Nadarzyce 2013-10-22
Lotnisko i Poligon Nadarzyce.
Współrzędne geograficzne: 53.455N 16.491E (N 53,27,15 E 16,29,26.).
Poligon Lotniczy.
W 1950 roku, powstała 16. Dywizja Lotnictwa Szturmowego Wojsk Lotniczych w Pile, w skład, której weszły pułki lotnicze w Pile i Mirosławcu oraz Poznaniu (Lotnisko Ławica). W 1957 roku, 16. Dywizja Lotnictwa Szturmowego miała w swoim składzie; 6. PLSz Piła, 51. PLSz Piła, 53. PLSz Mirosławiec. W 1954 roku, Dywizja zakończyła eksploatację bombowców nurkujących pozostając tylko z samolotami Ił-10, które wycofano do 1960 roku i użytkując samoloty MiG-15, Lim-1/2. Zaszła, więc konieczność utworzenia poligonu lotniczego przystosowanego do szkolenia ogniowego tych pułków lotniczych.
W Nadarzycach istniało zapasowe lotnisko z gruntowym polem wzlotów. Nie stacjonował na nim żaden pułk lotniczy, a opiekę nad nim sprawowała Komenda Lotniska Zapasowego. Na jego terenie był już wytyczony krąg bombrdierski i istniały tarcze strzeleckie. Przylatywały tutaj samoloty Pe-2, Ił-10 i Tu-2, które stacjonowały na Lotnisku Ławica i zrzucały cementowe bomby, a strzelcy pokładowi strzelali ostrą amunicja do naziemnych celów. W pobliżu istniał ogromy obszarowo sowiecki kompleks militarny z dwoma miastami; Borne Sulinowo i Kłomino. Łączna powierzchnia 18 000-20 000 hektarów. Był on wykorzystywany przez moskiewskie wojska pancerne, artyleryjskie i rakietowe.
Było to dobre miejsce na założenie poligonu lotniczego, chociaż nie jedyne. Brano pod uwagę rejon miejscowości Międzychód (niedaleko Skwierzyny) i Witkowo (koło Lotniska Powidz). 21. Poligon Lotniczy w Nadarzycach powstał w 1953 roku. Oficjalną datą powstania poligonu jest 3 marzec 1953 rok. Poligonem kierował komendant poligonu, który jednocześnie zarządzał lotniskiem.
Dla budowy poligonu przydzielono odpowiednie środki finansowe, sprzęt i żołnierzy. Do budowy skierowano batalion budowy lotnisk w sile dwóch kompanii. Około 150-200 osób. Oficerowie zamieszkali w kwaterach prywatnych w pobliskiej miejscowości, a żołnierze służby zasadniczej biwakowali w namiotach i barakach. W 1954 roku, oddano do użytku pierwsze budynki; koszarowiec, blok mieszkalny i magazyn. Postawiono także budynek wielofunkcyjny, garaże, warsztat i stajnie. Konie wykorzystywano nie tylko do utrzymania infrastruktury poligonu, ale także do transportu zaopatrzenia z nadrzędnej jednostkiwojskowej, która znajdowała się w odległym o 22 km Wałczu. Żołnierze do dyspozycji mieli kilka rowerów. Na samym poligonie pojawiły się pierwsze cele w postaci drewnianych konstrukcji i zezłomowanych samochodów. Stała obsługapoligonu była w sile plutonu. W 1955 roku, poligon otrzymał pierwsze 2 samochody ciężarowe typu Lublin, ciągnik z przyczepą i motocykl.
W 1957 roku, na lotnisku wybudowano betonowa drogę startową i drogi kołowania. Od tej pory często zjawiały się tutaj samoloty Lim-1/2 wykorzystywane w roli samolotów myśliwsko-bombowych (uderzeniowych). Od połowy 60-lat lądowały tu myśliwce MiG-21, które także ćwiczyły ataki na cele naziemne. Podobne ataki myśliwcami MiG-21 ćwiczono na Pustyni Błędowskiej. Lecz najczęściej gościły tutaj samoloty Lim-6 bis (druga połowa 60-lat i cała dekada 70-lat).
Z końcem 60-lat wybudowano tutaj kolejne budynki, w tym mieszkalne. Od tej pory oficerowie nie byli kwaterowani w domach gospodarzy z pobliskiej miejscowości.
W 1976 roku, poligon był jedną z aren wielkich ćwiczeń wojsk Układu Warszawskiego pod kryptonimem "Tarcza 76". Poligon, który był określany, jako 21. Poligon Lotniczy, został przemianowany na 21. Centralny Poligon Lotniczy. Komenda poligonu uzyskała fundusze i dzięki nim na poligonie pojawiły się nowe cele w postaci wycofywanych z eksploatacji; samolotów typu MiG-15/Lim-2 i MiG-17/Lim-5, czołgów T-34 i innych wozów bojowych. Efektem ćwiczeń Tarcza 76, było rozpoczęcie wykorzystywania poligonu także przez jednostki sowieckie (Północnej Grupy Armii Radzieckiej). Mało tego, moskale zaczęli posyłać tutaj wojska państw, którym sprzedawali śmigłowce Mi-24. Na przykład z Nikaragui (pierwsza połowa 80-lat).
