Historia
Avions Marcel Dassault – Breguet Aviation Mirage 2000 to wielozadaniowy samolot myśliwski, o prędkości naddźwiękowej. Samolot był następcą samolotu Mirage III / 5. W 2003 roku, samolot Breguet Aviation Mirage 2000 był oferowany Polsce, jako następca myśliwców radzieckich Mikojan i Guriewicz MiG-21, jednak w konkursie przegrał z samolotem Lockheed Martin F-16. W konkursie był trzeci konkurent, którym był Szwedzko-Brytyjski Gripen 39.
Samolot Breguet Aviation Mirage 2000 odniósł sukces komercyjny i wszedł na uzbrojenie wielu krajów na świecie. Samolot nadal jest eksploatowany w lotnictwie wojskowym Francji, chociaż jest już jego następca Dassault Rafale.
Geneza konstrukcji.
Z początkiem 70-lat okazało się, że francuskie programy myśliwców pionowego startu i myśliwców o zmiennej geometrii skrzydeł poniosły porażkę. Dlatego firma Avions Marcel Dassault – Breguet Aviation zweryfikowała pogląd, co do kształtu i układu przyszłych samolotów myśliwskich. Analizy skierowały zainteresowanie konstruktorów ponownie na klasyczny już układ czystej delty.
W 1972 roku, powstał projekt Delta 1000, a w 1973 roku, Delta 2000, który później rozwinął się w Mirage 2000. Oficjalne informacje na temat programu pojawiły się w październiku 1975 roku. W grudniu 1975 roku, na najwyższych szczeblach rządowych zapadła decyzja o rozpoczęciu finansowania budowy nowego samolotu.
W tym czasie w firmie Avions Marcel Dassault trwały już pierwsze prace przy budowie 4 prototypów do badań w locie i jednego do prób wytrzymałościowych. O kontynuacji prac zdecydowało pierwsze zamówienie rządowe na 127 myśliwców, które wpłynęło z końcem 1975 roku. Firma oceniła, że lotnictwo francuskie potrzebuje 200 – 300 myśliwców tego typu. Niektórzy szacowali ją nawet na 450 maszyn, co było jednak liczba zbyt optymistyczną.
Koncepcja Mirage 2000.
Koncepcja myśliwca nawiązuje do linii zapoczątkowanej przez Mirage III. Podobne są proporcje, obrys i skos krawędzi natarcia płata, podwozie, widoczność z kabiny. Pod względem gabarytów samolot jest większy od Mirage III. Powierzchnia nośna jest większa o 15 %.
Pod względem aerodynamicznym nowa maszyna jest zupełnie inna. Przede wszystkim zastosowano w niej znacznie grubszy profil skrzydła, dodatkowo pogrubiony przy kadłubie. Celem było osiągniecie bardziej korzystnych naprężeń w konstrukcji płata. Ubocznym efektem stało się uzyskanie większej pojemności skrzydeł, a co za tym idzie większych zbiorników paliwa.
Na krawędzi natarcia zastosowano automatyczne sloty. Umożliwiają one lot na kącie natarcia do 26 stopni, na jeszcze mniejszej prędkości, niż Mirage III. Prędkość lądowania obliczeniowa wyniosła zaledwie 232 km/h, a w rzeczywistości osiągnięto nawet 213 km/h. W konstrukcji samolotu pojawiły się dodatkowe brzechwy na kanałach wlotowych przed skrzydłami. To one wytwarzają dodatkowe wiry podnoszące siłę nośną. Układ samolotu jest trudny do stabilizacji, dlatego po raz pierwszy w Europie zastosowano system sterowania fly-by-wire.
Przy projektowaniu i budowie samolotu szeroko wykorzystano technikę komputerową. Stosując metodę DRAPO, poszczególne elementy płatowca wykonywano poprzez obrabiarki sterowane numerycznie wprowadzając współrzędne przez ekran monitora.
W samolocie dosyć szeroko wykorzystano kompozyty. Pozwoliły one obniżyć masę konstrukcji o 15 %.
Prototypy Mirage 2000. 1978 rok.
