany do Mierzęcic, jako JW. 4208. W trakcie służby, numer jednostki JW. 4208 został zmieniony na JW. 1901. Ten numer utrzymał się najdłużej, bo do czasu rozformowania 39. PLM czyli do 1987 roku. Przez cały czas służby 39. PLM bazował na Lotnisku Mierzecice ( 1952r.-1987r. ). W tym samym czasie, na lotnisko Mierzęcice został przebazowany 40. PLM.
Poligonem dla pułków stacjonujących w Mierzęcicach był poligon Klucze na Pustyni Błędowskiej. Lotniskiem zapasowym Lotnisko Kamień Ślaski w Województwie Opolskim. Tam, przynajmniej raz w roku, przenoszono 39. Pułk. Przebazowania były zwykle związane z ćwiczeniami, ale także z remontem RWY i DK. Taki remont przeprowadzano średnio co 5 lat ( w różnym zakresie ). Między innymi na przełomie 1983r.-1984r.
Wyprzedzając fakty napiszemy, że 39. PLM z własnym zapleczem logistycznym był podporządkowany 7. DLM OPK z dowództwem w Krakowie. W dniu 1.06.1958 roku, 39. PLM został podporządkowany 1. Korpusowi Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju z dowództwem w Warszawie. W 1962 roku, jednostkę podporządkowano dowódcy 3. PLM Starachowice.
Równolegle z 39. PLM został sformowany 40. PLM. Także na Lotnisku Kraków Rakowice – Czyżyny i także został przebazowany w lutym 1952 roku, na Lotnisko Mierzęcice. Lecz już w dniu 17.01.1953 roku, został przebazowany rzutem powietrznym aż na Lotnisko Świdwin, na północy Polski, gdzie został włączony do 11. Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego i pozostaje do dnia dzisiejszego (2010 rok) jako 40. ELT. W 50-latach 7. DLM pozostał w sile dwóch pułków; 2. PLM Czyżyny i 39. PLM Mierzęcice.
W Mierzęcicach Pułk wykonywał loty na myśliwcach Jak-23, które były podstawowym samolotem Pułku. Pułk oczekiwał także na przyjęcie pierwszych myśliwców typu MiG-15. W maju 1952 roku, do Mierzęcic przyleciały pierwsze samoloty MiG-15 razem ze szkolno-bojowymi samolotami UTI MiG-15, na których jako pierwsi zaczęli latać instruktorzy. Warto zaznaczyć, iż 39. PLM i 40. PLM nigdy nie eksploatowały myśliwców z napędem śmigłowym. Samoloty MiG-15 i UTI MiG-15 były maszynami eksploatowanymi przednio w innych Polskich pułkach lotniczych, które wyposażono w nowe samoloty.
W dniu 23.04.1954 roku, i 11.05.1954 roku, 39. Pułk otrzymał na stan 18 nowych samolotów Lim-1 i był pierwszą jednostką lotniczą na południu Polski wyposażoną w nowe samoloty PZL Lim-1. Samoloty pochodziły z VIII, IX, X serii produkcyjnej. Około 1955 roku, 39. Pułk otrzymał na wyposażenie pierwsze myśliwce Polskiej produkcji PZL Lim-2.
W dniu 27.07.1954 roku, na skutek zgaśnięcia silnika, który uległ awarii, pułk utracił pierwszy samolot typu Lim-1 i pilota podporucznika Stanisława Bramka. Cześć Jego Pamięci! Pilot podjął decyzję awaryjnego lądowania. Jednak samolot uległ całkowitemu rozbiciu. Była to trzecia katastrofa samolotu PZL Lim-1 w Polsce. Numer samolotu nieznany.
Jesienią 1957 roku, 39. Pułk otrzymał pierwsze myśliwce PZL Lim-5, także Polskiej produkcji.
Samoloty MiG-19 w 39. PLM.
W drugiej połowie 50-lat Moskwa niechętnie zgodziła się na sprzedaż Polsce myśliwców typu MiG-19. W 1958 roku, 39. PLM został wytypowany obok 62. PLM i 28. PLM do przezbrojenia na pierwsze w Polsce samoloty myśliwskie o prędkości naddźwiękowej. Piloci z Mierzęcic przeszkolenie na MiG-19 odbywali w Polsce na lotnisku w Modlinie w Wyższej Szkole Pilotów. Wprowadzenie myśliwców MiG-19 na stan Lotniska Mierzęcice świadczyło o randze tego lotniska w systemie obrony Polski, a samoloty rozmieszczono tak, aby pokryć ich działaniem całą zachodnią część Polski.
W 39. PLM samoloty MiG-19 P były na wyposażeniu 1. Eskadry Pułku od 1958 roku. Ilość samolotów MiG-19 P / PM w Pułku ulega zmianie. Najwięcej maszyn ( max 16 sztuk ) było na stanie Pułku po przekazaniu części samolotów z pierwszej eskadry 62. PLM w Krzesinach.
Warto wspomnieć, iż w tym czasie Polskie Pułki miały strukturę trzy eskadrową. Zawsze w pierwszej eskadrze były najlepsze samoloty i najbardziej doświadczeni piloci. Drugie eskadry posiadały zwykle samoloty starszych typów. W przypadku 39. PLM były to myśliwce Lim-5. Trzecie eskadry były zwykle szkolnymi i miały na wyposażeniu samoloty szkolno-bojowe. Do tej eskadry trafiali młodzi piloci po szkołach, z najmniejszym doświadczeniem.