W czasie powstały kolejne nowe obiekty i budynki. Między innymi obecne stanowisko kierowania, magazyn paliw i smarów, a w bezpośrednim sąsiedztwie jednostki wybudowano trzy bloki mieszkalne. Stała obsługa poligonu była w sile kompanii.
Z końcem 70-lat zaczęto wprowadzać elektryczną ocenę wyników strzelań. Po prostu pojawiły się kamery filmujące efekty użycia uzbrojenia przenoszonego przez statki powietrzne. W ten sposób zaczął powstawać także materiał dydaktyczny, wykorzystywany w procesie szkolenia w szkołach wojskowych i jednostkach bojowych.
Na poligonie zaczęły pojawiać się samoloty Su-7 B (początkowo przewidziane do ataków jądrowych), które w zasadzie kończyły swoją karierę. Kolejne samoloty to uderzeniowe, o zmiennej geometrii; od 1974 roku, Su-20 i od 1984 roku, Su-22, które obecnie nadal tam ćwiczą.
Z początkiem 90-lat XX wieku, znaczenie 21. CPL jeszcze bardziej wzrosło. Było to spowodowane redukcją sił zbrojnych, a przez to zlikwidowano poligony lotnicze w Solcu Kujawskim i Podborsku. Niemal wszystkie pułki lotnicze rozpoczęły szkolenie w Nadarzycach.
Od 1996 roku, 21. CPL zaczął się przygotowywać do spełniania norm NATO, co było związane z akcesją Polski do tego sojuszu. Zmieniała się infrastruktura. Pojawił się nowy sprzęt łączności, który spełniał normy NATO. Akcesja Polski do NATO wprowadzała zupełnie nowe procedury postępowania ze statkami powietrznymi, wykonującymi zadania bojowe na poligonie. Od 1997 roku, nad poligonem zaczęły pojawiać się statki powietrzne należące do NATO. Tutaj przeprowadzano epizody lub nawet główne części ćwiczeń. Trzeba powiedzieć, że 21. CPL bardzo przypadł do gustu naszym sojusznikom.
W dniu 2 września 1999 roku, samoloty MiG-23 zakończyły służbę w Lotnictwie Polskim. 6 maszyn przekazano na poligon w Nadarzycach i stały się naziemnymi celami lotniczymi. Inny, jeden stał się częścią tutejszego skansenu.
W 1999 roku, Rzeczypospolita Polska wstąpiła do NATO. 21. Centralny Poligon Lotniczy wszedł w skład garnizonu Mirosławiec z 12. Bazą Lotniczą i 8. Eskadra Lotnictwa Taktycznego.
W 2003 roku, Polskie Siły Powietrzne zakończyły eksploatację samolotów typu MiG-21. Już wcześniej, kilka maszyn tego typu trafiło do Nadarzyc. Teraz dołączyły kolejne. Również te pomalowane w kamuflaż.
Od 2007 roku, na poligonie zaczęły ćwiczyć Polskie Lockheed Martin F-16 Jastrząb. Analogową ocenę wyników strzelań zastąpiono cyfrową.
W 2009 roku, decyzją ministra obrony narodowej (Decyzja Nr 243/MON z dnia 15.07.2009 roku) wprowadzono odznakę pamiątkową oraz oznakę rozpoznawczą 21. Centralnego Poligonu Lotniczego.
W 2010 roku, 8. ELT został przebazowana do Świdwina, 12. BLot została przemianowana na 12. Komendę Lotniska Mirosławiec, a 21. CPL przeszedł w bezpośrednie podporzadkowanie Dowództwu Sił Powietrznych Rzeczypospolitej wWarszawie. Obecnie lotnisko w Mirosławcu jest 12. Bazą Bezpilotowych Aparatów Latających. Oficjalna nazwa 12. Baza Bezzałogowych Statków Powietrznych.
2013 rok.
21 CPL nadal zabezpiecza działanie eskadr lotniczych i związków taktycznych. Zarówno w dzień jak i w nocy. Stanowi podstawowe ogniwo systemu szkolenia ogniowego lotnictwa wojskowego. 21. Centralny Poligon Lotniczy w Nadarzycach jest największym poligonem lotniczym i jedynym czynnym obecnie bombowiskiem w Europie. Z polskiego poligonu korzystają także Siły Powietrzne sojuszu państw NATO, między innymi Włoch, UK, Belgii, Holandii, Kanady i USA.