Budowa pierwszego prototypu trwała 27 miesięcy. Samolot budowano w St. Cloud, a montaż końcowy przeprowadzono w Istres. Pierwszy prototyp Mirage 2000-01 wykonał pierwszy lot 10.03.1978 roku, w Istres. Lot trwał 65 minut i już w nim przekroczono prędkość dźwięku. Pilotem był Jean Coureau, weteran prac nad Mirage III.
Drugi prototyp Mirage 2000-02 oblatano także w Istres w dniu 18.09.1978 roku, samolot miał już zamontowany automatyczny pilot i podstawowe systemy uzbrojenia.
Trzeci prototyp Mirage 2000-03 oblatano 26.04.1979 roku. Później, na tym samolocie zamontowano SR Thomson CSF RDM i pierwszy lot wykonano 13.11.1980 roku.
Czwarty prototyp Mirage 2000-04 oblatano 12.05.1980 roku. Samolot ten uznano za wzorzec do produkcji seryjnej, jako Mirage 2000 C. Do końca 1980 roku, prototypy te wykonały łącznie 660 lotów. Pilotami doświadczalnymi byli także Guy Mitaux-Marouard i Jean-Marie Saget.
Dwumiejscowy Mirage 2000 B. 1980 rok.
Pierwszy prototyp w wersji dwumiejscowej Mirage 2000 B-01 został oblatany 11.10.1980 roku, przez Michel Porta. Był to w piąty prototyp samolotu typu Mirage 2000. Samolot wyposażono w silnik Snecma M-53-2, o ciągu z dopalaniem 1 x 83,40 kN. Zbudowano jeszcze drugi prototyp Mirage 2000 B-02, już z kompletnym wyposażeniem.
Produkcja seryjna Mirage 2000.
Około 1980 roku, podjęto decyzję o zbudowaniu serii 10 samolotów. Pierwsze maszyny przekazano wojsku w 1982 roku. W 1984 roku, produkowano cztery samoloty w ciągu miesiąca. W dniu 5.08.1984 roku, sformowano pierwszą eskadrę lotnictwa francuskiego wyposażoną w myśliwce Mirage 2000 C. Do końca 1989 roku, lotnictwo francuskie otrzymało 125 maszyn Mirage 2000, z zakontraktowanych ogółem 273 sztuk. Do 1996 roku, wyprodukowano około 600 sztuk Mirage 2000 różnych wersji.
Mirage 2000 N ( nucleaire ). 1983 rok.
Wersja ta stała się łabędzim śpiewem potęgi nuklearnej Francji. Głównym celem jego stworzenia było zastąpienie starzejących się samolotów bombowych Mirage IV. Początkowo samolot został oznaczony Mirage 2000 P ( penetration ), czyli do głębokiej penetracji obszaru przeciwnika. Przenosi ona taktyczne bomby jądrowe oraz pociski ASMP z głowicą jądrową. Samolot specjalnie przygotowano do lotów na małej wysokości oraz uczyniono wszystko, aby działał on w „każdych warunkach atmosferycznych”.
Płatowiec został zunifikowany z wersją Mirage 2000 B. W wyposażeniu zastosowano SR śledzenia rzeźby terenu z funkcją mapowania Antilope V. Zamontowano także platformę bezwładnościową, kamerę do zdjęć pionowych OMERA, urządzenie do zakłócania elektronicznego. Aby pomieścić to dodatkowe wyposażenie zdemontowano stałe uzbrojenie strzeleckie. Całe uzbrojenie jest przenoszone na podwieszeniach zewnętrznych i ma masę do 6 000 kg. Dla uzyskania dużego zasięgu samoloty otrzymują podwieszane zbiorniki paliw o pojemności 2 x 2 000 litrów.
Budowę dwóch prototypów rozpoczęto w połowie 1981 roku. Prototyp Mirage 2000 N-01 został oblatany 3.02.1983 roku, przez pilota M. Porta. Był to ósmy prototyp samolotu Mirage 2000. W 1983 roku, samolot pokazano na salonie w Paryżu. Drugi prototyp Mirage 2000 N-02 został oblatany w dniu 21.09.1983 roku.
