Warszawa 2022-04-30
CASA C-101 Aviojet.
CASA C-101 Aviojet to jest hiszpański wojskowy samolot szkolno-treningowy. Pierwszy lot odbył się w dniu 29 czerwca 1977 roku. Łącznie zbudowano 143 egzemplarze. Samolot był używany przez siły powietrzne: Hiszpanii, Chile, Hondurasu i Jordanii. W 2022 roku, Hiszpania wycofała samoloty CASA C-101 Aviojet ze służby.
Samolot C-101 Aviojet został opracowany w hiszpańskiej firmie Construcciones Aeronáuticas S.A., która bardziej znana jest pod nazwą CASA. Firma CASA została fundowana w dniu 3 marca 1923 roku. Od 2000 roku, firma należy do europejskiego konsorcjum Airbus Group i zatrudnia 12 700 pracowników. Roczne przychody firmy wynoszą 4,6 miliarda euro. Obecnie firma produkuje głównie samoloty transportowe, między innymi dobrze znane w Polsce wojskowe samoloty transportowe CASA C-295 M.
Samoloty CASA C-101 Aviojet znajdowały się na wyposażeniu wojskowego zespołu akrobacyjnego Patrulla Aguila, który już kilkakrotnie prezentował się w Polsce. Pierwszy raz podczas Air Show Radom 2005 rok.
Firma Construcciones Aeronáuticas S.A. została fundowana w 1923 roku, w Sewilli przez Joségo Ortiza de Echagüe. Celem była produkcja samolotów dla wojska. Hiszpania kupiła licencję na produkcję francuskich, dobrze znanych w Polsce, samolotów Breguet 19. Był to pierwszy samolot produkowany w Hiszpanii. Do 1970 roku, produkowano wyłącznie statki powietrzne na podstawie licencji. Były to między innymi Amerykańskie samoloty Northrop F-5 Freedom Fighter oraz germańskie śmigłowce Bölkow Bo 105. Firma CASA zajmowała się także serwisem innych samolotów, które były użytkowane przez wojsko, na przykład ciężkie samoloty bojowe McDonnell Douglas F-4 Phantom II. W 1972 roku, CASA została połączona z fabryką Hispano Aviación S.A., a w 1973 roku, z firmą Empresa Nacional de Motores de Aviación, która zajmowała się silnikami lotniczymi.
Prace nad samolotem CASA C-101 Aviojet rozpoczęto w 1973 roku, na podstawie wstępnego zamówienia wystawionego przez wojsko. Wojsko zamierzało wycofać ze służby wyeksploatowane odrzutowe samoloty Hispano HA-200 Saeta, z 1955 roku. Hiszpańscy inżynierowie skorzystali z pomocy konstruktorów z firmy Northrop. W 1975 roku, była już gotowa makieta i dokumentacja dla wykonania prototypu. Konstruktorzy zdecydowali się na zabudowanie w kadłubie komory na uzbrojenie lub na aparaturę rozpoznawczą, co w tego typu konstrukcjach jest rzadkością.
Jako zespół napedowy wykorzystano także Amerykański silnik dwuprzepływowy turboodrzutowy. Silniki tego typu mają większą średnicę od konstrukcji jednoprzepływowych, co wpływa na większy przekrój kadłuba i mniejszą prędkość maksymalną, ale zapewniają mniejsze zużycie paliwa i dużo większy zasięg.
Pierwszy lot został wykonany w dniu 29 czerwca 1977 roku, jednak testy rozpoczęto dopiero w dniu 17 kwietnia 1978 roku. Zbudowano 4 prototypy. W pracach nad prototypem pracowały Hiszpańskie siły powietrzne oraz Hiszpańskie lotnictwo marynarki wojennej. Pierwsze zamówienie wynosiło 60 samolotów. Pierwsze 4 samoloty dostarczono do akademii lotniczej; „Academia General del Aire”. Kolejne samoloty otrzymały docelowe wyposażenie i mogły pełnić rolę lekkich maszyn szturmowych. Samoloty zostały zamówione przez Chile, Honduras i Jordanie.
W 1983 roku, opracowano szturmową wersję samolotu C-101CC-02, która została pozbawiona cech szkolnych; zdwojone sterownice, symulator stanów awaryjnych. Samoloty te zostały zamówione przez Chile. Seryjne egzemplarze zostały zmontowane w Chile w fabryce ENAER. Tam samoloty zostały oznaczone A-36 Halcon. Jordania zamówiła 16 samolotów w wersji szturmowej C-101CC-04. W 1985 roku, została opracowana ostatnia wersja, która otrzymała oznaczenie C-101DD. Samolot otrzymał lepszą awionikę i możliwość uzbrojenia w pociski rakietowe powietrze-ziemia typu AGM-65 Maverick. Jednak na tę wersję nie wpłynęły żadne zamówienia.