Wiosną 1962 roku, kilkuosobowa grupa pilotów wyjechała do CCCP na szkolenie w przechwytywaniu z użyciem kierowanych pocisków rakietowych RS-2 U, w które były na uzbrojeniu samolotów MiG-19 PM. Cała grupa oficerów składała się z pilotów z dowództwa WOPL OK., 28. PLM i 39. PLM. W tej grupie znaleźli się; mjr Czesław Kantyka – dowódca grupy, kpt. Henryk Dańko, por Mieczysław Furmanek, kpt. Bogusław Jaromin, por Wojciech Matong, kpt. Zdzisław Szydłowski, por Władysław Waltoś oraz oficer służby uzbrojenia z WOPK.
W dniu 1.07.1965 roku, na stanie 39. PLM były następujące samoloty: – 5 MiG-19 PM, – 9 MiG-19 P, – 6 Lim-5, – 13 Lim-2, – 8 MiG-15 UTI, – 2 TS-8 Bies – 1 An-2.
W dniu 2.08.1966 roku, w 39. PLM miała miejsce katastrofa lotnicza. Pułk był przenoszony na lotnisko zapasowe w Kamieniu Śląskim. Piloci przygotowywali się do nocnego wylotu. Jako pierwszy wykołował na start kpt. Eugeniusz Nasirowski, na samolocie MiG-19 P nb 727. Podczas startu, po 100 – 150 m, w samolocie nastąpiła asymetria ciągu. Prawy silnik pracował na maksymalnym ciągu – „forsaż”, a lewy wszedł tylko na „maksymał” lub „nominał” ( komisji powypadkowej nie udało się tego ustalić ). Samolot zboczył z pasa i sunął po trawiastej części lotniska wprost na stojankę wypełnioną samolotami. Pilot widząc zaistniałą sytuację, bojąc się zderzenia z samolotami poderwał maszynę. Zbyt mała prędkość spowodowała, że samolot przepadł z wysokości 5 – 10 m na skrzydło. W momencie upadku rozlało się paliwo i nastąpił wybuch. Cała tragiczną sytuację obserwowali inni piloci eskadry siedzący w swoich przygotowanych do startu samolotach. Natychmiast do walki z pożarem ruszyli strażacy, starając się ugasić płonący samolot, a także nie dopuścić do rozprzestrzenienia się ognia na inne samoloty. Niestety kpt. Pilot Nasirowski zginął w płonącej maszynie. Część Jego Pamięci!
W trakcie służby 39. Pułk przekazał kilka samolotów MiG-19 P / PM do 28. PLM w Słupsku, który najdłużej użytkował ten typ myśliwca. Wycofywanie myśliwców z 39. PLM rozpoczęto już w 1965 roku. Ostatnie loty na samolotach MiG-19 przeprowadzono w maju 1967 roku. Także w maju 1967 roku, przekazano kilka ostatnich samolotów MiG-19 do 28. PLM.
W miejsce myśliwców MiG-19 P / PM wprowadzono samoloty PZL Lim-5 P, także wyposażone w celowniki radiolokacyjne, ale bez kierowanych pocisków rakietowych. Pociski RS-2 US nie należały do udanych k.p.r. i wymagały korzystnych warunków atmosferycznych podczas strzelań.
MiG-21 w 39. PLM. 1969 rok.
Po wycofaniu ze służby samolotów MiG-19, 39. Pułk użytkował samoloty typu Lim-5 i Lim-5 P oraz SB Lim-2. Samoloty MiG-21 trafiły do 39. Pułku stosunkowo późno. W 1966 roku, do Pułku dostarczono pierwsze maszyny typu MiG-21 PF. Były to samoloty nowe. Jeszcze w 60-latach, prawdopodobnie w 1969 roku, 39. Pułk otrzymał na stan myśliwce typu MiG-21 PFM. Także nowe. Oba typy były eksploatowane do chwili rozwiązania Pułku, czyli do 1987 roku. Watro zaznaczyć, że inne bojowe wersje MiG-21 w 39. PLM w Mierzęcicach nie były eksploatowane. Uzupełnieniem wersji bojowych było kilka egzemplarzy szkolnych MiG-21 U i MiG-21 US.
W 1973 roku, po reorganizacji, w 39. PLM liczbę eskadr z trzech zmniejszono do dwóch. Była to 1 ELM i 2 ELM, zwane potocznie „lotnymi” oraz eskadra techniczna, która zabezpieczała je od strony obsługi bieżącej i usuwania zaistniałych awarii.
Jednym z dowódców 39. PLM w okresie 1976 – 1981, był ówczesny pułkownik, a późniejszy dowódca wojsk lotniczych Jerzy Gotowała.
Trudna sytuacja gospodarcza Polski, powodowana nieudolnością władz komunistycznych, zmusiła MON do redukcji uzbrojenia. W pułkach zmniejszano liczbę użytkowanych samolotów. Dla podtrzymania nawyków lotniczych u pilotów, szeroko wprowadzano szkolno-treningowe TS-11 Iskra. Na niewiele to się zdało i konieczne były dalsze redukcje. 39. PLM został rozformowany. Sztandar Pułku został przekazany dowódcy WOPK w Warszawie.
Samoloty używane w 39. PLM:
Jak-17 W, – Jak-23, – MiG-15, – UTI MiG-15, – Lim-1 / 2, – SB Lim-2, – Lim-5 / 5 P, – MiG-19 P / PM, – MiG-21 PF / PFM, – TS-8 Bies, – TS-11 Iskra, – An-2.
Opracował Karol Placha Hetman