Pierwszy samolot seryjny Mirage 2000 N nr 301 dostarczono 19.02.1987 roku, do centrum szkolenia. Pierwsza partia liczyła 31 egzemplarzy, a produkcja trwała do 1990 roku. Kolejna partia od Mirage 2000 N nr 332, od 1990 roku, otrzymała zmodernizowane wyposażenie. Pozwoliło to na wykonywanie precyzyjnych uderzeń konwencjonalnych bronią kierowaną klasy p-z. Dla odróżnienie otrzymały one indeks K 2, w odróżnieniu od pierwszej partii Mirage 2000 N-K 1. Produkcja została zakończona w 1992 roku, po zbudowaniu 75 samolotów.
Mirage 2000 D. 1991 rok.
Kolejna dwumiejscowa wersja, początkowo przeznaczona wyłącznie dla Francji, Mirage 2000 D, była dedykowana do wykonywania taktycznych uderzeń konwencjonalnych, realizowanych w ramach izolacji pola walki i bezpośredniego wsparcia wojska. Samolot z takim oznaczeniem, stał się dwumiejscową wersją eksportową. Jest on rozwinięciem samolotu Mirage 2000 N. Pierwszy lot wykonano 19.02.1991 roku, i produkowano dla Abu Dhabi i Peru. Produkcję planowano kontynuować do 2000 roku, głównie dla stałych odbiorców.
Było jeszcze kilka innych wersji samolotu Mirage 2000, które nie weszły do produkcji: Mirage 2000 R, Mirage 2000 S, Mirage 2000-3, Mirage 2000-4.
Mirage 2000-5. 1990 rok.
Niespodziewanie odmiana Mirage 2000-5 stała się przebojem eksportowym Francji, jako maszyna wielozadaniowa. Mirage 2000-5 jest francuską odpowiedzią na amerykański F-16 C/D. Samolot ten konstrukcyjnie wywodzi się z wersji Mirage 2000-3, a wyposażenie kabiny i awionika z Rafale. Pierwszy samolot Mirage 2000-5 został oblatany 24.10.1990 roku.
Samolot wyposażono w radar RDY, trzy monitory kolorowe, holograficzny celownik typu HUD oraz wiele innych urządzeń wziętych z Rafale.
Wielofunkcyjna radar RDY została opracowana przez firmę Thales Airborne System. Zasięg pracy wynosi 130 km dla typowych celów powietrznych. Dzięki zastosowaniu modulacji częstotliwości poszczególnych impulsów zwiększono znacznie dokładność śledzenia i rozróżnienie poszczególnych celów w ciasnym szyku. Radar podaje informacje o 24 celach jednocześnie i może śledzić ciągle 8 z nich oraz odpalić kolejno 4 pociski MICA. Pociski te należą do grupy – odpal-zapomnij, mają zasięg 60 km i mają dużą dokładność. Radar RDY mapuje także teren, wyostrza obraz, wskazuje cele naziemne i nawodne.
Do 2006 roku, samoloty Mirage 2000 trafiły na uzbrojenie: Indii, Egiptu, Grecji, Jordanii, Abu Dhabi, Peru, Tajwanu, Kataru.
Konstrukcja
Mirage 2000 to samolot jednomiejscowy ( dwumiejscowy ), jednosilnikowy, wielozadaniowy w układzie czystej delty, dolnopłat. Na 1 godzinę lotu przypada 10,4 godzin obsługi. Konstrukcję obliczono na 25 000 godzin lotu, a elementów wysoko obciążonych na 5 000 godzin lotu i muszą być one wymieniane podczas przeglądów głównych.
Skrzydło o obrysie trójkątnym, ze skosem krawędzi natarcia 58 stopni 30 minut, wznos ujemny. Profil opracowany specjalnie dla tego samolotu. Konstrukcja półskorupowa typu bezpiecznego zniszczenia, całkowicie metalowa, wielodźwigarowa, 2 dźwigary główne i 3 pomocnicze. 11 żeber i dodatkowo żebro przednie. Pokrycie frezowane. Skrzydło wyposażono w metalowe sloty na krawędzi natarcia. Na spływie zamontowano dwuczęściowe ster-lotki wykonane z kompozytu węglowego z wypełnieniem ulowym. Na skrzydłach, tak jak w Mirage III zamontowano dwie pary hamulców aerodynamicznych, kompozytowych.