W 2022 roku, siły powietrzne Hiszpanii zakończyły eksploatacje samolotów CASA C-101. W szkoleniu samoloty CASA C-101 zostały zastąpione samolotami turbośmigłowymi Pilatus PC-21. Hiszpania eksploatowała 88 samolotów C-101, Chile miała 35 samolotów, Honduras miał 4 samoloty, a Jordania miała 16 samolotów. Łącznie 143 egzemplarze. Według innych danych łącznie zbudowano 166 samolotów.
Zespół akrobacyjny Patrulla Águila.
Patrulla Águila to był zespół akrobacyjny wojskowy Hiszpanii. Zespół zadebiutował w dniu 14 czerwca 1985 roku. Na początku dysponował 5 samolotami. Pierwszy zagraniczny pokaz zespół dał w dniu 16 lipca 1986 roku, w miejscowości Koksijde w Belgii. Występ był udany i spowodował zwiększenie zespołu o szósty samolot dla solisty. W 1988 roku, zespół powiększono do 7 samolotów i w takim składzie zespół przyleciał w 2005 roku, do Radomia. Grupa dała ponad 400 pokazów w kraju i za granicą. Zespół Patrulla Aquila występował; Włochy, Francja, Belgia, Izrael, Malta, Słowacja, UK, Polska. Występ zespołu można było podzielić na kilka części. Najpierw maszyny startują w miarę w zwartych formacjach. Zawsze wykonują rozpoznanie warunków pogodowych i ustawienie „mebli” i dopiero następuje przejście do właściwych pokazów. Są loty w różnych zwartych formacjach, z różnymi manewrami. Następnie jest część solowa lub pary z widowiskowymi mijankami na „żyletkę”. Pod koniec formacja zbiera się ponownie. Zespół lecąc formacją wykonuje pożegnalny przelot, podkreślony dymami w kolorach barw narodowych, czyli czerwono-żółte. Był to jedyny zespół na świecie, który demonstruje żółte dymy. Przy doskonałych warunkach pogodowych formacja ląduje grupowo. Pokaz trwał około 15-20 minut. Hiszpanie zawsze rejestrują swoje przeloty, na pamiątkę i dla celów szkoleniowych. W 2005 roku, zespół stanowiło 12 pilotów, z których 7 występuje, a 5 pozostałych stanowi rezerwę i pełnią funkcje obsługowe i ubezpieczające. Wszyscy piloci w zespole byli ochotnikami. W wojsku pełnią funkcje instruktorów, mają co najmniej 2 000 godzin nalotu i przeszli służbę w dywizjonach bojowych. W 2022 roku, zespół został rozwiązany z uwagi na zakończenie eksploatacji samolotów C-101.
Konstrukcja C-101.
C-101 to jest całkowite metalowy dolnopłat, zbudowany w układzie klasycznym, który jest napędzany jednym silnikiem. Zastosowano skrzydło proste. Układ kabiny typu tandem.
Dane T-T CASA C-101 Aviojet:
Rozpiętość 10,60 m (34 ft 9 in). Długość 12,25 m (41 ft 0 in). Wysokość 4,25 m (13 ft 11 in). Powierzchnia nośna 20 m2 (220 sq ft). Grubość profilu skrzydła 15 %. Typ profilu skrzydła NorCasa 15. Masa własna 3 800 kg. Masa startowa 5 600 kg. Pułap praktyczny 12 495 m. Zasięg z dodatkowymi zbiornikami 4 000 km. Zasięg maksymalny bez uzbrojenia z 30 minutowa rezerwą 2 000 km (1,200 mi, 1,100 nmi). Zasięg bojowy w układzie lo-lo-lo 519 km (322 mi, 280 nmi). Prędkość maksymalna 769 km/h (478 mph, 415 kn). Prędkość przelotowa 656 km/h (408 mph, 354 kn). Minimalna prędkość lotu 213 km/h (132 mph; 115 kn). Prędkość przyziemiania 176 km/h (109 mph; 95 kn). Rozbieg 560 m (1,840 ft). Długość lądowania 800 m (2,600 ft).
Napęd: jeden silnik Garrett TFE731-2-2J, o ciągu 15,8 kN. W kolejnych wersjach zastosowano silnik Honeywell TFE731-5-1J turbofan, o ciągu 19.13 kN (4,300 lbf). Silniki można było poddać modernizacji dla osiągnięcia ciągu 20.91 kN (4,700 lbf), w razie konfliktu zbrojnego.
Uzbrojenie: 1 × działko 30 mm DEFA, lub 2x karabin maszynowy 12,7 mm (0,5") M3. Pod skrzydłami 6 węzłów mocowania uzbrojenia. Ładunek uzbrojenia do 2 220 kg.
Opracował Karol Placha Hetman