Zasadniczy teren poligonu liczy około 7 950 hektarów i praktycznie nie uległ zmianie od 1953 roku. Tak zwane pole robocze, czyli obszar, na którym korzysta się z ostrej amunicji, pocisków rakietowych klasy p-z (powietrze-ziemia lub według nowej nomenklatury powietrze-powierzchnia) wynosi około 1 500 hektarów. Cele ćwiczebne to wycofane z eksploatacji samoloty,czołgi, wozy bojowe i armaty. O samego powstania jest tutaj teren symulujący RWY (drogę startową). Od 2007 roku, niemal 200 razy w ciągu roku są wykonywane ataki z powietrza pojedynczych samolotów/śmigłowców, par lub kluczy. Poligon umożliwia używanie bojowych oraz ćwiczebnych środków walki, począwszy od pokładowej broni strzeleckiej, poprzez różnego rodzaju bomby (burzące, odłamkowo – burzące, zapalające, kierowane) o wadze do 500 kg, a na kierowanych pociskach rakietowych kończąc. Wszystkie działania, realizowane na poligonie są filmowane, a ich skuteczność i celność wykonania określana jest przy wykorzystaniu zintegrowanego systemu oceny użycia lotniczych środków bojowych. Ponadto stworzono tutaj warunki nie tylko do wykonywania konkretnych zadań ogniowych (uderzeń), ale także ustawiono sprzęt oraz makiety, służące szkoleniu rozpoznania i wskazywania konkretnych celów z powietrza. Na potrzeby realnego zobrazowania różnych sytuacji współczesnego pola walki, wykorzystuje się tu egzemplarze wycofanych sprzętów techniki bojowej – samolotów, czołgów, wozów bojowych czy armat. Sukcesywnie powstają kolejne nowe cele poligonowe, które służą podnoszeniu atrakcyjności szkolenia lotniczego. W tym już wieku, odbyły się takie ważne ćwiczenia jak; Orli Szpon, Ocelot, Dzielny Orzeł, Clean Hunter, Ułański Orzeł, Cooperative Bear, Victory Strike, Eagle Talon, Kania, Bielik, Kondor, ZLOT, Anakonda.
Planowane jest wyposażenie 21. CPL w tak zwany aktywny system walki radioelektronicznej. Pozwoli to na całkowite zakończenie przygotowania poligonu do nowych standardów NATO. Z poligonu oprócz lotnictwa uderzeniowego korzystają także samoloty/śmigłowce rozpoznawcze. Od 2009 roku, ćwiczą tutaj także nasze samoloty transportowe C-130 Herkules.Między innymi manewry obronne przed atakami z ziemi z użyciem flar i innego sprzętu. Z poligonu korzysta Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych.
Od wielu już lat na poligonie wykonuje zadania 38. Minerski Patrol Rozminowania, który przede wszystkim zajmuje się niszczeniem przedmiotów niebezpiecznych pozostałych po działaniach lotniczych. Oddział ten jest w strukturach 21. CPL.
Na 21. CPL były także sytuacje, kiedy statek powietrzny równa się z horyzontem. Pojawia się czarny dym płonącego paliwa lotniczego. Wszyscy wówczas wypatrują otwartych czasz spadochronów. Nieraz kończy się tylko na zniszczonym sprzęcie,a nieraz niestety tym, co nazywamy tragedią. Na szczęście w Nadarzycach niewiele było takich przypadków.
Ostatni znany wypadek wydarzył się w dniu 25 września 2007 roku. Dwumiejscowy samolot pola walki AMX-T należący do Włoskich Sił Powietrznych uległ wypadkowi około godziny 11:10 niedaleko Czempinia w Wielkopolsce. Przyczyną była awaria silnika. Obaj członkowie załogi – Włoch i Polak (Capitano Michele Grassi z 132° Gruppo, 51° Stormo, z bazy Istvana, i kapitan Grzegorz Gołas z 7. ELT z Powidza) zdołali się katapultować i wyszli z wypadku bez szwanku. Samolot brał udział w ćwiczeniach Italian Dancer. Ćwiczono atakowanie celów naziemnych na poligonie w Nadarzycach z wykorzystaniem uzbrojenia niekierowanego (działka, npr, bomby). Włoskie samoloty bazowały na Lotnisku Powidz.
W dniu 3 marca 2013 roku, 21. CPL obchodził swój jubileusz 60-lecia.
Lotnisko Nadarzyce.
Kod lotniska ICAO – EPNA. Sam status Lotniska Nadarzyce jest niejasny. Według dokumentów lotnisko jest wycofane z eksploatacji, niemniej jednak nadal jest eksploatowane przez lotnictwo wojskowe. To prawda, że nie lądują na nim samoloty MiG-29, Su-22 i F-16 Jastrząb, ale śmigłowce tak. Lotnisko jest integralna częścią poligonu.
21 Centralny Poligon Lotniczy – Nadarzyce.
Województwo: wielkopolskie. Adres: Nadarzyce 1, 64-915 Nadarzyce. Telefon: 67/250-61-11.
Opracował Karol Placha Hetman