Kadłub samolotu opracowano wykorzystując regułę pól, czego efektem jest charakterystyczne przewężenie. Konstrukcja głównie metalowa zbudowana z zasada bezpiecznego zniszczenia. Pokrycie z blach duraluminiowych. Osłona anteny SR wykonana z kompozytu szklano-epoksydowego. Kabina ciśnieniowa, klimatyzowana. Osłona unoszona pneumatycznie. Oszklenie z tworzywa o grubości 9 mm. Chwyty powietrza półokrągłe z regulowanymi pół-stożkami. Fotel pilota odchylony do tyłu o kąt 25 stopni. Jest to fotel typu Martin-Baker Mk.10 Q klasy 0-0. fotel elektrycznie reguluje się do wzrostu pilota.
Usterzenie pionowe o obrysie trapezowym skos na krawędzi natarcia 45 stopni, a na spływie 17 stopni. Konstrukcja dwudźwigarowa. Pokrycie noska metalowe, reszta kompozytem węglowym. Ster stosunkowo niewielki, konstrukcji przekładkowej, wykonany z kompozytu węglowego z wypełnieniem ulowym, zawieszony na dwóch zawiasach.
Producentem podwozia jest firma Massier-Hispano-Buggati. Podwozie klasyczne trójpodporowe z kołem przednim. Koła przednie zdwojone, sterowane hydraulicznie po 450 . Wymiary kół przednich 0,360 x 0,135. Ciśnienie 0,8 MPa. Podwozie główne z kołami pojedynczymi. Hamulce wielotarczowe z systemem antypoślizgowym SPAD. Wymiary kół 0,750 x 0,230. Ciśnienie 1,5 MPa. Amortyzatory olejowo-gazowe. Podwozie wytrzymuje prędkość pionowa przy max masie samolotu 2,0 m/s, a przy masie normalnej 2,8 m/s.
Napęd Mirage 2000.
Początkowo wykorzystywano silnik SNECMA M-53-2 o ciągu 1 x 83,39 kN ( 1 x 83,35 kN, 1 x 83,50 kN ) z dopalaniem.
Silnik turboodrzutowy dwuprzepływowy SNECMA M-53-5 o ciągu 1 x 57,20 kN, a z dopalaniem 1 x 92,00 kN. Początkowo ciąg wynosił z dopalaniem 1 x 88,26 kN ( 1 x 88,50 kN ).
Wersje późniejsze otrzymały silniki M-53 P-2 o ciągu z dopalaniem 1 x 98,90 kN.
Konstrukcja dwuwałowa. 3-stopnie sprężarki niskiego ciśnienia, 5-stopni sprężarki wysokiego ciśnienia, pierścieniowa komora spalania, 1-stopniowa turbina wysokiego ciśnienia, 1-stopniowa turbina niskiego ciśnienia, dopalacz, regulowana dysza wylotowa. Budowa modułowa. Rozruch silnika gazowy przy pomocy małej turbiny rozruchowej Microturbo, napędzającej wał silnika przez przekładnię napędów agregatów silnika.
Podstawowe dane silnika; jednostkowe zużycie paliwa 0,91 kg/kNxh, a z dopalaniem 2,12 kg/kNxh, masa silnika suchego 1 500 kg, długość 5,070 ( 4,846 ) m, średnica 1,055 m, stopień sprężania 9,8, wydatek przepływu 94 kg/s, współczynnik dwuprzepływowości 0,36, temperatura na wejściu do turbiny 1 533 K.
Zestawienie
Mirage 2000-5 dla Polski. Na przełomie 1990/2000 lat samoloty Mirage 2000-5 był poważną propozycją na WSB dla Polski. Dlatego maszyny te kilkakrotnie przylatywały do Polski. Samolot Mirage 2000-5 odpowiadał Polskim Siłom Powietrznym, ale w konkursie (2003 roku) przegrał z Lockheed Martin F-16.
Opracował Karol Placha Hetman